Globalne problemy ekologiczne Zasady zaliczenia przedmiotu

Zasady zaliczenia przedmiotu
Globalne problemy
ekologiczne
Prof. Ryszard Laskowski
Prof. January Weiner
1. Zasady pracy na kursie
2. Problem I: przeludnienie
•
•
•
•
50% - przygotowanie i udział w dyskusji finalnej
40% - udział w dyskusji ad hoc
10% - obecność
Oceny:
•
•
•
•
•
•
5,0
4,5
4,0
3,5
3,0
2,0
• Dopuszczalne 2 nieobecności
Zasady pracy
• STUDIUJEMY! (książki, gazety, czasopisma,
artykuły naukowe – biblioteka, Internet)
• Na zajęcia przychodzimy przygotowani!
(zapoznanie się z tematem PRZED
zajęciami, przynosimy materiały; mile
widziane komputery)
• Należy aktywować konto pocztowe na UJ,
aby mieć dostęp do baz danych i czasopism
(http://mail-admin.uj.edu.pl/aktywacja).
81 – 100%:
71 – 80%:
61 – 70%:
51 – 60%:
40 – 50%:
<40%:
Poszukiwanie informacji
• Internetowe bazy informacji naukowej:
– Biblioteka wirtualna: http://vls.icm.edu.pl
•
•
•
•
SCOPUS
ISI Web of Knowledge
Elsevier
Springer
– Biblioteka Jagiellońska: http://www.bj.uj.edu.pl
• Wyszukiwarki internetowe i bazy danych:
– Google Scholar: scholar.google.pl
– U.S. Census Bureau: www.census.gov
• Biblioteka: gazety, periodyki, książki
(13.02.1776 – 23.12.1834)
• Wielkość populacji rośnie
w postępie
geometrycznym
• Wielkość zasobów rośnie
w postępie
arytmetycznym
W pewnym momencie
musi dojść do
przekroczenia możliwości
wyżywienia ludzkości
ubóstwo, głód, wojny itd.
Dynamika populacji człowieka
6
Populacja (miliardy)
Thomas Robert Malthus
5
4
3
2
Thomas R. Malthus
1
0
-8000
-6000
-4000
-2000
0
2000
Rok
1
150 milionów
300 milionów
600 milionów
900 milionów
1,6 miliarda
2,4 miliarda
Lat na kolejny miliard
5 miliardów
Liczba ludności
w poszczególnych krajach
8 miliardów
John H. Tanton, "End of the Migration Epoch,"The Social
Contract”, Vol IV, No 3 i Vol. V, No. 1, 1995.
Przyrost o kolejny miliard
Tempo przyrostu populacji:
ile lat na kolejny miliard
Płodność
1 mld +
100 mln +
50 mln +
25 mln +
10 mln +
1 mln +
< 1 mln
CIA World Factbook 2006
Śmiertelność
(liczba/1000 osób rocznie)
CIA World Factbook 2006
Roczny przyrost populacji w
poszczególnych krajach (%)
CIA World Factbook 2006
2
Urodzinowość
Urodzinowość na 1000 osób rocznie
Śmiertelność na 1000 osób rocznie
Stadium
Śmiertelność
Liczebność populacji
Zmiany demograficzne w Szwecji w
latach 1735 - 2000
Urodzinowość / śmiertelność na 1000 osób
Stadia w demografii człowieka
stadium 1
Śmiertelność
Rok
Dynamika populacji na świecie oraz w
krajach o różnym poziomie rozwoju
Liczebność populacji (miliardy)
10
Liczebność populacji (miliardy)
14
12
10
8
Średni wzrost
Wysoki wzrost
Niski wzrost
Stała płodność
6
4
2
0
1940
1960
1980
2000
2020
2040
2060
Świat
9
8
7
6
Kraje rozwinięte
Kraje najsłabiej
rozwinięte
5
4
3
2
1
0
1940
Rok
Znaczenie struktury wiekowej
populacji
stadium 4
Urodzinowość
Czas
Scenariusze dynamiki populacji
do roku 2050
stadium 3
stadium 2
1960
1980
2000
2020
2040
2060
Rok
Mediana wieku w poszczególnych
krajach
Brak danych
3
Przyrost populacji na świecie
i w Polsce
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
-1.5
Świat
Kraje rozwinięte
Kraje najsłabiej rozwinięte
2045-2050
2040-2045
2035-2040
2030-2035
2025-2030
2020-2025
2015-2020
2010-2015
2005-2010
2000-2005
1995-2000
1990-1995
1985-1990
1980-1985
1975-1980
1970-1975
1965-1970
1960-1965
1955-1960
Polska
1950-1955
Wielkość populacji (mln)
Roczny przyrost populacji (%)
Wielkość populacji świata i na
poszczególnych kontynentach
Lata
Porównanie populacji w krajach
rozwiniętych i rozwijających się
USA
Etiopia
2,0
5,9
120 lat
29 lat
6,9 na 1000
107 na 1000
Przewidywana długość życia
77 lat
42 lata
Dochód narodowy na głowę
34 280 $
1800 $
Odsetek kobiet stosujących
antykoncepcję
72%
6%
Płodność
Czas podwojenia
Śmiertelność niemowląt
Zagęszczenie populacji
(osób/km2)
Czy wzrost produkcji żywności nie
dzieje się zbyt wielkim kosztem?
...a może nie jest źle?
Produkcja żywności per capita w latach 1961 – 2005 (2005 = 100%)
•
•
•
•
•
•
•
•
Niszczenie lasów
Wyczerpywanie zasobów słodkiej wody
Degradacja gleb
Przełowienie łowisk
Pustynnienie
Wyczerpywanie zasobów paliw kopalnych
Globalna zmiana klimatu
...?
4
Ilość zużywanych zasobów zależy
nie tylko od liczebności populacji
Dzienna konsumpcja per capita
(kilokalorie; 1986 - 1988)
• Kraje wysoko rozwinięte
– populacja: 19,3% ludzkości
– zużycie zasobów
•
•
•
•
•
energia: 68%
woda: 42%
drewno: 76%
mięso: 61%
aluminium: 86%
– odpady i zanieczyszczenia: 75%
> 3500
< 2000
Earth Forum, Houston Museum of Natural Science; dane World Resources Institute
Konsumpcja energii per capita
Emisja węgla per capita (1999 r.)
(miliony kilodżuli; 2004)
Miliony kilodżuli
50 - 150
< 10
150 – 300
10 - 50
> 300
Ton węgla
per capita
„Przeludnienie” może mieć
różne oblicza
• Przeludnienie demograficzne
6 781 588 857 (24.09.2008) ludzi
i w każdej sekundzie więcej
•
The Optimum Population Trust is a registered United Kingdom
charity, think tank and campaign group concerned with the impact of
population growth on the natural environment. With respect to
population growth, it researches climate change, energy
requirements, biodiversity and other environmental factors. OPT
campaigns for stabilisation and gradual population decrease globally
and in the United Kingdom. It advocates full access to family
planning, better education and rights for women and that couples
"stop at two". For the UK, it advocates greater effort to reduce the
high rate of teenage pregnancies and that immigration is brought
into balance with emigration. The OPT believes that an optimal or
sustainable population taking into account environmental and
resource factors using the ecological footprint approach lies in the
following ranges: for the world 2.7 to 5.1bn; for the UK 17 to 21m
•
Professor Paul R. Ehrlich, Stanford University
•
Jane Goodall PhD DBE, Founder, Jane Goodall Institute and UN
Messenger of Peace
•
http://www.optimumpopulation.org/
– środowisko ulega degradacji z powodu zbyt
dużej liczby ludzi (nawet jeśli zużycie
zasobów na osobę jest niewielkie)
• Przeludnienie konsumpcyjne
– może do niego dochodzić nawet przy
niewielkiej liczbie ludności, jeśli zużycie
zasobów per capita jest bardzo duże
Skutki obydwu są takie same
brak danych
5
Pytania
http://www.optimumpopulation.org/
24.09.2008:
6 781 588 857
07.10.2009:
6 869 336 085
•
•
•
•
•
Jaka jest obecna pojemność biosfery?
Czy pojemność biosfery można zwiększyć?
Czy problem przeludnienia jest realny?
Jak zapewnić dalszą poprawę jakości życia?
Jak można rozwiązać problem przeludnienia
(o ile taki problem istnieje)?
• Co stanowi największą przeszkodę w
ustabilizowaniu populacji?
• Jak pogodzić jakość życia z ograniczeniem
tempa wzrostu populacji?
6