Ekonomia – nauka zajmująca się zjawiskami gospodarowania. Dobra, które wytwarza człowiek możemy kwalifikować: dobra naturalne(wolne)dobra ekonomiczne, ze względu na relację substutytucyjne, komplementarne, dobra niezależne nie mające z sobą nic wspólnego Do wytwarzania dóbr służą czynniki: ludzki (doświadczenie rutyna) czynnik naturalny (odtwarzalne – nie odtwarzalne) czynniki rzeczowe(maszyny) czynniki finansowe czynniki technologii Aby móc wytwarzać dobra i usługi trzeba widzieć i zbadać preferencje konsumentów Rynek –to proces zachodzenia transakcji kupuj – sprzedaj Rynki: kapitałowy, pracy Rynek: lokalne regionalne krajowe światowe Rynek:legalne półlegalne nielegalne Popyt – zapotrzebowanie na dobra i usługi w zależności od ceny w określonym miejscu i czasie Prawo popytu :,, wraz ze wzrostem ceny danego dobra ,,ceteris karibus’ jego ilość nabywana maleje’’ Popyt tworzymy z ilości nabywanej, ale ilość nabywana nie jest popytem Podaż –jest to oferowanie danej ilości dobra na rynku w zależności od jego ceny w określonym miejscu i czasie Prawo podaży – wraz ze wzrostem ceny danego dobra ,,ceteris paribus ‘’ jego ilość oferowana maleje Mikro ekonomia –to dział ekonomi badający procesy i zjawiska zachodzące w gospodarce poprzez analizę zachowań pojedynczych podmiotów lub pojedynczych rynków Mechanizm rynkowy – to mechanizm niewidzialnej ręki. To proces dostosowywania decyzji producentów i konsumentów do sytuacji panującej na rynku Formy ingerencji rządu w gospodarkę: -zamówienia rządowe -skup interwencyjny -tworzenie zapasów buforowych lub można uszczuplać te zapasy zwiększając podaż -podatki powodują spadek podaży -dotacje powodują wzrost podaży -ceny urzędowe -ustalenie wielkości produkcji zatrudnienia -ograniczenie poprzez kartki żywnościowe Cena maksymalna - najwyższa ustalona przez rząd, powyżej której nie możemy sprzedać towaru Cena minimalna – to cena najniższa ustalona przez rząd, poniżej której nie możemy sprzedać towaru Elastyczność popytu dzielimy na: -Cenową elastyczność popytu (mówi, że jak zmieni się ilość nabywana pod wpływem zmiany ceny) -dochodowa (jak zmieni się ilość nabywana pod wpływem zmiany dochodów)bez względu ile zarabiamy tyle samo kupujemy -mieszana (mówi jak zmieni się ilość nabywana pod wpływem cen dóbr: substytucyjnych, komplementarnych lub niezależnych -cenowa elastyczność podaży (mówi jak zmieni się ilość oferowana pod wpływem zmiany ceny RODZAJE RYNKÓW Konkurencyjny, brak konkurencji Rynki konkurencyjne dzielą się na: doskonałe i niedoskonałe. Rynek doskonały zaś na rynek konkurencji doskonałej. Rynki niedoskonałe dzielą się na: rynek konkurencji monopolistycznej i rynek monopolu. ZAŁOŻENIA RYNKÓW Rynek doskonały – b. Dużo producentów i konsumentów brak wpływu podmiotów na cenę produkt jednorodny brak preferencji, od kogo kupić i komu sprzedać idealna podzielność i mobilność czynników i produktów brak ingerencji rządu.Rynkiem zbliżonym do rynku doskonałego jest rynek papierów wartościowych Rynek konkurencji monopolu – wielu konsumentów i producentów produkty różnorodne podmioty konkurują między sobą nie ceną a rodzajem produktu przejrzystość rynku jest ograniczona podmioty dążą do uzyskania monopolu zachowują się jak monopoliści w swoim wąskim segmencie rynku bariery wejścia na rynek są stosunkowo niskie Rynek monopolu – kilku producentów i wielu konsumentów (digpol podaży)kilku konsumentów i wielu producentów (digpol popytu)producent jedno lub wielorodny wysokie bariery wejścia niska przejrzystość rynku ponieważ producenci ukrywają informację o sobie przed konkurencją konkurencja cenowa i nie cenowa . Rynki digpolu występują w branży o wysokiej technologii(samochody komputery) Rynek monopolu – 1 producent wielu konsumentów(monopol podaży)1konsument 1producent (monopol obustronny) Rynek przejrzysty –brak konkurencji b wysokie bariery wejścia MAKRO EKONOMIA RACHUNEK DOCHODU NARODOWEGO Makro ekonomia –dział ekonomi zajmujący się zjawiskami procesami zachodzącymi w gospodarce traktując gospodarkę jako jedną nierozerwalną całość PKB(produkt krajowy brutto)wielkość produkcji wytworzonej w gospodarce w wyniku wykorzystania czynników wytwórczych (produkcyjnych) zlokalizowanych na terenie danej gospodarki niezależnie, kto jest ich właścicielem PNB(produkt narodowy brutto)wielkość produkcji wytworzonej w gospodarce w wyniku wykorzystania czynników wytwórczych będących własnością danego narodu bez względu na ich miejsce lokalizacji Wielkość produkcji możemy liczyć trzema sposobami 1)suma dochodów osiąganych w gospodarce 2)wartość produkcja finalna 3)wartość dodana – przyrost wartości produkcji w wyniku procesu produkcyjnego Liczymy ją poprzez odjęcie od całej wartości produkcji kosztów rzeczowych czynników produkcji ) Determinanty dochodu narodowego Produkcja faktyczna – rozmiar produkcji wytwarzanej w rzeczywistości Produkcja potencjalna – rozmiar produkcji, jaki mogłaby wytwarzać gospodarka gdyby wykorzystać w pełni dostępne jej czynniki produkcyjne Produkcja faktyczna, mimo że staramy się ją maksymalizować nie może mieć rozmiarów potencjalnych, dlatego nie możemy sobie pozwolić sobie na maksymalnie możliwe rozmiary produkcji, jeżeli niemego zbytu na nią. Dlatego produkcja faktyczna musi być dostosowana do popytu globalnego AD(popyt globalny)-zapotrzebowanie na wszystkie dobra i usługi wytworzone w gospodarce C –konsumpcja J- inwestycja (zakup środków trwałych przez przedsiębiorstwa) S –oszczędności G – wydatki rządowe(np. łóżka szpitalne, ławki szkolne) B –płatności transferowe- bezpłatne świadczenia z budżetu państwa(renty zasiłki) Y –dochody X –eksport Z – import AD =C+ J +G+ X- Z Popyt konsumpcyjny – zapotrzebowanie na dobra i usługi wykazywane przez gospodarstwa domowe. Jego wartość zależy od: dochodów,stopy podatkowej, końcowej skłonności do konsumpcji(jest to część każdej zarobionej ,,złotówki’’ jaką przeznaczamy na konsumpcję Popyt inwestycyjny – przedsiębiorstwa mogą inwestować w kapitał trwały(budynki maszyny)oraz zapasy wyrobów własnych lub zapasach surowców produkcyjnych EKSPORT –zapotrzebowanie na dobra i usługi przez inną gospodarkę Wady: brak Zalety: -zwiększenie go powoduje wzrost: gospodarczy, dochodów w gospodarce, produkcji, zatrudnienia IMPORT –pomniejszone zapotrzebowanie na dobra i usługi wytworzone w gospodarce, ponieważ wolimy sprowadzić je z zagranicy Wady:zahamowuje wzrost gospodarczy, przyczynia się do ograniczenia dochodów i produkcji, powoduje wzrost bezrobocia Zalety: pozwala nasprowadzanie produktów, które dana gospodarka nie jest w stanie wytworzyć lub ich wytworzenie jest zbyt kosztowne