państwowy urząd nadzoru ubezpieczeń

ANALIZA POLSKIEGO RYNKU
UBEZPIECZEŃ
W ROKU 2001
Analiza sytuacji na polskim rynku ubezpieczeniowym została opracowana na podstawie
sporządzonych na dzień 31 grudnia 2001 r. i zbadanych przez biegłych rewidentów, sprawozdań
finansowych 69 krajowych zakładów ubezpieczeń, z tego:


35 zakładów w dziale ubezpieczeń na życie,
34 zakładów w dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych, w tym 1 zakładu
reasekuracji.
W analizie uwzględniono długość okresu prowadzenia operacyjnej działalności
ubezpieczeniowej przez poszczególne krajowe zakłady ubezpieczeń.
W opracowaniu analizowana jest działalność:











7 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną do końca 1990 r., w tym dwóch
zakładów prowadzących działalność przez okres dłuższy niż 12 lat (PZU S.A.
i TUiR Warta S.A.),
5 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1991 r.,
7 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1992 r.,
7 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1994 r.,
7 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1995 r.,
3 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1996 r.,
10 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1997 r.,
4 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1998 r.,
6 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 1999 r.,
10 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 2000 r.,
3 zakładów, które rozpoczęły działalność operacyjną w 2001 r.
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
4
Wykres 1. Struktura krajowych zakładów ubezpieczeń według roku rozpoczęcia
działalności (w %)
2000 r.
14,5%
2001 r.
4,4%
Do 1990 r.
10,1%
1991 r.
7,3%
1992 r.
10,1%
1999 r.
8,7%
1998 r.
5,8%
1994 r.
10,1%
1997 r.
14,5%
1996 r.
4,4%
1995 r.
10,1%
W opisie zostały również uwzględnione wyniki dwóch głównych oddziałów
zagranicznych zakładów ubezpieczeń, tj. Prevoir-Vie Groupe Prevoir S.A. i Cardif-Assurances
Risques Divers S.A. w zakresie składki przypisanej brutto i sumy bilansowej.
I. PODMIOTY RYNKU UBEZPIECZEŃ
I.1 Zakłady ubezpieczeń
Według stanu na dzień 31 grudnia 2001 r. zezwolenie Ministra Finansów na prowadzenie
działalności ubezpieczeniowej w Polsce posiadało 70 krajowych zakładów ubezpieczeń
i 2 główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń. Spośród nich, zarówno w dziale
ubezpieczeń na życie, jak i w dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych,
zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej posiadało po 36 zakładów.
W 2001 r. Minister Finansów wydał 3 zezwolenia na prowadzenie działalności
ubezpieczeniowej, w tym jedno dla zakładu ubezpieczeń na życie (Signal Iduna Życie Polska
TU S.A. w dniu 3 sierpnia 2001 r.), jedno dla zakładu ubezpieczeń pozostałych osobowych
i majątkowych (Signal Iduna Polska TU S.A. w dniu 3 sierpnia 2001 r.) oraz jedno w zakresie
ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych dla głównego oddziału francuskiego zakładu
ubezpieczeń (Cardif-Assurances Risques Divers S.A. w dniu 29 maja 2001 r.).
Uwzględniając kryterium przynależności do sektora własności, na koniec 2001 r.
zezwolenie Ministra Finansów posiadało:
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
5
a) 68 prywatnych krajowych zakładów ubezpieczeń, z tego:
 35 w dziale ubezpieczeń na życie,
 33 w dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych,
b) 2 publiczne krajowe zakłady ubezpieczeń w dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych
i majątkowych,
c) 2 główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń, w tym jeden w zakresie ubezpieczeń
na życie i jeden w zakresie ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych.
Wśród krajowych zakładów ubezpieczeń zezwolenie na prowadzenie działalności
ubezpieczeniowej posiadały 64 spółki akcyjne (w tym 34 w dziale I) oraz 6 towarzystw
ubezpieczeń wzajemnych (w tym 1 w dziale I).
Liczbę zakładów ubezpieczeń posiadających zezwolenie Ministra Finansów
na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w latach 1991 – 2001 przy uwzględnieniu źródła
pochodzenia kapitału prezentuje poniższa tabela.
Tabela 1. Zakłady ubezpieczeń według źródła pochodzenia kapitału na koniec lat 1991 –
2001
Wyszczególnienie
Dział ubezpieczeń na życie
w tym zakłady:
z kapitałem krajowym
z przeważającym kapitałem
zagranicznym
główny
oddział zagranicznego
Wt
zakładu ubezpieczeń
Dział ubezpieczeń
pozostałych osobowych
i majątkowych
w tym zakłady:
z kapitałem krajowym
z przeważającym kapitałem
zagranicznym
główny oddział zagranicznego
zakładu ubezpieczeń
Ogółem
w tym zakłady:
z kapitałem krajowym
z przeważającym kapitałem
zagranicznym
główny oddział zagranicznego
zakładu ubezpieczeń
Liczba zakładów ubezpieczeń
1991
1992
1993a
1994
1995
1996b
1997c
1998
1999d
2000
2001
5
6
6
10
13
15
21
24
30
35
36
2
2
1
4
7
9
10
11
10
11
9
3
3
5
6
6
6
11
13
20
23
26
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
19
20
22
26
27
30
30
31
33
34
36
16
17
19
22
22
22
20
19
16
15
13
3
3
3
4
5
8
10
12
17
19
22
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
24
26
28
36
40
45
51
55
63
69
72
18
19
20
26
29
31
30
30
26
26
22
6
7
8
10
11
14
21
25
37
42
48
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
2
bez ZU na Życie Westa-Life S.A. i ZU Westa S.A.
bez PTU Gryf S.A. i ZU Hestja S.A.
c
bez TU Fenix S.A.
d
bez TU-R Polisa S.A. i TUiR Gwarant S.A.
a
b
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
6
Wykres 2. Liczba zakładów ubezpieczeń posiadających zezwolenie na prowadzenie
działalności ubezpieczeniowej na koniec lat 1991 – 2001
70
60
50
40
30
20
10
0
1991
1992
1993
Ogółem
1994
1995
1996
Dział II
1997
1998
1999
Dział I
2000
2001
Tabela 2. Liczba zakładów ubezpieczeń prowadzących działalność ubezpieczeniową
operacyjną według stanu na koniec lat 1991 - 2001
Liczba zakładów ubezpieczeń
Wyszczególnienie
Dział ubezpieczeń na życie
Dział ubezpieczeń
pozostałych osobowych
i majątkowych
Ogółem
1991
1992
1993a
1994
1995
1996b
1997c
1998
1999d
2000
2001e
4
5
5
9
12
13
20
23
26
32
36
16
21
20
21
26
28
30
31
30
34
35
20
26
25
30
38
41
50
54
56
66
71
bez ZU na Życie Westa-Life S.A. i ZU Westa S.A.
b
bez PTU Gryf S.A. i ZU Hestja S.A.
c
bez TU Fenix S.A.
d
bez TU-R Polisa S.A. i TUiR Gwarant S.A.
e
wraz z głównymi oddziałami zagranicznych zakładów ubezpieczeń
a
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
7
I.2 Pośrednicy ubezpieczeniowi
W latach 1990 - 2001 wydano łącznie 1 249 zezwoleń na prowadzenie działalności
brokerskiej. W liczbie tej znalazły się 952 zezwolenia wydane osobom fizycznym
oraz 297 zezwoleń udzielonych osobom prawnym, głównie spółkom z ograniczoną
odpowiedzialnością. Struktura przedmiotowa wydanych zezwoleń była jednorodna. Tylko 2,64%
wszystkich zezwoleń dotyczyło reasekuracji (33 zezwolenia). Pozostała, zdecydowana większość
(1 216 zezwoleń) były to zezwolenia wydane na prowadzenie działalności brokerskiej w zakresie
ubezpieczeń.
W 2001 r. organ nadzoru ubezpieczeniowego wydał 112 zezwoleń, tj. o 54,29% mniej
niż w roku 2000. Większość, bo aż 98,21% ogólnej liczby stanowiły zezwolenia dla brokerów
ubezpieczeniowych, a jedynie 2 zezwolenia dotyczyły pośrednictwa w zakresie reasekuracji.
Poniższa tabela prezentuje liczbę zezwoleń wydanych w poszczególnych latach oraz całkowitą
ich liczbę na koniec 2001 r.
Tabela 3. Zezwolenia na prowadzenie działalności brokerskiej wydane do końca 2001 r.
Wyszczególnienie
Zezwolenia w zakresie ubezpieczeń
w tym wydane osobom fizycznym
w tym wydane osobom prawnym
Zezwolenia w zakresie reasekuracji
w tym wydane osobom fizycznym
w tym wydane osobom prawnym
Ogółem zezwolenia na prowadzenie
działalności brokerskiej
w tym wydane osobom fizycznym
w tym wydane osobom prawnym
57
47
10
-
219
184
35
8
1
7
250
202
48
8
3
5
194
143
51
2
1
1
242
176
66
3
2
1
110
84
26
2
2
Ogółem na
31.12.2001
1 216
944
272
33
8
25
154
57
227
258
196
245
112
1 249
109
45
47
10
185
42
205
53
144
52
178
67
84
28
952
297
przed
1996
144
108
36
10
1
9
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Listy podmiotów prowadzących działalność brokerską są ogłaszane w formie
obwieszczenia Ministra Finansów. Dotychczas ukazały się one w: Dz. Urz. MF. z 1996 r. nr 20
poz. 101; Dz. Urz. MF. z 1997 r. nr 23 poz. 104; Dz. Urz. MF. z 1998 r. nr 10 poz. 44 i 45;
Dz. Urz. MF. z 1998 r. nr 23 poz. 95 i 96; Dz. Urz. MF. z 1999 r. nr 6 poz. 24 i 25; Dz. Urz. MF.
z 1999 r. nr 11 poz. 53 i 54; Dz. Urz. MF z 1999 r. nr 15 poz. 88 i 89; Dz. Urz. MF z 2000 r. nr 6
poz. 35; Dz. Urz. MF z 2000 r. nr 8, poz. 42; Dz. Urz. MF z 2000 r. nr 11 poz. 63; Dz. Urz. MF
z 2001 r. nr 5 poz. 31 i 32; Dz. Urz. MF z 2002 r. nr 4 poz. 17 i 18.
Od początku funkcjonowania Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń (tj. od 1 lutego
1996 r.) do końca 2001 r. dokonano 177 skreśleń z listy brokerów, w tym w 39 przypadkach
dokonano cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności z powodu naruszenia prawa.
Jednym z wymogów stawianych osobom fizycznym i prawnym, chcącym uzyskać
zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej, a także osobom fizycznym wykonującym
czynności brokerskie jest zdanie egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów
Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych (w przypadku osób prawnych wymóg ten dotyczy
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
8
co najmniej połowy członków zarządu). W latach 1996-2001 Państwowy Urząd Nadzoru
Ubezpieczeń zorganizował i przeprowadził 71 egzaminów brokerskich (w tym 10 egzaminów
dla brokerów reasekuracyjnych), do których przystąpiło łącznie 2 711 osób. Pomyślne wyniki
z egzaminu osiągnęło 2 101 osób. W samym tylko 2001 r. w 7 egzaminach kwalifikacyjnych
na brokera ubezpieczeniowego uczestniczyło 299 osób, przy czym 185 spośród nich uzyskało
pozytywny wynik z egzaminów.
W roku 2001 organ nadzoru wydał 37 900 zezwoleń na wykonywanie czynności agenta
ubezpieczeniowego oraz 195 zwolnień od obowiązku wykonywania działalności agencyjnej przy
pomocy osób fizycznych, posiadających zezwolenie na wykonywanie czynności agenta
ubezpieczeniowego.
Łącznie na koniec 2001 r. 297 338 osób fizycznych posiadało zezwolenie
na wykonywanie czynności agenta ubezpieczeniowego, a 3 387 podmiotom wydano zwolnienia
od obowiązku wykonywania działalności agencyjnej przy pomocy osób fizycznych,
posiadających zezwolenie na wykonywanie czynności agenta ubezpieczeniowego.
I.3 Aktuariusze
W 2001 r. 20 osób uzyskało prawo do wykonywania zawodu aktuariusza i zostało
wpisanych na listę aktuariuszy prowadzoną przez organ nadzoru. Według stanu na 31 grudnia
2001 r. na liście tej wpisane były 104 osoby.
Struktura według wieku grupy osób, które zostały wpisane na listę aktuariuszy jest
następująca:





w wieku do 25 lat – 14 osób,
w wieku 26 - 30 lat – 36 osób,
w wieku 31 - 35 lat – 19 osób,
w wieku 36 - 40 lat – 18 osób,
w wieku powyżej 40 lat – 17 osób.
Struktura wykształcenia osób wpisanych na listę aktuariuszy przedstawia się następująco:




studia uniwersyteckie – 69 osób (głównie matematyka i fizyka),
studia politechniczne – 27 osób (fizyka i matematyka),
studia ekonomiczne – 6 osób,
inne rodzaje studiów – 2 osoby.
Lista aktuariuszy jest ogłaszana w formie obwieszczenia Ministra Finansów. Dotychczas
ukazała się ona w: Dz. Urz. MF. z 1997 r. nr 2, poz. 8, Dz. Urz. MF. z 1997 r. nr 9, poz. 37;
Dz. Urz. MF. z 1997 r., nr 22, poz. 102; Dz. Urz. MF. z 1998 r. nr 4, poz. 18; Dz. Urz. MF.
z 1998 r. nr 19, poz. 78; Dz. Urz. MF. z 1999 r. nr 5, poz. 20; Dz. Urz. MF. z 2000 r. nr 10,
poz. 56; Dz. Urz. MF. z 2001 r. nr 2, poz. 12; Dz. Urz. MF. z 2001 r. nr 8, poz. 56; Dz. Urz. MF.
z 2001 r. nr 11, poz. 72; Dz. Urz. z 2002 r. nr 8, poz. 39.
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
9
I.4
Instytucje rynku ubezpieczeniowego
I.4.1
Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych
Według stanu na koniec grudnia 2001 r. wartość aktywów Polskiego Biura Ubezpieczeń
Komunikacyjnych (PBUK) wyniosła 19,66 mln zł i spadła o 1,45 mln zł, tj. 6,86% w stosunku
do roku poprzedniego. W strukturze aktywów bilansu dominującą pozycję stanowił majątek
obrotowy (57,56%), na który złożyły się środki pieniężne (w kasie i w banku) – 36,88%
oraz należności i roszczenia - 20,68%. Rzeczowy majątek trwały stanowił 39,19% sumy
aktywów, zaś wartości niematerialne i prawne – 3,13%.
Główną pozycją pasywów bilansu PBUK były bierne rozliczenia międzyokresowe
kosztów w wysokości 19,24 mln zł (97,85% pasywów), na które składała się rezerwa wynikająca
z rozliczenia statutowych przychodów i kosztów oraz rezerwa utworzona na zobowiązania
z tytułu wynagrodzeń i związanym z nimi ubezpieczeniem społecznym. Zobowiązania
krótkoterminowe oraz fundusze socjalne ogółem stanowiły 2,15% sumy pasywów.
Przy zaniechaniu poboru trzech rat składki na mocy uchwały Walnego Zgromadzenia
Członków Nr 6/2001 z dnia 14 grudnia 2001 r., PBUK uzyskało w 2001 r. przychody ogółem
w wysokości 8,68 mln zł, co stanowiło 85,85% całorocznego planu Biura.
Główną pozycję przychodów – 36,70% stanowiły pozostałe przychody w kwocie
3,19 mln zł. Na pozycję tę złożyły się przede wszystkim wpłata syndyka masy upadłości
ZU Westa S.A. w kwocie 3,04 mln zł oraz przychody z oprocentowania rachunku bieżącego,
różnice kursowe, odsetki otrzymane w kwocie 0,15 mln zł. Dla porównania - w 2000 r. pozostałe
przychody stanowiły 10,45% wszystkich przychodów Biura.
Przychody z tytułu składek członkowskich od 22 zakładów ubezpieczeń, będących
członkami PBUK wyniosły 2,49 mln zł i stanowiły 28,69% sumy przychodów. Nastąpił spadek
wartości przychodów z tego tytułu o 66,80% (tj. o 5,01 mln zł) w stosunku do roku 2000. Plan
na rok 2001 zakładał przychody ze składek w wysokości 8,30 mln zł, a ich niższy poziom
niż planowany wynikał z zaniechania poboru trzech rat składki, co zostało potwierdzone
odpowiednią korektą planu finansowego przez Walne Zgromadzenie Członków PBUK.
Przychody z operacji z bankami w 2001 r. wyniosły łącznie 2,27 mln zł i stanowiły
26,16% przychodów ogółem. Nastąpił spadek w stosunku do wartości osiągniętej w 2000 r.
o 0,56 mln zł (tj. o 19,73%), natomiast wzrost w stosunku do wielkości planowanej o 0,92 mln zł
(tj. o 68,22%). Wzrost ten wynikał głównie z wyższej rentowności depozytów bankowych,
niż rentowność przyjęta w planie, z nie wydatkowania części dochodów przeznaczonych
na inwestycję, a także z faktu, że podstawowa kwota należności za siedzibę PBUK została
zapłacona w końcu roku.
Wpływy z tytułu honorariów w 2001 r. wyniosły 0,73 mln zł, tj. więcej o 59,46%
(o 0,27 mln zł) w stosunku do wielkości zaplanowanej. Przychody te wzrosły o 55,49%
w stosunku do 2000 r. i stanowiły 8,45% ogólnej wartości przychodów PBUK w 2001 r. Zostały
one osiągnięte w rezultacie likwidacji w 2001 r. 812 szkód (w 2000 r. odpowiednio 497 szkód),
przy czym średnia wartość honorarium wyniosła 903 zł (w 2000 r. – 949 zł).
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
10
Tabela 4. Przychody Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych w latach 2000 - 20011
Wyszczególnienie
1.
2.
3.
4.
5.
Składki członkowskie
Jednorazowa wpłata
Honoraria
Operacje z bankami
Inne przychody
Suma przychodów
2000
Wartość
Struktura
(w tys. zł)
(w %)
7 500,00
62,14
7,20
0,06
471,76
3,91
2 829,20
23,44
1 262,00
10,45
12 070,16
100,00
2001
Wartość
Struktura
(w tys. zł)
(w %)
2 490,00
28,69
x
733,52
8,45
2 271,01
26,16
3 185,40
36,70
8 679,93
100,00
Dynamika
(w %)
33,20
x
155,49
80,27
252,41
71,91
Wartość przychodów z działalności statutowej należy powiększyć o przeksięgowaną
różnicę między przychodami a kosztami roku 2000 r. stanowiącą rezerwę na zobowiązania
regulowane w roku 2001 w kwocie 20,81 mln zł (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów
z dnia 18 sierpnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych
jednostek nie prowadzących działalności gospodarczej – Dz. U. nr 115, poz. 748 z pózn. zm.).
Łączne wydatki PBUK wykazane w rachunku wyników za rok 2001 wyniosły
10,36 mln zł, co oznacza ich wzrost o 6,46% w porównaniu z 2000 r.
W strukturze wydatków Biura, zgodnie z planem finansowym, występowały
trzy podstawowe grupy:



zobowiązania z tytułu upadłości zakładów ubezpieczeń i koszty operacyjne związane
z tymi wypłatami oraz koszty wypłat świadczeń z powodu sfałszowanych Zielonych Kart,
koszty funkcjonowania Biura,
koszty zakupu siedziby Biura.
Powyższe trzy grupy wydatków stanowiły łącznie 69,68% kosztów ogółem ujętych
w planie finansowym na 2001 r.
W 2001 r. wysokość kosztów wynikających z regulacji zobowiązań upadłych zakładów
ubezpieczeń (ZU Westa S.A., TUR Polisa S.A., PTU Gryf S.A., ZU Hestja S.A., TU Fenix S.A.
i TUiR Gwarant S.A.) wyniosła 4,52 mln zł, a koszty operacyjne związane z tymi wypłatami –
0,02 mln zł. Kwota odszkodowań stanowiła 43,58% łącznych wydatków Biura i 72,85%
wielkości odszkodowań ujętej w planie finansowym na 2001 r. Na sumę wypłat odszkodowań
złożyło się 289 wypłat, przy czym dla 260 spraw nastąpiło ostateczne rozliczenie szkody,
a 127 spraw zostało zamkniętych bez wypłaty odszkodowania. Według stanu na koniec 2001 r.
pozostało otwartych 160 spraw.
Wartość przychodów nie uwzględnia przeksięgowanej różnicy miedzy przychodami a kosztami z ubiegłego roku
stanowiącej rezerwę na zobowiązania regulowane w następnym roku (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów
z dnia 18 sierpnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek
nie prowadzących działalności gospodarczej – Dz. U. nr 115, poz. 748 z pózn. zm.).
1
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
11
W 2001 r. PBUK dokonało refundacji odszkodowań wypłaconych w przypadku
fałszywych Zielonych Kart na łączną kwotę 0,10 mln. Refundacja ta dotyczyła 12 spraw,
przy czym bez wypłaty zamknięto 4 sprawy. Na koniec roku pozostało otwartych 27 spraw.
Koszty działalności Biura ogółem w roku 2001 ukształtowały się na poziomie 87,19%
planu rocznego i wyniosły 5,67 mln zł. Koszty te wzrosły o 17,97% w stosunku do 2000 r.
i odpowiadały 54,74% łącznej wartości kosztów.
Plan finansowy na 2001 rok obejmował koszty zakupu siedziby Biura. Faktycznie
poniesione koszty były niższe od planowanych o 34,55% i wyniosły 7,99 mln zł. Na kwotę tę
złożyły się koszty bezpośrednio związane z zakupem (koszty nieruchomości wraz z prawem
wieczystego użytkowania gruntu) oraz koszty towarzyszące (m.in. adaptacji pomieszczeń,
dostosowania infrastruktury informatycznej i przeprowadzki).
Tabela 5. Koszty Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych w latach 2000 - 2001
Wyszczególnienie
1. Odszkodowania
2. Koszty operacyjne
Wypłaty z tytułu
refundacji odszkodowań
3. i świadczeń z powodu
fałszywych Zielonych
Kart
4. Koszy Biura
5. Koszty finansowe
6. Pozostałe koszty
Suma kosztów
2000
Wartość
Struktura
(w tys. zł)
(w %)
4 694,26
48,23
26,26
0,27
2001
Wartość
Struktura
(w tys. zł)
(w %)
4 516,54
43,58
20,51
0,20
Dynamika
(w %)
96,21
78,10
89,24
0,92
101,50
0,98
113,74
4 808,62
48,25
67,09
9 733,72
49,40
0,49
0,69
100,00
5 672,91
35,19
16,08
10 362,73
54,74
0,34
0,16
100,00
117,97
72,93
23,97
106,46
Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej
(Dz. U. z 1996 r. nr 11, poz. 62, z późn. zm.) i statutem działalność PBUK nie jest nastawiona na
zysk. Środki pieniężne otrzymane od zrzeszonych zakładów ubezpieczeń są przeznaczane
na regulowanie zobowiązań wynikających z Systemu Zielonej Karty oraz na bieżącą działalność
Biura.
W 2001 r. PBUK wykazało wynik na całokształcie działalności równy wynikowi
finansowemu netto na poziomie 19,13 mln zł, co stanowi spadek o 8,08% w porównaniu
z wynikiem za 2000 r. Kwota ta stanowi rezerwę na zobowiązania regulowane w następnym roku
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 sierpnia 1998 r. i powiększy wartość
przychodów z działalności statutowej za 2002 r.
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
12
I.4.2
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Według stanu na koniec 2001 r. majątek Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego
(UFG) został wyceniony na kwotę 106,35 mln zł i wzrósł o 1,95% w stosunku do stanu
na początek roku. W strukturze aktywów główną pozycję stanowił majątek obrotowy (67,12%),
na który złożyły się papiery wartościowe przeznaczone do obrotu (27,58% wartości aktywów),
środki pieniężne (w kasie, na rachunkach bankowych, na rachunku wyodrębnionym - wpłaty
wnoszone przez zakłady ubezpieczeń działu I oraz zakładowy fundusz świadczeń socjalnych –
łącznie 22,73% wartości aktywów) i należności (16,80% wartości aktywów). Istotną pozycją był
również finansowy majątek trwały, stanowiący 28,83% sumy bilansowej. Wartości niematerialne
i prawne wyniosły 0,94% sumy aktywów, rzeczowy majątek trwały 0,97%, zaś rozliczenia
międzyokresowe – 2,14%. Majątek Funduszu był w 95,71% finansowany z funduszy własnych.
Łączna wartość przychodów uzyskanych przez UFG w 2001 r. wyniosła 84,52 mln zł.
Zakłady ubezpieczeń prowadzące sprzedaż polis ubezpieczeń obowiązkowych OC posiadaczy
pojazdów mechanicznych oraz OC rolników do kwietnia 2001 r. przekazywały na rzecz UFG
składkę w wysokości 0,5% składki zainkasowanej brutto zebranej z tych ubezpieczeń,
a od 1 maja 2001 r. procent przekazywanej składki wzrósł do 1,0%. Przychody UGF z tego tytułu
wyniosły 52,72 mln zł, a ich udział w ogólnej kwocie przychodów był równy 62,37%. Nadmienić
należy, że na dzień 31 grudnia 2001 r. członkami UFG było 31 zakładów ubezpieczeń, przy czym
składkę na rzecz Funduszu odprowadziły tylko 24 zakłady. Pozostałe towarzystwa
nie sprzedawały polis OC posiadaczy pojazdów i rolników, choć zakłady te posiadały zezwolenie
na prowadzenie działalności w grupie 10 i/lub 13.
Z tytułu opłat za niedopełnienie obowiązku zawarcia ubezpieczenia OC Fundusz uzyskał
17,30% sumy przychodów (kwota 14,62 mln zł), przy czym prawie w całości były to
ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Trzecim co do wielkości źródłem
przychodów UFG były lokaty środków finansowych. Przychody z lokat w papiery wartościowe
i lokaty terminowe wyniosły ogółem 10,28 mln zł, stanowiąc 12,16% całości przychodów
Funduszu. Przychody z tytułu roszczeń regresowych, równe 6,48 mln zł, stanowiły 7,67%
całości dochodów Funduszu. Wartość pozostałych przychodów wyniosła 0,42 mln zł,
co stanowiło 0,50% dochodów ogółem.
Łączne koszty Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w roku 2001 wyniosły
84,31 mln zł. Wykonując swoje ustawowe zadania w 2001 r. UFG wypłacił poszkodowanym
35,30 mln zł tytułem odszkodowań i świadczeń za szkody poczynione przez nieznanych
lub nieubezpieczonych sprawców (4 614 szkód). 97,68% szkód dotyczyło ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych.
W 2001 r. Fundusz wypłacił również 31,12 mln zł w związku z upadłościami sześciu
zakładów ubezpieczeń. Łącznie zrealizowano wierzytelności na kwotę 4,11 mln zł z tytułu umów
zawartych przez ZU Westa S.A, dokonano wypłat za 5 873 szkody z polis wystawionych
przez TU-R Polisa S.A. na kwotę 23,37 mln zł oraz za 287 szkód z umów zawartych
przez TUiR Gwarant S.A., PTU Gryf S.A., ZU Hestja S.A i TU Fenix S.A łącznie na kwotę
3,64 mln zł.
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
13
Tabela 6. Odszkodowania i świadczenia wypłacone w przypadku ogłoszenia upadłości
zakładów ubezpieczeń
Wyszczególnienie
PTU Gryf S.A.
Liczba szkód zgłoszonych w 2001 r.
Liczba szkód zlikwidowanych
w 2001 r.
w tym wypłaconych
Wartość wypłaconych odszkodowań
i świadczeń w 2001 r. (w zł)
Łączna liczba szkód zgłoszonych
od ogłoszenia upadłości
do 31.12.2001 r.
Łączna liczba szkód wypłaconych
od ogłoszenia upadłości
do 31.12.2001 r.
Łączna wartość wypłaconych
odszkodowań i świadczeń
od ogłoszenia upadłości
do 31.12.2001 r. (w zł)
ZU Hestja S.A.
TU Fenix S.A.
TU-R Polisa
S.A.
TUiR
Gwarant S.A.
12
14
5
2 923
54
28
32
5
7 258
292
28
30
4
5 873
225
1 146 068,19
812 662,77
644 956,50
23 365 409,15
1 035 399,58
10 926
4 834
3 667
15 403
829
9 174
4 337
2 872
11 667
569
30 484 628,01
14 243 513,90
10 595 224,44
49 732 191,21
3 349 284,41
Tabela 7. Dochody i koszty Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w 2001 r.
Wyszczególnienie
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
Dochody
Dochody z wpłat zakładów prowadzących działalność w zakresie
ubezpieczeń określonych w art. 4 pkt 1 i 3 ustawy o działalności
ubezpieczeniowej
Dochody z opłat przewidzianych w art. 90e ust. 1 ustawy
Dochody z tytułu roszczeń regresowych
Dochody z lokat środków Funduszu
Pozostałe dochody
Suma dochodów
Koszty
Wypłaty odszkodowań i świadczeń z tytułu ubezpieczeń,
o których mowa w art. 4 pkt. 1 i 3 ustawy (gdy sprawca był
nieznany lub nieubezpieczony)
Wypłaty odszkodowań i świadczeń w przypadku ogłoszenia
upadłości zakładów ubezpieczeń
Koszty administracyjne
Pozostałe koszty
Suma kosztów
RYNEK UBEZPIECZEŃ W ROKU 2001
Wartość (w tys. zł)
Struktura (w %)
52 715,60
62,37
14 620,48
6 479,31
10 279,07
421,37
84 515,83
17,30
7,67
12,16
0,50
100,00
35 301,07
41,87
31 118,16
36,91
17 131,79
762,48
84 313,50
20,32
0,90
100,00
14