Źródło: opracowanie własne

WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I BANKOWOŚCI W
POZNANIU
Jednostka Uczelniana: Poznań
Kierunek: Zarządzanie i Marketing
Tryb: eksternistyczny (SIN)
Semestr: pierwszy SUM
Imię i nazwisko: Donikado
Projekt analizy ekonomicznej podmiotu gospodarczego
Praca z przedmiotu: Analiza ekonomiczna
przedsiębiorstw
Wykładowca: dr Marianna Kowalska
SPIS TREŚCI
1. Istota analizy ekonomicznej i jej funkcje...........................................................str.3
2. Cele analizy ekonomicznej.................................................................................str.4
3. Kryteria opracowywania analizy ekonomicznej.................................................str.4
4. Analiza bilansu.....................................................................................................str.8
5. Analiza rachunku zysków i strat.........................................................................str.10
6. Analiza w oparciu o wybrane wskaźniki............................................................str.12
7. Podsumowanie...................................................................................................str. 14
2
Wyraz „ analiza ” wywodzi się z języka greckiego ( analysis ) . Oznacza :
rozłożenie , rozdrobnienie , rozczłonkowanie , rozbiór
pewnej
całości
na
czynniki
elementarne.
Analiza ekonomiczna - to metoda naukowego badania zjawisk ekonomicznych ,
polegająca na rozłożeniu badanego zjawiska lub zagadnienia ekonomicznego na
poszczególne części składowe lub na wykrywaniu w badanych zjawiskach składników ,
których dokładniejsze poznanie umożliwi bardziej szczegółowe zbadanie samego
zjawiska . 1
Takie pojęcie analizy wyraźnie podkreśla jej utylitarny charakter . Chodzi tu o
wykorzystanie analizy w zarządzaniu przedsiębiorstwem do rozszerzenia i utrwalenia
racjonalnych warunków i sposobów działania oraz do ograniczenia i likwidacji
niegospodarności i marnotrawstwa .
Do
najważniejszych
funkcji
analizy
można
zaliczyć : funkcję
poznawczą,
informacyjną , kontrolną , oceniającą i decyzyjną
Funkcja
informacyjna – związana jest ze zbieraniem, porządkowaniem i
przetwarzaniem danych. Realizuje się przez prezentację liczbową , wskaźnikową i opisową.
Służą temu tabele, wykresy , zestawienia oraz dane w kontekście opisu analitycznego ,
oceny i wnioskowania . Informacje zawarte w analizie stanowi dla decydenta źródło
ewentualnej decyzji .
Funkcja poznawcza – przejawia się w trakcie przeglądania i studiowania treści
liczbowej i opisowej analizy. Decydenci mają możliwość poznać zjawiska ekonomiczno
– finansowe we wzajemnych powiązaniach, przyczyny, skutki, uwarunkowania, bariery .
Funkcja kontrolna – jest widoczna w tych miejscach , gdzie rozlicza się
wykonanie planu , wniosków lub wcześniejszych decyzji . W analizie ekonomiczno –
finansowej bada się odchylenia od założeń planistycznych , a więc dokonuje się
kontroli ich wykonania . Analiza wgłębia się w różne obszary działań firmy , nie tylko
objęte planem , a zatem pośrednio kontroluje całokształt działań w danym okresie .
Funkcja oceniająca – umiejscawia się we wnioskowaniu analitycznym i w ocenie
syntetycznej wniosków ekonomiczno – finansowych . Daje decydentom podstawę do
1
W. Sasin, Poradnik Analityka, Agencja Wydawnicza Interfart s.c.
Łódź 1999, s. 19.
3
przemyśleń nad okresem minionym (ex post ) i sformułowania decyzji na okres przyszły
( ex ante ) . Funkcja oceniająca jest jakby syntezą pozostałych funkcji analizy .
Funkcja decyzyjna – pojawia się na etapie tworzenia decyzji , których źródłem i
inspiracją jest dobrze opracowana analiza .
Analiza
ekonomiczna
przedsiębiorstw
ma
na
celu
kompleksowe
zbadanie
efektywności działania danego podmiotu gospodarczego. Jest zabiegiem , który daje
odpowiedź na wiele różnych pytań, w zależności od tego co jest przedmiotem naszego
zainteresowania w danej chwili. W analizie ekonomiczno – finansowej , jak zresztą w
każdej innej analizie , najważniejszą czynnością wstępną jest określenie celów , które w
postępowaniu analitycznym zamierzamy osiągnąć. Celom tym podporządkowane są
wszystkie inne czynności analityka .
Celami tymi mogą być :
 główne
przyczyny
strat
operacyjnych
( strat
nadzwyczajnych , pogorszenia
rentowności , obniżenia stopy zysku lub innych niepożądanych skutków ) ,
 ocena sytuacji finansowej firmy ( stanu , dynamiki , płynności ) ,
 ocena wyniku finansowego ze szczegółowym rozpracowaniem czynników w
związkach przyczynowo – skutkowych ,
 diagnoza zjawisk oddziaływujących na wynik finansowy ( pozytywnych jak
również negatywnych ) ,
 efektywność zaangażowanych środków ,
 wpływ rotacji środków obrotowych ,
 wpływ kosztów rodzajowych działalności gospodarczej i kosztów operacji
finansowych na zysk ( stratę ) .
Faza przygotowawcza prac analitycznych wymaga przyjęcia pewnych założeń
merytorycznych , które
powodują
rozszerzenie
lub
zawężenie
zagadnień
objętych
postępowaniem analitycznym.
Każdą analizę przeprowadza się zatem na podstawie konkretnie wyznaczonych
kryteriów. W jednej analizie można przyjąć dowolną ilość kryteriów , ale lepiej dla
koncentracji , zwięzłości i przejrzystości opracowania , aby było ich mniej.
Kryteria analizy są wyznacznikiem postępowania analitycznego oraz umożliwiają
osiągnąć cele postawione przed analizą .
4
Najczęściej stosowanymi kryteriami w opracowywaniu analizy są :
 kryterium maksymalizacji zysku ( obrotów , dochodów ) ,
 kryterium wzrostu sprzedaży ,
 kryterium poprawy rentowności i zyskowności ,
 kryterium zmniejszenia poziomu kosztów (zapasów , zatrudnienia) ,
 kryterium przyśpieszenia obrotu zapasami ,
 kryterium skrócenia cyklu rozliczeniowego w należnościach i zobowiązaniach,
 kryterium zwiększenia płynności finansowej aktywów (rentowności),
 kryterium wykonania planu rocznego .
Kryteria są bowiem wyznacznikiem linii postępowania analitycznego .
Stanowią dla analityka „drogowskazy” i punkty widzenia na polu operacyjnym .
Odpowiednio wybrane kryteria to takie , które ściśle przylegają do wyznaczonych
celów, pytań, problemów i założeń . To również takie , które w sposób realny dadzą się
zastosować na materiale źródłowym przy pomocy dobranych metod .
Na przykładzie przedsiębiorstwa „Wistil” SA w Kaliszu chciałabym dokonać analizy
ekonomicznej przedsiębiorstwa, która umożliwi ocenę czy podjęte decyzje dotyczące
gospodarowania w przedsiębiorstwie przyniosły pozytywne zmiany. Będzie to analiza
wielokryterialna, porównująca dwa okresy działalności tej firmy.
Bardzo pomocne w analizie ekonomicznej są tzw. wskaźniki. Są to wartości liczbowe,
które w odniesieniu to wskaźników wzorcowych, informują nas, jaka jest kondycja firmy i co
ewentualnie należy zmienić w jej funkcjonowaniu. Aby jednak móc posłużyć się analizą
wskaźnikową, trzeba mieć konkretne informacje dotyczące obszaru badania czyli po prostu
sprawozdanie finansowe. (Więcej na temat wskaźników przedstawię w dalszej części pracy.)
Wszelkie dane dotyczące stanu majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania
przedstawiane są w bilansie, który jest najważniejszą częścią sprawozdania finansowego.
Bilans odzwierciedla stan zasobów będących w posiadaniu firmy. Analiza finansowa bilansu
może dotyczyć wzajemnych relacji między poszczególnymi składnikami majątku i źródłami
ich pochodzenia, oraz pomiędzy poszczególnymi grupami aktywów i pasywów, bądź ich
składnikami. Przeważnie takie badania prowadzi się przez obliczanie i porównywanie
odpowiednich wskaźników struktury lub dynamiki. Na podstawie danych z bilansu
przedsiębiorstwa można się zorientować jakie jest tempo rozwoju firmy.
Poniżej przedstawiłam bilans omawianego przedsiębiorstwa.
5
Tabela nr 1
Stan na dzień
31.12.2001
Pozycje aktywów
tys.zł
A. Majątek trwały
AI. Wartości niematerialne i prawne
AII. Rzeczowe składniki majątku trwałego w tym:
- budynki i budowle
- urządzenia techniczne i maszyny
- środki transportu
AIII. Finansowy majątek trwały
AIV. Należności długoterminowe
B. Majątek obrotowy
BI. Zapasy, w tym:
- materiały
- produkty gotowe
- towary
BII. Należności i roszczenia, w tym:
- z tytułu dostaw
- pozostałe
BIII. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
BIV. Środki pieniężne
C. Rozliczenia między okresowe
Razem aktywa:
Wskaźniki struktury
bilansu, %
31.12.2001
4 004,10
3,30
4 000,80
630,70
2 315,50
1 054,60
0,00
0,00
7 708,20
1 658,60
898,40
10,00
750,20
5 977,60
5 745,00
232,60
22,50
72,00
66,50
33,99%
0,03%
33,97%
5,35%
19,66%
8,95%
0,00%
0,00%
65,44%
14,08%
7,63%
0,08%
6,37%
50,75%
48,77%
1,97%
0,19%
0,61%
0,56%
11 778,80
100,00%
Źródło: opracowanie własne
6
31.12.2002
tys.zł
4 408,20
8,20
4 400,00
568,10
2 681,90
1 150,00
0,00
0,00
18 246,90
7 412,30
2 315,30
0,00
5 097,00
10 634,20
8 220,20
2 414,00
32,70
200,40
18,00
22 673,10
Wskaźniki struktury
bilansu, %
31.12.2002
19,44%
0,04%
19,41%
2,51%
11,83%
5,07%
0,00%
0,00%
80,48%
32,69%
10,21%
0,00%
22,48%
46,90%
36,26%
10,65%
0,14%
0,88%
0,08%
100,00%
Wskaźniki
dynamiki
bilansu
(02/01,%)
110,09%
248,48%
109,98%
90,07%
115,82%
109,05%
0,00%
0,00%
236,72%
446,90%
257,71%
0,00%
679,42%
177,90%
143,08%
1037,83%
145,33%
278,33%
27,07%
192,49%
Tabela nr 2
Stan na dzień
31.12.2001
Pozycje pasywów
tys. zł
A. Kapitał własny
AI. Kapitał podstawowy
AII. Należne wkłady na poczet kapitału
AIII. Kapitał zapasowy
AIV. Kapitał rezerwowy
AV. Pozostały kapitał rezerwowy
AVI. Nie podzielony wynik finansowy lat ubiegłych
AVII. Wynik finansowy netto roku obrotowego
B. Rezerwy
C. Zobowiązanie długoterminowe
D. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne
DI. Zobowiązania, w tym:
- kredyty bankowe
-z tytułu dostaw
-z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń społecznych
DII. Fundusze specjalne
E. Rozliczenie międzyokresowe i przychody przyszłych okresów
Razem pasywa:
4 125,00
218,00
0,00
2 116,10
0,00
0,00
0,00
1 790,90
93,80
15,00
7 493,60
7 470,10
35,02%
1,85%
0,00%
17,97%
0,00%
0,00%
0,00%
15,20%
0,80%
0,13%
63,62%
63,42%
472,80
6 655,70
341,60
23,50
51,40
4,01%
56,51%
2,90%
0,20%
0,44%
11 778,80
Źródło: opracowanie własne
7
Wskaźniki struktury
bilansu, %
31.12.2001
100,00%
31.12.2002
tys. zł
6 025,60
218,00
0,00
3 907,00
0,00
0,00
0,00
1 900,60
Wskaźniki struktury
bilansu, %
31.12.2002
Wskaźniki
dynamiki
bilansu
(02/01,%)
25,50
10,00
16 490,60
16 464,40
26,58%
0,96%
0,00%
17,23%
0,00%
0,00%
0,00%
8,38%
0,11%
0,04%
72,73%
72,62%
146,08%
100,00%
0,00%
184,63%
0,00%
0,00%
0,00%
106,13%
27,19%
66,67%
220,06%
220,40%
805,90
15 386,42
272,08
26,20
121,40
3,55%
67,86%
1,20%
0,12%
0,54%
170,45%
231,18%
79,65%
111,49%
236,19%
22 673,10
100,00%
192,49%
Na podstawie powyższego bilansu, który odwzorowuje w ujęciu wartościowym stan
majątku i źródła jego finansowania możemy określić strukturę i dynamikę podstawowych
składników aktywów oraz pasywów. Na powyższym przykładzie obserwujemy pozytywną
tendencję zmian między rokiem 2001 a 2002. Bilans pozwala nam ocenić udział
poszczególnych składników aktywów i pasywów w sumie bilansowej. Zauważamy, że udział
majątku trwałego po roku 2002 uległ zmniejszeniu z 33,99% do 19,44%. Podgrupy pozycji
„majątek trwały” zwiększyły swoją wartość (oprócz wartości budynków i budowli), dlatego
wartość bezwzględna majątku trwałego wzrosła o 404,1tys.zł.
Kolejna bardzo ważna pozycja to majątek obrotowy. Jego udział w sumie bilansowej
wynosi 80,48% czyli zwiększył się o 15,04% Natomiast jego dynamika wyniosła na koniec
2004 roku 236,72% (18 246,9/ 7708,2 *100%). Największy przyrost wartości majątku
obrotowego nastąpił w zapasach i trochę mniejszy w należnościach. W pierwszym przypadku
jest to kwota 5 753,7 tys. zł w drugim zaś 4 656,6 tys. zł. W podgrupie „zapasy” największą
dynamikę wzrostu odnotowano w towarach 679,41% co wartościowo wyraża się kwotą
4 346,8tys. zł. Kolejna grupa zasobów to należności, w których nastąpił nieznaczny spadek
procentowego ich udziału w sumie bilansowej. Nastąpił spadek z 50,75% na koniec roku
2003 do 46,90 na koniec roku 2002. Ten spadek wydaje się nieduży ale wskaźnik dynamiki
sumy bilansowej jest o 14,59% wyższy niż wskaźnik dynamiki należności czyli obserwujemy
dobrą tendencję. Spadek udziału należności w sumie bilansowej jest zjawiskiem raczej
korzystnym, świadczy o tym, że klienci spłacają zobowiązania, a to z kolei zwiększa płynność
finansową firmy.
Analizując środki pieniężne przedsiębiorstwa zauważamy poprawę. Nastąpił nie tylko wzrost
w wartościach bezwzględnych o 128,40 tys. zł ale również ich udział w strukturze firmy. Z
0,61% w roku 2001 do 0,88% na koniec 2002. Jest to tendencja korzystna o tyle , o ile
stosunek środków pieniężnych i zobowiązań bieżących nie przekroczy optymalnego poziomu
( w przypadku wskaźnika wypłacalności gotówkowej jest to 0,2).
Analizując „drugą stronę” bilansu czyli pasywa zauważamy niekorzystną zmianę w
sposobie finansowanie firmy. Zmniejszył się udział kapitału własnego, co teoretycznie
zmniejsza stabilność przedsiębiorstwa. Wskaźnik struktury bilansu spadł z 35,02% do
26,58%. Wartościowo jednak nastąpił wzrost o 1 900,60 tys. zł a to za sprawą zwiększenia
udziału kapitału zapasowego w finansowaniu firmy oraz dodaniu kwoty wyniku finansowego
netto (ok.100tys.zł). Innym niekorzystnym zjawiskiem jest duży wzrost zobowiązań
krótkoterminowych o kwotę 9 152,20 tys. zł, co wyraża się również we wzroście wskaźnika
struktury bilansu o niespełna 10%. Dynamika kapitału własnego i zobowiązań
krótkoterminowych wyniosła na koniec 2002r. odpowiednio: 143,15% i 220,06%.
8
Pomimo, że bilans zawiera wiele cennych danych, to nie jest on wystarczającym
źródłem informacji potrzebnych do przeprowadzenia analizy i sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa. Bilans przedstawia wyłącznie wielkości zasobowe, czyli stany, na przykład
tylko
łączną
kwotę
wyniku
finansowego,
nie
dając
informacji
o
wielkościach
strumieniowych, takich jak przychody ze sprzedaży, zyski czy straty nadzwyczajne. To
sprawozdanie finansowe nie daje możliwości określenia tak ważnych dla prawidłowego
zbadania kondycji finansowej przedsiębiorstwa, jak czynniki wpływające na wynik finansowy
(zysk lub stratę), wielkości oczekiwanych przychodów, wielkość wypłat, terminowość
regulowania zobowiązań.
Na podstawie rachunku zysku i strat firmy ”Wistil”SA postaram się ocenić
efektywność gospodarowania tej spółki.
Tabela nr 3
Okres
2001r
tys. zł
Pozycje rachunku zysków i strat
A. Przychody ze sprzedaży
I. Przychody ze sprzedaży produktów
II. Przychody ze sprzedaży towarów i mat.
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Wartość sprzedaży towarów i materiałów
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
V. Wynagrodzenia
VI. Świadczenia na rzecz pracowników
VII .Amortyzacja
C. Zysk/strata ze sprzedaży
D. Pozostałe przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
F. Zysk/strata na działalności operacyjnej
G. Przychody finansowe
H. Koszty finansowe
I. Zysk/strata brutto na działalności gospodarczej
J. Zyski nadzwyczajne
K. Straty nadzwyczajne
L. Zysk/strata brutto
M. Obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego
N. Zysk/strata netto
Źródło: opracowanie własne
9
91 780,00
36,00
91 744,00
88 662,80
81 671,00
828,32
2 002,60
2 132,57
1 076,40
951,91
3 117,20
712,15
747,70
3 081,65
9,10
202,50
2 888,25
6,50
6,20
2 888,55
1 097,65
1 790,90
2002r.
Struktura
%
99,21%
0,04%
99,17%
98,93%
91,13%
0,92%
2,23%
2,38%
1,20%
1,06%
0,77%
0,83%
0,01%
0,23%
0,01%
0,01%
-
tys. zł
135 444,00
208,20
135 235,80
130 076,40
120 651,90
1 482,90
2 190,90
3 285,60
962,60
1 502,50
5 367,60
804,40
2 901,72
3 270,28
11,30
192,70
3 088,88
165,20
188,60
3 065,48
1 164,88
1 900,60
Struktura
%
99,28%
0,15%
99,13%
97,54%
90,47%
1,11%
1,64%
2,46%
0,72%
1,13%
0,59%
2,18%
0,01%
0,14%
0,12%
0,14%
-
Tabela nr 4
Okres
2002/2001
2002/2001+
2001 *10%
Pozycje rachunku zysków i strat
%
%
A. Przychody ze sprzedaży
I. Przychód ze sprzed. produktów
II. Przychód ze sprzed. towarów i mat.
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Wartość sprzed. towarów i materiałów
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
V. Wynagrodzenia
VI. Świadczenia na rzecz pracowników
VII .Amortyzacja
C. Zysk/strata ze sprzedaży
D. Pozostałe przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
F. Zysk/strata na działalności operacyjnej
G. Przychody finansowe
H. Koszty finansowe
I. Zysk/strata brutto na działalności gospodarczej
J. Zyski nadzwyczajne
K. Straty nadzwyczajne
L. Zysk/strata brutto
M. Obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego
N. Zysk/strata netto
148%
578%
147%
147%
148%
179%
109%
154%
89%
158%
172%
85%
361%
134%
526%
134%
133%
134%
163%
99%
140%
81%
143%
157%
77%
328%
106%
124%
95%
107%
2542%
3042%
106%
106%
106%
96%
113%
87%
97%
2310%
2765%
96%
96%
96%
Źródło: opracowanie własne
Analizując rachunek zysków i strat na leży skupić się na przychodach ze sprzedaży,
poniesionych kosztach (stałych i zmiennych) i wyniku finansowym.
Przychód ze sprzedaży wyniósł 135 444 tys. zł. (wzrost o 43 664 tys. zł) Jego udział
w strukturze ogólnych przychodów wynosi 99,28%, czyli przychody ze sprzedaży są
głównym czynnikiem wypracowującym wynik finansowy. W tej grupie przychody w
sprzedaży towarów i materiałów nastąpił największy wzrost –aż o 43 491,8 tys. zł. Dynamika
przychodów ze sprzedaży wyniosła na koniec 2002r.- 134% uwzględniwszy 10%-ową
inflację.
W grupie kosztów działalności operacyjnej największą dynamiką odznaczają się
pozostałe koszty operacyjne- wzrost aż 328% na koniec 2002r. W kosztach sprzedaży
największą dynamikę odnotowała pozycja –zużycie materiałów i energii –163%, choć w
10
wartościach bezwzględnych największy przyrost wykazuje podgrupa- wartość sprzedanych
towarów i materiałów; o kwotę 38 980,90 tys. zł. co wyraża się mnożnikiem
134%(skorygowanym o 10%-ową inflację). Wynagrodzenia również odnotowały wzrost w
wartościach pieniężnych, co przekładając się na wskaźnik dynamiki wyniosło po
uwzględnieniu inflacji 140%
Jeśli chodzi o wynik finansowy to jego dynamika kształtuje się na poziomie 106%, a
po skorygowaniu wyniku o współczynnik inflacji 96%. Warto zauważyć, że głównym
determinantem wyniku finansowego jest zysk na działalności operacyjnej, który na koniec
roku 2002 wyniósł 5 367,60
tys. zł. (dynamika 157%). To sygnał, że przedsiębiorstwo
realizuje cele, dla jakich zostało stworzone. Świadczy to o stabilności firmy. Pozostałe
przychody tj. przychody finansowe i zyski nadzwyczajne wraz z kosztami ich osiągnięcia,
jedynie „pogorszyły” końcowy wynik. „Pozostałe koszty operacyjne” również znacząco
wzrosły i powinny być sygnałem do przeprowadzania zmian strategicznych.
Zgodzie z ustawą o rachunkowości większe jednostki, które mają obowiązek badania
corocznie sprawozdania finansowego oprócz bilansu oraz rachunku zysków i strat muszą
sporządzać zestawienie z przepływów środków pieniężnych. Podstawowym celem
sporządzania sprawozdania z przepływów jest określenie źródeł pochodzenia oraz kierunków
wykorzystania uzyskanych w roku obrotowym środków pieniężnych i ich ekwiwalentów
przez jednostkę.2
Zestawienie to jest zlepkiem pozycji bilansowych i z rachunku zysków i strat. Z
bilansu bierzemy pod uwagę stan gotówki na początek i koniec okresu, różnicę wynikająca z
rozliczeń między okresowych., różnicę w należnościach i zobowiązaniach, środkach
trwałych, zapasach, kredytach i wszystko inne. Z rachunku zysków wykorzystujemy
amortyzację.
Na podstawie danych łatwo jest nam przewidzieć przyszłe dopływy i odpływy
pieniądza oraz zdolności danej spółki do wygenerowania nadwyżki pieniężnej.
Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych dostarcza istotnych informacji skąd
przedsiębiorstwo w danym okresie sprawozdawczym czerpie środki pieniężne i w jaki sposób
ją zagospodarowuje. Pozwala ocenić sposób jego wykorzystania oraz określić przyszłe
zapotrzebowanie. Takich informacji nie można ustalić analizując bilans czy rachunek zysków
i strat. Dzieje się tak, dlatego że często przychody ze sprzedaży usług, czy produktów nie są
T. Waśniewski, W. Skoczylas; Analiza przepływów środków pieniężnych – pomocą w zarządzaniu finansami
przedsiębiorstwa, Rachunkowość, 6/1996
2
11
jednoznaczne z ich wpływami. Przedsiębiorstwa często wykorzystują to źródło informacji do
precyzyjniejszych prognoz.
Kolejnym bardzo istotnym elementem w analizie ekonomicznej jest analiza
wskaźnikowa. Daje ona konkretny obraz sytuacji firmy, na poszczególnych płaszczyznach, w
zależności od tego pod jakim względem chcemy zbadać podmiot gospodarczy. Pomocnym w
tym momencie jest czteroaspektowy model wskaźników Du Ponta. Pozwala on na zbadanie
przedsiębiorstwa ze względu na :
 płynność finansową
 poziom zadłużenia
 jego rentowność
 aktywność
Pierwsza grupa wskaźników określa możliwości jakimi dysponuje przedsiębiorstwo w
procesie zamiany składników majątku na inną, dającą się łatwo wydatkować formę (np. na
gotówkę) bez znacznej utraty ich wartości.
Na podstawie zamieszczonego wyżej bilansu i rachunku zysków i strat obliczyłam
trzy podstawowe wskaźniki z tej grupy:
Tabela nr 5
NAZWA WSKAŹNIKA
ROK 2001 ROK 2002 RÓŻNICA
Wskaźnik płynności I (bieżącej płynności)
Majątek obrotowy/zobowiązania krótkoterminowe
Wskaźnik płynności II (szybkiej płynności)
(Majątek obrotowy - zapasy)/zobowiązania krótkoterminowe
Wskaźnik płynności III (wypłacalności gotówkowej)
(Środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe.)
/ zobowiązania krótkoterminowe
1,03
1,11
0,08
0,81
0,66
-0,15
0,01
0,01
0
Źródło :opracowanie własne
Z powyższej tabeli wynika, iż w przypadku pierwszego wskaźnika obserwujemy
pozytywną tendencję. Jego wartość wzorcowa oscyluje wokół 2. Nastąpił wzrost o 0,08 w
wartościach jednostkowych (procentowo o 8%). Drugi wskaźnik zaliczył spadek w ciągu
ostatniego roku o 15%. Może to świadczyć o trudnościach firmy w spłacaniu
krótkoterminowych zobowiązań ale niekoniecznie. Nastąpił duży wzrost udziału zapasów w
majątku obrotowym firmy stąd spadek wartości wskaźnika. Trzeci z analizowanych
składników może trochę uspokoić zarządzających firmą, gdyż nie uległ zmianie (wzorcowa
12
wielkość tego wskaźnika wynosi 0,2-20%) i wyniósł na koniec 2002 roku 10% (0,01).
Świadczy to o dobrym regulowaniu przez spółkę krótkoterminowych zobowiązań.
Będąc przy zobowiązaniach chciałabym rozszerzyć temat i zbadać kondycję spółki
pod kątem całości zobowiązań.
Tabela nr 6
NAZWA WSKAŹNIKA
WARTOŚĆ ROK 2001 ROK 2002 RÓŻNICA
Wskaźnik obciążenia majątku zadłużeniem
Zobowiązania ogółem/majątek ogółem
Wskaźnik zadłużenia
Zobowiązania ogółem/kapitały własne
%
63,75
72,78
9,03
%
182,03
273,84
91,81
Źródło: opracowanie własne
Oba wskaźniki zadłużenia zanotowały widoczny wzrost, co oznacza, że stopień
zadłużenia przedsiębiorstwa zwiększył się co oznacza, że udział kapitałów obcych
zaangażowanych w finansowaniu przedsiębiorstwa jest większy niż źródeł własnych.
Wydawać by się mogło, że jest to sytuacja niezbyt korzystna, poniekąd tak jest ,ale żeby
jednoznacznie to stwierdzić, należałoby porównać korzyści, jakie płyną z angażowania
kapitałów obcych z kosztami ich pozyskania (odsetki). Wykorzystuje się tutaj tzw. dźwignię
finansową, której wskaźnik umieściłam w poniższej tabeli. Przy okazji tego porównania
przedstawię
„rodzinę” wskaźników rentowności. Wskaźniki te biorą udział w ocenie
perspektyw rozwojowych przedsiębiorstwa i wskazują jego zdolność do generowania zysku.
Tabela nr 7
NAZWA WSKAŹNIKA
WARTOŚĆ
Rok 2001
Rok 2002
Różnica
RENTOWNOŚĆ MAJĄTKU
Zysk netto / suma aktywów
%
15,20
8,38
-6,82
RENTOWNOŚĆ KAPITAŁÓW WŁASNYCH
Zysk netto / kapitały własne
%
43,42
31,54
-11,87
RENTOWNOŚĆ KAPITAŁÓW CAŁKOWITYCH
Zysk netto / kapitał całkowity
%
15,39
8,44
-6,96
WSKAŹNIK DŹWIGNI FINANSOWEJ
Rent. kapitału własnego - Rent. kapitału całkowitego
%
28,02
23,10
-4,92
RENTOWNOŚĆ SPRZEDAŻY
Zysk netto/sprzedaż netto
%
1,95
1,40
-0,55
Źródło: opracowanie własne
13
Powyższe wskaźniki zanotowały spadki ale mimo to firma wciąż generuje zysk i ma
przed sobą perspektywy rozwoju. Ten spadek mógł być spowodowany różnicami w dynamice
poszczególnych składników bilansu oraz rachunku zysków.
Do pełni kompleksowej analizy potrzeba jeszcze wskaźników aktywności,
które
wyznaczają
efektywność
przedsiębiorstwa,
mówiąc
krótko;
jak
sprawnie
przedsiębiorstwa obraca składnikami swojego majątku, tj. zapasy, należności, środki
obrotowe itd. Im więcej cykli obrotowych tym aktywność firmy jest większa. Oprócz
wskaźników sprawności, wśród wyżej wymienionych grup wskaźników jest jeszcze kilka
pomniejszych, precyzujących wybrane zagadnienia. Jednak omijam je ze względu na to, iż ich
wartości nie płyną znacząco na końcową ocenę działalności spółki.
Spółka ma przed sobą perspektywy rozwoju, jest wypłacalna, generuje zysk, korzysta
jednak w dużej części z kapitałów obcych i jest wyraźnie zadłużona. Do tej pory angażowanie
kapitałów obcych jest opłacalne lecz w zmiennych warunkach ekonomicznych warto podjąć
działania zmierzające do zwiększenia finansowania działalności kapitałem własnym.
Porównując analizę bilansu i rachunku zysków i strat można zauważyć, że opierając
się wyłącznie na analizie jednego z nich można dojść do błędnych wniosków. Np. analiza
bilansu poddaje w wątpliwość stabilność firmy (spadek udział kapitałów własnych w
strukturze bilansu) a już analiza rachunku zysków rozwiewa te wątpliwości, nie mówiąc już o
wskaźnikach. W analizie ważne aby nie opierać się wyłącznie na jednym źródle informacji.
Ważne aby z różnych stron zbadać problem i nie lekceważyć negatywnych sygnałów. W
powyższych rozważaniach przedstawiłam kompleksową analizę firmy, choć w praktyce
rozpatruje się węższy przedział pod względem wybranego kryterium. Odbiegając od tej
zasady chciałam wskazać na możliwości analizy i jej wielopłaszczyznowość. A jak ważne jest
systematyczne jej przeprowadzanie powinien wiedzieć każdy przedsiębiorca.
14