KONKURENCJA DOSKONAŁA KONKURENCJA DOSKONAŁA

KONKURENCJA
DOSKONAŁA
dr Sylwia Machowska
Definicja
• Konkurencja doskonała jest modelem
teoretycznym opisującym jedną z form
konkurencji na rynku; cechą
charakterystyczną konkurencji doskonałej
w odróŜnieniu od innych jej form jest
przekonanie zarówno kupujących jak i
sprzedających, Ŝe ich indywidualne
decyzje nie mają wpływu na cenę
rynkową.
KONKURENCJA DOSKONAŁA
Teoretyczna konstrukcja modelu
konkurencji doskonałej, lub rynku
doskonale konkurencyjnego opiera się
na czterech podstawowych
załoŜeniach:
KONKURENCJA DOSKONAŁA
załoŜenie o jednorodności produktu
Produkty kaŜdego z producentów są
identyczne. KaŜdy z wielu producentów
sprzedaje dokładnie taki sam produkt.
Równocześnie kupujący traktują i oceniają
produkty oferowane przez wielu
producentów jako identyczne.
•
załoŜenie o swobodzie wejścia i
wyjścia z branŜy
Nie istnieją Ŝadne bariery wejścia ani
wyjścia z branŜy; dzięki temu przy
większym zapotrzebowaniu ze strony
kupujących producenci będą mogli
swobodnie rozpocząć dodatkową
produkcję, zwiększając tym samym
podaŜ, a przy zmniejszonym
zapotrzebowaniu wycofać się nie
ponosząc dodatkowych strat.
•
duŜa liczba sprzedających i
kupujących
Rynek składa się z wielu producentów
(sprzedających) i z wielu kupujących.
Udział kaŜdego producenta w globalnej
podaŜy oraz udział kaŜdego kupującego
w globalnym popycie są stosunkowo
niewielkie.
•
załoŜenie doskonałej informacji o
rynku
Wszyscy sprzedający i kupujący
posiadają pełną informację o produkcie i
jego cenie, zarówno w danym momencie
jak i w przyszłości.
Zgodnie z tym załoŜeniem nie występuje
niepewność i ryzyko. Dlatego producent
zawsze moŜe określić rozmiary produkcji
maksymalizujące zysk a kupujący
zawsze moŜe określić wielkość swojego
popytu.
Czynnik czasu
• Czynnik czasu:
– krótki okres czasu: rozmiary przedsiębiorstwa
są stałe, wielkość produkcji zmienia się wraz
ze zmianami wykorzystania czynników
zmiennych
– długi okres: zmieniają się rozmiary
przedsiębiorstwa w zaleŜności od kosztów
produkcji oraz od sytuacji rynkowej, zmienia
się liczba przedsiębiorstw w gałęzi
RÓWNOWAGA RYNKOWA W
KRÓTKIM OKRESIE CZASU
• Na rynku doskonale konkurencyjnym cena
jest wielkością daną, zarówno dla
producenta jak i dla konsumenta. Cenę
równowagi rynkowej Pe obowiązującą
podmioty gospodarcze wyznacza punkt
przecięcia się krzywej popytu rynkowego z
krzywą podaŜy rynkowej. Punkt przecięcia
się obydwu krzywych wyznacza
równocześnie wielkość równowagi Xe.
Rynek doskonale konkurencyjny w
krótkim okresie
S
E
Pe
D
Xe
Punkt równowagi rynkowej
(punkt E) znajduje się
zarówno na krzywej popytu
rynkowego, jak i na krzywej
podaŜy rynkowej, a
wielkość zgłaszanego
popytu jest równa wielkości
oferowanej produktu (Xe).
W punkcie równowagi
następuje maksymalizacja
zadowolenia wszystkich
konsumentów oraz
maksymalizacja zysków
wszystkich przedsiębiorstw.
Przedsiębiorstwo doskonale
konkurencyjne w krótkim okresie
• Krzywa popytu na wyrób firmy jest
doskonale elastyczna (Edp = - ∞) co
wynika z bardzo małego udziału na rynku.
• Zmiany wielkości produkcji firmy będą
miały tak nikły wpływ na cenę, Ŝe moŜna
go uznać za zerowy.
Przedsiębiorstwo doskonale
konkurencyjne w krótkim okresie
• Przedsiębiorstwo działające w warunkach
konkurencji doskonałej dąŜy do
maksymalizacji zysku, zarówno do
maksymalizacji zysku dodatniego, jak i do
minimalizacji wyniku ujemnego.
CENA, PRZYCHÓD CAŁKOWITY,
PRZECIĘTNY I MARGINALNY
• Dla przedsiębiorstwa znajdującego się na
rynku doskonale konkurencyjnym cena
jest równa przychodowi przeciętnemu oraz
przychodowi marginalnemu. Jednocześnie
jest to krzywa popytu producenta.
P = AR = MR = d
Przedsiębiorstwo doskonale
konkurencyjne w krótkim okresie –
krzywa popytu
j.p
d= P = AR = MR
X
j.p. – jednostki pienięŜne
X – wielkość produkcji
Krzywa przychodu całkowitego
przedsiębiorstwa
TR
TR
X
TR – przychód całkowity
X – wielkość produkcji
Krzywa przychodu całkowitego
przedsiębiorstwa
TR
TR
α
X
TR – przychód całkowity
X – wielkość produkcji
X
Krzywa przychodu
całkowitego nachylona
jest pod kątem α,
którego tg α = TR/X = P,
a więc wartość
nachylenia TR
wyznacza P.
Krzywa
przychodu
całkowitego
Krzywa przychodu całkowitego
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa
TR
TR
α
X
TR – przychód całkowity
X – wielkość produkcji
X
JeŜeli więc cena
danego dobra
maleje to linia
przychodu obraca
się w prawo od
początku układu
współrzędnych.
Jeśli cena rośnie to
linia przychodu
obraca się w lewo.
Oczywiście
dla danej
wielkości
produkcji
RÓWNOWAGA W KRÓTKIM
OKRESIE CZASU
MC
j.p
d= P = MR = AR
X
MC= MR
Podejmując decyzje
dotyczące rozmiarów
produkcji firma kieruje
się kryterium
maksymalizacji zysków
a ściślej optymalizacji
wyniku
ekonomicznego, które
wymaga zrównania
przychodu krańcowego
z kosztem krańcowym.
Wynik ekonomiczny w przedsiębiorstwie
doskonale konkurencyjnym
j.p.
WE = TR - TC
TR
MC
P•X
ATC•X
TC
d= P = AR = MR
zysk
ATC
AVC
PoniewaŜ TR>TC
wynikiem jest zysk
ekonomiczny
Wynik ekonomiczny w przedsiębiorstwie
doskonale konkurencyjnym
j.p.
WE = TR - TC
TR
MC
ATC
P•X
ATC•X
TC
AVC
d= P = AR = MR
strata
PoniewaŜ TC>TR
wynikiem jest
strata
Jest to strata z kontynuacją
produkcji poniewaŜ P>AVC
Optymalizacja wyniku
ekonomicznego
• Ile produkować, Ŝeby wynik finansowy
przedsiębiorstwa był maksymalny
(optymalny)?
• Rozmiary produkcji, przy których wynik
finansowy przedsiębiorstwa jest
maksymalny (optymalny), to optimum
produkcyjne.
Optimum produkcyjne
Odpowiedź na pytanie: ile produkować, Ŝeby wynik
finansowy przedsiębiorstwa był optymalny?
Optimum produkcyjne przedsiębiorstwa
osiągane jest wtedy, gdy
koszt krańcowy zrównuje się z
przychodem krańcowym.
MC= MR
Co to jest wynik optymalny?
Optymalny czyli najlepszy z moŜliwych
w danych warunkach.
ZYSK
STRATA
NAJWIĘKSZY Z
MOśLIWYCH
NAJMNIEJSZA Z
MOśLIWYCH
MAKSYMALIZACJA
ZYSKU
MINIMALIZACJA
STRATY
Czy większa produkcja = większe
zyski?
• Czy zwiększanie rozmiarów produkcji
idzie w parze ze zwiększaniem zysków?
Wynik finansowy = przychody – koszty
• Większa produkcja to większe
przychody (choć nie zawsze!), ale teŜ
większe koszty.
Produkcja
i sprzedaŜ
(szt./tydzień)
Przychód
(zł/tydzień)
Koszty
całkowite
(zł/tydzień)
Wynik
finansowy
(zł/tydzień)
0
0
10
-10
1
21
25
-4
2
40
36
4
3
57
44
13
4
72
51
21
5
85
59
26
6
96
69
27
7
105
81
24
8
112
95
17
9
117
111
6
10
120
129
-9
11
121
151
-30
12
120
175
-55
Produkcja
i sprzedaŜ
(szt./tydzie
ń)
Przychód
(zł/tydzień)
Przychód
krańcowy
Koszty
całkowite
(zł/tydzień)
Koszt
krańcowy
Wynik finansowy
(zł/tydzień)
0
0
-
10
-
-10
1
21
21
25
15
-4
2
40
19
36
11
4
3
57
17
44
8
13
4
72
15
51
7
21
5
85
13
59
8
26
6
96
11
69
10
27
7
105
9
81
12
24
8
112
7
95
14
17
9
117
5
111
16
6
10
120
3
129
18
-9
11
121
1
151
22
-30
12
120
-1
175
24
-55
Analiza krańcowa (marginalna)
• Analiza krańcowa naleŜy do najczęściej
wykorzystywanych metod analizy
mikroekonomicznej. Polega ona na badaniu
efektów zwiększania badanej zmiennej o
jednostkę (np. o 1 sztukę, 1 zł, 1 kg itp.).
• W polu naszego zainteresowania będzie
leŜał przychód krańcowy (MR) i koszt
krańcowy (MC).
Decyzje produkcyjne w krótkim
okresie
Kryterium decyzyjne
P>MC
Cena przekracza koszty
krańcowe
P=MC
Cena równa kosztom
krańcowym
P<MC
Cena niŜsza od kosztów
krańcowych
Decyzje przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwo
zwiększa produkcję
Optymalna wielkość
produkcji (produkcja nie
ulega zmianie)
Przedsiębiorstwo
zmniejsza produkcję
Czy tenJak
zyskto
jestdziała?
maksymalny ?
Jak to działa?
Jak toNIE
działa?
j.p.
A KIEDY JEST?
WE = TR - TC
TR
MC
P•X
ATC•X
TC
d= P = AR = MR
zysk
ATC
AVC
PoniewaŜ TR>TC
wynikiem jest zysk
ekonomiczny
Wynik ekonomiczny w przedsiębiorstwie doskonale konkurencyjnym
CZY MOśNA COŚ ZROBIĆ BY
TĄ STRATĘ ZMNIEJSZYĆ?
TAK
j.p.
WE = TR - TC
TR
ATC
P•X
MC
ATC•X
TC
AVC
d= P = AR = MR
STRATA
PoniewaŜ TC>TR
wynikiem jest
STRATA Z
KONTYNUACJĄ
PRODUKCJI
Wynik ekonomiczny w układzie
wielkości całkowitych
Analizując przebieg krzywej kosztu
całkowitego i linii przychodu całkowitego,
moŜemy stwierdzić, Ŝe przy danym koszcie
wytworzenia określonej ilości produktu:
Wynik ekonomiczny w układzie
wielkości całkowitych
1. MoŜliwości uzyskania zysku zaleŜą od
połoŜenia linii przychodu całkowitego, gdy
TR>TC to wynik ekonomiczny >0 (zysk),
jeśli zaś TR<TC to wynik ekonomiczny < 0
(strata). Przedział ilości produkcji
zapewniającej zysk jest wyznaczony przez
punkty przecięcia linii przychodu
całkowitego i krzywej kosztu całkowitego.
2. Maksymalny zysk lub minimalną stratę firma
uzyskuje tylko przy określonej wielkości
produkcji, którą wyznacza warunek MC=MR.
Warunek ten jest uzasadniony
geometrycznie równoległością linii przychodu
całkowitego i stycznej do krzywej kosztu
całkowitego, a więc obie proste mają taką
samą wartość nachylenia względem osi X.
Wartość nachylenia dla linii przychodu
całkowitego wyznacza cena (równa MR
w konkurencji doskonałej), natomiast dla
stycznej do krzywej kosztu całkowitego
koszt marginalny (krańcowy).
Wynik ekonomiczny w układzie
wielkości całkowitych
TR
TC
zysk jest maksymalny
(pionowa odległość
miedzy TR a TC)
TC
strata
(TC>TR)
TR
zysk normalny
TR=TC
strata
(TC>TR)
zysk normalny
TR=TC
X
Warunki maksymalizacji zysku
ekonomicznego
(analiza formalna)
TC = f (X)
f‘ (X)= ∆TC/∆X = MC
TR = f (X)
f‘ (X) = ∆TR/∆X = MR
• Funkcja zysku:
π(x) = TR(x) – TC(x)
• Funkcja maksymalizacji zysku:
max π(x) = max [TR(x) – TC(x)]
• Aby π(x) było maksymalne pierwsza
pochodna funkcji zysku musi być
równa zero.
π'(x) = [TR(x) – TC(x)]' = 0
zatem: TR'(x) = TC'(x)
• W przypadku ciągłych i
róŜniczkowalnych funkcji przychodu
całkowitego i kosztu całkowitego
powyŜsze równanie jest równowaŜne
formule:
MR(x) = MC(x)
• MC = MR przedstawia warunek konieczny istnienia
ekstremum funkcji zysku. Jego spełnienie nie
wystarczy jednak, by stwierdzić o jakie ekstremum
chodzi. Interesuje nas wyłącznie maksimum (chodzi
przecieŜ o maksymalizację zysku), musimy posłuŜyć
się warunkiem drugiego rzędu wskazującym na jego
istnienie:
2
2
2
d Π d TR d TC
=
− 2 ⟨0
2
2
dx
dx
d x
• Wzór przedstawia warunek wystarczający
maksymalizacji funkcji zysku firmy doskonale
konkurencyjnej. Dotyczy on drugiej pochodnej funkcji
zysku, która w przypadku wielkości X ,
maksymalizującej zysk, musi być ujemna.
Analiza
ściach ca
łkowitych
Analiza wyniku
wyniku ekonomicznego
ekonomicznego na
na wielko
wielkościach
całkowitych
zysk maksymalny
TC
TR
TC
TR
X
X
Zysk normalny
TC
TR
TC
TR
X
X
Strata minimalna z kontynuacją
produkcji
TC
TVC
TR
TC
TVC
TR
X
X
Strata zawieszenie produkcji
TC
TC
TVC
TVC
TR
TR
X
Strata na granicy
(punkt zamknięcia)
TC
TC
TVC
TVC
TR
TR
X
X
Uwaga!
• Wynik ekonomiczny analizowany na
układzie wielkości całkowitych jest
odcinkiem (pionową odległością między
krzywymi).
Analiza optymalizacji wyniku
ekonomicznego na wielkościach
przeciętnych
Jak to działa?zysku
Maksymalizacja
j.p.
WE = TR - TC
TR
MC
P•X
ATC•X
TC
d= P = AR = MR
zysk
ATC
AVC
PoniewaŜ TR>TC
wynikiem jest zysk
ekonomiczny
Minimalizacja straty
j.p.
WE = TR - TC
TR
ATC
P•X
MC
ATC•X
TC
AVC
d= P = AR = MR
STRATA
wynikiem jest
STRATA Z
KONTYNUACJĄ
PRODUKCJI
Uwaga !
• Wynik ekonomiczny analizowany na
układzie wielkości przeciętnych jest polem
prostokąta, podobnie jak przychód
całkowity i koszty całkowite.
Zadanie
Zakładamy, Ŝe cena rynkowa dobra X jest
niezaleŜna od wielkości podaŜy realizowanej
przez producenta. Wykorzystując krzywe
wielkości przeciętnych i krańcowych, zilustruj
graficznie sytuacje ekonomiczne w których
producent:
1. Osiąga zysk ekonomiczny;
2. Osiąga zysk normalny;
3. Ponosi stratę ekonomiczną uzasadniającą
kontynuację produkcji;
4. Ponosi stratę ekonomiczną uzasadniającą;
zaprzestanie produkcji.
5. Znajduje się w punkcie zamknięcia;
Osiąga zysk ekonomiczny
MC
MC
d=AR=MR=P
d=AR=MR=P
ATC
ATC
X
X
Osiąga zysk normalny;
Osiąga zysk normalny
MC
MC
ATC
d=AR=MR=P
d=AR=MR=P
ATC
X
X
Ponosi stratę ekonomiczną
uzasadniającą kontynuację produkcji
ATC
MC
MC
ATC
d=AR=MR=P
AVC
X
d=AR=MR=P
AVC
X
Ponosi stratę ekonomiczną
uzasadniającą zaprzestanie produkcji
MC
ATC
ATC
MC
AVC
AVC
d=AR=MR=P
X
d=AR=MR=P
X
Osiąga
normalny;
Znajduje
się wzysk
punkcie
zamknięcia;
MC
AVC
d=AR=MR=P
X
Zadanie
Zadanie
• Podane tabele dotyczą sytuacji
ekonomicznej konkurentów doskonałych.
• Uzupełnij brakujące dane.
• Zilustruj sytuację ekonomiczna producenta
na układzie wielkości krańcowych i
przeciętnych.
• Określ kierunek zmian wielkości produkcji.
P
MR
X
10 10
8
TR
TC
80 56
TFC
8
MC
TVC ATC AVC AFC MC
48 7
6
1
Co zrobić Ŝeby
zmaksymalizować ten
zysk?
d=AR=MR=P
10
8
ATC
7
AVC
6
8
X
8
WE
24
P
MR
X
TR
TC
TFC
50
50
100
5000
5000
500
TVC
4500
MC
ATC
AVC
AFC
min
50
45
5
MC
WE
50
0
ATC
d=AR=MR=P
50
AVC
45
Uzyskaliśmy zysk
normalny w stanie
równowagi więc produkcję
pozostawiamy bez zmian.
100
X
P
MR
60
60
X
5
TR
TC
TFC
TVC ATC AVC AFC MC
300
400
125
275
80
25
55
WE
100 -100
Co zrobić z tą stratą?
MC
ATC
100
80
d=AR=MR=P
60
AVC
55
X
5
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ