KONKURENCJA DOSKONAŁA
advertisement
Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia KONKURENCJA DOSKONAŁA Bez względu na rodzaj konkurencji, w jakiej uczestniczy firma, jej celem gospodarowania jest maksymalizacja zysku (minimalizacja straty) w krótkim okresie i maksymalizacja wartości firmy w okresie długim. Cel krótkookresowy jest osiągany dla wielkości produkcji, przy której koszt krańcowy jest równy przychodowi krańcowemu, czyli MC=MR. Na rynku konkurencji doskonałej firma jest biorcą ceny i dlatego podejmuje tylko jedną decyzję o wielkości produkcji (sprzedaży). Prowadząc działalność produkcyjną w krótkim okresie, w zależności od poziomu kosztów i ceny rynkowej dobra, przedsiębiorstwo w punkcie równowagi może: - osiągać zysk ekonomiczny, gdy TR>TC lub P>ATC, rynek PX przedsiębiorstwo jp. MC S PE PE d=MR=AR ATC D 0 QX 0 qE jp. qx TC TR E 0 qe 1 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia - osiągać zysk normalny, gdy TR=TC lub P=ATC, rynek PX przedsiębiorstwo jp. MC S S1 PE ATC PE d=MR=AR D 0 QX 0 qE jp. qx TC TR 0 qe 2 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia - minimalizować stratę, gdy TVC<TR<TC lub AVC<P<ATC lub Le<TFC; rynek przedsiębiorstwo PX jp. MC S S1 PE ATC PE D d=MR=AR D1 0 QX 0 qE jp. qx TC TVC TR 0 qe 3 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia TVC=TR lub AVC=P lub Le=TFC oznacza punkt zamknięcia firmy, rynek PX przedsiębiorstwo jp. MC S S1 ATC D D1PE PE d=MR=AR D2 0 QX 0 qE qx TC jp. TVC LE 0 qe TR qx 4 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia - zawiesić produkcję, gdy TVC>TR lub AVC>P lub Le>TFC. rynek PX przedsiębiorstwo jp. MC S S1 S2 ATC D D1PE PE d=MR=AR D2 0 QX 0 qE qx TC jp. TVC LE 0 qe TR qx Poza optimum ekonomicznym firma osiąga dolny próg rentowności przechodząc z obszaru strat do zysków dla niskich poziomów produkcji i górny próg rentowności przy wysokim poziomie produkcji, wychodząc z obszaru zysku, gdy TR=TC lub P=ATC. 5 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia Konkurencja doskonała – długi okres przedsiębiorstwo LMC Rynek S1 PX P1 zł P1 E1 MC ATC d1 = MR1= AR1 LAC S2 P2 E2 P2 d2 = MR2 = AR2 D 0 Xe XE MR = LMC = LAC = P 6 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia MONOPOL Podobnie jak inni producenci w gospodarce rynkowej, monopol próbuje maksymalizować zysk, podejmując – w odróżnieniu od przedsiębiorstwa na rynku doskonale konkurencyjnym – dwie decyzje: a. o wielkości produkcji (sprzedaży), b. o poziomie ceny. Jak każda firma maksymalizująca zysk (minimalizująca stratę) osiąga optymalne parametry (wielkość produkcji i cenę), gdy przychód krańcowy MR zrównuje się z kosztem krańcowym MC. Ponieważ dla monopolu, który jest jedynym producentem na rynku dobra, nieposiadającego najczęściej bliskiego substytutu (np. elektrownia, gazownia czy przedsiębiorstwo zaopatrujące w wodę), krzywa popytu rynkowego D jest jednocześnie krzywą popytu na produkt firmy d. Jeśli przedsiębiorstwo chce sprzedać większą ilość produktu, musi obniżyć cenę nie tylko na tę dodatkową ilość sprzedaży, lecz na wszystkie jednostki skierowane na rynek w danym czasie. Cena jest wyższa od przychodu krańcowego (P>MR), a krzywa przychodu krańcowego MR leży poniżej krzywej popytu rynkowego dla każdego poziomu cen. W rezultacie krzywa przychodu całkowitego jest odwróconą parabolą. Monopol jest zainteresowany sprzedażą tylko na odcinku elastycznego popytu, ponieważ przychód całkowity rośnie wraz ze spadkiem sprzedaży, gdy elastyczność cenowa popytu jest większa od (-1). W monopolu nie ma krzywej podaży, ponieważ cena ma charakter endogeniczny, co oznacza, że wolumen sprzedaży nie reaguje bezpośrednio na poziom cen; można sprzedawać różne ilości dobra po tej samej cenie oraz tę samą wielkość sprzedaży zaoferować po różnej cenie. Różnicowanie cen jest możliwe, gdy rynek monopolu charakteryzuje się następującymi cechami: 1. przedsiębiorstwo musi posiadać siłę rynkową (malejąca funkcja popytu) 2. przedsiębiorstwo musi posiadać informacje o różnych cenach, jakie nabywcy gotowi są zapłacić za jej produkt 3. przedsiębiorstwo jest w stanie zapobiec odsprzedaży jej wyrobu po wyższej cenie. Monopol, ze względu na siłę monopolową równą L P MC 1 P Edp , może różnicować ceny w trojaki sposób: 1. doskonale (I-ego stopnia) – gdy oferuje każdą jednostkę dobra po cenie równej korzyści (użyteczności) krańcowej nabywcy (np. sprzedaż aukcyjna); 2. (II-go stopnia) – gdy stosuje upust za ilość nabytego dobra lub gdy nie zna krzywej popytu na swój wyrób i ustala różne ceny za takie same ilości dobra różnym nabywcom. Ostatecznie cena zależy od dwu lub więcej cen (np. abonament i opłata za kolejną jednostkę usługi); 3. niedoskonale (III-go stopnia) – gdy dokonuje segmentacji rynku ze względu na różną wrażliwość (elastyczność) cenową popytu poszczególnych grup nabywców. 7 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia FUNKCJE PRZYCHODU I KOSZTÓW - osiągać zysk ekonomiczny, gdy TR>TC lub P>ATC zł 36 zł TR TC 12 TR 0 qE produkcja (sprzedaż) D MR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 MC ATC PE MR D=d=AR P = 12-QX 0 P 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Q 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 TR 0 11 20 27 32 35 36 35 32 27 20 11 0 qE MR 11 9 7 5 3 1 -1 -3 -5 -7 -9 -11 8 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia minimalizować stratę, gdy TVC<TR<TC lub AVC<P<ATC lub Le<TFC zł MC ATC AVC MR 0 qE D=d=AR TC zł TVC TR qE sprzedaż 9 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia TVC=TR lub AVC=P lub Le=TFC oznacza punkt zamknięcia firmy zł ATC MC AVC MR 0 D=d=AR qE zł TC TVC TR 0 qE sprzedaż 10 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia zawiesić produkcję, gdy TVC>TR lub AVC>P lub Le>TFC zł MC MR 0 D=d=AR sprzedaż qE zł ATC AVC TC TVC TR 0 qE 11 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia monopol naturalny zł PE Pmax LAC PO LMC 0 qE qmax qO doskonałe różnicowanie cen (I. stopnia) zł P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 PE MC E AR D=d=MR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 qE sprzedaż 12 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia różnicowanie II. stopnia zł P1 MC P2 P3 D 0 q1 q2 q3 Q abonament i opłata jednostkowa P pr =0,29 MC d 0 33 h Jeśli nadwyżka konsumenta większa od abonamentu, to konsument będzie skłonny go wykupić. 13 Prof. Teresa Kamińska Mikroekonomia niedoskonałe różnicowanie (III. stopnia) segment I zł segment II Pw Pz MC DI węgiel MRI MRII qw qz DII zboże 14
