Psychologia w zarz*dzaniu - Instytut Organizacji i Zarządzania

Psychologia w zarządzaniu
Wykład 1
Tematyka wykładu
1. Rola psychologii w procesach zarządzania
2. Dopasowanie pracownika do pracy – kompetencje,
preferencje, zainteresowania zawodowe
3. Motywacja do pracy
4. Stres w organizacji
5. Kierowanie i przywództwo
6. Cechy sytuacji pracy a dobrostan pracowników –
witaminowy model Warr’a
7. Kolokwium zaliczeniowe
2
Literatura:
• Armstrong, M. (2000). Zarządzanie zasobami ludzkimi. Kraków: Oficyna
ekonomiczna
• Bajcar, B., Borkowska, A., Czerw, A., Gąsiorowska, A. (2007).
Kwestionariusz zainteresowań zawodowych – nowa metoda w
doradztwie zawodowym, W: T. Witkowski (red.), Dobór personelu, (329356). Taszów: MODERATOR
• Bańka, A. (2002). Psychologia pracy. W: J. Strelau (red.), Psychologia.
Podręcznik akademicki, t 3, (283-320), Gdańsk: GWP
• Bańka, A. (2002). Psychologia organizacji. W: J. Strelau (red.),
Psychologia. Podręcznik akademicki, t 3, (321-350), Gdańsk: GWP
• Jachnis, A. (2008). Psychologia organizacji. Warszawa: Difin
• Kożusznik, B. (2011). Zachowania człowieka w organizacji. Warszawa:
PWE
• Nosal, C. (2007). Struktura preferencji zawodowych i metoda ich
diagnozy. W: T. Witkowski (red.), Dobór personelu, (173-196). Taszów:
3
Moderator
Psychologia pracy i organizacji
• Psychologia pracy
– Przedmiotem zainteresowań jest psychika i zachowanie
człowieka w konkretnych warunkach aktywności zawodowej
– Pomaga lepiej przygotować ludzi do pracy, racjonalizować jej
organizację i osiągać z niej zadowolenie
– Skupienie na procesach indywidualnych
• Psychologia organizacji/zarządzania
– Przedmiotem zainteresowania jest analiza funkcji i procesów
wpływających na klimat wewnątrz organizacji
– Pomaga lepiej przygotować managerów/liderów do
kierowania pracą zespołu
– Skupienie na procesach grupowych, podejmowaniu decyzji,
kierowaniu i motywowaniu ludzi.
4
Psychologia pracy
• Najważniejsze pytania - jak osiągnąć?:
– Skuteczność indywidualnego działania pracownika
– Wysokie wyniki przy minimalizacji kosztów (zmniejszony
wysiłek, najłatwiejszy sposób, najkrótszy czas)
– Bezpieczeństwo w pracy (fizyczne i psychologiczne)
– Zadowolenie z pracy i poczucie jej wysokiej jakości
(sukcesu)
• Klasyczne ujęcia:
– Przystosowanie człowieka do pracy
– Psychologia stosunków międzyludzkich
– Dostosowanie pracy do człowieka
• Współczesne ujęcia:
– Podejście interakcyjne/transakcyjne
• Dopasowanie człowiek-praca
5
Psychologia organizacji
• Analiza wpływu wszystkich podsystemów organizacji na
zachowania pracownicze
• „Zachowania organizacyjne” – kluczowe pojęcie
– System zachowań i działań związanych z wykorzystywaniem
przez ludzi zadań pracy oraz osiąganiem celów organizacji
– Ma zastosowanie głównie w procesie kierowania ludźmi
• Elementy organizacji jako systemu społecznego
–
–
–
–
Role
Normy
Władza
Klimat organizacyjny
• Dopasowanie człowiek-organizacja
6
Dopasowanie
człowieka do pracy
• Predyspozycje
– Cechy fizyczne
– Zdolności (uzdolnienia, talenty)
– Cechy temperamentu i osobowości
– Kompetencje zawodowe
– Preferencje, zainteresowania zawodowe
7
Kompetencje
• Na kompetencje składają się następujące elementy
(Spencer i inni, 1990; za: Armstrong, 2000, s. 244)
– Motywy – ukierunkowanie zachowania
– Cechy – psychologiczne predyspozycje do określonego
sposobu zachowania (np. samokontrola, odporność na
stres, itp.)
– Samoocena – postawy i wartości danej osoby
– Wiedza merytoryczna – potwierdzona lub nie
świadectwami, dyplomami, itp.
– Umiejętności poznawcze i behawioralne – ukryte (np.
sposób rozumowania) lub obserwowalne ( aktywne
słuchanie)
8
Preferencje (Holland)
• Wybór zawodu i drogi kariery zawodowej stanowi bardzo ważny aspekt rozwoju
osobowości człowieka
• 6 typów podstawowych preferencji zawodowych oraz analogiczne do nich typy
środowisk zawodowych (rodzajów organizacji), w obrębie których dominują
określone osobowości, style zachowania
i rozwiązywania problemów
Badawcze
Realistyczne
oraz oferowane możliwości
(nauka)
(technika)
rozwoju.
• Ludzie poszukują takich
Konwencśrodowisk, które umożliwią im
Artystyczne
jonalne
jak najwyższy poziom
(sztuka)
(biznes –
wykorzystania ich możliwości
operacje)
i preferencji (zdolności, kompetencji,
postaw) oraz realizację
określonych wartości i ról społecznych
Przedsiębiorcze
Społeczne
(biznes - kontakt)
(usługi społeczne)
9
Zainteresowania
• Klasyczne teorie zainteresowań zawodowych –
Parsonsa, Ginzberga, Roe, Supera, Predigera
• Zainteresowania wyrażają się względnie stałym
i częstym zorientowaniem uwagi dowolnej i
mimowolnej podmiotu na określone kategorie
obiektów, czynności, stanów lub sytuacji
• Złożoność i niejednorodność pojęcia
zainteresowań
• Zainteresowania a preferencje i kompetencje
10
Model uwarunkowań i przejawów zainteresowań
(Bajcar, Borkowska, Czerw, Gąsiorowska, Nosal)
Czynniki
środowiskowe
Czynniki
genetyczne
Czynniki związane
z obrazem siebie
Zainteresowania zawodowe
zachowania
preferencje
emocje
postrzegane
umiejętności
11
10
9
Rodzaje zainteresowań
zawodowych
8
• Artystyczne
• Badawcze
• Handlowe
• Komunikacyjne
• Konwencjonalne
• Mechaniczne
• Opiekuńcze
• Perswazyjne
• Przedsiębiorcze
• Realistyczne
• Społeczne
7
6
5
4
3
2
1
0
12