Wykład 12-13. Teoria konfliktu: ujęcia klasyczne i współczesne

KARTA PRZEDMIOTU
SOCJOLOGIA ZAOCZNA 2008/2009
Współczesne Teorie Socjologiczne
Socjologia
Prowadzący:
Dr Andrzej Bukowski
Specjalizacja:
studia zaoczne
Status przedmiotu:
obowiązkowy
Formuła
Wykład / 30 godzin
nauczania:
Semestr studiów:
piąty
Punkty ECTS:
Warunki wstępne:
ukończony drugi rok studiów
Język wykładowy:
polski
Cele przedmiotu: celem kursu jest zapoznanie studentów z najnowszym orientacjami teoretycznymi w myśli
socjologicznej. W ramach wykładu omówiony zostanie rozwój koncepcji i podejść w obrębie głównych tradycji
badawczych: kierunku funkcjonalno-strukturalnego, interakcjonistyczno-symbolicznego, teorii konfliktu oraz
paradygmatu wymiany wraz z ich najświeższymi rozwinięciami i kontynuacjami, a także podejścia i orientacje
objęte zbiorczym hasłem socjologii modernizacji i ponowoczesności. Na ćwiczeniach omawiane będą najbardziej
reprezentatywne dla współczesnej teorii socjologicznej teksty źródłowe.
Treści merytoryczne przedmiotu:
Pojęcie teorii w naukach społecznych, wyróżnienie współczesnych teorii socjologicznych, wewnętrzna ewolucja teorii
socjologicznej, jej podejść, pojęć i problemów, paradygmat wymiany i teoria racjonalnego wyboru, paradygmat
systemowo-funkcjonalny, Niklasa Luhmanna koncepcja systemu autopojetycznego, perspektywa
interakcjonistyczno-symboliczna. orientacja fenomenologiczna i konstruktywizm socjologiczny, teoria wspólnoty
komunikacyjnej J. Habermasa, teoria strukturacji A. Giddensa, teoria praktyki Pierre’a Bourdieu, teoria
konfliktu: ujęcia klasyczne i współczesne kontynuacje, Teorie modernizacji, globalizacji i systemu światowego,
socjologia Zygmunta Baumana, najnowsze teorie socjologiczne w analizie zjawisk i problemów współczesnego
społeczeństwa polskiego.
Zalecane lektury:
„Współczesne teorie socjologiczne”, wybór i oprac. A. Jasińska-Kania i inni, Warszawa 2006 (fragmenty)
„Elementy teorii socjologicznych”, red. W. Derczyński, A Jasińska – Kania, J. Szacki, Warszawa 1975
(fragmenty)
J. Szacki, „Historia myśli socjologicznej”, Warszawa 2002 (fragmenty)
„Socjologia. Lektury”, red. P. Sztompka, M. Kucia, Kraków 2005 (fragmenty).
R. Dahrendorf, „Nowoczesny konflikt społeczny”, Warszawa 1995
N.Luhmann, „Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego”, Warszawa, 1994
J.Habermas: „Aspekty racjonalności działania”, w: „Wokół teorii krytycznej J.Habermasa”, Kolegium Otryckie,
Warszawa 1987
M. Foucault, „Nadzorować i karać”, Warszawa 1993
P. Bourdieu, „Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia”, Warszawa 2005
R. K. Merton, „Teorie socjologiczne średniego zasięgu”, w: „Teoria socjologiczna i struktura społeczna”,
Warszawa 1982
A. Giddens, „Zasady metody socjologicznej”, Warszawa 2001
U. Beck, „Społeczeństwo ryzyka”, Warszawa 2002
„Postmodernizm. Antologia przekładów”, red. Ryszard Nycz, Kraków 1996
J. Turner, „Struktura teorii socjologicznej. Wydanie nowe”, Warszawa 2004
„Współczesne teorie wymiany społecznej”, red. J. Szmatka, M Kempny ,Warszawa 1992
A. Giddens, „Socjologia”, Warszawa 2004
P. Sztompka, „Socjologia”, Kraków 2002 (fragmenty)
Szczegółowy plan zajęć:
Wykład 1-2. Współczesne teorie socjologiczne: wprowadzenie. Wewnętrzna ewolucja teorii
socjologicznej: rozwój podejść, pojęć, problemów
Społeczny kontekst współczesnych teorii socjologicznych. Ewolucja teorii socjologicznej: (1) Klasyczny
paradygmat teorii socjologicznej; (2) Wyczerpywanie się klasycznego paradygmatu socjologii: ku nowemu
paradygmatowi; (3) Teoria socjologiczna jako krytyka społeczna. Przykłady socjologii krytycznej: szkoła
_____________________________________________________________________________________________________
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera
ul. Westerplatte 11, 31-033 Kraków
tel.: 012 683 24 00, fax: 683 24 02
[email protected]
KARTA PRZEDMIOTU
SOCJOLOGIA ZAOCZNA 2008/2009
frankfurcka, feminizm, teoria demokracji. (4) Teoria socjologiczna jako praktyka społeczna (A. Schutz, Ch.
Taylor).
Główne nurty współczesnych teorii socjologicznych: (1) sytuacja problemowa refleksji teoretycznej:
podstawowe dylematy i opozycje (2) ciągłość i zmiana we współczesnych teoriach socjologicznych; (3)
najważniejsze podejścia, problemy i pojęcia; propozycje systematyzacji M. Watersa i J. C. Alexandra.
Wykład 3-4. Paradygmat wymiany i teoria racjonalnego wyboru
Klasyczne teorie wymiany: behavioralna teoria wymiany G. Homansa oraz strukturalna teoria wymiany P. Blaua.
Teoria sieci wymian. Teoria racjonalnego wyboru w ujęciu G. Beckera, M. Olsona i J. Colemana. Krytyka teorii
racjonalnego wyboru.
Wykład 5-6. Paradygmat systemowo-funkcjonalny oraz Niklasa Luhmanna koncepcja systemu
autopojetycznego
Geneza funkcjonalizmu i pułapki analogii organicystycznych. System teoretyczny Talcotta Parsonsa i jego
ewolucja. Paradygmat analizy funkcjonalnej Roberta Mertona. Inspiracje teoretyczne koncepcji N. Luhmanna.
Pojęcie systemu autopojetycznego. Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego. Krytyka podejścia.
Wykład 7-8. Perspektywa interakcjonistyczno-symboliczna. Orientacja fenomenologiczna i
konstruktywizm socjologiczny. Wytwarzanie i reprodukowanie życia społecznego.
Korzenie intelektualne i społeczne interakcjonizmu symbolicznego. Jedność perspektywy, odmienność orientacji.
Orientacja chicagowska i H. Blumer. Orientacja dramaturgiczna: E, Goffman, Ocena perspektywy
interakcjonistyczno-symbolicznej. Fenomenologiczne podstawy orientacji: socjologia wg. A Schütza. Orientacja
etnometodologiczna w socjologii (H. Garfinkel, A. Cicourel). Konstruktywizm socjologiczny P. Bergera i Th.
Luckmanna. Ocena podejścia.
Wykład 9. Teoria wspólnoty komunikacyjnej J. Habermasa.
Teoria wspólnoty komunikacyjnej J. Habermasa; (1) Inspiracje teoretyczne; (2) Aspekty racjonalności działania
i teoria działań komunikacyjnych; (3) teoria krytyczna; (4) Krytyka systemu teoretycznego J. Habermasa.
Wykład 10-11. Strukturalistyczne kontynuacje: Teoria strukturacji A. Giddensa. Teoria społecznej
praxis Pierre’a Bourdieu
Teoria strukturacji A. Giddensa: Odrzucenie dotychczasowego dorobku socjologicznego; Teoria strukturacji;
wytwarzanie i reprodukowanie życia społecznego; Racjonalizacja i refleksyjność; Krytyka koncepcji. Miejsce
podejścia teoretycznego P. Bourdieu w dorobku dyscypliny. Teoria społecznej praxis P. Bourdieu. Podstawowe
pojęcia: klasy i dystynkcje, przemoc symboliczna, pole, habitus. Krytyka podejścia.
Wykład 12-13. Teoria konfliktu: ujęcia klasyczne i współczesne kontynuacje teorii konfliktu: (M.
Foucault, Bourdieu i Passeron, Dahrendorf).
Klasyczne teorie konfliktu: dialektyczna teoria konfliktu. R. Dahrendorfa. Funkcjonalna teoria konfliktu L.
Cosera. Wspólne podstawy teorii konfliktu w nowoczesnym społeczeństwie. Koncepcja konfliktu podklasowego
R. Dahrendorfa, post-strukturalna koncepcja konfliktu M. Foucaulta, post-strukturalna koncepcja konfliktu P.
Bourdieu i J. C. Passerona.
Wykład 14-15. Teorie modernizacji, globalizacji i systemu światowego. Socjologia Zygmunta
Baumana
Historyczne i analityczne ujęcie nowoczesności. Co po nowoczesności: ponowoczesność czy późna
nowoczesność? Ujęcia ponowoczesne: Fukuyama, Bauman, ujęcia późnej nowoczesności; Giddens, Beck.
Globalizacja: geneza pojęcia. Trzy ujęcia globalizacji. Koncepcja systemu światowego I. Wallersteina.
Zygmunt Bauman i jego rola we współczesnej socjologii. Ponowoczesność jako wyzwanie teoretyczne.
Charakterystyka społeczeństwa ponowoczesnego. Ponowoczesny styl życia i jego kulturowe manifestacje.
Socjologia ponowożytna wg. Baumana.
Forma zaliczenia:
Zaliczenie ćwiczeń + końcowy egzamin pisemny
Opis:
Warunki zaliczenia przedmiotu:
1. Zaliczenie ćwiczeń, na które składa się:
a) obecność (student ma prawo do 2 nieobecności bez względu na ich przyczynę; kolejne
nieobecności należy zaliczyć na dyżurze u prowadzącego ćwiczenia)
b) przygotowanie do zajęć, czyli przeczytanie zadanych tekstów źródłowych
c) udział w dyskusji (konieczna regularna lektura prasy codziennej i tygodników!)
d) napisanie eseju (w ramach DL)
e) Pozytywne zaliczenie dwóch kolokwiów zaliczeniowych (na zajęciach z ćwiczeń)
2. Zaliczenie modułu DL w formie podanej przez prowadzacego (w ramach zaliczenia z
ćwiczeń)
3. Zaliczenie dwugodzinnego egzaminu pisemnego (3 pytania otwarte, sprawdzające
umiejętność aplikacji teorii w analizie zjawisk i problemów współczesnego świata)
_____________________________________________________________________________________________________
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera
ul. Westerplatte 11, 31-033 Kraków
tel.: 012 683 24 00, fax: 683 24 02
[email protected]
KARTA PRZEDMIOTU
SOCJOLOGIA ZAOCZNA 2008/2009
Na ocenę końcową z przedmiotu składa średnia arytmetyczna z oceny z ćwiczeń (w
tym ocena z DL) oraz oceny z egzaminu pisemnego w proporcjach 50 / 50.
_____________________________________________________________________________________________________
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera
ul. Westerplatte 11, 31-033 Kraków
tel.: 012 683 24 00, fax: 683 24 02
[email protected]