PROGRAM ZAJĘĆ – DZIAL II: Fizjologia mięśni szkieletowych

I rok: WYDZIAŁ LEKARSKO-STOMATOLOGICZNY 2017 ; kierunek lekarsko-dentystyczny/ SEMESTR II
Katedra i Zakład Fizjologii PUM
Fizjologia mięśni szkieletowych, gładkich oraz mięśnia
sercowego. Fizjologia układu krążenia. (04.04 - 31.05.2017)
PROGRAM ZAJĘĆ – DZIAL II:
WYKŁADY:
4. Specyficzne właściwości mięśnia sercowego, czynniki kształtujące stan inotropowy, regulacja
pojemności minutowej serca. Krążenie wieńcowe – regulacja perfuzji. /26.04.2017/
5. Układ krążenia: nerwowa regulacja czynności serca i naczyń, organizacja ośrodka krążenia pnia
mózgu, przebieg i znaczenie odruchów z baroreceptorów i mechanoreceptorów układu sercowonaczyniowego. Regulacja ciśnienia tętniczego. Opór naczyniowy: istota, znaczenie, regulacja.
/10.05.2017/
PROGRAM ĆWICZEŃ
Ćwiczenie 8. Fizjologia mięśni szkieletowych oraz gładkich. 04.04-10.04.2017
1. Synapsa nerwowo-mięśniowa. Pobudzenie w miocytach poprzecznie prążkowanych - dyskusja.
2. Mechanizm skurczu mięśni szkieletowych (animacja) + dyskusja.
3. Generowanie skurczu w mięśniu gładkim - dyskusja.
4. Różnice elektrofizjologiczne i czynnościowe między mięśniami szkieletowymi a gładkimi.
5. Symulacja komputerowa.
- zależność siły skurczu od wyjściowego obciążenia mięśnia i siły bodźca,
- wpływ częstotliwości pobudzeń na siłę skurczu mięśnia szkieletowego (skurcz pojedynczy, tężcowy
niezupełny i zupełny),
- wpływ agonistów i antagonistów receptorów układu autonomicznego na czynność mięśni gładkich.
Obowiązujący materiał: Podział mięśni. Budowa i znaczenie miozyny, aktyny, tropomiozyny i troponin;
sarkomer jako jednostka czynnościowa. Synapsa nerwowo-mięśniowa, pobudzenie w
mięśniu
szkieletowym. Sprzężenie elektrowydzielnicze i elektromechaniczne w mięśniu szkieletowym. Skurcz
pojedynczy, tężcowy zupełny i niezupełny; skurcz izometryczny, izotoniczny i auksotoniczny. Jednostka
motoryczna. Regulacja siły skurczu.
Podział mięśni gładkich i ich właściwości. Podstawowy rytm elektryczny (BER). Generowanie skurczu w
mięśniu gładkim. Rola MLC-Kinazy, regulacja jej aktywności.
Ćwiczenie 9: Mięsień sercowy. 11-24.04.2017
1. Podstawy automatyzmu serca – powolna samoistna depolaryzacja komórek P a częstotliwość skurczów
serca.
2. Kardiomiocyty – własności elektrofizjologiczne oraz czynnościowe.
3. Symulacja komputerowa – wpływ agonistów i antagonistów receptorów układu autonomicznego oraz
blokerów kanału wapniowego na czynność izolowanego serca żaby
Obowiązujący materiał: Rodzaje miocytów serca. Czynność komórek P - powolna samoistna
depolaryzacja jako podstawa automatyzmu, zmiany przewodności kanałów jonowych ją kształtujących.
Układ bodźco-przewodzący serca, rozprzestrzenianie się pobudzenia w sercu.
Fazy potencjału
czynnościowego kardiomiocytu, czynniki kształtujące. Gospodarka wapniowa w mięśniu sercowym:
receptor dihydropirydonowy i rianodynowy kardiomiocytów, dystrybucja Ca ++ w kardiomiocytach,
zależność wypełnienia zbiornikow końcowych siateczki śródplazmatycznej oraz dostępności Ca++ od
częstotliwości pobudzeń. Pojęcia: chronotropizm, inotropizm, dromotropizm, batmotropizm, tonotropizm.
Ćwiczenie 10 : Fizjologia układu krążenia. Serce cz. 1. 25.04-08.05.2017
1. Fazy cyklu sercowego, powstawanie tonów serca – dyskusja.
2. Regulacja czynności serca, wpływ mechanizmów wewnątrzsercowych i czynników
I rok: WYDZIAŁ LEKARSKO-STOMATOLOGICZNY 2017 ; kierunek lekarsko-dentystyczny/ SEMESTR II
3.
zewnętrznych– dyskusja.
Badanie fizykalne serca: opukiwanie granic serca, osłuchiwanie tonów serca.
Obowiązujący materiał: Specyficzne cechy czynnościowe mięśnia sercowego. Fazy cyklu sercowego.
Mechanizm powstawania tonów serca. Pojemność minutowa serca. Objętości serca: wyrzutowa (SV),
końcowo-skurczowa (ESV), końcowo-rozkurczowa (EDV). Frakcja wyrzutu (EF). Kurczliwość mięśnia
sercowego. Obciążenie wstępne i następcze - definicje, istota, znaczenie. Unerwienie serca; wpływ
chronotropowy, inotropowy i dromotropowy nerwu błędnego i układu współczulnego, mediatory, receptory,
transdukcja sygnału.
Ćwiczenie 11: Fizjologia układu krążenia. Serce cz. 2. 9-15.05.2017
1.
Elektrokardiografia: zapisywanie czynności elektrycznej serca z odprowadzeń kończynowych
i przedsercowych.
2.
Krzywa EKG: podstawy opisu i oceny:
– Ocena pochodzenia rytmu serca, jego miarowości i częstotliwości
– oś elektryczna serca
– ocena odcinków i odstępów: odstęp PQ, amplituda i czas trwania zespołu ORS, załamek T
Obowiązujący materiał: Specyficzne cechy gospodarki wapniowej w mięśniu sercowym. Układ bodźcoprzewodzący: podstawy automatyzmu, szerzenie się pobudzenia w sercu.. EKG: odprowadzenia jedno- i
dwubiegunowe kończynowe oraz przedsercowe. Oś elektryczna serca – definicja, podział, zakres normy..
Krzywa EKG–interpretacja; zapis EKG a szerzenie się pobudzenia w sercu
Ćwiczenie 12: Fizjologia układu krążenia. Układ naczyniowy cz.1. 16-22.05.2017
1. Czynniki kształtujące wielkość ciśnienia tętniczego krwi i perfuzji narządowej – dyskusja.
2. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą palpacyjną i osłuchową.
3. Badanie tętna tętniczego, cechy tętna.
4. Wpływ wysiłku fizycznego na układ krążenia; próba Martinetta.
Obowiązujący materiał: Podział czynnościowy naczyń krwionośnych. Ciśnienie tętnicze krwi: ciśnienie
skurczowe, rozkurczowe, średnie (MAP). Opór obwodowy: lokalizacja, istota i wielkość. Napięcie bierne
(sprężyste) naczyń krwionośnych. Napięcie czynne: miogenne i neurogenne naczyń krwionośnych. Rodzaje
włókien naczynioruchowych i ich reprezentacja w różnych obszarach krążenia. Miejscowa regulacja
metaboliczna i humoralna szerokości naczyń. EDRF i endoteliny – znaczenie. Lokalna autoregulacja
przepływu krwi w narządach - mechanizm, znaczenie.
Ćwiczenie 13: Fizjologia układu krążenia. Układ naczyniowy cz.2. 23-29.05.2017 [2h]
1. Nerwowa regulacja czynności układu krążenia, odruchy stabilizujące ciśnienie tętnicze – dyskusja.
2. Próba ortostatyczna - wpływ zmiany pozycji ciała oraz uruchomionych mechanizmów
kompensacyjnych na ciśnienie tętnicze skurczowe i rozkurczowe.
3. Układ żylny; metody pomiaru ciśnienia żylnego.
Obowiązujący materiał: Baroreceptory tętnicze; lokalizacja, pobudzenie, znaczenie fizjologiczne.
Mechanoreceptory obszaru sercowo-płucnego. Znaczenie jądra pasma samotnego (NTS) oraz organizacja
neuronów rdzenia przedłużonego odpowiedzialnych za regulację czynności układu krążenia. Rola strefy
presyjnej (RVLM) i depresyjnej (CVLM). Odruchy : z baroreceptorów (zatokowy, aortalny) i
mechanoreceptorów obszaru sercowo-płucnego. Reakcja ortostatyczna, odbarczenie baroreceptorów.
Chemoreceptory kłębków szyjnych i aortalnych; lokalizacja, efekty pobudzenia, znaczenie odruchu.
Ciśnienie żylne centralne i obwodowe; tętno żylne - flebogram żyły szyjnej.
+ odrabianie ćwiczeń oraz termin 2. zaliczania ćwiczeń
I rok: WYDZIAŁ LEKARSKO-STOMATOLOGICZNY 2017 ; kierunek lekarsko-dentystyczny/ SEMESTR II
Ćwiczenie 14: Zaliczenie III: Fizjologia mięśni szkieletowych, gładkich oraz mięśnia sercowego.
Fizjologia układu krążenia.
31.05.2017
Zagadnienia szczegółowe:
Podstawowe cechy mięśni na tle ich zróżnicowania morfologicznego i czynnościowego.
Białka miocytów i ich rola. Przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe w mięśniach szkieletowych. Mechanizm
skurczu mięśni – sekwencja zdarzeń, rola jonów wapnia. Regulacja siły skurczu mięśnia szkieletowego.
Sumowanie skurczów w mięśniach szkieletowych (skurcz tężcowy). Pojęcia: skurcze izotoniczne,
izometryczne, auksotoniczne. Zależność prędkości skracania i napięcia mięśnia szkieletowego od jego
obciążenia (spoczynkowej długości).
Podział mięśni gładkich, generowanie skurczu, rola Ca-kalmoduliny oraz MLCK. Podstawowy rytm
elektryczny (BER). Napięcie miogenne i neurogenne mięśni gładkich naczyń krwionośnych.
Różnice czynnościowe między mięśniami szkieletowymi, mięśniem sercowym i mięśniami gładkimi;
mechanizmy sprzężeń elektromechanicznych w mięśniu szkieletowym, sercowym i gładkim.
Specyficzne właściwości mięśnia sercowego. Specyfika gospodarki wapniowej w mięśniu sercowym
(rola DHP-R i RY-R). Zależność zmian elektrycznych i potencjału czynnościowego miocytów P oraz
kardiomocytów od przewodności kanałów błonowych. Podstawy automatyzmu serca, przebieg powolnej
samoistnej depolaryzacji a częstotliwość skurczów serca (HR).
Układ bodźco-przewodzący serca. Fazy cyklu sercowego, rozwinięcie serca w relacji do stanu
zastawek – fizjologiczne tony serca (ton I i II). Mechanizmy regulacji pojemności minutowej serca.
Kurczliwość a stan inotropowy mięśnia sercowego. Homeometryczna regulacja inotropizmu: obciążenie
następcze, prawo wzmocnienia i restytucji. Rola jonów wapnia w regulacji kurczliwości mięśnia
sercowego. Heterometryczna regulacja inotropizmu (prawo Starlinga), czynniki kształtujące obciążenie
wstępne komór i EDV. Wpływ czynników humoralnych oraz układu nerwowego autonomicznego
współczulnego i przywspółczulnego na serce. Interpretacja krzywej EKG; rytm zatokowy- cechy w zapisie
EKG; oś elektryczna serca; cechy załamków zespołu QRS.
Organizacja i funkcje poszczególnych odcinków układu krążenia. Spoczynkowa zawartość krwi w
tętnicach, żyłach, naczyniach włosowatych; dystrybucja narządowa krwi. Profil ciśnienia napędowego w
układzie krążenia. Mikrokrążenie; czynniki regulujące filtrację i reabsorpcję, EFP. Znaczenie układu
żylnego, ciśnienie żylne centralne i obwodowe, tętno żyły szyjnej. Opór naczyniowy. Składowe napięcia
naczyń krwionośnych; rola śródbłonka naczyniowego, czynników metabolicznych, humoralnych i
hormonalnych w regulacji szerokości naczyń. Napięcie neurogenne naczyń krwionośnych - włókna
nerwowe naczyniozwężające i naczyniorozszerzające; mediatory, receptory. Autoregulacja perfuzji
narządowej- mechanizmy, znaczenie.
Specyficzne pola recepcyjne uczestniczące w regulacji czynności układu krążenia (baroreceptory,
mechanoreceptory, chemoreceptory). Ośrodek sercowo-naczyniowy rdzenia przedłużonego. Odruchy
stabilizujące ciśnienie tętnicze: zatokowy, aortalny, z mechanoreceptorów serca. Odbarczenie
baroreceptorów. Odruch Bainbridge’a jako przykład odruchu „ochronnego sercowo-sercowego”.
Chemoreceptory tętnicze: pobudzenie, efekty odruchowe, znaczenie odruchu. Powiązania między
ośrodkami regulującymi funkcję układu oddechowego i krążenia.
Ponadto obowiązuje znajomość innych treści wykładowych oraz znajdujących się w programie ćwiczeń z
działu II.