obiekt techniczny jako składowa systemu logistycznego Struktury

PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW LOGISTYCZNYCH (W)
I.
Znaczenie
i
koncepcje
logistyki
w
aspekcie
funkcjonalnym,
przedmiotowo-strukturalnym
i
efektywnościowym
1. Istota, cele i funkcje współczesnej logistyki
Logistyka – wywodzi się ze sfery wojskowości i oznacza: kwaterowanie,
transportowanie i zaopatrzenie pododdziałów.
Termin ten po raz pierwszy został użyty przez szwajcarskiego generała (w służbie
francuskiej i rosyjskiej) A.H. Jominiego, który opracował dzieło „Zarys sztuki
wojennej” wydane w Paryżu w 1837 r.
Pojęcie „logistyka” pochodzi od nazwy kwatermistrz.
Zajmował się on
planowaniem, przygotowaniem i użyciem dla celów militarnych potrzebnych
środków i usług w celu ochrony sił zbrojnych.
 W działalności gospodarczej logistyka została zaadaptowana dopiero w latach
sześćdziesiątych XXw., kiedy to w krajach wysokorozwiniętych produkcja
masowa wymusiła poszukiwania optymalnych rozwiązań w obszarze procesu
zaopatrzenia i dystrybucji (zarządzanie zapasami i synchronizacja strumieni
dostaw).
 W rozwoju logistyki można wyodrębnić IV etapy ważne dla rozumienia istoty i
teorii logistyki, a także wykorzystania jej instrumentów w procesach
praktycznego działania.
 Etap I przypada na lata 50-te XX w.
Charakteryzują go niezintegrowane działania logistyczne, nie oparte na
jednolitej koncepcji. W praktyce oznaczało to wyraźne wyodrębnienie
samodzielnych, fragmentarycznych działań w sferach:
- Zakupu (prognozowanie popytu, planowanie potrzeb, wybór źródeł dostawy,
organizacja zakupu, zapasy)
- Magazynowania (manipulacje transportowe, składowanie, gospodarka
opakowaniami),
- Dystrybucji (obsługa zamówień odbiorców, zapasy wyrobów gotowych,
transport, obsługa klienta).
Działania te nie zostały przyporządkowane wyraźnemu celowi, np. podniesieniu
sprawności zarządzania całym przedsiębiorstwem, redukcji kosztów. W
strukturach organizacyjnych przedsiębiorstw również działania te nie były
zintegrowane.
 Etap II przypada na lata 60-te i początek lat 70-tych XX w.
Można tu wyodrębnić dwa podstawowe kierunki działań logistycznych.
Pierwszy, do którego przywiązywano w tym okresie dużą wagę, to fizyczna
dystrybucja towarów, a więc dotarcie z produktem do konsumenta. Opierano się
na
marketingowych
koncepcjach
zarządzania
przedsiębiorstwem,
zorientowanych na odbiorcę. Jej funkcją było dostarczenie towarów do klienta
we właściwym czasie i miejscu, we właściwej ilości i po odpowiedniej,
konkurencyjnej cenie.
Drugi kierunek działań logistycznych obejmował sfery zakupu, manipulacji i
magazynowania „na wejściu” do przedsiębiorstwa. Określany jest mianem
zarządzania materiałami. Zarówno treść tego pojęcia, jak i zakres praktycznych
działań stopniowo ulegał rozszerzeniu. Obecnie przez zarządzanie materiałami
rozumie się: prognozowanie i planowanie potrzeb materiałowych, wybór źródeł
zakupu, sterowanie zapasami, manipulację i magazynowanie, transport
zewnętrzny i wewnętrzny oraz transport związany z zaopatrzeniem stanowisk
roboczych.
 Etap III przypada na schyłek lat 70-tych i lata 80-te XX w.
W tym okresie można mówić o integracyjnym rozumieniu procesów
logistycznych. Logistyka została zdefiniowana jako zarządzanie strumieniami
przepływu materiałów i informacji w skali całego przedsiębiorstwa. Wszystkie
procesy, czynności, zjawiska i funkcje logistyczne zorientowano w sposób
integralny na osiągnięcie strategicznych celów przedsiębiorstwa, tj.
maksymalizację zysku w długim horyzoncie czasowym, umocnienie pozycji na
rynku globalnym, zwiększenie stopnia przystosowania do zmieniających się
warunków otoczenia (rynków). W tym rozumieniu logistyka pozwala patrzeć,
analizować i tworzyć podstawy praktycznych działań we wszystkich fazach
fizycznego przepływu materiałów w przedsiębiorstwie, przy ścisłym powiązaniu z
podmiotami rynku dostawczego, a poprzez rozwiniętą sieć dystrybucji dociera do
końcowych odbiorców-konsumentów.
To zintegrowane działanie pozwala na redukcję kosztów i optymalizację działań
w całym łańcuchu przepływu. Chodzi zatem nie o cząstkowe efekty, lecz efekty w
całym zintegrowanym systemie, jakim jest współczesne przedsiębiorstwo.
 Etap IV obejmuj lata 90-te XX w.
Rozwój logistyki we współczesnych warunkach gospodarki rynkowej następuje
nie tylko w pojedynczych przedsiębiorstwach. Obejmuje również procesy
przepływu w skali krajowej i globalnej. Pojawiają się nowe koncepcje i sposoby
ich praktycznego wykorzystania. Powstały i rozwinęły się centra usług
logistycznych,
wprowadzono
zasady
zarządzania
„odchudzającego”,
„szczupłego” (lean). Następuje udoskonalenie elementów infrastruktury
logistycznej, co przyspiesza przepływ produktów w skali globalnej, umożliwia
realizację nowych koncepcji zarządzania.
 LOGISTYKA – to system przepływu środków materialnych i niematerialnych
(informacji) mający na celu uzyskanie wysokiego stopnia spełnienia
poszczególnych funkcji logistycznych w ramach całego łańcucha dostaw przy
możliwie najmniejszym koszcie.
 Istotą logistyki jest zatem przepływ dóbr materialnych i informacji, intensywność
strumieni, stopień ich ciągłości i niezawodności.
Definicja LOGISTKI
„Logistyka to część procesu w łańcuchu dostawczym, która planuje, wdraża i
steruje skutecznym i efektywnym przepływem towarów, usług i odpowiedniej
informacji od miejsca wytworzenia do miejsca wykorzystania (i odwrotnie) w
celu spełnienia wymagań klientów”
wg Rady Zarządzania Logistycznego
Amerykańskiego Towarzystwa Logistycznego
(Council of Logistics Management) 2001
Zadania stawiane logistyce
(są
równoważne,
wzajemnie
powiązane
i
uwarunkowane):
1. Koordynacja przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych do
konsumentów
2. Minimalizacja kosztów przepływu
3. Podporządkowanie działalności logistycznej wymogom obsługi klienta
Celem logistyki jest minimalizacja kosztów fizycznej dystrybucji dóbr, stosownie
jednak do żądanego poziomu usług, co oznacza nadrzędność świadczenia usług
nad maksymalizacją zysków i zwrotem nakładów kapitałowych. W odniesieniu
do wszystkich przedsiębiorstw wyzwanie logistyki jest podobne i chodzi o to, aby
dać firmie metody i sposoby zdobycia rynku (satysfakcjonujące konsumentów)
korzystne dla kosztów, jak i dla dobra świadczonych usług.
Celem działań (czynności) logistycznych jest dostarczenie dóbr (wg definicji 7W):







1) właściwemu klientowi,
2) właściwych produktów,
3) we właściwej ilości,
4) we właściwej kondycji,
5) we właściwym miejscu,
6) we właściwym czasie,
7) po właściwych kosztach.
PODSTAWOWE SFERY DZIAŁAŃ LOGISTYCZNYCH:
 GOSPODAROWANIE I STEROWANIE ZAPASAMI
 GOSPODARKA TRANSPORTOWA – wybór gałęzi transportu, wybór drogi
przewozu, wybór określonego przewoźnika, ubezpieczenie transportu;
 GOSPODARKA SKŁADOWA – lokalizacja, wyposażenie, wewnętrzne
rozplanowanie, szkolenie pracowników;
 REALIZACJA ZAMÓWIEŃ – redagowanie zamówień; wymiana informacji,
modyfikacja zamówień, sprawdzanie wiarygodności i płynności kredytowej
odbiorcy.
 PROCESY ZAOPATRZENIA – wybór lokalizacji i źródeł zaopatrzenia
 ZARZĄDZANIE INFORMACJAMI
 ZAOPATRYWANIE ODBIORCÓW W CZĘŚCI (SERWIS)
 GOSPODARKA OPAKOWANIAMI – funkcja marketingowa, logistyczna,
ochronna podczas transportu, funkcja ułatwiająca procesy składowania i
transportu.
Do obowiązków logistyka należy również dystrybucja odwrotna (zwroty), oraz
zagospodarowanie odpadów.
Koncepcje logistyki
Koncepcje logistyki można rozważać w aspekcie:
- funkcjonalnym – funkcje i instrumenty zarządzania
- przedmiotowo-strukturalnym – przedmiot i zakres działania
- efektywnościowym – orientacje i cele logistyki
W aspekcie funkcjonalnym logistykę można rozumieć jako pewną koncepcję
zarządzania przepływami dóbr i informacji, w znaczeniu określonego zbioru
funkcji i instrumentów planowania, sterowania, organizowania i kontroli,
opartych na zintegrowanym i systemowym ujmowaniu tych przepływów.
W aspekcie przedmiotowo-strukturalnym logistykę można traktować jako
zintegrowany proces przepływów towarowych i informacyjnych oraz określony
kompleks przedsięwzięć i rozwiązań strukturalnych związany z integracją i
realizacją przepływów.
Aspekt efektywnościowy logistyki oznacza, że można ją uważać za pewną
orientację i determinantę wzrostu efektywności, zorientowaną na oferowanie
klientom pożądanego poziomu i jakości obsługi logistycznej, przy równoczesnej
racjonalizacji struktury kosztów logistyki i wzroście ogólnej efektywności
gospodarowania w przedsiębiorstwie.
W teorii zarządzania logistyka oznacza pojęcie odnoszące się głównie do
procesów transformacji dóbr fizycznych i rzeczowych, które powodują
przemiany towarów w sensie czasowo-przestrzennym.
Dwie zasady filozofii logistyki:
 1. Myślenie o całości –
czyli podejście systemowe: wszystkie działania przedsiębiorstwa zachodzące w fi
zycznym przepływie produktów
powinny być traktowane jako całość, a nie indywidualnie.
 Myślenie o całości jest nieodzownym warunkiem stosowania
zasady przepływu.
 2. Zasada przepływów - podstawową kwestią jest sprawne i
efektywne zarządzanie łańcuchem logistycznym, tj.
dynamicznym ciągiem (procesem) produktów i informacji od
dostawców przez producenta do odbiorców.
 Celem logistyki jest znalezienie takiego wariantu przepływu
z najniższymi kosztami globalnymi (całościowymi), aby osiągnąć
określony poziom obsługi klienta.
Funkcjonalny podział systemu
przepływów towarowych
logistycznego
przedsiębiorstwa
wg
faz
SKŁADNIKI PROCESÓW LOGISTYCZNYCH
fizyczny przepływ dóbr rzeczowych
procesy transportowe
przepływ informacji
procesy informacyjne i procesy decyzyjne
tworzenie zapasów przepływ strumieni rzeczowych nie zawsze może być ciągły –
ze względów technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych
 Nowoczesna logistyka jest opisywana jako:
1. Zasada, koncepcja myślenia i działania
2. Zintegrowany system i proces podejmowania decyzji związany z fizycznym
obiegiem materiału i informacji
3. Skoordynowana, zintegrowana funkcja przedsiębiorstwa
4. Koncepcja kreowania nowych wartości i użyteczności dla klienta
5. Działalność zorientowana na racjonalne wykorzystanie zasobów i wzrostu
konkurencyjności
6. Koncepcja stymulowania realizacji celów przedsiębiorstwa (marketing)
7. Koncepcja i funkcja reorganizacji przedsiębiorstwa
Koncepcja logistyczna – system kształtowania i kontroli procesów fizycznego przepływu
produktów oraz ich informacyjnych uwarunkowań, zmierzających do osiągnięcia
najkorzystniejszych relacji pomiędzy poziomem świadczonych usług.
np. obsługa zaopatrzenia materiałowego produkcji w relacji do poziomu i struktury
związanych z tym kosztów.

1.
2.
3.
Obecnie w procesie zarządzania logistycznego możemy wyróżnić:
logistykę zaopatrzenia – (gospodarka magazynowa)
logistykę wewnątrzzakładową – (zarządzanie produkcją)
logistykę zbytu – (sprzedaż i dystrybucja)
Sfery działań logistycznych:
•
•
•
•
•
Logistyka zaopatrzenia
lokalizacja źródeł zaopatrzenia,
harmonogram czasowy zakupów,
określenie (rozpoznanie, negocjacja) cen,
utrzymywanie zapasów materiałów,
kontrola jakościowa dostaw.
•
Logistyka produkcji
eliminacja zbędnych manipulacji materiałowych,
redukowanie odległości przemieszczania do absolutnego minimum,
przyśpieszenie czynności manipulacyjnych przez organizowanie standardowych
przepływów bez wąskich gardeł,
redukowanie ilości materiałów w procesie produkcyjnym.
•
•
•
•
•
Logistyka dystrybucji
utrzymywanie zapasów wyrobów gotowych,
lokalizacja magazynów dystrybucyjnych,
organizacja kanałów dystrybucyjnych,
wybór środków transportu,
optymalizacja dróg transportowych.
•
•
•
Logistyka serwisu
zaopatrywanie nabywców w części zamienne,
czynności posprzedażowe,
obsługa zwrotów towarowych.
•
•
•
•
•
Logistyka odpadów
transport oraz składowanie odpadów produkcyjnych, które nie mogą być zużyte
w innych procesach,
zarządzanie przepływem odpadów do miejsc ich powtórnego wykorzystania w
procesach produkcyjnych lub utylizacyjnych.
Kluczowe zagadnienia współczesnej logistyki:
- zarzadzanie logistyczne w produkcji,
- rola opakowania w procesach logistycznych
- magazynowanie i obsługa zapasów
- makrologistyka, eurologistyka, logistyka globalna
- logistyka procesów zaopatrzenia,
- gospodarka odpadami (recykling),
- usługi jako produkt logistyczny
- zarzadzanie zapasami w przedsiębiorstwie,
- informatyzacja zarządzania logistycznego,
- zarządzanie usługami logistycznymi
- produkt logistyczny, centrum logistyczne
- transport w logistyce
- logistyka dystrybucji i sprzedaży
- przestrzenna konfiguracja sieci logistycznej.
II.
Podstawa i istota podejścia systemowego w logistyce
System – (gr. σύστημα systema – rzecz złożona) - obiekt fizyczny lub abstrakcyjny, w
którym można wyróżnić wzajemnie powiązane dla obserwatora elementy. Elementy
jednego systemu mogą stanowić składniki innych systemów.
Klasyfikacja systemów:
 systemy abstrakcyjne i fizyczne:
– abstrakcyjne: np. systemy pojęć, reguł, modeli, działań,
– fizyczne: zbudowane z materii lub/i energii.
 systemy statyczne i dynamiczne:
– system statyczny jest niezmienny w czasie, może być abstrakcyjny lub
fizyczny,
– system dynamiczny to taki, w którym zmiana w jednej części wpływa na
pozostałe; największy dynamiczny system fizyczny to Wszechświat.
 systemy otwarte, zamknięte i autonomiczne
Schemat istoty systemu
Cechy systemów fizycznych:
 granice,
 entropia - miara nieuporządkowania,
 eksport i import materii i energii (wymiana zasobów z otoczeniem),
 morfostaza - tendencja do zachowania struktury,
 morfogeneza - tendencja do zmiany,
 homeostaza - tendencja do utrzymania równowagi funkcjonalnej,
 ekwiwalentność – zamienność, równowaga,
 ekwipotencjalność - przyczyny wywodzące się z tego samego źródła mogą
powodować różne skutki,
 procesy regulacyjne (sprzężenia zwrotne).
System logistyczny - to zintegrowany system zarządzania łańcuchami przepływów
materiałowych, umożliwiający optymalizację tych przepływów m. in. poprzez
symulację komputerową, automatyczną identyfikację jednostek ładunkowych,
elektroniczną wymianę informacji oraz kompleksowy rachunek ekonomiczny.
System logistyczny:
 Zbiór elementów logistycznych połączonych procesami transformacji dóbr i
informacji,
 Podsystem przedsiębiorstwa,
 System otwarty – zachodzi powszechna wymiana zasobów z otoczeniem systemu.
System człowiek – obiekt techniczny jako składowa systemu logistycznego
III. Struktury systemów logistycznych
Klasyfikacja systemów logistycznych
Ze względu na skalę i rodzaj faz przepływu strumieni rzeczowych i
informacyjnych
System jednofazowy
System wielofazowy
konsolidacja
System wielofazowy
dekonsolidacja
System mieszany
dekonsolidacja/konsolidacja
 Konsolidacja jest procesem łączenia niewielkich przesyłek (m.in. od różnych
dostawców dla różnych odbiorców) w celu transportu ich w jednym kontenerze.
Przesyłki takie nazywane są również niepełnokontenerowymi lub drobnicą (LCL Less than Container Load).
 W celu transportu np. z Azji do Europy dóbr mieszczących się na czterech
paletach usługa pełnokontenerowa byłaby nieopłacalna, więc można skorzystać z
konsolidacji - towar zostaje dostarczony (zwykle ciężarówką) do magazynu w którym
odbywa się konsolidacja przesyłki razem z innymi do jednego kontenera, po czym ten
kontener zostaje wyekspediowany (zwykle drogą morską - jeśli konsolidacja miała
miejsce w głębi lądu zwykle wchodzi w grę dostarczenie kontenera do portu
samochodem, pociągiem lub z wykorzystaniem żeglugi śródlądowej). Po dotarciu do
portu docelowego dostarcza się kontener do magazynu w którym odbywa się
dekonsolidacja (zestawienie dużych partii towarów oraz podzielenie ich na mniejsze,
rozsyłane do klientów) i dostarczenie dóbr do poszczególnych odbiorców.
 Do transportu drobnicy wykorzystuje się dokładnie takie same kontenery co do
przesyłek pełnokontenerowych.
Ze względu na zróżnicowanie dostawców i odbiorców:
 Systemy z przeważającym zaopatrzeniem
 Systemy z przeważającą dystrybucją
 Systemy zrównoważone
Ze względu na liczbę i rodzaj instytucji:
 Poddział instytucjonalny systemów logistycznych
Ze względu na sferę działania:
 Podział funkcjonalny systemów logistycznych











Podsystemy systemu logistycznego:
podsystem logistyki zaopatrzenia,
podsystem logistyki produkcji,
podsystem logistyki dystrybucji,
podsystem logistyki zwrotów towarów, odpadów i surowców wtórnych.
Zestawienie składowych systemu logistycznego przedsiębiorstwa:
cel działania uwzględniający funkcjonowanie wszystkich podsystemów,
rezultaty działania na wyjściu (wyroby lub usługi, obsługa gwarancyjna i
pogwarancyjna),
elementy zasilania systemu na wejściu (przede wszystkim surowce, materiały,
półprodukty, energia, informacje oraz ludzie),
proces przetwarzania elementów na wejściu w rezultaty na wyjściu (zmiany
właściwości fizycznych lub chemicznych, montaż),
otoczenie kształtowane zwłaszcza przez dostawców, odbiorców, instytucje
finansujące działalność przedsiębiorstwa,
wykorzystywane wyposażenie, takie jak: budynki, maszyny i urządzenia, środki
transportowe,
zasoby ludzkie (ilość i struktura zatrudnionych, kwalifikacje).
 Systemowe podejście we współczesnej logistyce zapewnia optymalizację systemu,
gdyż wszystkie elementy systemu logistycznego podporządkowane są wspólnemu,
ogólnemu celowi i zmierzają do takich form współdziałania, które zapewniają
pozytywną ocenę całego systemu logistycznego.
Podstawą optymalnego systemu logistycznego jest szybka i aktualna informacja.
 Należy ją traktować jako czynnik produkcji, równie istotny jak siła robocza,
kapitał i środki pracy.
 Na całościowo ujęty system logistyczny składa się: magazynowanie,
przemieszczanie materiałów i wyrobów począwszy od ich stanu surowego
poprzez różne etapy produkcji podzespołów, wytwarzanie i montowanie
finalnego wyrobu, poprzez pakowanie, magazynowanie, transport aż po dostawę
do końcowego odbiorcy oraz informacji integrującej wszystkie segmenty
systemu…
IV. PODEJŚCIE PROCESOWE W LOGISTYCE
Cechy charakterystyczne procesu:
- proces ma mierzalne wyniki,
- jest powtarzalny,
- ma swojego właściciela,
- ma swój precyzyjnie i jasno określony cel,
- ma jasno określone granice
- ma swój początek (dostawca) i koniec (klient zewnętrzny, wewnętrzny),
- tworzy wartość,
- wychodzi poza granice jednostek organizacyjnych (ma układ horyzontalny)
Mierniki procesów (przykłady)
Parametry
procesu
Definicja miernika
Formuła miernika
Wartość
Czas procesu (CP)
Wymiar czasu w
dniach dla realizacji
obiektu
procesu
(np. zamówienia)
CP
=
Termin
zakończenia
procesu – Termin
rozpoczęcia procesu
5 dni
Terminowość
realizacji
Udział
obiektów
(zamówień)
wykonanych
w
terminie
we
wszystkich
zadaniach
TR
=
(Liczba
obiektów
wykonanych
w
terminie
przez
ogólną
liczbę
obiektów)x100
85%
Pracochłonność
procesu (PP)
Nakład czasu w
godzinach
na
wykonanie obiektu
PP = Suma godzin
pracy na wykonane
obiekty podzielona
przez
liczbę
zakończonych
obiektów
200
godzin
pracy
Etapy projektowania sieci dystrybucji:
Etap 1 – definiowanie procesu projektowania sieci logistycznej:
- powołanie zespołu
- ustalenie parametrów i celów procesu projektowania
- możliwość zatrudnienia zewnętrznych usługodawców logistycznych
Etap 2 – audyt logistyki