Zasady równości szans płci

advertisement
ZASADA RÓWNOŚCI SZANS PŁCI W PROJEKTACH POKL
projekt
„Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III
wrocławskich szkół podstawowych”
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
Wrocław, wrzesień 2011r.
Czym jest zasada równości szans kobiet i mężczyzn?
Przestrzeganie horyzontalnej zasady równości szans kobiet i mężczyzn
w Europejskim Funduszu Społecznym wynika z zapisów:
•
Traktatu Amsterdamskiego
•
Rozporządzeń Rady Europejskiej regulujących wdrażanie EFS we
wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej.
To obowiązek prawny,
zapisany w umowach wiążących wszystkie instytucje zaangażowane
w realizację PO KL w Polsce i korzystające ze środków EFS.
Zgodnie z Zasadami wyboru projektów w ramach PO KL,
KAŻDY projekt
współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego
musi spełniać zasadę równości płci.
ROZPORZĄDZENIE (WE) nr 1081/2006 PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 5 lipca 2006 r.
w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego
Artykuł 6
Równość płci i równość szans
Państwa członkowskie zapewniają włączenie do programów operacyjnych opisu
sposobu, w jaki równość płci i równość szans są wspierane w ramach przygotowywania,
realizacji, monitorowania i oceny programów operacyjnych.
Państwa członkowskie wspierają zrównoważony udział kobiet i mężczyzn w zarządzaniu
programami operacyjnymi i w ich realizacji na poziomie lokalnym, regionalnym
i krajowym,stosownie do okoliczności.
Zgodnie z polityką UE, zasada równości szans kobiet i mężczyzn powinna
być realizowana poprzez jednoczesne stosowanie dwóch wspierających
się podejść określonych przez Komunikat Komisji Europejskiej:
1. Polityka równości szans płci (gender mainstreaming) – uwzględnianie
perspektywy płci w głównym nurcie wszystkich procesów politycznych,
priorytetów i działań, na wszystkich ich etapach, to jest na etapie
planowania, realizacji i ewaluacji.
Polityka równości szans płci to celowe, systematyczne i świadome
ocenianie danej polityki i działań z perspektywy wpływu na warunki życia
kobiet i mężczyzn, które ma na celu przeciwdziałanie dyskryminacji
i osiągnięcie równości płci.
Zgodnie z polityką UE, zasada równości szans kobiet i mężczyzn powinna
być realizowana poprzez jednoczesne stosowanie dwóch wspierających
się podejść określonych przez Komunikat Komisji Europejskiej:
1. Polityka równości szans płci (gender mainstreaming) – uwzględnianie
perspektywy płci w głównym nurcie wszystkich procesów politycznych,
priorytetów i działań, na wszystkich ich etapach, to jest na etapie
planowania, realizacji i ewaluacji.
Polityka równości szans płci to celowe, systematyczne i świadome
ocenianie danej polityki i działań z perspektywy wpływu na warunki życia
kobiet i mężczyzn, które ma na celu przeciwdziałanie dyskryminacji
i osiągnięcie równości płci.
W przypadku EFS,konkretne działania najczęściej będą realizowane
poprzez:
projekty zmieniające relacje między kobietami a mężczyznami
(np. promocję godzenia życia zawodowego i prywatnego poprzez większe
zaangażowanie mężczyzn w wypełnianie obowiązków rodzinnych),
projekty promujące równość szans kobiet i mężczyzn w różnych
aspektach wdrażania POKL np. administracji, edukacji lub sądownictwie
(szkolenia
dla
urzędników
z
zakresu
równości
szans,
promocja
niestereotypowego przekazu w programach nauczania lub w mediach itp.)
W przypadku EFS,konkretne działania najczęściej będą realizowane
poprzez:
projekty zmieniające relacje między kobietami a mężczyznami
(np. promocję godzenia życia zawodowego i prywatnego poprzez większe
zaangażowanie mężczyzn w wypełnianie obowiązków rodzinnych),
projekty promujące równość szans kobiet i mężczyzn w różnych
aspektach wdrażania POKL np. administracji, edukacji lub sądownictwie
(szkolenia
dla
urzędników
z
zakresu
równości
szans,
promocja
niestereotypowego przekazu w programach nauczania lub w mediach itp.)
Zgodnie z polityką UE, zasada równości szans kobiet i mężczyzn powinna być
realizowana poprzez jednoczesne stosowanie dwóch wspierających się
podejść określonych przez Komunikat Komisji Europejskiej:
2. Konkretne działania wspierające równość szans płci (specific actions) –
działania pozytywne,wyrównawcze, mające na celu przyspieszenie zmian na rzecz
równości poprzez udzielenie szczególnego wsparcia grupom znajdującym się
w gorszym położeniu. Celem konkretnych działań jest przyspieszenie rzeczywistej
zmiany społecznej.
•
projekty skierowane tylko do jednej płci (np. wsparcie dla długotrwale
bezrobotnych kobiet z terenów wiejskich, program profilaktyki chorób układu
krążenia skierowany tylko do mężczyzn)
Zasada równości szans płci NIE JEST :
· zasadą dotyczącą tylko kobiet, tworzoną przez kobiety
i dyskryminującą mężczyzn,
· zasadą mającą na celu doprowadzenie do tego, aby kobiety
i mężczyźni stali się tacy sami.
Zasada równości szans płci JEST :
· zasadą ograniczającą dyskryminację kobiet i mężczyzn istniejącą
w obszarach rynku pracy,
· zasadą przypisującą taką samą wartość społeczną, równe prawa oraz
równy dostęp do zasobów (środki finansowe, szanse rozwoju)
kobietom i mężczyznom,
· zasadą stwarzającą możliwość wyboru drogi życiowej bez ograniczeń
stereotypów płci,
· zasadą świadomą różnic między życiem kobiet i mężczyzn uznającą
zróżnicowane potrzeby, doświadczenia i priorytety płci.
Strategiczne cele na rzecz równości:
1. Równy stopień niezależności ekonomicznej kobiet i mężczyzn
2. Godzenie życia prywatnego i zawodowego
3. Równe uczestnictwo w podejmowaniu decyzji
4. Wykorzenianie wszelkich form przemocy ze względu na płeć
5. Eliminowanie stereotypów związanych z płcią
6. Propagowanie równości płci w stosunkach zewnętrznych
oraz polityce rozwojowej
Bariery równości płci
1. Segregacja pozioma i pionowa rynku pracy
2. Różnice w płacach kobiet i mężczyzn
3. Mała dostępność elastycznych form czasu pracy
4. Niski udział mężczyzn w wypełnianiu obowiązków rodzinnych
5. Niski udział kobiet w procesach podejmowania decyzji
6. Przemoc ze względu na płeć
7. Niewidoczność kwestii płci w ochronie zdrowia
8. Niewystarczający system opieki przedszkolnej
9. Stereotypy płci we wszystkich obszarach
10. Dyskryminacja wielokrotna, szczególnie w odniesieniu do kobiet starszych,
imigrujących, niepełnosprawnych oraz należących do mniejszości etnicznych
EDUKACJA - problemy z punktu widzenia równości płci (wg POKL):
•
Stereotypowy przekaz dotyczący dziewczynek /chłopców w programach nauczania
(wzmacnianie tradycyjnych ról płci, wzmacnianie mitów na temat zdolności, możliwości,
zainteresowań, predyspozycji dziewczynek /chłopców)
• Obecność stereotypów płci w doradztwie zawodowym skierowanym do dziewczynek
i chłopców
• Niski odsetek dziewcząt i kobiet w kształceniu z zakresu technologii informacyjno komunikacyjnych, na kierunkach ścisłych, związanych z naukami przyrodniczymi i
matematycznymi
• Brak rozwiązań edukacyjnych skierowanych do chłopców i dziewcząt związanych
z zapobieganiem przemocy i obroną przed przemocą
• Znikoma obecność w programach nauczania tematów związanych z równością,
emancypacją, prawami człowieka, w tym prawami kobiet, przeciwdziałaniem
dyskryminacji
• Brak odzwierciedlania w programach nauczania rzeczywistego zróżnicowania
społecznego (ze względu na niepełnosprawność, pochodzenie etniczne, wyznanie,
orientacje seksualną, model rodziny itp.)
• Brak danych dotyczących uczestnictwa chłopców i dziewcząt w zajęciach
wyrównawczych i zajęciach dodatkowych
Realizując strategię gender mainstreaming
i zasadę równych szans kobiet i mężczyzn warto odnosić się do:
„ Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006 – 2010 ”
(bariery równości oraz strategiczne cele równości sformułowane przez
Komisję Europejską )
oraz
PORADNIK „ZASADA RÓWNOŚCI SZANS KOBIET I MĘŻCZYZN
W PROJEKTACH PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI”
Równość szans płci w Indywidualizacji procesu nauczania
Projekty systemowe danego organu prowadzącego obejmują uczniów i uczennice
klas I-III (w zależności od zdiagnozowanych potrzeb) poszczególnych szkół
podstawowych. Ich istota polega na zindywidualizowanym podejściu do każdego
ucznia bądź uczennicy w zależności od ich potrzeb w procesie kształcenia.
Rekomenduje się, aby zapewnienie zasady równości szans płci
dotyczyło identyfikacji i wyeliminowania przynajmniej jednej
z istniejących barier równości płci związanych ze stereotypami płci.
Projekt systemowy powinien zawierać działania, które przyczyniają się do
osłabienia barier równości płci poprzez m.in. :
• przekazywanie dzieciom niestereotypowej wiedzy oraz pokazanie szerokiego,
niezależnego od płci, spektrum możliwych wyborów życiowych.
• zapewnienie, że zarówno uczennice, jak i uczniowie otrzymają wiedzę i umiejętności
o tej samej jakości i w równym stopniu i niezależnie od stereotypów płci są
wspierani/wspierane w dokonywaniu niezależnych decyzji.
• kwestia kształtowania partnerskich relacji między płciami, opierających się na
zasadzie wzajemnego szacunku, równych praw i obowiązków, wolności od przemocy
Programy zajęć dodatkowych powinny uwzględniać
problematykę i kontekst płci.
Zajęcia realizowane w ramach programu indywidualizacji powinny
uwzględniać:
• tematykę związaną z szacunkiem i otwartością na inność wśród dzieci,
czy postrzeganiem ról kobiecych i męskich w różnych sytuacjach
życiowych.
•
budować
wśród
uczennic/uczniów
świadomość
możliwości
dokonywania wyborów bez względu na społeczne oczekiwania
wobec danej płci.
Zakupione materiały dydaktyczne i sprzęt również powinien służyć
kształtowaniu w uczniach i uczennicach poczucia równości i być
wykorzystywany w nauczaniu niestereotypowego postrzegania ról
kobiecych i męskich w społeczeństwie.
Nauczyciele/nauczycielki
powinni
być
świadomi
stereotypów zarówno na sposób prowadzenia zajęć,
dobór materiałów edukacyjnych.
wpływu
jak i na
Powinni promować postawy szacunku dla odmienności i różnic,
uznania równych praw i obowiązków bez względu na płeć
i w aktywny sposób zachęcać dzieci do przełamywania
stereotypów płci.
W projektach przedszkolnych i szkolnych w mniejszym stopniu
zajmujemy się liczbami dziewczynek i chłopców,
lecz przede wszystkim skupiamy się w projekcie
na zmniejszaniu barier równości, przez osłabianie stereotypów płci
i podejmowanie dodatkowych „równościowych” działań.
Przykłady działań równościowych w projektach edukacyjnych
1) włączenie w równym stopniu dziewczynek i chłopców do każdego rodzaju zajęć
(komputery, matematyka, języki obce, zajęcia sportowe, prace techniczne, podstawy
gotowania, przedmioty humanistyczne).
2) niestereotypowy przekaz kierowany do dziewczynek i chłopców lub dodatkowe
zajęcia równościowe skierowane do dzieci obu płci uczące postawy szacunku wobec
siebie i budujące świadomość o możliwości dokonywania wyborów bez względu
na społeczne oczekiwania wobec swojej płci, np. dodatkowa lekcja czy warsztat na temat
stereotypów mogłaby pokazać dzieciom/uczniom, że dziewczynki mogą zostać uczonymi
i być bardzo dobre w matematyce, chłopcy zaś mogą być dobrymi opiekunami czy
nauczycielami.
·
3) zapewnienie, że dziewczynki i chłopcy mogą uczestniczyć w równym stopniu
w oferowanych zajęciach, przy czym ważne jest, aby zachęcać i ośmielać
dzieci/uczniów do przełamywania stereotypów.
4) wprowadzenie dodatkowych zajęć poświęconych kwestiom równości płci
i rozwiązywaniu problemów bez użycia przemocy, które przekażą dzieciom/uczniom
umiejętności radzenia sobie z trudnymi uczuciami, dyskryminacją, wykluczeniem,
uprzedzeniami, szykanowaniem w relacjach z rówieśnikami/rówieśniczkami.
Jak realizować równość szans kobiet i mężczyzn w projektach edukacyjnych?
• Różnorodne
formy edukacyjne pokazujące czym są stereotypy i w jak krzywdzący sposób
mogą działać na kobiety i mężczyzn w życiu prywatnym i społecznym, np. lekcja i rozmowa
z uczniami/uczennicami na temat postaci męskich i kobiecych występujących
w najpopularniejszych bajkach (jakie cechy charakteru posiadają postacie, jakie podejmują
działania, przed jakimi wyborami stają, jakie relacje są pokazywane między dziewczynkami i
chłopcami, jakie lekcje płyną z przygód bohaterów męskich i kobiecych itp.).
Forma i dokładny temat zajęć powinny być oczywiście zawsze dostosowane do wieku
dzieci.
• Różnorodne formy edukacyjne (lekcje, konkursy, prezentacje, zabawy) pokazujące
ważne,lecz cały czas mało znane kobiety zaangażowane w życie społeczne, polityczne
i
gospodarcze na poziomie kraju, regionu lub społeczności lokalnej. Pokazy filmów na tematy
związane z równością płci, różnorodnością, stereotypami itp. organizowane dla dzieci
adekwatnie do ich wieku z towarzyszącą dyskusją i refleksją. Rozmowa z dziećmi
o języku, którego używamy, przysłowiach odnoszących się do kobiet i mężczyzn, nazwach
zawodów itp
• Rozmawianie z dziećmi o trudnych emocjach, konfliktach i przemocy (np. jak
postępować w przypadku dręczenia, zwanego potocznie „końskimi zalotami”).
• Włączanie tematu równości płci do lekcji i zabaw z dziećmi, zarówno poprzez
poruszanie konkretnych tematów, jak i sposób prowadzenia zajęć np. pilnowanie,
aby chłopcy i dziewczynki mogli wypowiadać do końca swoje zdanie, a normą grupy jest
nie przerywanie sobie nawzajem, zachęcanie dziewczynek i chłopców do podejmowania
się różnych obowiązków i zadań (w stosunku do dziewczynek również tych
wymagających siły fizycznej i odwagi, w stosunku do chłopców także tych wymagających
odpowiedzialności za innych i empatii), wyeliminowanie pouczeń skierowanych do dzieci
akcentujących ich płeć i zróżnicowanych według płci („chłopcy nie powinni płakać”,
„dziewczynki nie powinni się kłócić i bić”) itp.
Zwróć uwagę na to, że: w wielu popularnych powiedzeniach kobieta porównywana jest
do mężczyzny, co ma sprawiać wrażenie dowartościowywania, bowiem standard,
prestiż w danej dziedzinie życia wyznacza bycie mężczyzną: podjęła męską decyzję, równy
z niej chłop,baba z jajami. Porównanie mężczyzny do kobiety bywa natomiast często
negatywne, obniżające status: plotkuje/ jeździ/mizdrzy się jak baba, maminsynek, laluś.
Dostrzegaj i doceniaj obecność grup marginalizowanych poprzez:
• stosowanie męskich i żeńskich końcówek, np. uczestniczki i uczestnicy,
• formułowanie poleceń w formie neutralnej, np. zamiast: czy chciałybyście i chcielibyście
możesz powiedzieć czy chcecie.
Odrzuć infantylizujące zdrobnienia: dziewczynki, złotka, kochaniutkie.
Zasada równości szans płci w ewaluacji i monitoringu projektu
• Dziennik zajęć (program):
Czy zajęcia uwzględniały problematykę i kontekst płci?
a) przyczyniły się do osłabienia barier równości płci poprzez m.in. przekazywanie
dzieciom niestereotypowej wiedzy oraz pokazanie szerokiego, niezależnego od płci,
spektrum możliwych wyborów życiowych ?
b) zarówno uczennice, jak i uczniowie otrzymali wiedzę i umiejętności o tej samej
jakości i w równym stopniu i niezależnie od stereotypów płci byli wspierani/wspierane
w dokonywaniu niezależnych decyzji?
c) przyczyniły się do kształtowania partnerskich relacji między płciami, opierających się
na zasadzie wzajemnego szacunku, równych praw i obowiązków, wolności od
przemocy?
d) budowały wśród uczennic/uczniów świadomość możliwości dokonywania wyborów
bez względu na społeczne oczekiwania wobec danej płci?
Zasada równości szans płci w ewaluacji i monitoringu projektu
• Arkusz ewaluacyjny:
np. W jakim stopniu udział ucznia/uczennicy w projekcie przyczynił się do zmniejszenia
barier równości (np. przez osłabienie stereotypów płci)?
• wybiórcze wywiady z nauczycielami/nauczycielkami ?
Wszystkie dane i wskaźniki powinny być przedstawiane
z uwzględnieniem podziału na płeć!
Specjalista ds. monitoringu i ewaluacji – Alicja Pietrzyk
[email protected]
Download