Konflikt - Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

advertisement
•2012-11-28
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Rodzic w roli mediatora
dr Małgorzata Dubis
Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji
19 listopada 2012 r.
EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Konflikt
Konflikt (z łaciny conflictus – zderzenie),
niezgodność, sprzeczność interesów, poglądów,
spór, zatarg.
W naukach społecznych – walka ludzi
reprezentujących odmienne wartości (moralne,
ideologiczne, religijne), walka o władzę bądź
dostęp do ograniczonych dóbr.
•1
•2012-11-28
Konflikt
ROZBIEŻNOŚĆ INTERESÓW
LUB PRZEKONAŃ STRON,
ŻE ICH AKTUALNE DĄŻENIA
NIE MOGĄ BYĆ REALIZOWANE
JEDNOCZEŚNIE.
Konflikt to sytuacja w której:
 Występują co najmniej dwie strony, które są od siebie wzajemnie
zależne.
 Co najmniej jedna strona postrzega, że jej cele, zadania, wartości lub
zachowania są sprzeczne z działaniem, wartościami lub celami drugiej
strony, lub druga strona blokuje, utrudnia ich realizację.
 Ujawniają się specyficzne zachowania wobec drugiej strony.
 Druga strona na ogół odwzajemnia reakcje.
 Występują niejednokrotnie silne emocje- wyrasta on na gruncie
nagromadzonych sprzecznych emocji
 Sprzeczność stron wynika z postrzeganej, a nie tylko
z obiektywnie istniejącej niezgodności.
•2
•2012-11-28
KONFLIKT
Konflikty są zjawiskiem złożonym i dynamicznym,
przebiegającym w określonym czasie i przestrzeni
społecznej, wyznaczanym przez wzajemne stosunki
i orientacje mniejszej lub większej grupy osób.
II
PODEJŚCIA DO KONFLIKTÓW
TRADYCYJNE
- Jest złem i szkodą
- Można go uniknąć
- Wynika z błędu ludzi
- Ma moc niszczycielska
- Trzeba go eliminować
WSPÓŁCZESNE
-
Jest normalnym zjawiskiem
Jest nieunikniony
Jego źródła są różnorodne
-
Może pomagać
- Trzeba zarządzać konfliktem
•3
•2012-11-28
PROCESY KONFLIKTOWE MOGĄ BYĆ:
 destrukcyjne – (o charakterze antagonistycznym) to zjawiska
niszczące, wywołujące wrogość, nienawiść, powodujące frustracje,
lęk, zaburzenia osobowości. Prowadzą do wytworzenia się u
jednostki takich zburzonych postaw społecznych, jak np. postawa
„przeciw ludziom” czy postawa „od ludzi”.
 konstruktywne - (pozbawione antagonizmów) stają się „motorem
postępu”, czynnikiem aktywizującym, integrującym, stwarzającym
warunki do zdobywania kompetencji interpersonalnych, w tym takich
umiejętności, jak tolerancja i dochodzenie do kompromisu.
Są „ szkołą” społecznego współżycia, w której partnerzy uczą się
bronić ich, walczyć o przeforsowanie własnych dążeń w sposób
zgodny z powszechnie obowiązującym kodeksem moralnym
PROCESY KONFLIKTOWE
MOGĄ BYĆ
Destrukcyjne
.
(o charakterze antagonistycznym)
zjawiska niszczące, wywołujące
wrogość, nienawiść, powodujące
frustracje, lęk, zaburzenia
osobowości. Prowadzą do
wytworzenia się u jednostki takich
zburzonych postaw społecznych, jak
np. postawa „przeciw ludziom” czy
postawa „od ludzi”.
.
Konstruktywne
(pozbawione antagonizmów)
stają się „motorem postępu”, czynnikiem
aktywizującym, integrującym, stwarzającym
Warunki do zdobywania kompetencji
interpersonalnych, w tym takich
umiejętności: jak tolerancja dochodzenie do
kompromisu. Są „ szkołą” społecznego
współżycia, w której partnerzy uczą się
bronić ich, walczyć o przeforsowanie
własnych dążeń zgodnie z powszechnie
obowiązującym kodeksem moralnym
•4
•2012-11-28
TYPY - źródła konfliktu
 Konflikt wartości – wypływa z różnic w preferowanych
wartościach dotyczących ideologii, tradycji, filozofii życia
 Konflikt dotyczący dostępu do informacji – występuje
w sytuacji braku lub posiadania odmiennych informacji
albo też ich interpretacji.
 Konflikt
interesów
–
pojawia
się
wtedy,
kiedy
zaspokojenie potrzeb określonej osoby odbywa się
kosztem innej osoby lub grupy.
.

Konflikt strukturalny – wypływa ze struktury
sytuacji w której ludzie działają, pełnionych ról
licznych ograniczeń z nią związanych.

Konflikt
relacji
–
jest
wynikiem
nieprawidłowej
komunikacji, której towarzyszą negatywne emocje,
stereotypy,
odwetowe
zachowanie
lub
błędne
spostrzeganie.
•5
•2012-11-28
ZDARZENIA BEZPOŚREDNIO
WYWOŁUJĄCE KONFLIKT
W/G PETERSONA
1. WYRAŻANIE KRYTYKI.
2. STAWIANIE NIEUPRAWNIONYCH ŻĄDAŃ.
3. ODMOWA SPEŁNIENIA ŻĄDAŃ.
4. KUMULOWANIE PRZYKROŚCI.
Jak zaczyna się konflikt?
Dlaczego nie podoba nam się, gdy ktoś nas obraża,
ignoruje, odrzuca, zawstydza, lekceważy, każe nam
milczeć?
Odpowiedź jest, aż tak lub tylko tak, prosta:
Godzi w nasze poczucie własnej wartości!
Rodzi się ono z szacunku do siebie – jak siebie
nie szanujesz, nie możesz też siebie pokochać!
•6
•2012-11-28
PRZEPIS
NA KONFLIKT
SKŁADNIKI
KONFLIKTU
Zdarzenie - zmiana sytuacji, której nie chcemy!
Następuje utrata kontroli, powoduje lęk
Lęk- Kiedy człowiek się złości, to dlatego, że
w pewnej mierze czuje lęk.
Złość jest impulsywną reakcją na ów lęk,
który staję się zarzewiem konfliktu.
Zazdrość.
poczucie winy,
poczucie wstydu
Cykl konfliktu
Stan
niezadowolenia
Wynik
konfliktu
Wybuch konfliktu
1. FAZA UTAJONA - ktoś
odczuwa napięcie
i zaczyna wpływać
negatywnie na cechy
drugiego.
2. FAZA PROWOKACJI inicjowanie konfliktu.
3. FAZA ESKALACJI rozbudowanie
konfliktu.
Zachowania
konfliktowe
4. FAZA KONFRONTACJI walka o zwycięstwo.
•7
•2012-11-28
Dynamika konfliktu
.
Pierwotny pojedynczy przedmiot
sporu
Narusza równowagę
Doprowadza do ujawnienia się innych
spornych zagadnień, poprzednio tłumionych
Pojawia się coraz więcej racji drugiej
strony, które pogłębiają nieporozumienia
Druga strona wydaje się z gruntu zła
Wysuwa się osobiste zarzuty wobec
drugiej strony
Wysuwa się osobiste zarzuty wobec
drugiej strony
Rodzaje konfliktów
 konflikt intrapersonalny (wewnętrzny) - przeżywają
wszyscy, kiedy ich przekonania i wartości są sprzeczne
ze sobą, lub gdy nadmiar informacji utrudnia im podjęcie
decyzji.
 konflikty interpersonalne - dotyczą dwóch lub większej
ilości osób lub grup o różnych celach. Takie konflikty
powstają z powodu różnic w wartościach
cenionych przez strony
•8
•2012-11-28
RODZAJE KONFLIKTÓW
KONFLIKT AFEKTYWNY: pojawia się między ludźmi
w odpowiednim klimacie emocjonalnym /osoby nie
lubią się, rywalizacja - walka o względy, dążenie do
dominacji, przywództwo, walka o rewir/.
KONFLIKT KONCEPCYJNY: koncentruje się na argumentach
i kwestiach dotyczących opcji konkurencyjnych wobec
decyzji, którą chce podjąć druga osoba czy grupa.
KONFLIKT PROCEDURALNY: dotyczy różnicy opinii
na temat tego, jakich procedur używać /struktura
planu działań, zastosowanie konkretnej
procedury, kolejności/
Poziomy konfliktu
POZIOM
STRUKTURALNY
konflikt potencjalny
POZIOM
PSYCHOLOGICZNY
konflikt ukryty
POZIOM ZACHOWAŃ
konflikt jawny
Co najmniej dwie osoby (lub strony)
wzajemnie od siebie zależne
Spostrzegają niemożność
osiągnięcia lub utrzymania ważnych
zasobów
zaspokojenia potrzeb realizacji
istotnych wartości
Podejmują działania aby zmienić tę
sytuację. W wyniku tych działań
konflikt ulega
• eskalacji
• złagodzeniu lub rozwiązaniu
•9
•2012-11-28
Cechy konfliktu
• Każdy konflikt ma przyczyny;
• Słaba przewidywalność wybuchu, gdyż strony często się
wzbraniają przed nim;
• Konflikt ma swoją dynamikę, która zależy od wielu
czynników: podmiotowych, przedmiotowych i
sytuacyjnych;
• Każdy konflikt charakteryzują trzy aspekty: negatywny,
neutralny, pozytywny;
• Każdy konflikt można rozwiązać!
Funkcjonowanie człowieka
w sytuacji konfliktowej
Charakterystyczną cechą zaangażowania w konflikt jest przeżywanie
negatywnych emocji – poczucia zawodu, niesprawiedliwości
wywołującej złość i pragnienie rewanżu, w skrajnej postaci
emocjonalnego pobudzenia – bez liczenia się z konsekwencjami.
Jak funkcjonuje homo sapiens w silnych emocjach: na ile owego sapiens
pozostaje gdy kierują nim silne emocje?
Spojrzenie na człowieka w trzech wymiarach:
 Somatycznym
 Psychicznym
 Interpersonalnym
•10
•2012-11-28
Matka (M)
Czas
myśli
uczucia
Córka (C)
Konflikt M-C
działania
działanie
myśli
uczucia
M-1
Refleksje nt. gdzie jest córka,
dlaczego nie wraca?
C-1
Powrót do domu
M-2
Zaniepokojenie, złość
C-2
M-3
M-4
Uświadomienie sobie,
że matka czekała
Percepcja
powrotu córki
C-3
M-5
Ulga złość
Niezadowolenie
zaniepokojenie
wymówki, pretensje
o późny powrót
C-4
M-6
Pretensje o to że matka
się wtrąca do jej spraw
Percepcja
reakcji córki
M-7
Przykrość
M-8
C-5
Żądanie powrotu
przed 22
Percepcja
żądania
M-9
C-6
Złość, wrogość
C-7
Zamkniecie w łazience
i trzaśniecie drzwiami
płacz
.
•
Rozwój konfliktu z reguły można
przedstawić jako łańcuch przyczynowo
– skutkowy.
Skrajne postawy ludzi uwikłanych w
obronę swych racji i wskazywanie innym
błędów, można przedstawić w ujęciu:
 efektu nadmiernego uzasadniania
 odbicia lustrzanego
 mechanizm źdźbła i belki
 podwójne normy - myślenie
biegunowe
•11
•2012-11-28
MECHANIZMY ZWIĘKSZAJACE
NIEZGODĘ W KONFLIKCIE.
 efekt nadmiernego uzasadniania:
Powstaje po obu stronach konfliktu i polega na
wynajdowaniu coraz głupszych argumentów dla
obrony swojego stanowiska
.
•
Lustrzane odbicie - Tendencyjne
spostrzeganie zachowania drugiej
strony, przy braku świadomości własnych
przewinień./ ja mam rację, nie ty! ;
nie, to ja mam rację, ty nie!/ - każda ze stron
broni prawdy i sprawiedliwości
Wprowadzenie podwójnych norm życia,
osobnych dla siebie i osobnych
dla drugiej strony (prawo Kalego)
./mnie wolno, ale tobie nie!/
•12
•2012-11-28
.
•
Modyfikacja odpowiedzialności –
mechanizm źdźbła i belki - w której
każda ze stron jest przekonana
o winie przeciwnika i oczekuje
z jej strony ustępstwa.
 „Spłaszczenie” obrazu konfliktu –
biegunowe myślenie - generalizacja, stronniczość,
spokój wewnętrzny wynikający z przekonania o
własnej racji. / ja wszystko robię dobrze, to ty robisz
wszystko źle!/
Ambicjonalna pułapka – błąd słabość,
utrata twarzy
Konflikty w rodzeństwie
•
Kolejność, w jakiej dzieci pojawiają się w rodzinie, ma wpływ na ich charakter.
Mimo że rodzicom wydaje się, iż traktują pociechy jednakowo, zmienia się
przecież układ rodzinny. Nie bez znaczenia jest
także różnica lat między starszym a młodszym
dzieckiem.
 Starsze o rok, dwa :
 Z punktu widzenia dziecka : Roczny i niewiele starszy maluch przyjmuje narodziny
rodzeństwa w sposób naturalny. Bywa jednak bardzo zazdrosny, więc zwraca na siebie
uwagę płaczem lub krzykiem. Dwulatek często naśladuje młodszego brata albo siostrę.
Niechętnie dzieli się zabawkami, bo jeszcze nie umie bawić się z innymi dziećmi. Mała
różnica wieku ułatwia dzieciom dogadywanie się ze sobą, wspólne spędzanie czasu.
 Z punktu widzenia rodzica : Rodzicom jest z jednej strony łatwiej, bo maluchy w zbliżonym
wieku mają podobne zainteresowania Będą jednak ze sobą wyraźnie
rywalizować, bo ich potrzeby się pokrywają a szanse są wyrównane.
Trud fizyczny rodziców przy takiej dwójce jest duży.( np. uciekają
w parku, biegną w dwie różne strony, karmienie, pieluchy)
•13
•2012-11-28
.
 Starsze o trzy lata:
 Z punktu widzenia dziecka: może przeżywać, że nagle pojawił się ktoś od niego
mniejszy i ważniejszy. Zajmuje jego miejsce na kolanach taty i w objęciach
mamy. Nie podoba mu się też, że musi dzielić zabawki, a często też pokój z
nowym członkiem rodziny. Początki relacji są zatem trudne: maluchy rywalizują
o uwagę rodziców, pochwały, poświęcany im czas. Kłócą się o zabawki, miejsce
przy stole, ale z czasem nadarza się coraz więcej sposobności do wspólnej
zabawy, dzielenia zainteresowań i sytuacja się poprawia.
 Z punktu widzenia rodzica: Trzylatek umie już sam jeść, pić i ubierać się – mniejsze
obciążenie. Starsze dziecko co prawda naśladuje zachowania młodszego i chwilowo
cofa się w rozwoju, by zyskać uwagę, ale ten etap szybko mija. Trzylatek wciąż
potrzebuje dużo ciepła i bliskości. Noworodek nie ma poczucia dzielenia się uwagą
matki, a trzylatek – tak, co może potem uzewnętrzniać się w złości .. Od początku warto
uczyć maluchy rozwiązywania konfliktów, ustępstw, proszenia, negocjowania
oraz zasady: nie „wszystkim po równo”, lecz „każdemu według potrzeb”.
.

Starsze o pięć lat:
 Z punktu widzenia dziecka: Pojawienie się rodzeństwa pięciolatek
przyjmuje z ciekawością .Z czasem obecność malucha zaczyna
doskwierać, a młodszego rodzeństwa przeżywającego fascynację
starszym bratem lub siostrą trudno się pozbyć. Pięciolatek na ogół
ustępuje młodszemu w zabawach, ale potrafi też bronić swoich
zabawek. Maluch zaś nieustannie sprawdza granice, na ile może
sobie pozwolić.
 Z punktu widzenia rodzica: Od pięciolatka rodzice wymagają zrozumienia,
gdy rodzeństwo zabiera mu zabawki czy rysuje w ulubionym bloku. Mają
nadzieję, że spolegliwie ustąpi młodszemu. Brat lub siostra osiąga cel i
zaczyna egzekwować to, czego chce. Jednak młodsze
dziecko warto uczyć, żeby nie przeszkadzało starszemu,
gdy ogląda książeczkę lub rysuje, nie ruszało i nie niszczyło jego rzeczy.
Kilkulatka nie można traktować jako niani
•14
•2012-11-28
.
 Starsze o dziesięć lat i więcej:
 Z punktu widzenia dziecka: Starsze dziecko przyjmuje fakt narodzin
rodzeństwa ze zrozumieniem, choć może się za nim też kryć
obawa, że wyrobiona pozycja w rodzinie ulegnie zmianie. Będzie
się starać, podobnie jak rodzice, poświęcać maluchowi czas lub
przeciwnie, traktować go obojętnie, by zwrócić na siebie ich uwagę.
Zmęczenie maluchem zabiegającym o względy, więc powodów do
kłótni nie brakuje. Takie rodzeństwo jednak często żyje w dwóch
światach.
 Z punktu widzenia rodzica: Rodzice oczekują często zbyt wiele zrozumienia i
pomocy od dziesięciolatka. Zapominają, że to wciąż dziecko z własnymi
pragnieniami, marzeniami, lękami, frustracjami. Warto
zadbać, by nie poczuł się opuszczony, nie zaczął
być traktowany jak dorosły, który poradzi sobie sam.
Jakie są przyczyny kłótni w rodzeństwie?

rywalizacja o względy i miłość, rodziców
 chęci współzawodnictwa - rywalizacja rodzeństwa
 zazdrosne, bo chcą mieć całą miłość rodziców dla siebie przeszkadzania sobie przez
rodzeństwo w różnych czynnościach.
 rozczarowane, że wszystkimi cudownymi rzeczami, jakie mogą dać
rodzice (m in. Słodycze, uwaga, pieszczoty, czas), trzeba się dzielić,
 czują żal, że nie potrafią czegoś, tak dobrze, jak brat/siostra,
 przestrzeń jaka zajmują w domu - obrona „swojego terytorium”
 chęć bawienia się w tym samym czasie tą samą zabawką
 potrzeba zwrócenia na siebie uwagi dorosłych
 różnica płci
 różnica wieku
 problemy w szkole, przedszkolu
 denerwujące bodźce w otoczeniu, hałas, szum,
głośna muzyka, ostre światło
 powielanie schematów domu rodzinnego
 negatywne sytuacje wychowawcze – postawy rodzicielskie
 zaburzenia charakterologiczne, osobowościowe
 NUDZĄ SIĘ
 ????
•15
•2012-11-28
Konflikty z rówieśnikami
Choćbyśmy się bardzo starali, nie jesteśmy w stanie uchronić naszego dziecka przed
kontaktami z ludźmi niemiłymi, niesympatycznymi czy złośliwymi. Nie ma też
takiego przedszkola , szkoły na świecie, które by nam mogło zagwarantować, że
na jego terenie dzieci nigdy się nie biją ani sobie nie dokuczają.
To naturalne, że dzieci w grupie porównują się ze sobą, rywalizują, a czasem walczą.
Sprawdzają w ten sposób swoją siłę, testują różne zachowania społeczne.
Każde dziecko od czasu do czasu bywa agresywne - skłonność do przeżywania
gniewu jest człowiekowi wrodzona.
W zasadzie wszystko, każde wydarzenie,
każde wypowiedziane nierozważnie słowo
może być przyczyną sporu i przerodzić się
w naprawdę poważny konflikt.
Jakie są przyczyny konfliktów
z rówieśnikami?















 rywalizacja o przywództwo, dominację
rywalizacja i chęć wygranej za wszelka cenę
silna potrzeba uznania
nieśmiałość, bezradność w grupie
ochrona siebie w sytuacji odczuwanego zagrożenia
niewłaściwy sposób komunikowania się
naśladowanie lidera grupy
zdobycie popularności w grupie
gnębienie słabszych przez silniejszych
drwienie z tych, którym gorzej idzie nauka, gorzej sobie radzą, gorzej ubrani
rozpuszczanie plotek
niesprawiedliwe traktowanie i ocenianie uczniów
upowszechnianie kultury wyścigu po sukces
ograniczenie przestrzeni, zagęszczenie, hałas
skuteczność takiego zachowania
odreagowanie sytuacji domowej
•16
•2012-11-28
Strategie (style zachowań) rozwiązywania
konfliktów (Thomas, Kilman, 1976)
Duża
Współpraca,
asertywność
Rywalizacja, agresja
JA
(Wygrana/przegrana)
KONCENTRACJA
NA SOBIE- relacje
( Wygrana/ wygrana)
KOMPROMIS
Połowiczna
wygrana/
połowiczna
przegrana
Unikanie ucieczka
Mała
(zezwolenie na
wygraną/przegraną)
Mały
Dostosowanie
(poddanie się/wygrana)
TY
ALTRUIZM – cel
Duży
(interes partnera)
Czy istnieją najlepsze style
rozwiązywania konfliktów
 Nie istnieje jedna idealna strategia.
 Nie jest prawdą, że wszystkie strategie są w
równym stopniu skuteczne i niezawodne.
 Teoretycznie dobór strategii uzależniony od
sytuacji w praktyce oparty na intuicji,
automatycznie.
 Krokiem milowym staje się
zrozumienie procesu narastania
konfliktu.
•17
•2012-11-28
Czy konflikt to coś złego?
 Kiedy wchodzi się w kontakt z kimś innym, konflikty
z tą osobą są nieuniknione.
 Związek bez konfliktu oznacza, że w związku tym
brak kontaktu.
 To nie konflikt jest źródłem nieporozumień
i walki między ludźmi, lecz sposób jego
rozstrzygania
 Jeśli w konflikcie myślimy o partnerze jak
o wrogu, będziemy dążyć do zniszczenia go,
a nie do rozwiązania problemu, który wywołał
konflikt.
.
Konflikt jest chwilą prawdy relacji między
rodzicami a dzieckiem – próbą zdrowia
i kryzysem, który może Nas osłabić lub
umocnić.
 Sposób uporania się z konfliktami może
być najbardziej decydującym czynnikiem dla
stosunków między rodzicami i dzieckiem.
 Niestety, większość Rodziców próbuje się
uporać z konfliktem przez zastosowanie
dwóch zasadniczych metod…
•18
•2012-11-28
Zwycięstwo lub porażka!
 Następuje konflikt potrzeb między rodzicami i
dzieckiem.
 Rodzic rozstrzyga, na czym powinno polegać
rozwiązanie i ma nadzieję, że dziecko je
zaakceptuje, jeśli nie, wtedy używa
władzy i autorytetu.
 Dziecko ma własna koncepcję
rozwiązania i próbuje przekonać
rodzica, by je przyjął, wywiera presję,
aż w końcu rodzic ulega.
Rozwiązywanie konfliktów bez porażekThomas Gordon- 6 faz
 rozpoznanie i nazwanie konfliktu (polegające na poinformowaniu dziecka,
że powstał konflikt, który należy rozwiązać, a także o tym, jakie uczucia lub
potrzeby rodzica/wychowawcy nie mogą być zrealizowane poprzez
zaistnienie sytuacji konfliktowej, otrzymujemy wtedy od dziecka informację
zwrotną dotyczącą jego odczuć związanych z tą sytuacją);
 poszukiwanie możliwych rozwiązań konfliktu (kluczem do tego etapu
jest jak największa ilość możliwych rozwiązań, najważniejsze jest, aby nie
oceniać żadnego z rozwiązań w momencie jego pojawienia się, należy
zastosować metodę zwaną burzą mózgów)
•19
•2012-11-28
.
 krytyczna ocena projektów rozwiązań (wspólna analiza
pomysłów pod kątem przydatności, odrzucanie nieprzydatnym
pomysłów);
 wybór najlepszego rozwiązania (rozwiązanie takie powinno być przyjęte
przez obie strony, zrozumiałe, w przypadku kiedy składa się ono z kilku
punktów można zapisać je by żaden z punktów nie został zapomniany)
 opracowanie sposobów wprowadzenia w życie obranego rozwiązania
(należy dokładnie przeanalizować wszystkie szczegóły związane z wykonaniem
postanowienia. Niejasności mogą stać się przyczyną kolejnych konfliktów);
 poddanie kontroli i ocena krytyczna (może się zdarzyć, że przyjęte
rozwiązanie nie sprawdza się w życiu, możliwe, że któraś ze stron nie jest w
stanie go przestrzegać. Wówczas należy renegocjować
warunki umowy by nie dopuścić do narastania konfliktu
EFEKT: OBIE STRONY WYGRYWAJĄ - KOMPROMIS
Jak reagować na kłótnie rodzeństwa?
Wychowanie dzieci w sposób bezkonfliktowy
jest niemożliwe. Rolą rodziców jest jednak
występowanie w charakterze mediatora, a nie sędziego.
 Rozdzielaj, ale jedynie wtedy, gdy komuś dzieje się krzywda fizyczna - oddzielenie
przeciwników pozwoli im ochłonąć z silnych emocji.
 Nie interweniuj w przypadku „normalnych” przepychanek.
Gdy nie ma zagrożenia dla życia i zdrowia dzieci (wrzaski lub niezwykła cisza),
pozwól dzieciom się dogadać
 Nie bądź arbitrem. Każde dziecko chce usłyszeć werdykt np. „Ty miałeś racje a
Twój brat nie” . Na ile to możliwe zachowaj dystans - dzieci szybciej nauczą się same
rozwiązywać trudne sytuacje między sobą.
 W przypadku, kiedy uważacie, że jedno z dzieci jest głównym sprawcą kłótni,
nie starajcie się go pognębić, mówiąc, że „zawsze” I „wszystko” jest jego winą,
uruchomiając w ten sposób mechanizm niskiej samooceny.
•20
•2012-11-28
.
 Nie przekładajmy jednego dziecka nad drugie, nawet jeśli serce
Wam tak podpowiada. Jest bardzo możliwe, że będziecie mieć swojego
pupila, ale starajcie się zatrzymać to dla siebie.
 Staraj się traktować każde dziecko indywidualnie, nie mów stale do dzieci w
liczbie mnogiej, zwracaj się do nich w liczbie pojedynczej i po imieniu.
 Nie gódź na siłę i nie zmuszaj do przeprosin ("Przeproście się w tej chwili!"), nie
zawstydzaj ("Taki duży chłopak, a nie umie się podzielić klockami z bratem").
Przepraszanie na siłę uczy dziecko, że jego uczucia nie są ważne. Niech przeprosi
później, gdy ochłonie i przemyśli swoje zachowanie.
 Nie uskarżaj się głośno w obecności dzieci, że one "stale się biją". Będą chciały
sprostać twojej ocenie i kłótniom nie będzie końca.
 Pomóż dzieciom chronić najważniejsze dla nich przedmioty.
.
 Zwróć uwagę, w jakich okolicznościach wojny wybuchają
najczęściej. Jeśli dzieci kłócą się zwykle przy mamie, być może
chodzi o zwrócenie na siebie uwagi. Spróbuj poświęcić uwagę
każdemu dziecko po kolei i wszystkim razem.
 Nie dajcie się Waszym dzieciom wciągać w niekończące się dyskusje i
roztrząsanie konfliktów. Ograniczajcie czas trwania takich sesji.
 Nie zadawajcie pytań, na które nie ma odpowiedzi. Na przykład: „Czy nie
możesz być troszkę milsza dla swojego brata?”, „Czy wy musicie się wiecznie
bić?”, „Dlaczego jesteś takim samolubem?”.
 Zachęcać dzieci aby same rozwiązywały swoje problemy „załatwcie to
między sobą”, „No i co zamierzacie z tym dalej zrobić”.
 Nie stosuj pustych obietnic!
 Kontroluj stan zdrowia dzieci. Pamiętaj, że
alergicy, dzieci zarobaczone często są
rozdrażnione i szybciej wpadają w złość.
•21
•2012-11-28
Zalety konfliktów między rodzeństwem
 Kłótnie umożliwiają poznanie drugiej strony, jej cech charakteru,
preferencji, potrzeb i oczekiwań, co sprzyja nauce prowadzenia sporów i
dochodzenia do kompromisu.
 Rodzeństwo przechodzi „szybszy kurs socjalizacji”, uczy się asertywności,
współczucia, szacunku dla drugiego człowieka i empatii.
 Konstruktywne konflikty między rodzeństwem umożliwiają naukę rozpoznawania
swoich i cudzych emocji oraz kontrolę nad ekspresją negatywnych uczuć, np. gniewu
czy złości, przyczyniając się wtórnie do rozwoju inteligencji emocjonalnej.
 Rodzeństwo i konieczność respektowania ich praw uczy cierpliwości, czekania,
odraczania przyjemności, wytrwałości i konsekwencji w dążeniu do celu.
 Konflikty z bratem lub siostrą uodparniają na stres i przeciwności
losu w życiu dorosłym.
 Kontakty między rodzeństwem wymagają od dzieci większych
umiejętności społecznych i emocjonalnych – uczą komunikacji, negocjacji i
rozwiązywania konfliktów.
Jak reagować na konflikty z rówieśnikami ?
 Słuchać dziecka. Nie od święta. Codziennie porozmawiać
o tym, jak minął dzień. Słuchać uważnie

Zachować czujność – jeśli dziecko opowiada o jakimś konflikcie, delikatnie
dopytać, co było jego przyczyną, jak dziecko się zachowało, co zrobili inni
i jak zareagował nauczyciel.

Monitorować – czy sytuacja była jednorazowym wydarzeniem, czy powtarza
się. Nie biec z „ratunkiem” na pierwszą skargę, ale też i nie bagatelizować jej.
 Jeśli jesteśmy zaniepokojeni (sytuacją, reakcją naszego dziecka,
zagrożeniem, powtarzalnością zaczepek) powinniśmy udać się do wychowawcy
lub nauczyciela z prośbą o wyjaśnienie sprawy - może się bowiem okazać, że
z punktu widzenia dorosłego wygląda ona inaczej – jednak nawet
jeśli tak się okaże, nie wolno sugerować dziecku, że mu
nie wierzymy lub jesteśmy przekonani, że kłamie.
•22
•2012-11-28
.
 Jeśli to mała kłótnia z rówieśnikami postaraj się ją jakoś załagodzić.
Wytłumacz dziecku, że takie różnice zdań będą się w jego życiu często
zdarzać. Zacznij je uczyć trudnej sztuki „dogadywania” się z ludźmi.
 Naucz dziecko, że nie zawsze ono ma racje i nie trzeba się upierać przy swoim tylko
wypracować kompromis. Raz Jaś prowadzi zabawę a raz TY
 Pozwolić na łzy. Nic nie przynosi takiej ulgi jak wypłakanie swojego żalu w życzliwych
ramionach kochającej osoby. Pozwalając dziecku na płacz, okazujesz mu zrozumienie i
dajesz psychiczne oparcie.
 Powiedz dziecku, że może: Odejść Wytłumacz mu, że pierwszą i najlepszą reakcją jest
zostawienie prześladowcy samego.
Czasem wystarczy przejść do innego pomieszczenia
albo przyłączyć się do innej grupki
 Naucz dziecko ćwiczyć odporność i budować wewnętrzną tarczę.
Poradź dziecku, by powtarzało sobie: "Nie podoba mi się to, co on mówi, ale dam sobie
radę. Niech sobie gada, to nie o mnie. Niech nie zwraca uwagi na napastnika. Niech
wyobrazi go sobie jako kogoś przezroczystego lub mówiącego w obcym języku
.
 Gdyby powodem odrzucenia przez rówieśników było złe
zachowanie Twojego dziecka, musisz nauczyć go przestrzegać
zasad, dzielić się z innymi dziećmi, bardziej kontrolować swoje
postępowanie, zwracać uwagę na potrzeby innych.
 jeśli przyczynę konfliktu stanowią cechy charakteru dziecka lub jego
konkretne zachowanie trzeba koniecznie to dziecku uzmysłowić
 Jeśli Twoje dziecko różni się wyglądem od innych dzieci i to jest powód
odrzucenia koniecznie poproś wychowawczynię, żeby porozmawiała
o różnicach i tolerancji z dziećmi w grupie. Ludzie odrzucają czasem to co
jest inne, nowe, niezrozumiałe.
•23
•2012-11-28
PIERWSZYM KROKIEM NA DRODZE
DO PORADZENIA SOBIE Z KONFLIKTEM
JEST OTWARCIE SIĘ NA JEGO
POZYTYWNE WARTOŚCI
MEDIACJE
„Kiedy pozwolę sobie zrozumieć drugą
osobę, zrozumienie może mnie zmienić”
Carl R. Rogers
•24
•2012-11-28
Od dwugłosu do dialogu
poprzez trialog
MEDIACJA (łac. mediare „być w środku”)
Mediacje są procesem rozwiązywania konfliktów w którym pojawia się trzecia siła,
pomagająca w dojściu do porozumienia. Sposób rozwiązywania konfliktu
satysfakcjonującym w równym stopniu obie strony. To kompromis, który strony
wypracowują wspólnie, przy udziale bezstronnego, neutralnego mediatora.
Mediacja to sposób rozwiązywania konfliktów, która odbywa się na płaszczyźnie
potrzeb i interesów, a nie stanowisk. Dzięki temu możliwe jest skoncentrowanie
na problemie, a nie osobie i dojście do sytuacji wygranej dla obu stron.
Nadrzędnym celem mediacji jest udzielenie przez mediatora
osobom będącym w konflikcie
pomocy w osiągnięciu
przez nie własnego, wzajemnie akceptowanego
porozumienia dotyczącego przedmiotu sporu.
Cel mediacji
 umożliwienie komunikacji stron będących w konflikcie;
 pokazanie stronom, iż rozmowa o problemach jest zawsze możliwa,
że uwzględnienie potrzeb osoby, z którą jestem w konflikcie, nie
oznacza mojej straty
 wypracowanie porozumienia satysfakcjonującego
dla każdej ze stron konfliktu;
 spisanie porozumienia, które przyjmują obie strony.
 Pojednanie to nie tylko ugoda ale także pełne przebaczenie
temu, kto spowodował szkodę lub krzywdę.
Celem mediacji nie jest wskazanie i ukaranie winnego,
lecz znalezienie satysfakcjonującego wszystkie
strony konfliktu rozwiązania.
•25
•2012-11-28
Zasady mediacji
Dobrowolność
Neutralność
Bezstronność
Poufność
Akceptowalność
Zadania mediatora
 Ułatwiać wymianę poglądów i opinii między stronami oraz pomagać w
poznaniu rzeczywistej motywacji i dążeń
 pomagać w zorientowaniu się w hierarchii ważności związanych z nimi spraw
oraz uczuciach i odczuciach stron konfliktu
 Ułatwiać zrozumienie stronom konfliktu, jakie warunki mogą być dla nich do
przyjęcia i jaka jest realność ich spełnienia;
 pomagać w takim sformułowaniu ugody, która jest do przyjęcia dla obu stron
konfliktu
 uzgadniać ze stronami wszystkie części składowe ugody,
 uwiadomić stronom, jak powinny postępować w przyszłości,
aby konflikt nie powracał lub nie eskalował;
 ułatwiać komunikację
•26
•2012-11-28
Cechy mediatora
neutralność i bezstronność
zrównoważenie emocjonalne
zdolność koncentracji uwagi
umiejętność nawiązania kontaktu
umiejętność słuchania
empatia i życzliwość
odporność psychiczna pozwalająca przyjąć negatywne
emocje stronom konfliktu i umiejętnie pomóc stronom
w ich rozładowaniu
 doświadczenie życiowe







Satysfakcja
dla
wszystkich
..
Ugoda
(podpisanie porozumienia)
11
10
.Strona A
Prze …bieg
Mediacji
Negocjowanie rozwiązania
(wspólne propozycje)
Rozpoznanie interesów,
wartości, uczuć
Wyjaśnianie
Bieg przez płotki
na krótkim
dystansie
Prezentacja stanowisk
(kwestia - co?)
Wystąpienie otwierające
porozumienie proceduralne
7
10 - Weryfikowanie
wykonalności ugody
(czy sprawiedliwa,
słuszna praktyczna)
6
Podsumowanie
Strona A
9
8
Prezentacja propozycji
12
8 - Zagrożenie impasem
lub twórcze poszukiwanie
rozwiązań
5
4
2
3
1a
1
3 - Wentylacja
oddzielenie emocji od uczuć
1a - Zgoda stron na
mediacje i mediatora
Strona B
•27
•2012-11-28
Schemat prowadzenia
mediacji
Strona konfliktu
Strona konfliktu
MEDIATOR
mój obraz
sytuacji konfliktowej
mój obraz
sytuacji konfliktowej
uczucia
potrzeby
uczucia
potrzeby
WSPÓLNA
DEFINICJA
PROBLEMU
POSZUKIWANIE ROZWIĄZAŃ
(propozycje)
WYBÓR NAJLEPSZEGO ROZWIĄZANIA
AKCEPTOWALNEGO PRZEZ OBIE STRONY
Mediacje a rozwój społeczny
dziecka
 rozwój umiejętności interpersonalnych
 świadomość praw własnych i innych ludzi
 poszanowanie różnorodności potrzeb i oczekiwań innych ludzi
 bezpieczny kontakt z autorytetem
 budowanie poczucia stabilizacji i bezpieczeństwa
 kształtowanie poczucia sprawczości i nastawienia na poszukiwanie
rozwiązań
•28
•2012-11-28
Mediacje a rozwój moralny dziecka
 doświadczanie konsekwencji stosowania bądź niespołecznie
oczekiwanych wzorców zachowań
 budowanie poczucia odpowiedzialności za własne wybory
 budowanie autonomiczności moralnej dziecka
 zdobywanie wiedzy o oczekiwanych zachowaniach i standardach
postępowania
 oddziaływanie czynników determinujących
 postawy etyczne
Mediacje a budowanie więzi
w rodzinie
 profilaktyka eskalacji zachowań konfliktowych
 budowanie więzi pomimo rozbieżności celów i oczekiwań
 doświadczanie bezpiecznego wyrażania swoich
 emocji i opinii w kontakcie z ważnymi osobami
 poszanowanie odmienności potrzeb i oczekiwań innych osób
 doświadczanie akceptacji dla własnej odrębności
•29
•2012-11-28
Komunikacja w sytuacji konfliktu
AKTYWNE SŁUCHANIE
Słuchanie polega na odkodowywaniu znaczeń słyszanych słów. Słuchanie
może mieć charakter czynny lub bierny. Słuchać biernie znaczy prawie
tyle co słyszeć. Słuchanie bierne zachodzi wówczas, kiedy poziom
motywacji osoby słuchającej jest bardzo niski.
Warunki artykulacyjne człowieka pozwalają na:
•wypowiadanie 100-175 słów w ciągu minuty.
•Natomiast możliwości intelektualne w zakresie słuchania:
•są sześciokrotnie wyższe 600-800 słów na
minutę.
Słyszeć nie znaczy
słuchać
Techniki aktywnego słuchania
 Parafraza - Ujmujemy w inne słowa to, co ktoś powiedział, sprawdzając, czy
dobrze usłyszeliśmy, np. „O ile dobrze cię zrozumiałem…”. „A więc
twierdzisz, że…”.
 Odzwierciedlanie
uczuć -Okazanie,
że rozumiemy co odczuwa
rozmówca,
rozumiemy jego punkt widzenia i jego trudności np. „Oczywiście jesteś zadowolony
z tych planów”, „Wygląda na to, że cię rozzłościłem”.

Klaryfikacja – prośba o rozwinięcie jakiejś myśli, która jest dla nas nie do końca
jasna, o wyjaśnienie niezrozumiałych dla nas treści, Powiedziałeś mi, że
dostałeś
jakby 5 z matematyki. Co przez to rozumiesz?
 prowadzenie - świadome sterowanie rozmową, porządkowanie wypowiedzi poprzez
konkretyzowanie polegające na sprowadzeniu rozmowy z ogólników do konkretów.
„Która z tych spraw jest dla ciebie najważniejsza?”.
 dowartościowanie: -wyrażenie akceptacji dla rozmówcy, odwołujemy się
do wspólnych pozytywnych wartości i doświadczeń np. „Masz rację, to
świetny pomysł”. Cieszę się, że tak poważnie do tego podszedłeś.
•30
•2012-11-28
NARZĘDZIA AKTYWNEGO SŁUCHANIA –
„OTWIERACZE”
Bardzo pomocne w aktywnym słuchaniu bywa również posługiwanie się tak zwanymi
„otwieraczami” . Polegają one na przekazywaniu drugiej osobie sygnału, iż uważnie
słuchamy, a przez to zachęcamy do kontynuowania rozmowy.
Posługujemy się w tym celu sygnałami werbalnymi:
– mówimy: „jasne",
– „rzeczywiście",
– „to interesujące, mów dalej"
Lub niewerbalnymi
– potakiwanie,
– uśmiech, grymas na twarzy,
– aprobata,
– zdziwienie okazywane za pomocą wzroku lub oboma sygnałami naraz.
Możemy również posłużyć się minimalną zachętą poprzez krótkie wtrącenia:
– hm, aha,
– rozumiem,
– tak? no i?,
Czynniki wpływające na ujemną
komunikację:
 co innego mówią słowa, a co innego komunikuje reszta ciała (np. twierdzę, że
mam dużo czasu na rozmowę, a ciągle spoglądam na zegarek)
 brak uwagi przy słuchaniu
 brak zainteresowania przedmiotem rozmowy lub brak koncentracji na tym, co
się chce powiedzieć
 brak zaufania do partnera
 silne emocje, np. wzajemne oskarżanie się i obrażanie
 osądzanie i narzucanie własnych wartości innym
 decydowanie za innych
 unikanie cudzych problemów, np. zmiana tematu
rozmowy
 żargon
•31
•2012-11-28
Komunikat "ja"

ja czuję... (wskazujemy na konkretne nasze uczucia w danej chwili,
np.

jestem zły, zdenerwowany, jest mi przykro...);
kiedy Ty... (przedstawiamy konkretne zachowanie drugiej osoby,
które wywołało w nas wskazaną wcześniej emocję). Nie należy w tym wypadku
stosować zwrotów: "Ty zawsze...", "Ty nigdy..." ponieważ jest to forma ataku. W
takim wypadku powinniśmy skoncentrować się na tym, co się dzieje aktualnie, np.
"Jestem zły, kiedy ty przeszkadzasz mi w pisaniu listu; "Jest mi przykro, kiedy Ty
nie stosujesz się do moich zaleceń";

ponieważ... (opisujemy, jaki wpływ ma na nas przedstawione wcześniej
zachowanie, dlaczego wywołuje ono w nas określone emocje), np. "Jestem zły,
kiedy ty przeszkadzasz mi w pisaniu listu ponieważ się rozpraszam"; "Jest mi
przykro, kiedy Ty nie stosujesz się do moich zaleceń,
ponieważ czuję się zlekceważony".
Techniki skutecznej i asertywnej
komunikacji:
asertywna odmowa - stosujemy ją, kiedy druga osoba –dziecko - naciska
na nas, abyśmy ustąpili z postawionych przez nas warunków, co może
odbić się negatywnie na nas.
Podstawowe elementy asertywnej odmowy to:
- stanowcze i oczywiste NIE,
- krótkie uzasadnienie - należy mówić we własnym imieniu,
uzasadniać naszą decyzję, a nie tłumaczyć;

zdarta płyta - kilkakrotne powtarzanie asertywnej odmowy używając tych samych słów;


stawianie granic - składa się z czterech kroków, a stosujemy je wobec
nieakceptowanego przez nas zachowania drugiej osoby:
–
informacja zwrotna i prośba - "Proszę tak nie robić";
–
wyznaczenie granicy - "Nie życzę sobie";
–
zapowiedź sankcji;
–
wykonanie sankcji;

zmiana oceny na opinie - "ja uważam inaczej";

przewartościowanie - dostrzeganie i podkreślanie pozytywnych aspektów sytuacji, gdy
usłyszymy krytykę należy przeformułować to co zostało powiedziane tak, by nabrało
pozytywnego znaczenia.
•32
•2012-11-28
•
•Dziecko obserwuje
•33
Download