WTS WSE 11
advertisement
WTS 2006 Wykład Dziesiąty Konfliktowa a konsensualna wizja porządku społecznego. Teorie konfliktu. Konflikt a teoria społeczeństwa obywatelskiego Konflikt, przemoc i władza w teorii socjologicznej 1. Socjologiczne problemy konfliktu, władzy i przymusu a integracyjne i koercyjne teorie socjologiczne - ich wykluczanie się czy uzupełnianie (teza Ralfa Dahrendorfa) 2. Odmiany teorii konfliktu Pierwsze kryterium: struktura społeczna a/ strukturalna (Dahrendorf, w pewnym zakresie Bourdieu) b/ poststrukturalna (Foucault) Drugie kryterium: funkcje społeczne c/ funkcjonalistyczna teoria konfliktu L.Cosera Trzecie kryterium: skutki a/ destrukcyjne b/ przyczynianie się do rozwoju Czwarte kryterium: podłoże a/ dobra b/ prawa c/ mentalność, tendencje normalizacyjne i racjonalizujące I. Funkcjonalna teoria konfliktu: jak przekształcić konflikt, by stał się on czynnikiem adaptacji i rozwoju, a nie destrukcji i rozpadu? 1. Pozytywne funkcje konfliktu: skorygowanie stosunków władzy i systemu norm, przy zachowaniu struktury grupy, rewitalizacja podstawowych wartości i norm, modyfikacja struktur komunikacji 2. Mechanizmy zabezpieczające przed destrukcją: tolerancja i instytucjonalizacja konfliktu a tzw. konflikty “dzikie” (emocjonalne wybuchy niezadowolenia) 3. Czynniki sprzyjające przekształcaniu konfliktów destruktywnych w konflikty ułatwiające adaptację i rozwój: a/ otwarte struktury (społeczeństwo otwarte) b/ kompleksowe struktury społeczne (krzyżowanie się i różnicowanie konfliktów) c/ cechy samych konfliktów (konflikt interesów, konflikt wartości podstawowych, konflikty realistyczne i nierealistyczne) 4. Instytucje rozwiązywania konfliktów sprzyjające ich przekształcaniu się w czynniki rozwoju i adaptacji, a nie destrukcji i rozkładu: demokratyzacja systemu, instytucjonalizacja reprezentacji interesów grupowych (partie polityczne, związki zawodowe, organizacje społeczne) instytucje pozwalające na taką regulację konfliktów, by uniknąć sytuacji gry o sumie zerowej (np. komisje trójstronne, arbitraż, mediacja) II. Ralfa Dahrendorfa teoria konfliktu w społeczeństwie przemysłowym 1. Dahrendorf: strukturalne żródła konfliktu: układ ról społecznych i związnych z nimi oczekiwań dotyczących dominacji i podlegości a kwestie uprawnień do uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji 2. Interesy jawne i utajone a zróżnicowanie władzy, konflikty interesów a teoretyczne warunki powstawania grup konfliktowych III. Społeczeństwo obywatelskie w świetle teorii społeczeństwa jako wspólnoty komunikacyjnej i teorii konfliktu 1. Rola działań komunikacyjnych w sferze publicznej - komunikacja jako proces spontanicznego "uzgadniania" porządku społecznego w codziennych, potocznych interakcjach; socjologie interakcyjne a - komunikacja jako akt racjonalnego wzajemnego oddziaływania, co daje możliwość (potencjalnie) ukształtowania się racjonalnego porządku społecznego. W ramach tego nurtu poszukuje się narzędzi krytycznej analizy procesów społecznego porozumiewania się (a więc procesów tworzenia porządku społecznego); J.Habermas 2. Rola socjologii: krytyczna analiza porządku społecznego w celu wykrycia przyczyn jego nieracjonalności, barier jego rozwoju, w oparciu o koncepcję racjonalnej komunikacji jako idei regulatywnej 3. Podstawowe pojęcia teorii racjonalnej komunikacji jako idei regulatywnej: uniwersalne warunki racjonalności komunikacyjnej (ważności aktu komunikacji) (“Teoria działania komunikacyjnego”, powtórzenie): - racjonalność komunikacyjna: uniwersalne warunki (roszczenia) racjonalnej komunikacji - kompetencja komunikacyjna - komunikacja wolna od przymusu (dyskurs wolny od przymusu) - komunikacja systemowo zniekształcona - sfera publiczna - system społeczny a społeczeństwo obywatelskie - sfera publiczna: sfera uczestnictwa w dyskursie publicznym 4. Kompetencja komunikacyjna jako warunek kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego: umiejętność komunikacyjnie racjonalnego porozumiewania się a/ rozwój jednostkowy b/ uwarunkowania systemowe 5. Rozwój teorii społeczeństwa obywatelskiego. Koncepcja przestrzeni publicznej (między Lebenswelt a systemem) jako żródła norm demokratycznego, obywatelskiego społeczeństwa -/ uwarunkowania współczesnego systemu (technologie władzy, systemowe prawa), - problematyka Lebenswelt współczesnego społeczeństwa demokratycznego – koncepcja tzw. “nowej nieprzezroczystości”
