umowy eu.- - Magisterskie24.pl

Procedura zawierania umów międzynarodowych przez UE z państwami trzecimi lub organizacjami
międzynarodowymi.
Na mocy Traktatu z Lizbony Unię Europejską przekształconow jednolitą organizację
międzynarodową. Ma to daleko idące następstwa w dziedzinie zawierania przez nią umów
międzynarodowych.
Zawierania umów międzynarodowych dotyczy art. 3 ust.2 TFUE („Unia ma także wyłączną
kompetencję do zawierania umów międzynarodowych, jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane w
akcie prawodawczym Unii lub jest niezbędne do umożliwienia Unii wykonywania jej wewnętrznych
kompetencji lub w zakresie, w jakim ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub zmieniać ich
zakres.”) oraz art. 216 ust. 1 („Unia może zawierać umowy z jednym lub z większą liczbą państw
trzecich lub organizacji międzynarodowych, jeżeli przewidują to Traktaty, lub gdy zawarcie umowy
jest niezbędne do osiągnięcia, w ramach polityk Unii, jednego z celów, o których mowa w
Traktatach, albo gdy zawarcie umowy jest przewidziane w prawnie wiążącym akcie Unii, albo gdy
może mieć wpływ na wspólne zasady lub zmienić ich zakres.”).
Wcześniej, w Unii podzielanej na trzy filary , istniały różne procedury zawierania umów
międzynarodowych przez Wspólnotę (dawny art. 300 TWE) i w ramach II i III filaru (dawne artykuły
24 w połączeniu z art.38 TUE).
Po wejściu w życie Traktatu z Lizbony zaczęła obowiązywać jednolita procedura zawierania
przez Unię umów międzynarodowych. Określona została ona w art. 218 TFUE. Sprecyzowano
również zakres kompetencji Unii do zawierania umów międzynarodowych, uwzględniając
wcześniejsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wszystkie umowy
zawierane przez Unię objęte zostały jednolitym, unijnym reżimem prawnym, tożsamym z
uprzednim reżimem wspólnotowym. W związku z tym, że Unia jest następcą prawnym Wspólnoty,
orzecznictwo ETS odnoszące się uprzednio do umów międzynarodowych zawieranych przez
Wspólnotę obecnie dotyczy umów zawieranych przez Unię.
Jednolitą procedurę zawierania przez Unię umów międzynarodowych reguluje art.218 TFUE,
wzorowany na dawnym art. 300 TWE. Procedura ta przedstawia się następująco:
Inicjatywa
Inicjatywa należy do Komisji z racji jej ogólnej kompetencji do reprezentowania UE. Komisja
przedstawia swoje zalecenia Radzie w celu rozpoczęcia negocjacji. Zgodnie z procedurami
komitetowymi zalecenia opracowywane są przez właściwe służby Komisji po skonsultowaniu się z
ekspertami krajowymi.
Ponadto jeśli umowa dotyczy wyłącznie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, zalecenia
są opracowywane przez wysokiego przedstawiciela unii do spraw zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa.
Negocjacje
Komisja prowadzi negocjacje, ale działa z upoważnienia Rady. Ta przyjmuje decyzję uprawniającą
do podjęcia rokowań. Może także skierować do Komisji dyrektywy, aby wyznaczyć ramy, w jakich
toczyć się mają negocjacje.
Następnie Komisja prowadzi negocjacje przy współpracy z państwami członkowskimi. Ich włączenie
do procesu zależy od dziedziny, której dotyczy umowa:


jeśli dotyczy dziedziny, w której UE ma wyłączną kompetencję, Komisja sama prowadzi
negocjacje, ale krajowi eksperci są włączeni do prac Komisji w ramach komitetów
specjalnych, zgodnie z zasadami ustanowionymi w procedurze komitetowej,
jeśli umowa dotyczy dziedziny objętej kompetencją dzieloną, negocjacje prowadzone są
przez Komisję i ekspertów krajowych.
Konsultacja lub zgoda Parlamentu Europejskiego
Traktat lizboński w istotny sposób wzmocnił rolę Parlamentu Europejskiego w procedurze
przyjmowania umów międzynarodowych. Dzięki temu zgoda Parlamentu wymagana jest w
następujących przypadkach:






wszystkie umowy dotyczące dziedzin, do których stosuje się zwykłą procedurę
ustawodawczą lub specjalną procedurę ustawodawczą, w której wymagana jest zgoda
Parlamentu Europejskiego;
układy o stowarzyszeniu między UE a państwami trzecimi,
umowy, które tworzą specyficzne ramy instytucjonalne przez organizację procedur
współpracy (np. w wyniku umowy powstaje komitet mieszany posiadający kompetencje do
decydowania),
umowy mające istotne skutki budżetowe dla Unii,
umowa dotycząca przystąpienia UE do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności,
umowy dotyczące przyjęcia państwa do UE.
Dla innych rodzajów umów zgoda Parlamentu nie jest obowiązkowa, ale należy się z nim
skonsultować w trakcie procedury.
Zawarcie umowy
Procedura podzielona jest na trzy etapy:



Komisja składa podpis pod tekstem umowy z zastrzeżeniem podjęcia późniejszej decyzji
przez Radę. Przedstawia Radzie dwie propozycje aktów – jedną z podpisem i drugą stwierdzającą zawarcie umowy.
Komisja podejmuje decyzję (czasem rozporządzenie) dotyczące podpisania umowy. Ponadto
tymczasowe stosowanie mające na celu przyspieszenie zastosowania, może wynikać z:
postanowień decyzji o podpisaniu; umowy tymczasowej podpisanej równocześnie.
Komisja przyjmuje decyzję dotyczącą właściwego zawarcia umowy, oznaczającą ratyfikację
umowy. Dla porozumień mieszanych procedura przyjęcia łączy się z procesem ratyfikacji
przez każde państwo członkowskie, zgodnie z jego zasadami konstytucyjnymi.
Z reguły decyzja o zawarciu umowy jest przyjmowana przez Radę większością kwalifikowaną
głosów. Jednak Rada stanowi jednogłośnie w przypadku:


układów o stowarzyszeniu między UE a państwami trzecimi,
umów dotyczących dziedzin, w których należy stanowić jednogłośnie.
Ponadto art. 207 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dodaje dwa szczególne przypadki, w
których Rada może stanowić jednomyślnie:


porozumienia w dziedzinie handlu usługami w zakresie kultury i audiowizualnymi,
porozumienia w dziedzinie handlu usługami społecznymi oraz w zakresie edukacji i zdrowia.
Konsultowanie Trybunału Sprawiedliwości
Rada, Komisja, Parlament Europejski lub państwo członkowskie mogą zwrócić się do Trybunału o
sprawdzenie ważności umowy. Kontrola dotyczy zgodności formalnej (przestrzeganie procedury
adopcyjnej) oraz materialnej (przestrzeganie zgodności treści umowy z pierwotnym prawem UE). W
przypadku negatywnej opinii, aby umowa mogła wejść w życie, konieczna jest jej rewizja.
Dodatkowo wskazać należy, że określone są odrębności proceduralne prazy zawiraniu umów
międzynarodowych w 2 dziedzinach:
1) Wpólna Polityka Handlowa (wymogi są określone w art. 207 TFUE)
Różnice proceduralne:
Rokowania prowadzi KE w konsultacji ze specjalnym komitetem, Rada UE może kierować
wytyczne do Komisji, Rada stanowi większością kwalifikowaną; jednomyślnie w odniesieniu
do umów zawieranych w określonych dziedzinach,
2) Dziedzina dot. ustalania kursów wymiany euro w stosunku do walut państw trzecich (art.
219 TFUE)
Odrębności te są następujące:
1. zalecenie Radzie UE ws. podjęcia rokowań przedstawia EBC albo KE po konsultacji EBC.
2. Rada UE stanowi w toku tej procedury jednomyślnie po konsultacji z PE
3. Rada decyduje o ustaleniach dotyczących rokowań oraz o zawarciu umowy na zalecenie
Komisji i po konsultacji z EBC.
4. Komisja jest w pełni włączana do rokowań.