PIENIĄDZ, POPYT, PODAŻ, IS

PIENIĄDZ, POPYT, PODAŻ, IS-LM, POLITYKA PIENIĘŻNA
DEFINICJE PIENIĄDZA
! środek płatniczy, który ma zdolność wyrażania, przechowywania i przekazywania
wartości
! najbardziej płynny aktyw majątkowy, służy określaniu wartości innych towarów w
postaci cen i pomiaru wartości nominalnej
! powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za
ograniczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań.
! Jest najstarszym instrumentem finansowym (pośrednim, kreowanym przez banki).
Historycznie wartość pieniądza nie od początku bazowała na obietnicy (instrument
finansowy). W przypadku pieniądza kruszcowego (pełnowartościowego) jego wartość
wynika z wartości kruszcu, z którego został wykonany.
Funkcjonalne definicje pieniądza
Pieniądz, niezależnie od swej formy zewnętrznej i systemu gospodarczego jest prawnie
określonym, powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym, który może wyrażać,
przechowywać i akceptować wartości i którego wartość jest ściśle związana z realnym PKB (Schaal, s.26)
Istota pieniądza określona jest przez spełniane przez niego funkcje. Wszystkie bowiem środki,
które spełniają funkcję pieniądza należy z definicji uznać za pieniądz (Schaal, 23)
Funkcje pieniądza (I):
! funkcja miernika wartości - najbardziej pierwotna funkcja pieniądza niemożliwa do
zastąpienia przez inne dobro, wartość dóbr i usług wyrażana jest w pieniądzu, dzięki
istnieniu pieniądza istnieją ceny. Z funkcją tą powiązać można funkcję jednostki
rozrachunkowej
! funkcja cyrkulacyjna (obiegowa) - środek wymiany (obrotu, cyrkulacji) przy wymianie
w transakcjach kupno - sprzedaż. Umożliwia czasowe, przestrzenne, ilościowe i
jakościowe rozdzielenie aktu wymiany towarów i usług na dwie niezależne części.
! funkcja płatnicza - środek płatniczy - oderwanie pieniądza od ruchu towaru, pokrywanie
zobowiązań, nie wynikające z wymiany towarowej, np. opłaty administracyjne. Często
funkcja ta wraz z funkcją cyrkulacyjną traktowane są łącznie jako funkcja środka
transakcji
! funkcja zwalniania ze zobowiązań – wiąże się z obowiązkiem akceptowania pieniądza
jako formy regulowania zobowiązań
! funkcja tezauryzacyjna - forma przechowywania wartości - oszczędności
! funkcja pieniądza światowego ($, DM).
Funkcje pieniądza (II)
! funkcja pomiaru wartości
! funkcja przechowywania wartości
! funkcja przekazywania wartości
Statystyczne definicje pieniądza
Definicje ilościowe, powstałe po II wojnie światowej, utożsamiają pieniądz z zasobem
pozostającym do dyspozycji podmiotów niefinansowych (podmiotów gospodarczych i
gospodarstw domowych)
Podstawą tych definicji są agregaty pieniężne obejmujące coraz szerszy – coraz mniej płynny
– zakres zasobów pieniężnych
M0 = baza monetarna.
M1 = banknoty + bilon + płatne na żądanie depozyty
M2 = M1 + depozyty krótkoterminowe + zwrotne depozyty na żądanie
M3 = M2 + depozyty średnio i długoterminowe
M4 = M3 + papiery wartościowe, przedmiot obrotu na rynku finansowym
W warunkach polskich podaż pieniądza wyrażana jest za pomocą dwóch podstawowych
agregatów pieniądza:
1. podaż pieniądza ogółem
2. podaż pieniądza krajowego
Czynniki wpływające na odmienność agregatów wynikają ze specyfiki polskich realiów:
1. relatywnie niski poziom płatności bezgotówkowych (M1 bliski gotówce w obiegu)
2. łatwość zamiany depozytów terminowych na pieniądz operacyjny
3. znaczny udział depozytów walutowych.
FORMY PIENIĄDZA
Pojęcie pieniądza jako środka płatniczego, który ma zdolność wyrażania, przechowywania i
przekazywania wartości zakłada istnienie różnych form pieniądza
! Pieniądz towarowy – (kruszcowy, pełnowartościowy)
! Pieniądz kredytowy – (monety zdawkowe (podwartościowe), banknoty, pieniądz
bankowy, pieniądz elektroniczny)
W czasach obecnych w zasadzie cały pieniądz ma charakter pieniądza kredytowego
!
PIENIĄDZ GOTÓWKOWY - banknoty i bilon (symboliczna); środek płatniczy, którego
wartość czy siła nabywcza przewyższa koszt jego wykonania lub wartość jako towaru w
innych niż pieniądz zastosowaniach
Pieniądz gotówkowy w formie banknotów i monet zdawkowych jest we wszystkich krajach
prawnym środkiem płatniczym
!
- pieniądz żyrowy, wkładowy, księgowy – wkłady na
żądanie lub terminowe, które są używane w obrocie bezgotówkowym dzięki stosowaniu
polecenia zapłaty, polecenia przelewu, czeku, kart płatniczych itd.
PIENIĄDZ BEZGOTÓWKOWY
Pieniądz żyrowy może być banku centralnego (wkłady banków i instytucji publicznych w
BC – traktowane mogą być na równi z prawnym środkiem płatniczym)
Pieniądz żyrowy banków komercyjnych (wkłady osób fizycznych i podmiotów
gospodarczych w bankach komercyjnych)
Porównanie pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego
Pieniądz gotówkowy
banknoty i monety
emitowane przez bank centralny
emisja pod całkowitą kontrolą państwa
posiada charakter prawnego środka
płatniczego
!
QUASI-PIENIĄDZ
Pieniądz bezgotówkowy
wkłady środków pieniężnych klientów w
bankach (depozyty i kredyty)
emitowane przez banki handlowe
pośrednia kontrola państwa nad emisją
jest wymienialny na pieniądz gotówkowy
– surogaty pieniądza mogące realizować wybrane funkcje pieniądza.
Są to udokumentowane lub nieudokumentowane wierzytelności pieniężne, które w
określonym czasie mogą zostać przekształcone w pieniądz (gotówkowy lub bezgotówkowy)
Jakość surogatów jest określona przez:
1. stopień płynności przekształcenia w pieniądz
2. ryzyko utraty wartości podczas tego przekształcenia
3. wysokość oprocentowania surogatów
POPYT NA PIENIĄDZ
Teoria popytu na pieniądz wynika z teorii procesów transmisyjnych w gospodarce.
Jeżeli zachodzić ma równość pomiędzy Ms a Md, to ewentualne rozbieżności są
wynikiem niepożądanych przez podmioty gospodarcze rezerw gotówkowych (głównie w
bankach).
Wzrost popytu na pieniądz wywołuje:
" zmniejszenie rezerw gotówkowych banków
" wzrost pieniądza zza granicy
" wzrost kreacji pieniądza przez system bankowy
Biorąc pod uwagę przede wszystkim funkcje: transakcyjną i płatniczą pieniądza, jego
pożądana ilość uzależniona jest od ilości i wartości transakcji gospodarczych.
Każda jednostka pieniężna, dzięki stałej rotacji, może obsłużyć wiele transakcji
gospodarczych.
Popyt na pieniądz to podany przez podmioty niebankowe czyli gospodarstwa domowe i
przedsiębiorstwa stan ich zasobów pieniężnych.
Możemy wyróżnić cztery podstawowe motywy obrazujące wpływ określonych
czynników na kształtowanie popytu na pieniądz:
1. transakcyjny popyt na pieniądz,
2. przezornościowy popyt na pieniądz
3. portfelowy popyt na pieniądz,
4. spekulacyjny popyt na pieniądz,
motyw transakcyjny - skłonności do utrzymywania zasobów pieniężnych na pokrycie
wydatków. Jednostki gospodarcze potrzebują pieniędzy by dokonywać transakcji kupna i
sprzedaży. Pieniądz pełni funkcję wymiany, krążąc między nabywcami i sprzedawcami oraz
dłużnikami i wierzycielami.
Przy motywie transakcyjnym niezbędne jest wskazanie zależności między ilością i szybkością
obiegu pieniądza a wielkości dokonywanych transakcji. Tę zależność przedstawia równanie
wymiany Fishera.
MV = PT
M – ilość pieniądza w obiegu,
V - szybkość obiegu pieniądza (wyrażona liczbą transakcji przypadająca na jednostkę
pieniężną w określonym czasie),
P – średni poziom cen,
T – rzeczowy wolumen transakcji będących przedmiotem transakcji.
W ujęciu ex post, równanie to będąc tożsamością, pozwala na wyznaczenie szybkości obiegu
pieniądza w gospodarce:
V = PT / M
motyw przezornościowy - I. Fisher zakładał, że szybkość obiegu pieniądza V w krótkich
okresach jest stała, gdyż została określona przez czynniki zewnętrzne w stosunku do systemu
pieniężnego (rozwój infrastruktury bankowej, rozwój i szybkość działania sieci łączności
pocztowej i telekomunikacyjnej, struktur gospodarki, tempo obrotu towarowego).
Jeżeli więc V = const.,
a przewidywana suma transakcji w przyszłym okresie wyniesie T’P’
to popyt na pieniądz M’ równa się:
M’ = P’ T’ / V
Dla potrzeb analizy ex ante równanie I.Fishera zostało zmodyfikowane przez A.Marshalla i
A.Pigou i nazwana równaniem szkoły Cambridge. Zastąpiono sumę transakcji PT przez PY,
oraz szybkość obiegu pieniądza V przez wskaźnik zapotrzebowania na pieniądz k.
M = kPY
M - popyt na pieniądz (w ujęciu ex ante),
k - wskaźnik zapotrzebowania na pieniądz (wskaźnik zasobów pieniężnych) – ułamek
dochodu, jaki podmioty gospodarujące chcą zachować w gotówce,
P - poziom cen,
Y – wielkość produktu narodowego brutto PNB w stałych cenach (PY – nominalne PNB)
We wskaźniku k, w ujęciu A.Marshalla i A.Pigou, uwzględniono nie tylko transakcyjny
motyw popytu na pieniądz, ale również chęć dysponowania pewna rezerwą płynności –
motyw przezornościowy.
Podmioty gospodarcze oprócz tego, że potrzebują pieniędzy na realizację transakcji kupna i
sprzedaży muszą posiadać rezerwy pieniężne na pokrycie nieplanowanych wydatków
związanych np. ze wzrostem cen, kosztami związanymi z nieoczekiwanymi chorobami,
wypadkami, klęskami żywiołowymi, zaburzeniami politycznymi. Nie poddano jednak tych
motywów głębszej analizie uznając, że popyt na pieniądz zależy głównie od dochodu
nominalnego. Im większy dochód, tym wyższe zapotrzebowanie na zasoby pieniężne
transakcyjne i przezornościowe.
Popyt na pieniądz wynikający z motywu transakcyjnego i przezorności można przedstawić
jako funkcję dochodu nominalnego (funkcję dochodu realnego i wskaźnika cen):
M1 = L1 (Y)
M 1- popyt transakcyjny i przezornościowy,
Y - dochód nominalny
motyw spekulacyjny i majątkowy - skłonność do utrzymywania zasobów pieniężnych
wynikających z chęci oszczędzania. Motyw ten wiąże się z funkcją pieniądza jako środka
tezauryzacji.
Wyodrębnienie tego motywu wynika z teorii Keynesa, który zakłada, że ilość pieniądza,
na którą zostaje zgłoszony popyt, jest określona przez wielkość rezerw gotówkowych
czyli preferencję płynności.
Zapotrzebowanie dotyczy dwóch rodzajów pieniądza:
1. aktywne zasoby gotówkowe L1 (Y) – omówione wcześniej
2. pasywne zasoby gotówkowe L2 (R)
Popyt na pieniądz wg Keynesa
POPYT NA PIENIĄDZ
PREFERENCJA PŁYNNOŚCI
REZERWY AKTYWNE
rezerwy dla
celów
transakcyjnych
rezerwy
podyktowane
przezornością
REZERWY PASYWNE
rezerwy na
lokaty
majątkowe
rezerwy na
cele
spekulacyjne
Jednostki gospodarcze mogą dokonywać wyboru co do lokowania swoich pieniędzy,
realizując swoje preferencje wyznaczone przez przewidywania dotyczące wielkości
dochodu, który mogą otrzymać dysponując odpowiednimi składnikami majątku
finansowego lub rzeczowego. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących lokowania
gotówki w banku, czy giełdzie inwestorzy kierują się stanem obecnym (motyw
majątkowy) i przewidywaniami (motyw przezornościowy) co do przyszłego
kształtowania się stopy procentowej, ponieważ nie jest ona wielkości stałą. Jednakże
ponoszą oni ryzyko w przypadku podjęcia błędnej decyzji.
Rynkwa stopa procentowa
Spekulacyjny i portfelowy popyt na pieniądz
POPYT
PORTFELOWY
R max
POPYT
SPEKULACYJNY
R min
PUŁAPKA PŁYNNOŚCI
Popyt spekulacyjny i portfelowy L2(R)
Ad. Popyt portfelowy
Pieniądz w postaci gotówkowej traktowany jest jako najbardziej płynna LOKATA
MAJĄTKOWA, która nie przynosi jednak odsetek. Jeżeli rynkowa stopa procentowa rośnie,
to zasób ten maleje na rzecz lokat odsetkowych. Dla wartości niskich stopy zasoby
utrzymywane są w gotówce.
Ad. Popyt spekulacyjny
Najłatwiej zilustrować go traktując jako formę potencjalnego inwestowania gotówki obligacje
stałoprocentowe. Inwestor musi brać pod uwagę nie tylko stopę bieżącą, ale również
oczekiwania co do kształtowania się stopy rynkowej w przyszłości.
Niska rynkowa stopa procentowa sprawia, iż oczekujemy jej wzrostu. Oznacza to, że drogie
obligacje mogą potanieć. Istnieje więc silny motyw spekulacyjny przechowywania gotówki i
nieinwestowania jej w obligacje.
Dalsze obniżanie stopy procentowej poniżej Rmin nie powiększa jednak popytu
spekulacyjnego na gotówkę, bowiem wszystkie wolne środki przeznaczane są na zakup
obligacji. Jest to tzw. pułapka płynności
Ostatecznie popyt na pieniądz w spoczynku można wyrazić jako funkcję:
M2 = L2 (R)
M2 - popyt spekulacyjny i portfelowy
R – rynkowa stopa procentowa
Łączny popyt na pieniądz
M = M1 + M2 = L1( Y ) + L2( R )
Rynkowa stopa procentowa
Łączny popyt na pieniądz L1( Y ) + L2( R )
Md=L1(Y)+L2(R)
L1(Y)
L2(R)
Łączny popyt na pieniądz
PODAŻ PIENIĄDZA
Podaż pieniądza to postawienie do dyspozycji przez instytucję pieniężną zasobów
pieniężnych innej jednostce gospodarującej. Największym źródłem podaży pieniądza jest jego
kreacja przez system bankowy.
Koncepcja mechanistyczna kreacji pieniądza
Założenia początkowe:
1. każdy z banków utrzymuje obowiązkową rezerwę minimalną ro
2. każdy bank utrzymuje dobrowolną rezerwę płynności rp na zerowym poziomie
3. kredyt udzielony przez bank zostaje wykorzystany przez klienta w postaci bezgotówkowej
4. każdy z banków może bez ograniczeń wykorzystywać rezerwę płynności
0
1
2
3
4
Mechanizm kreacji dla stopy ro=20%
AKTWA
PASYWA
rp 1000
D0 1000 (kapitał)
KR 1000
ro 200
rp 800
KR 800
ro 160
rp 640
KR 640
ro 128
rp 512
KR 512
ro 102,4
rp 409,6
D1 1000
D2 800
D3 640
D4 512
Jeżeli q = 1 – ro, wówczas Di = D0 * qn-1. Przyrost ilości pieniądza wynosi:
dM = D1 + D2 + D3 + ...... = D0 ( 1 + q + q2 + q3 + q4 + ... ) = D0 / (1 – q) = D0 / ro
Jeżeli ro = 1, kreacja jest zerowa, jeżeli ro = 0, kreacja jest nieograniczona.
Złagodzenie założeń pierwotnych:
1. oprócz rezerwy obowiązkowej bank utrzymuje dobrowolną rezerwę płynności
kształtowana w zależności od indywidualnej oceny ryza (stopę rezerwy obowiązkowej i
dobrowolnej można wyrazić łącznie jako ro)
2. należy przyjąć, że nie cała operacja wykorzystania kredytu będzie miała charakter
bezgotówkowy i założyć pewną stopę wypłaty gotówkowej
3. w praktyce pewna stopa rezerw płynności nie będzie zagospodarowana (np. brak popytu
na kredyt). Połączenie tej stopy i stopy wypłaty gotówkowej potraktujemy łącznie jako
stopę wycieku – c.
wówczas:
D1 = D0 (1-ro) (1-c)
D2 = D0 (1-ro)2 (1-c)2
.........................................
dM = D1 + D2 + D3 + ...... = D0 / [c + r(1 – c)]
Podsumowując – przy pojawieniu się wolnych rezerw płynności banki usiłują
wykorzystać je w procesie kreacji kredytu rozpoczynając aktywną kreację pieniądza.
Przy dążeniu do maksymalizacji zysku banki zakończą proces kreacji gdy wszystkie
wolne rezerwy zostaną zużyte na rezerwy obowiązkowe i niezbędne rezerwy płynności
dodatkowej.
Koncepcja bazy monetarnej
Zamiast do wolnych rezerw płynności pojedynczych banków teoria ta odwołuje się do
pieniądza rezerwowego Banku Centralnego
B = G + R (gotówka w obiegu + rezerwy banków na rachunkach w BC)
Podaż pieniądza wyrażona agregatem M1 wynosi
M = G + D (gotówka w obiegu + depozyty w bankach komercyjnych)
M/B = (G + D)/(G + R)
M/B = (G/D + 1)/(G/D + R/D)
M = B (c + 1)/(c + r)
c – stopa utrzymywania gotówki
r – stopa rezerw bankowych
PODAŻ PIENIĄDZA, KREACJA PIENIĄDZA
Bilans
BANKU CENTRALNEGO
Wyznaczenie wielkości
pieniądza rezerwowego banku
centralnego (MO)
Bilans
ZAGREGOWANY BANKÓW
KOMERCYJNYCH
Bilans
ZAGREGOWANY SEKTORA
BANKOWEGO
Wyznaczenie wielkości podaży
pieniądza (M2)
Wyznaczenie współczynnika
kreacji pieniądza
KREACJA PIENIĄDZA REZERWOWEGO (BANKU CENTRALNEGO M0)
Narodowy Bank Polski – Aktywa i Pasywa
AKTYWA
Aktywa zagraniczne
Należności od banków
Należności od niebankowych instytucji finansowych
Należności od budżetu państwa
Należności od sektora niefinansowego
Papiery wartościowe
Pozostałe aktywa
PASYWA
Pasywa zagraniczne
Pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)
Zobowiązania wobec banków
Zobowiązania wobec niebankowych instytucji finansowych
Zobowiązania wobec sektora budżetowego
Zobowiązania złotowe wobec sektora niefinansowego
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych
Fundusz statutowy i rezerwowy
Pozostałe pasywa
mln PLN
150 226,70
120 352,10
7 082,80
70,70
19 114,60
3 606,50
150 226,80
14 489,00
43 375,20
9 430,70
148,60
7 040,30
2,30
24 694,00
1 548,20
49 498,50
Czynniki kreacji PIENIĄDZA REZERWOWEGO
AKTYWA ZAGRANICZNE NETTO
AKTYWA KRAJOWE NETTO
Należności od sektora finansowego
Zadłużenie netto sektora budżetowego
Należności od sektora niefinansowego
Saldo pozostałych pozycji (netto)
PIENIĄDZ REZERWOWY BANKU CENTRALNEGO (M0)
Pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)
Zobowiązania wobec banków krajowych
mln PLN
-
105 863,10
53 057,20
52 805,90
43 375,20
9 430,70
WSPÓŁCZYNNIK KREACJI PIENIĄDZA
PIENIĄDZ REZERWOWY BANKU CENTRALNEGO (M0)
52 805,90
PODAŻ PIENIĄDZA OGÓŁEM (M2)
263 498,70
WSPÓŁCZYNNIK KREACJI PIENIĄDZA
4,99
KREACJA PIENIĄDZA ŻYROWEGO (WKŁADOWEGO M2)
Banki komercyjne
AKTYWA
Aktywa zagraniczne
Należności od banków
- gotówka w kasach banków
- należności od NBP
- należności od innych banków
Należności od niebankowych instytucji finansowych
Należności od sektora budżetowego
Należności od sektora niefinansowego
Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym
przyrzeczeniem odkupu
Papiery wartościowe
Pozostałe aktywa
PASYWA
Pasywa zagraniczne
Zobowiązania wobec banków
- wobec NBP
- wobec innych banków
Zobowiązania wobec niebankowych instytucji finansowych
Zobowiązania wobec sektora budżetowego
Zobowiązania złotowe wobec sektora niefinansowego
Zobowiązania walutowe wobec sektora niefinansowego
Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udziel.
przyrzecz. odkupu
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych
Fundusze własne podstawowe
Fundusze własne uzupełniające
Pozostałe pasywa
mln PLN
381 173,10
32 666,40
44 139,30
5 292,50
9 574,00
29 272,70
6 585,50
11 262,80
166 798,30
86,40
84 742,20
34 892,20
381 173,10
27 822,00
36 057,70
7 010,00
29 047,70
7 289,80
14 113,30
178 606,60
38 682,70
209,70
1 197,90
25 609,20
3 051,20
48 533,00
System bankowy: banki komercyjne i NBP
AKTYWA
mln PLN
Aktywa zagraniczne
Należności od banków
- gotówka w kasach banków
- należności banków od NBP
- należności banków od innych banków
- należności NBP od banków
Należności od niebankowych instytucji finansowych
Należności od sektora budżetowego
Należności od sektora niefinansowego
531 399,80
153 018,50
51 222,10
5 292,50
9 574,00
29 272,70
7 082,80
6 585,50
11 262,80
166 869,10
Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzecz. odkupu
Papiery wartościowe
Pozostałe aktywa
86,40
103 856,70
38 498,70
PASYWA
Pasywa zagraniczne
Pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)
Zobowiązania wobec banków
- zobowiązania banków wobec NBP
- zobowiązania banków wobec innych banków
- zobowiązania NBP wobec banków
Zobowiązania wobec niebankowych instytucji finansowych
Zobowiązania wobec sektora budżetowego
Zobowiązania złotowe wobec sektora niefinansowego
Zobowiązania walutowe wobec sektora niefinansowego
Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udziel. przyrzeczeniem odkupu
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych
Fundusze własne podstawowe
Fundusze własne uzupełniające
Pozostałe pasywa
AKTYWA ZAGRANICZNE NETTO
AKTYWA KRAJOWE NETTO
C. Należności od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych
1. Należności od osób prywatnych
2. Należności od podmiotów gospodarczych
D. Zadłużenie netto sektora budżetowego
E. Saldo pozostałych pozycji (netto)
PODAŻ PIENIĄDZA OGÓŁEM (M2)
A. Podaż pieniądza krajowego
1. Pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków)
pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków)
gotówka w kasach banków
2. Zobowiązania złotowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych
zobowiązania złotowe wobec osób prywatnych
zobowiązania złotowe wobec podmiotów gospodarczych
B. Podaż pieniądza zagranicznego
1. Zobowiązania walutowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych
zobowiązania walutowe wobec osób prywatnych
zobowiązania walutowe wobec podmiotów gospodarczych
531 399,70
42 311,00
43 375,20
45 488,40
7 010,00
29 047,70
9 430,70
7 438,40
21 153,60
178 608,80
38 682,70
209,70
25 891,90
27 157,40
3 051,20
98 031,40
110 707,60
152 791,10
175 930,40
36 584,70
139 345,60
64 653,70
- 87 793,00
263 498,70
223 795,10
38 082,70
43 375,20
5 292,50
185 712,40
124 078,40
61 633,90
39 703,60
30 353,50
9 350,10
POLITYKA PIENIĘŻNA
Polityka pieniężna BC polega na kształtowaniu podaży pieniądza, mającej ścisły związek z:
• wielkościami pieniężnymi:
stopa procentowa
kursy walutowe
• wielkościami realnymi:
PKB
inwestycje
konsumpcja
oszczędności
Wzajemne powiązanie pomiędzy podażą pieniądza a pozostałymi wielkościami opisuje
makroekonomiczny model gospodarki rynkowej Keynesa-Hicksa zwany modelem IS-LM (InvestmentSaving, Liquidity-Money)
Równanie IS
Wychodząc z równania
Y=C+I+G+Z
wyprowadzić można zależność stopy procentowej od dochodu narodowego
R = f(Y)
zwaną równaniem IS
Równanie to wyraża wszystkie kombinacje stopy procentowej R i dochodu Y, które spełniają warunki
tożsamości dochodowo – wydatkowej, funkcji konsumpcji (C), inwestycji (I) i eksportu netto (Z). G jest
wielkością egzogeniczną.
Równanie LM
Z równania funkcji popytu na pieniądz można wyznaczyć równanie
R = (k / h) Y – (1 / h) M
R = f(Y)
Równanie to wyraża wszystkie kombinacje stopy procentowej R i dochodu Y, zapewniające zgodność popytu
na pieniądz z jego podażą, ustaloną jako zmienna egzogeniczna przez bank centralny.
Model IS-LM
Jeżeli cały układ ma pozostawać w równowadze, wielkości stóp procentowych wynikające z równań IS i LM
muszą być równe. Porównanie prawych stron równań IS i LM prowadzi do funkcji globalnego popytu (AD –
Aggregate Demand), które spełnia jednocześnie warunki IS i LM, a więc oznacza warunki równowagi
ekonomicznej.
R - Stopa procentowa
Model IS - LM
LM
Re
IS
Ye
Y - Dochód narodowy
Polityka pieniężna Banku Centralnego polega na takim kształtowaniu stopy rynkowej,
aby gospodarka znajdowała się w punkcie równowagi.