Kapitał społeczny w szkołach różnego szczebla
advertisement
MATURZYSCI 2005’ – STUDENCI UAM W POZNANIU Kapitał społeczny w szkołach różnego szczebla DIAGNOZA I UWARUNKOWANIA TOM 2 Maria Dudzikowa, Sylwia Jaskulska, Renata Wawrzyniak-Beszterda, Ewa Bochno, Ireneusz Bochno, Karina Knasiecka-Falbierska, Mateusz Marciniak Maria Dudzikowa Sylwia Jaskulska Renata Wawrzyniak-Beszterda Ewa Bochno Ireneusz Bochno Karina Knasiecka-Falbierska Mateusz Marciniak Kapitał społeczny w szkołach różnego szczebla Diagnoza i uwarunkowania Kraków 2011 © Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011 Recenzenci: prof. zw. dr hab. Dorota Klus-Stańska prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski Redaktor naukowy serii: prof. zw. dr hab. Maria Dudzikowa Redakcja wydawnicza: Beata Bednarz Adiustacja: Izabela Rutkowska Opracowanie typograficzne: Katarzyna Kerschner Projekt okładki i i logo serii: Magdalena Muszyńska Izabela Surdykowska-Jurek CZARTART Publikacja dofinansowana ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (projekt badawczy nr N107 030 32/3821) oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ISBN 978-83-7587-553-9 ISBN 978-83-7587-474-7 Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (12) 422-41-80, fax (12) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: [email protected] Wydanie I, Kraków 2011 Spis treści Wprowadzenie ................................................................................................. 9 I Erozja kapitału społecznego w szkole w atmosferze nieufności (Maria Dudzikowa) 1. Erozja kapitału społecznego? „Nie ma co płakać...”? .................................... 21 2. Postawienie problemu .................................................................................. 23 3. Między nadzieją a iluzją ................................................................................ 25 4. Zaangażowane obywatelstwo nie jest w cenie u młodzieży szkolnej ............. 30 5. Potrzeba wycho(wy)wania uczniów do aktywności obywatelskiej i jej niektóre blokady ................................................................................... 34 6. Szkoła dzisiaj, czyli kultura nieufności we „wspólnocie szatniowej” ............. 41 7. Zwiększanie zasobów kapitału społecznego w szkole przez codzienną praxis ................................................................................. 57 II Uwagi metodologiczne i procedura badań (Sylwia Jaskulska, Renata Wawrzyniak-Beszterda) 1. Zarys metodologiczny badań ....................................................................... 67 2. Charakterystyka próby ................................................................................ 71 6 Spis treści III Zasoby kapitału osobowego, rodzinnego i środowiskowego badanych 1. Kapitał osobowy (Karina Knasiecka-Falbierska) .......................................... 1.1. Dziedzina studiów ............................................................................... 1.2. Płeć ...................................................................................................... 1.3. Poziom indywidualnych osiągnięć edukacyjnych ................................ 1.3.1. Poziom poczucia osiągnięć szkolnych ......................................... 1.3.2. Ocena zachowania ...................................................................... 1.4. Poziom samooceny badanych .............................................................. 1.5. Stopień nasilenia optymizmu wobec możliwości realizacji celów i dążeń życiowych ............................................................................... 1.6. Uczestniczenie w praktykach religijnych ............................................. 75 75 76 78 79 79 80 82 83 2. Kapitał rodzinny (Sylwia Jaskulska, Renata Wawrzyniak-Beszterda) .............. 85 2.1. Kapitał ekonomiczny rodziny ............................................................... 85 2.1.1. Ocena badanego dotycząca standardu materialnego rodziny ..... 87 2.1.2. Pomoc materialna ze strony rodziców ........................................ 90 2.1.3. Ocena badanego dotycząca jego warunków do odrabiania lekcji ................................................................... 90 2.1.4. Stopień korzystania z płatnych zajęć dodatkowych .................... 91 2.1.5. Dostęp do Internetu .................................................................. 93 2.2. Kulturowy kapitał zinstytucjonalizowany rodziny ............................... 94 2.2.1. Wykształcenie rodziców ............................................................ 95 2.2.2. Korzystanie z edukacji przedszkolnej ......................................... 98 2.3. Ucieleśniony kapitał kulturowy rodziny .............................................. 100 2.3.1. Poczucie zbieżności własnych celów i dążeń życiowych z celami i dążeniami matki oraz ojca ......................................... 103 2.3.2. Wsparcie ze strony matki i ojca otrzymywane przez badanych w różnych sytuacjach życiowych ................................................ 103 2.3.3. Ocena respondenta dotycząca jego rozmów z matką i ojcem ..... 104 3. Kapitał środowiskowy (Mateusz Marciniak) ................................................ 108 3.1. Województwo ..................................................................................... 109 3.2. Miejsce zamieszkania .......................................................................... 111 3.3. Lokalizacja szkoły ............................................................................... 113 3.4. Lokalizacja szkoły względem miejsca zamieszkania ............................. 114 3.5. Korzystanie z dojazdu do szkoły .......................................................... 117 Spis treści IV Kapitał społeczny szkoły – diagnoza 1. Szkolne zasoby zaufania (Ewa Bochno) ....................................................... 123 2. Szkolne zasoby zaangażowania (Sylwia Jaskulska) ...................................... 147 V Kapitał społeczny szkoły – uwarunkowania 1. Szkolny kapitał społeczny a kapitał osobowy badanych (Karina Knasiecka-Falbierska) .................................................................... 1.1. Dziedzina studiów .............................................................................. 1.2. Płeć .................................................................................................... 1.3. Poziom indywidualnych osiągnięć edukacyjnych ............................... 1.4. Poziom samooceny badanych ............................................................. 1.5. Stopień nasilenia optymizmu wobec możliwości realizacji celów i dążeń życiowych .............................................................................. 1.6. Uczestniczenie w praktykach religijnych ............................................ 170 171 2. Szkolny kapitał społeczny a kapitał rodzinny badanych (Sylwia Jaskulska, Renata Wawrzyniak-Beszterda) ....................................... 2.1. Kapitał ekonomiczny rodziny badanego ............................................. 2.2. Kulturowy kapitał zinstytucjonalizowany rodziny ............................. 2.3. Kulturowy kapitał ucieleśniony rodziny badanego ............................. 175 175 177 178 3. Szkolny kapitał społeczny a kapitał środowiskowy badanych (Mateusz Marciniak) .................................................................................. 3.1. Województwo .................................................................................... 3.2. Miejsce zamieszkania ......................................................................... 3.3. Lokalizacja szkoły .............................................................................. 3.4. Lokalizacja szkoły względem miejsca zamieszkania ............................ 3.5. Korzystanie z dojazdu do szkoły ......................................................... 182 183 183 185 186 186 167 167 168 168 169 7 8 Spis treści VI Szkolny kapitał społeczny a jakość kultury szkoły (Ewa Bochno, Ireneusz Bochno) 1. Jakość kultury szkoły ................................................................................. 1.1. Szkolne zasoby sprzyjające kreowaniu „szlachty szkolnej” ................... 1.2. Szkolne zasoby sprzyjające nabywaniu i pomnażaniu kapitału ludzkiego uczniów ................................................................ 1.3. Szkolne zasoby materialne .................................................................. 193 196 206 213 2. Szkolne zasoby zaufania i zaangażowania a jakość kultury szkoły .............. 223 VII Kapitał społeczny w szkołach – próba podsumowania (Sylwia Jaskulska, Renata Wawrzyniak-Beszterda) 1. Szkolne zasoby kapitału społecznego a kapitał osobowy, rodzinny i środowiskowy badanych oraz jakość kultury szkoły ................................. 233 1.1. Struktura szkolnych zasobów kapitału społecznego ............................ 233 1.2. Weryfikacja hipotez badawczych – podsumowanie ............................ 236 VIII Szkoła jako „przestrzeń, w której i poprzez którą tworzony jest kapitał społeczny”? Suplement do „Erozji kapitału...” (Maria Dudzikowa) 1. Na przecięciu dwóch pól ............................................................................ 244 2. Szersze pole społeczne ................................................................................ 253 3. W zaczarowanym kręgu pozoru? ............................................................... 255 Spis tabel ........................................................................................................ 273 Spis wykresów ................................................................................................ 276 Aneks ............................................................................................................. 277 Bibliografia ...................................................................................................... 293 Wprowadzenie Na samym początku z konieczności musimy powtórzyć fragmenty Wprowadzenia z pierwszego tomu naszej serii. Być może niektórzy Czytelnicy dopiero teraz do niej sięgają. Otóż [...] w styczniu 2005 roku przy ówczesnym Zakładzie Pedagogiki Szkolnej [dziś: Pracowni Pedagogiki Szkolnej – M.D.], na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu powołałam zespół badawczy, który pod moim kierunkiem u progu roku akademickiego 2005/2006 rozpoczął badania podłużne maturzystów 2005’ – studentów I roku naszego uniwersytetu. Zespołowe badania pod tytułem Studenci UAM 2005/o6–2009/10. Doświadczenia szkolne I rocznika reformy edukacji a zmiany zasobów jego kapitału społecznego w warunkach szkoły wyższej. Badania panelowe obejmują dwa podtematy: 1) Studenci I roku UAM o swoich szkołach. Z doświadczeń pierwszego rocznika reformy edukacji. Badania retrospektywne. 2) Uniwersytet jako miejsce kształtowania i rozwijania kapitału społecznego. Z doświadczeń studentów. Badania panelowe. Badania są „wzdłuż czasu”, czyli – inaczej mówiąc – „wzdłużne”, jako że obejmują t r z y f a l e pomiarem punktowym tych samych studentów, więc będących na I, III i V roku studiów. Ze względu na problematykę, dobór próby i zasięg czasowy można nawet uznać je za unikatowe. Tak zresztą ocenili je recenzenci projektu, na realizację badań otrzymaliśmy bowiem w 2007 r. grant MNiSW (nr 3821/HO3/2007/32), w ramach którego dokonaliśmy dwóch pomiarów studentów (próba badawcza około 1500 osób z 12 Wydziałów). Przeprowadziliśmy także trzeci pomiar, ale już dzięki finansowemu wsparciu macierzystego Wydziału. Aktualnie przygotowujemy raporty i monografie z drugiej fali badań i dokonujemy wstępnego oglądu wyników badań z trzeciej fali (Dudzikowa, Wawrzyniak-Beszterda 2010, s. 11). Pierwsza część raportu (czyli pierwszy tom, o którym była mowa) [...] prezentuje, najkrócej mówiąc, odtworzony przez nas z odpowiedzi studentów I roku UAM (na pytania ankiety Studenci I roku UAM 2005/2006 o swoich szkołach) wizerunek ich szkół trzech szczebli kształcenia (szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum). Wizerunek ten (zmienna objaśniana/zależna) jest analizowany i interpretowany z uwzględnieniem zasobów osobowych – właściwości 10 Wprowadzenie psychologicznych i rodzinno-środowiskowo-szkolnych (zmienne objaśniające/ niezależne). Są to zatem badania przekrojowe niemierzące związków przyczynowych między zmiennymi, ale statystyczne. Rekonstruując szkolne doświadczenia badanych studentów – maturzystów 2005’, próbujemy w odwołaniu do Brunerowskiej koncepcji edukacji (Bruner 2006), która w swych ramach stwarza (oferuje) uczniom warunki doświadczania sprawstwa, refleksji i współpracy, czyli partycypację w prorozwojowej kulturze szkoły – odpowiedzieć na pytanie: jak bogaty kontekst rozwoju stwarzały szkoły trzech szczebli kształcenia w retrospekcji ich absolwentów – pierwszego rocznika reformy. Podejmujemy zatem próbę diagnozy i oceny polskiej szkoły „na starcie” reformy edukacyjnej z 1999 roku poprzez rekonstrukcję doświadczeń maturzystów 2005’. W roku akademickim 2015/2016 planujemy powtórzyć badania za pomocą tych samych narzędzi badawczych. Podkreślmy tu, że nasza ocena została sporządzona na podstawie wypowiedzi maturzystów – obecnie studentów I roku, toteż źródłem informacji byli tylko ci, którzy osiągnęli już pewien szczebel sukcesu edukacyjnego – nie tylko dlatego, że zdali egzamin maturalny, ale pokonali próg podjęcia studiów uniwersyteckich. Byli zatem poddani „selektywnym procedurom kwalifikującym” (Melosik 2002b, s. 173). Nie odtwarzaliśmy wizerunku szkół osób, które z rożnych względów nie podjęły kształcenia na poziomie akademickim (Dudzikowa, Wawrzyniak-Beszterda 2010, s. 11–12). Oddawana obecnie do rąk Czytelników książka jest drugą częścią raportu z pierwszego pomiaru (a zarazem drugim tomem serii). Tak jak pierwsza, jest poświęcona szkole, tylko w innym aspekcie. Mianowicie – korzystając z odpowiedzi studentów dotyczących ich doświadczeń szkolnych wykorzystanych w pierwszym tomie – dokonujemy teraz próby analizy i oceny roli szkół niższego szczebla w procesie kształtowania i rozwoju kapitału społecznego. Trzecia (ostatnia) część raportu z pierwszego pomiaru1 odnosi się do materiału zgromadzonego w odpowiedzi na pytanie otwarte: Jak to jest być uczniem z perspektywy studenta I roku? Kolejne tomy, obejmujące raporty z drugiej2 i trzeciej fali badań, będą publikowane sukcesywnie. Informacja o ich treści byłaby teraz przedwczesna, dotyczą one bowiem doświadczeń pierwszego rocznika reformy wynoszonych ze studiów na UAM w latach 2005/2006–2009/2010. Wszystkie tomy tworzą serię wydawniczą pt. „Maturzyści 2005’ – Studenci UAM w Poznaniu”. Ujmując rzecz perspektywicznie, nadmienię, że w najbliższych latach w jej skład wejdą także 1 M. Dudzikowa, Jak to jest być uczniem? Doświadczenia szkolne w metaforyce młodzieży u progu studiów uniwersyteckich, t. 3, Impuls, Kraków (w druku). 2 M. Dudzikowa i in., Jednostkowe i zbiorowe oblicza kapitału społecznego w uniwersytecie, t. 4, Impuls, Kraków (w druku). Wprowadzenie bardziej szczegółowe monografie przygotowane indywidualnie przez członków Zespołu w ramach jednej pracy doktorskiej i kilku rozpraw habilitacyjnych. Zespół badawczy tworzą następujące osoby: – z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza: prof. zw. dr hab. Maria Dudzikowa (kierownik Zespołu), dr Renata Wawrzyniak-Beszterda (zastępca kierownika), dr Karina Knasiecka-Falbierska, dr Sylwia Jaskulska oraz włączony później dr Mateusz Marciniak; – z Uniwersytetu Zielonogórskiego: dr Ewa Bochno, mgr Ireneusz Bochno oraz dr Anita Famuła-Jurczak; – z Uniwersytetu Rzeszowskiego: dr Ewa Tłuczek-Tadla (tamże, s. 12–13). W tym miejscu chcę ponownie wyrazić radość, że udało nam się stworzyć Zespół, który podjął tak ambitne zadania. Można dziś zauważyć niedostatek szeroko zakrojonych badań pedagogicznych. Ich słabością jest bowiem „(nadmierna) wycinkowość, atomizacja i indywidualna forma realizacji”, a także badania sondażowe prowadzone na grupach niespełniających wymogu reprezentatywności (Lewowicki 2005, s. 117). Jako Zespół badawczy z satysfakcją odnotowaliśmy też fakt, że kontynuowane przez nas badania (a podjęte w 2005 r.) wpisują się dziś swoją aktualną problematyką w dokument strategiczny Polska 2030. Wyzwania rozwojowe (Wzrost kapitału społecznego Polski. Wyzwanie X ) [http:www.premier. gov.pl/rzad/polska_2030/ (dostęp: 29.11.2011)]. Pragnę więc jeszcze raz podziękować Zespołowi za odwagę i bezinteresowność (pracujemy bez honorariów) podjęcia tak r o z l e g ł y c h w czasie, niełatwych koncepcyjnie i organizacyjnie badań. Badania diachroniczne bowiem, co już podkreślałam we wstępie do pierwszego tomu, pod względem istoty postępowania wymagające znacznych nakładów czasu i wysiłku, są rzadkością w warsztatach nie tylko polskich pedagogów, ale i zachodnich, aczkolwiek dokonywanie pomiarów rozciągniętych w czasie, zezwalających na dynamiczne i wieloaspektowe ujęcie badanych zjawisk, jak zauważa Klaus Hurrelmann (1994, s. 77), należy do „najbardziej skutecznych metod przedstawiania zmian współzachodzących między warunkami jednostkowego i społecznego rozwoju”. Dziękuję zatem Zespołowi. Wszyscy wnosili swój wkład w tę naszą pracę adekwatnie do możliwości. Szczególnie wdzięczna jestem dr Renacie Wawrzyniak-Beszterdzie za pełne zaangażowania koordynowanie pracami Zespołu. Ponownie chcemy podziękować tym wszystkim, którzy wspierali realizację naszego projektu, wspierają i – mamy nadzieję – będą nadal nas wspierać. Ich pełną listę, na czele z Rektorem UAM w Poznaniu (kadencja 2002–2008) prof. zw. dr. hab. Stanisławem Lorencem oraz władzami dziekańskim i Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM, opublikowaliśmy we wstępie do pierwszego tomu. Dziękujemy raz jeszcze. 11 12 Wprowadzenie *** Z satysfakcją zatem oddajemy do rąk Czytelników drugi tom cyklu „Maturzyści 2005’ – Studenci UAM w Poznaniu”. Jego struktura jest przejrzysta. Tom otwiera mój esej opublikowany w 2008 r. pt. Erozja kapitału społecznego w szkolonej kulturze nieufności3. Zdecydowałam się na zamieszczenie go w tym miejscu, ponieważ podjęłam w nim u progu naszych badań próbę (w świetle literatury przedmiotu) odpowiedzi na pytanie: Na ile szkoła jest – mówiąc słowami Janusza Czapińskiego (2006) – „przestrzenią, w której i poprzez którą [...] tworzony jest kapitał społeczny”, i jakie można stawiać prognozy pod tym względem? Odpowiedź nie jest optymistyczna, na co wskazuje tytuł eseju, jak również większość innych tekstów zamieszczonych w tomie, w którym pierwotnie został wydrukowany. Pytanie to stawiamy teraz ponownie, by odpowiedzieć na nie jeszcze raz, ale na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych przez nasz Zespół, o których traktuje niniejsza książka. Ma ona w gruncie rzeczy charakter zwięzłego raportu (o jego podstawach metodologicznych mowa jest w drugim rozdziale). W trzecim prezentujemy badaną próbę w świetle zmiennych niezależnych: zasobów osobowych, rodzinnych i środowiskowych. Kolejne dwa rozdziały to ocena wielkości i struktury szkolnych zasobów kapitału społecznego (w wymiarach zaufania i zaangażowania) i ich uwarunkowań. Z racji bogatego materiału empirycznego mieliśmy trudność ze zbudowaniem tyleż przejrzystej, co wyczerpującej struktury książki. Zdecydowaliśmy się na przedstawienie portretu próby w świetle zmiennych niezależnych w oddzielnym rozdziale. Nie uniknęliśmy zatem powtórzeń w rozdziale piątym poświęconym weryfikacji hipotez. Rozdział szósty stanowi omówienie jakości kultury szkoły i jej związków ze szkolnymi zasobami kapitału społecznego. W tym przypadku wątki te prezentujemy w osobnym rozdziale z uwagi na złożoność zmiennej jakość kultury szkoły, a także jej znaczenie dla przedstawionych w tomie analiz. Części empiryczne kończy próba podsumowania wyników badań. Książkę zamyka mój tekst będący swoistym komentarzem, pt. Szkoła jako „przestrzeń w której i przez którą tworzony jest kapitał społeczny”? Suplement do „Erozji kapitału...”. Zwracam w nim między innymi uwagę na niebezpieczeństwa pozorowanych działań na rzecz kapitału społecznego – zarówno na poziomie szkoły, jak i władz oświatowych różnego szczebla. W przygotowaniu tej książki towarzyszyła nam życzliwość wielu osób. Spośród nich szczególne wyrazy wdzięczności kierujemy do Recenzentów niniejszego 3 Przedruk eseju (z naniesionymi drobnymi uwagami) za zgodą Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego: M. Dudzikowa, Erozja kapitału społecznego w szkolnej kulturze nieufności [w:] Wychowanie – pojęcia – procesy – konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, t. IV, Ku demokracji poprzez edukację, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2008, s. 205–262. Wprowadzenie tomu: profesorów Doroty Klus-Stańskiej oraz Bogusława Śliwerskiego. Ich krytyczne uwagi pozwoliły nam udoskonalić tekst, choć i tak odpowiedzialność za jego ostateczny kształt spoczywa na nas. Nie możemy nie wspomnieć o wielkim wsparciu, jakiego nieustannie doświadczamy ze strony Oficyny Wydawniczej „Impuls”, a zwłaszcza dyrektora Wojciecha Śliwerskiego i redaktor Beaty Bednarz. Dziękujemy. Poszczególne fragmenty opracowania mają swoich autorów, toteż są przez nich sygnowane nazwiskami. Maria Dudzikowa Poznań, styczeń 2011 13 Bibliografia Adrjan B., Kultura szkoły. W poszukiwaniu nieuchwytnego, Kraków: Impuls 2011. Agamben G., Wspólnota która nadchodzi, przeł. S. Królak, Warszawa: Sic! 2008. Arends R.I., Uczymy się nauczać, przeł. K. Kruszewski, Warszawa: WSiP 1999. Auleytner J., Gęsicki J., Reforma systemu oświaty [w:] Diagnoza społeczna 2000. Warunki i jakość życia Polaków oraz ich doświadczenia z reformami systemowymi po 10 latach transformacji, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Vizja Press & IT 2000. Bakiera L., Rodzina z perspektywy socjologicznej i psychologicznej: ciągłość i zmiana. „Roczniki Socjologii Rodziny” 2006, t. XVII. Ball S.J., Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza, przeł. K. Kwaśniewicz, Kraków: Impuls 1994. Baranowska-Skimina A., Jakie są współczesne kobiety, www.egospodarka.pl/61952,Jakie-sa-wspolczesne-polskie-kobiety,1,39,1.html, dostęp: 8.02.2011. Barbour I.G., Mity, modele, paradygmaty. Studium porównawcze nauk społecznych i religii, przeł. M. Krośniak, Kraków: Znak 1984. Bardziejewska M., Kultura organizacyjna szkoły, „Forum Oświatowe” 2004, nr 2. Barker Ch., Studia kulturowe. Teoria i praktyka, przeł. A. Sadza, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2005. Bartkowski J., Kapitał społeczny i jego oddziaływanie na rozwój w ujęciu socjologicznym [w:] Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, red. M. Herbst, Warszawa: Scholar 2007. Bartosz B. (red.), Kobiecość i męskość. Komunikacja. Relacje. Społeczeństwo, Warszawa: ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury 2011a. Bartosz B. (red.), Wymiary kobiecości i męskości. Od psychologii do kultury, Warszawa: ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury 2011b. Bartoszek A., Analizy kapitału społeczno-kulturowego w teorii zmiany i mobilności społecznej [w:] Kapitał społeczno-kulturowy a rozwój lokalny i regionalny, red. M.S. Szczepański, Tychy: Śląskie Wydawnictwa Naukowe, Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych 2000. Bartoszek A., Kapitał społeczno-kulturowy młodej inteligencji wobec wymogów rynku, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2003. Bartoszek A., Konwersja kapitałów społeczno-kulturowych na kapitał obywatelski – rzecz o wytwarzaniu otwartych społeczności [w:] Kapitały ludzkie i społeczne a konkurencyjność regionów, red. M.S. Szczepański, K. Bierwiaczonek, T. Nawrocki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2008. 294 Bibliografi a Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, przeł. J. Królak, Warszawa: Sic! 2006. Bauman Z., Globalizacja: i co z tego dla ludzi wynika, przeł. E. Klekot, Warszawa: PIW 2000. Bauman Z., Razem, osobno, przeł. T. Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2003. Bauman Z., Życie na przemiał, przeł. T. Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2004. Bauman Z., Płynna nowoczesność, przeł. T. Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2006a. Bauman Z., Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, przeł. S. Obirek, Kraków: WAM 2006b. Bauman Z., Społeczeństwo w stanie oblężenia, przeł. J. Margański, Warszawa: Sic! 2006c. Bauman Z., Płynne życie, przeł. T. Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2007a. Bauman Z., Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, przeł. J. Konieczny, Kraków: Znak 2007b. Bauman Z., Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim, przeł. J. Łaszcz, Gdańsk: GWP 2007c. Bauman Z., Wspólnota, przeł. J. Margański, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2008. Beare H., Caldwell B.J., Millikan R.H., Jak podnosić poziom kultury szkoły?, przeł. A. Labus [w:] Współczesne trendy i koncepcje w zarządzaniu oświatą. Antologia I, red. D. Elsner, Radom: Instytut Technologii Eksploatacji 1997. Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, przeł. S. Cieśla, Warszawa: Scholar 2002. Beck U., Ponowne odkrycie polityki: przyczynek do teorii modernizacji refleksyjnej, przeł. J. Konieczny [w:] U. Beck, A. Giddens, S. Lash, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, Warszawa: PWN 2009. Bem S.L., Męskość. Kobiecość. O różnicach wynikających z płci, przeł. S. Pikiel, Gdańsk: GWP 2000. Bennett J., Hart S.N., Wspólnoty edukacyjne [w:] S. Hart, C. Price Cohen, M. Farrel-Erickson, M. Flekkřy, Prawa dzieci w edukacji, przeł. S. Pikiel, Gdańsk: GWP 2006. Bodine E., Kapitał społeczny i szkolnictwo – perspektywa badań amerykańskich [w:] Młodzi, edukacja i społeczeństwo. Szkice z teorii i praktyki, red. M. Cylkowska-Nowak, Poznań: Wolumin 2003. Bokajło W., Kapitał ludzki i społeczny w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego [w:] Kapitał ludzki i społeczny. Wybrane problemy teorii i praktyki, red. D. Moroń, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2009. Bokajło W., Wiktorska-Święcka A. (red.), Edukacja w Polsce wobec wyzwań konkurencyjności Unii Europejskiej, Wrocław: ATUT 2008. Borowiec P., Główne przeszkody w realizacji idei społeczeństwa obywatelskiego [w:] Czas społeczeństwa obywatelskiego. Między teorią a praktyką, red. B. Krauz-Mozer, P. Borowiec, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006. Bortnowski S., Mateczniki szkolnej biurokracji, „Dziennik Polski” 2006, nr 60. Borusowski J., Kapitał społeczny – koncepcja [w:] Kapitał: ludzie i instytucje, red. U. Szczepanski, A. Śliz, Tychy – Opole: WSzZiNS 2006. Bibliografi a Boudon R., Efekt odwrócenia. Niezamierzone skutki działań społecznych, przeł. A. Karpowicz, Warszawa: Oficyna Naukowa 2008. Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Warszawa: Scholar 2005a. Bourdieu P., Przemoc symboliczna, przeł. L. Kopciewicz [w:] Socjologia. Lektury, red. P. Sztompka, M. Kucia, Kraków: Znak 2005b. Bourdieu P., Struktury, habitus, praktyki, przeł. L. Kopciewicz [w:] Socjologia. Lektury, red. P. Sztompka, M. Kucia, Kraków: Znak 2005c. Bourdieu P., Medytacje pascaliańskie, przeł. K. Wakar, Warszawa: Oficyna Naukowa 2006. Bourdieu P., Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, przeł. A. Zawadzki, Kraków: Universitas 2007. Bourdieu P., Zmysł praktyczny, przeł. M. Falski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008. Bourdieu P., Rozum praktyczny. O teorii działania, przeł. J. Stryjczyk, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2009. Bourdieu P., Passeron J.C., Reprodukcja. Elementy systemu nauczania, przeł. E. Neyman, Warszawa: PWN 1990 (I wydanie); PWN 2006 (II wydanie). Bourdieu P., Wacquant L.J.D., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, przeł. A. Sawisz, Warszawa: Oficyna Naukowa 2001. Bradley H., Płeć, przeł. E. Chomicka, Warszawa: Sic! 2008. Bronk A., Majdański S., Kłopoty z porządkowaniem nauki: perspektywa naukoznawcza, „Nauka” 2009, nr 1. Brown R., Procesy grupowe. Dynamika wewnątrzgrupowa i międzygrupowa, przeł. J. Suchecki, Gdańsk: GWP 2006. Bruner J.S., Poza dostarczone informacje: studia z psychologii poznawania, wybór, red. i wstęp J.M. Anglin, przeł. B. Mroziak, Warszawa: PWN 1978. Bruner J.S., Kultura edukacji, przeł. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Kraków: Universitas 2006. Brzezińska A., Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa: Scholar 2000. Brzezińska A., Krzywicki P., Właściwości samowiedzy na przełomie późnej adolescencji i wczesnej dorosłości, „Czasopismo Psychologiczne” 2001, t. VII, nr 1. Brzezińska A., Appelt K., Ziółkowska B., Psychologia rozwoju człowieka [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, t. II, red. J. Strelau, D. Doliński, Gdańsk: GWP 2008. Castells M., Społeczeństwo sieci, przeł. K. Pawluś, M. Marody, J. Strawiński, S. Szymański, Warszawa: PWN 2007. Chętkowski D., Obmacywanie uczniów, http://chetkowski.blog.polityka.pl/?p=224, wpis opublikowany 6 lipca 2007 roku. Chętkowski D., Konflikty [w:] D. Chętkowski, Nauczycielskie perypetie. O wojnie wszystkich ze wszystkimi, Gdańsk: GWP 2010a. Chętkowski D., Nauczycielskie perypetie. O wojnie wszystkich ze wszystkimi, Gdańsk: GWP 2010b. Cichomski B., Kozak W., Morawski P., Morawski W., Sprawiedliwość społeczna. Polska lat dziewięćdziesiątych, Warszawa: Scholar 2001. 295 296 Bibliografi a Cieślikowska J., Limont W., Obraz ucznia zdolnego w potocznych koncepcjach nauczycieli [w:] Osobowościowe i środowiskowe uwarunkowania rozwoju ucznia zdolnego, red. W. Limont, J. Cieślikowska, J. Dreszer, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2010. Ciżkowicz B., Wyuczona bezradność młodzieży, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2009. Clifford H.E., Dyscyplina i kierowanie klasą, przeł. E. Filipiak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006. Coleman J.S., Racjonalna rekonstrukcja społeczeństwa, przeł. H. Grzegołowska-Klarkowska, „Studia Socjologiczne” 1993, nr 1. Coleman J.S., Perspektywa racjonalnego wyboru w socjologii ekonomicznej, przeł. M. Jasiński [w:] Współczesne teorie socjologiczne, t. I, red. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa: Scholar 2006. Coleman J.S., Social Capital in the Creation of Human Capital, “The American Journal of Sociology” 1988, No. 94, http://www.jstor.org/pss/2780243, dostęp: 6.11.2010. Colman A.M., Słownik psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009. Czapiga A., Antroponimiczne metafory odzwierzęce w języku polskim, rosyjskim, angielskim, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2008. Cybulska A. (oprac.), Zaufanie do polityków w czerwcu. Komunikat z badań, Warszawa: CBOS 2007 (czerwiec). Czapiński J., Wartościowanie – zjawisko inklinacji pozytywnej. (O naturze optymizmu), Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1985. Czapiński, J., Cywilizacyjna rola edukacji. Dlaczego warto inwestować w wykształcenie, Warszawa: Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego 1996. Czapiński J., Kapitał społeczny [w:] Diagnoza społeczna 2005. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Vizja Press & IT 2006a. Czapiński J., Podsumowanie. Komu się w Polsce wiedzie, a komu nie [w:] Diagnoza społeczna 2005. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Vizja Press & IT 2006b. Czapiński J., Polska – państwo bez społeczeństwa, „Nauka” 2006c, nr 1. Czapiński J., Kapitał społeczny [w:] Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Vizja Press & IT 2007a. Czapiński J., Cechy osobowościowe i styl życia [w:] Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków 2007, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Vizja Press & IT 2007b. Czapiński J., Ogólny dobrostan psychiczny [w:] Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków 2007, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Vizja Press & IT 2007c. Czapiński J., Wzrost jakości życia w III RP, czyli fenomen rozwoju obywateli bez rozwoju człowieczeństwa [w:] Społeczne konteksty jakości życia, red. S. Kowalik, Bydgoszcz: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki 2007d. Czapiński J., Kapitał społeczny [w:] Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 2009. Bibliografi a Czarnecka K., Zgółkowa H., Słownik gwary uczniowskiej, Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW 1991 (hasła: karcer, klatka, kryminał, księga, lista, łagiernia, ława, obóz, sala, spacer, święta, teczka, więzienie). Czerepaniak-Walczak M., Świadomość podmiotów edukacji gimnazjalnej – perspektywa pedagogiczna, Szczecin: Hogben 2002. Czerepaniak-Walczak M., Opinia o projekcie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela z dnia 24.05.2011 r. „Rocznik Pedagogiczny” 2011, nr 34. Cześnik M., Próżnia socjologiczna a demokracja – przykład postkomunistycznej Polski, „Kultura i Społeczeństwo” 2008, t. LII, nr 4. Czyż E., Ciechanowski J., Szewczyk E., Prawo do nauki. Raport z monitoringu, Warszawa: Wydawnictwo Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka 2002, www.hfhrpol.waw. pl/pliki/ElzbietaCzyzPrawoDoNaukiRaportZMonitoringu.pdf, dostęp: 20.11.2010. Dalin P., Rolff H.-G., Kleekamp B., Przyszłość szkolnictwa, przeł. A. Labus [w:] Współczesne trendy i koncepcje w zarządzaniu oświatą. Antologia I, red. D. Elsner, Radom: Instytut Technologii Eksploatacji 1997. Dehnel P., Powrót Diogenesa? [w:] P. Sloterdijk, Krytyka cynicznego rozumu, przeł. i wstępem opatrzył P. Dehnel, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej 2008. Derbis R., Doświadczanie codzienności, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2000. Dobrzyńska T., Metafora jako narzędzie analizy rzeczywistości [w:] Literatura i wiedza, t. LXXXVII, red. W. Bolecki, E. Dąbrowska, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk 2006. Dolata R., Procesy rekrutacji i dzielenia uczniów na oddziały w gimnazjach z perspektywy nierówności społecznych w edukacji. Raport cząstkowy w ramach projektu: Drugi rok monitorowania reformy systemu oświaty, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2001a. Dolata R., Reforma wewnętrznego oceniania osiągnięć uczniów w szkole podstawowej [w:] Szkolnictwo w pierwszym roku reformy systemu oświaty, red. K. Konarzewski, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2001b. Dolata R., Procedury rekrutacji i dzielenia uczniów na oddziały w gimnazjach-ocena z perspektywy nierówności społecznych w edukacji [w:] Zmiany w systemie oświaty: wyniki badań empirycznych, red. E. Wosik, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2002. Dolata R., Szkoła – segregacje – nierówności, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2008. Dolata R., Murawska B., Cechy nauczyciela i środowiska szkolnego a nasilenie dyskryminacji uczniów ze względu na płeć i pochodzenie społeczne, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1996, nr 2. Domalewski J., Mikiewicz P., Młodzież w zreformowanym systemie szkolnym, Warszawa – Toruń: Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk 2004. 297 298 Bibliografi a Domalewski J., Syndrom „placówki” i „wyścig szczurów”. Ukryte funkcje egzaminów zewnętrznych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Socjologia Wychowania” 2003, t. XV. Domalewski J., Wasilewski K., Mikiewicz P., Segmentacja społeczna na wyjściu ze szkoły średniej [w:] Młodzież i oświata za burtą przemian, red. K. Szafraniec, Toruń: Adam Marszałek 2008. Domański H., Mobilność i hierarchie stratyfikacyjne [w:] Elementy nowego ładu, red. H. Domański, A. Rychard, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 1997. Domański H., Hierarchie i bariery społeczne w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2000. Domański H., Społeczeństwa europejskie. Stratyfikacja i systemy wartości, Warszawa: Scholar 2009. Domański H., Ostrowska A., Rychard A. (red.), Jak żyją Polacy, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 2000. Dudzikowa M., O trudnej sztuce tworzenia samego siebie, Warszawa: Nasza Księgarnia 1985. Dudzikowa M., Mit o szkole jako miejscu „wszechstronnego rozwoju” ucznia. Eseje etnopedagogiczne, Krakow: Impuls 2001 (wyd. I); Impuls 2004 (wyd. II poszerzone). Dudzikowa M., Ciąg dalszy reformowania edukacji czyli dziura i jej okolice. Esej jedenasty, „Rocznik Pedagogiczny” 2005, nr 28. Dudzikowa M. (red.), Jak kształcić nauczycieli u progu XXI wieku?, dyskusja panelowa z udziałem M. Czerepaniak-Walczak, H. Kwiatkowskiej, A. Kotusiewicz, J. Rutkowiak, przygotowała do druku M. Dudzikowa – moderator dyskusji, „Rocznik Pedagogiczny” 2006a, nr 29. Dudzikowa M., Co z rozwojem kapitału społecznego w szkole?, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2006b, nr 6. Dudzikowa M., Co z rozwojem kapitału społecznego w szkole? Postawienie problemu [w:] „Gorące” problemy edukacji w Polsce. Ekspertyzy i opinie, red. T. Lewowicki, Warszawa: Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP 2007a. Dudzikowa M., Pomyśl siebie... Minieseje dla wychowawcy klasy, Gdańsk: GWP 2007b. Dudzikowa M., Uczyć się od idola. O istotnym źródle wiedzy potocznej uczniów [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, t. II, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2007c. Dudzikowa M., Erozja kapitału społecznego w szkole w kulturze nieufności [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty, t. IV, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2008. Dudzikowa M., Autorytet z klamką w tle, „Głos Pedagogiczny” 2010a, nr 2(16). Dudzikowa M., Esej o codzienności szkolnej z perspektywy metafory [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Ujęcie interdyscyplinarne, t. V, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2010b. Bibliografi a Dudzikowa M., Inspiracje Brunerowskie [w:] Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak-Beszterda, Kraków: Impuls 2010c. Dudzikowa M., Ku sprawstwu, współpracy i refleksyjności poprzez ich doświadczanie w edukacji szkolnej. Brunerowskie przesłanie w praktyce [w:] Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne, t. 1, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak-Beszterda, Kraków: Impuls 2010d. Dudzikowa M., Podstawowe założenia teoretyczne [w:] Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne, t. 1, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak-Beszterda, Kraków: Impuls 2010e. Dudzikowa M., Jak to jest być uczniem? Doświadczenia szkolne w metaforyce młodzieży u progu studiów uniwersyteckich, Kraków: Impuls (w druku). Dudzikowa M., Wawrzyniak-Beszterda R. (red.), Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne, t. 1, Kraków: Impuls 2010. Dziubka K., Obywatelskość jako virt podmiotu demokracji, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2008. Ebert M., Rola edukacji przedszkolnej w rozwoju regionalnym, społecznym i gospodarczym, http//tu.edu.pl, dostęp: 18.12.2010. Edukacja dla Europy. Raport Komisji Europejskiej, przeł. I. Wojnar, J. Kubin, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, Warszawa: Elipsa 1999. Edukacja: Jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do Spraw Edukacji dla XXI wieku pod kierownictwem Jacques’a Delorsa, przeł. W. Rabczuk, Warszawa: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich 1998. Edwards C.H., Dyscyplina i kierowanie klasą, przeł. M. Bogdanowicz, Warszawa: PWN 2006. Elliot A., Koncepcje „ja”, przeł. S. Królak, Warszawa: Sic! 2007. Etzioni A., Die Entdeckung des Gemeinwesens. Ansprüche, Verantwortlichkeiten und das Programm des Kommunitarismus, Stuttgart: Schäffer-Poeschel 1995. Fatyga B., Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, Warszawa: Ośrodek Badań Młodzieży, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego 1999. Fatyga B., Sytuacja społeczno-kulturowa młodzieży a wyzwania wychowawcze, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2000, nr 8. Fatyga B., Młodość bez skrzydeł. Nastolatki w małym mieście. Raport z badań i diagnoza sytuacji społeczno-kulturalnej, Warszawa: Ośrodek Badań Młodzieży, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego 2001. Fatyga B., Ewolucja, rewolucja, rozkład. Czym jest i czym powinien być etos inteligencki w dzisiejszej Polsce, „Krytyka Polityczna” 2002a, nr 1. Fatyga B., Polska młodzież w okresie przemian [w:] Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, red. M. Marody, Warszawa: Scholar 2002b. Field D., Osobowości rodzinne, Warszawa: Logos Oficyna Wydawnicza 1999. Filek J., Filozofia jako etyka, Kraków: Znak 2001. Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa: Aletheia 1993. 299 300 Bibliografi a Frątczak-Rudnicka B., Dzieci w roli konsumentów-przyspieszona socjalizacja konsumencka [w:] Zmiana czy stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji, red. M. Marody, Warszawa: Scholar 2004. Frydrychowicz S., Komunikacja interpersonalna w rodzinie a rozwój dorosłych [w:] Rodzina a rozwój człowieka dorosłego, red. B. Harwas-Napierała, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza 2006. Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, przeł. A. Śliwa, L. Śliwa, Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN 1997. Fullan M., Odpowiedzialne i skuteczne kierowanie szkołą, przeł. K. Kruszewski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006. Futyma S., Wolnego rynku implikacje dla edukacji, Toruń – Poznań: Edytor 2002. Giddens A., Socjologia, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2004. Giddens A., Konsekwencje nowoczesności, przeł. E. Klekot, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008. Giddens A., Ryzyko, zaufanie, refleksyjność, przeł. J. Konieczny [w:] U. Beck, A. Giddens, S. Lash, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009. Giroux H.A., Reprodukcja. Opór i akomodacja przeł. P. Kwieciński [w:] Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, red. H.A. Giroux, L. Witkowski, Kraków: Impuls 2010a. Giroux H.A., Teoria krytyczna i racjonalność w edukacji obywatelskiej, przeł. P. Kwieciński, A. Nalaskowski [w:] Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, red. H.A. Giroux, L. Witkowski, Kraków: Impuls 2010b. Giroux H.A., W kierunku nowej sfery publicznej, przeł. E. Kiszkurno-Koziej [w:] Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, red. H.A. Giroux, L. Witkowski, Kraków: Impuls 2010c. Giza T., Samoświadomość uczniów zdolnych [w:] Oblicza „JA”. „JA” twórcze, aspirujące, zwielokrotnione, wyczerpane, noetyczne, zagrożone patologią, red. I. Pufal-Struzik, Kraków: Impuls 2009. Giza-Poleszczuk A., Przestrzeń społeczna [w:] A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard, Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 2009. Glińska E., Florek M., Kowalewska A., Wizerunek miasta: od koncepcji do wdrożenia, Warszawa: Wolters Kluwer Business 2009. Gliński P., Style działań organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesu czy pożytku publicznego?, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 2006. Gliński P., Demokracja bez partycypacji. O konieczności zaangażowania obywatelskiego uczniów [w:] Wychowanie. Pojęcia procesy konteksty, t. IV, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2008. Głażewska E., Płeć i antropologia. Kulturowa koncepcja płci w ujęciu Margaret Mead, Warszawa: Adam Marszałek 2005. Gombrowicz W., Ferdydurke, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1986. Bibliografi a Gouldner A., Kryzys zachodniej socjologii, przeł. P. Tomanek, Kraków: Nomos 2010. Góralska R., Studenci uniwersytetu końca XX wieku. Raport z badań młodzieży Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2003. Górniak K., System edukacji wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego [w:] Ubóstwo i wykluczenie społeczne młodzieży, red. E. Tarkowska, Raport z badań. Opracowania PBZ, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych 2007. Grabowska I., Kotowska I.E., Status edukacyjny członków gospodarstw domowych [w:] Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Vizja Press & IT 2009. Grabowska M., Szawiel T., Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001. Groenwald M., Etyczne aspekty egzaminów szkolnych, Gdańsk: GWP 2011. Gromkowska-Melosik A., „Power girl” i kontrowersje wokół emancypacji kobiet w pop-kulturze [w:] Kultura popularna i (re)konstrukcje tożsamości, red. A. Gromkowska-Melosik, Poznań – Leszno: Wyższa Szkoła Humanistyczna 2007. Gromkowska-Meloski A., Pat socjalizacyjny? Kontrowersje wokół społecznych konstrukcji kobiecości i męskości [w:] Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty. Ujęcie interdyscyplinarne, t. V, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2010. Grudzicka L., Partnerstwo lokalne jako struktura służąca budowaniu i wzmacnianiu kapitału społecznego [w:] Kapitał społeczny. Interpretacje, impresje, operacjonalizacja, red. U. Klimowicz, W. Bokajło, Warszawa: CeDeWu 2010. Guzik R., Dostępność szkolnictwa średniego a szanse życiowe w obszarach wiejskich [w:] Wybrane problemy badawcze geografii społecznej w Polsce, red. I. Sagan, M. Czepczyński, Gdynia: Katedra Geografii Ekonomicznej Uniwersytetu Gdańskiego 2001. Hajduk E. (red.), Metoda panelu. Różne aplikacje, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego 1993. Hajduk E., Karpińczyk P. (red.), Społeczne uczestnictwo młodzieży średniego miasta, Warszawa: Żak 2005. Hall E., Ukryty wymiar, przeł. T. Hołówka, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza 2003. Hall K., Co warto wiedzieć o kierunkach zmian w edukacji, aby skutecznie realizować projekty z Europejskiego Funduszu Społecznego, Warszawa: MEN 2009. Hall K., Co warto wiedzieć o kierunkach zmian w edukacji, aby skutecznie realizować projekty z Europejskiego Funduszu Społecznego, Warszawa: MEN 2009, http://www. men.gov.pl, dostęp: 12.11.2010 Hamm B., Kapitał społeczny z punktu widzenia socjologicznego [w:] Kapitał społeczny, red. L. Frąckiewicz, A. Rączaszka, Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 2004. Handy Ch., Kultura szkoły i jej znaczenia, przeł. D. Elsner [w:] Współczesne trendy i koncepcje w zarządzaniu oświatą, Antologia I, red. D. Elsner, Radom: Instytut Technologii Eksploatacji 1997. 301 302 Bibliografi a Handy Ch., Głód ducha: poza kapitalizm: poszukiwanie sensu w nowoczesnym świecie, przeł. J. Pieńkiewicz, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999. Hanke K., Koncepcje kapitału społecznego a doświadczenia Lokalnych Grup Działania [w:] Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju wsi. Partycypacja lokalna i kapitał społeczny, red. H. Podedworna, P. Ruszkowski, Warszawa: Scholar 2008. Hardin R., Zaufanie i społeczeństwo, przeł. M. Krywult [w:] Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków: Znak 2008. Hardin R., Zaufanie, przeł. A. Gruba, Warszawa: Sic! 2009. Harwas-Napierała B., Komunikacja interpersonalna w rodzinie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adami Mickiewicza 2006. Haste H., Kim są kompetentni obywatele i jak możemy ich kształtować?, przeł. I. Szafrańska [w:] Żyć wspólnie: odkrywać Innego, przeciwdziałać zniewoleniu, realizować wspólne cele, red. M. Kielar-Turska, Kraków: Impuls 2007. Herbst M., Kapitał ludzki, dochód i wzrost gospodarczy w badaniach empirycznych [w:] Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, red. M. Herbst, Warszawa: Scholar 2007a. Herbst M., Wprowadzenie [w:] Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, red. M. Herbst, Warszawa: Scholar 2007b. Herbst J., Kraina nieufności: kapitał społeczny, rozwój gospodarczy i sprawność instytucji publicznych w polskiej literaturze akademickiej [w:] P. Swianiewicz, J. Herbst, M. Lackowska, A. Mielczarek, Szafarze darów europejskich. Kapitał społeczny a realizacja polityki regionalnej w polskich województwach, Warszawa: Scholar 2008. Herbst M., Herczyński J., Levitas A., Finansowanie oświaty w Polsce – diagnoza, dylematy, możliwości, Warszawa: Scholar 2009. Hornowska E., Radzenie sobie z doświadczaniem agresji [w:] Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, red. A. Brzezińska, E. Hornowska, Warszawa: Scholar 2004. http://www.chetkowski.blog.polityka.pl/?p=224, dostęp: 11.11.2010. http://www.ling.pl, dostęp: 12.11.2010. http://www.men.gov.pl; dostęp: 12.11.2010. http://www.nauka.gov.pl/szkolnictwo-wyzsze/dane-statystyczne-o-szkolnictwie-wyzszym, dostęp: 12.01.2011. http://www.sejm.gov.pl/poslowie/stat/stat.htm, dostęp: 12.01.2011. http://www.szkolabezprzemocy.pl/938,raport-roczny-2009, dostęp: 1.12.2010. Huntigton S.P., Z kulturą trzeba się liczyć [w:] Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, red. L.E. Harrison, S.P. Huntigton, przeł. S. Dymczyk, Poznań: Zysk i S-ka 2003. Hurrelmann K., Struktura społeczna a rozwój osobowości, przeł. M. Roguszka, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1994. Ichlov O., Edukacja i obywatelstwo demokratyczne w zmieniającym się świecie, przeł. R. Andruszko [w:] Psychologia polityczna, red. D.O. Cesar, L. Huddy, R. Jerys, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008. Jacyno M., Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 1997. Bibliografi a Jakubowska U., Skarżyńska K. (red.), Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian, Warszawa: Academica 2005. Jałowiecki B., Łukowski W. (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Scholar 2007. Januszek H., Wprowadzenie [w:] Kapitał społeczny we wspólnotach, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 2005. Jarosz M., Nowy układ przywilejów [w:] Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, red. A. Kojder, Kraków: WAM, Polska Akademia Nauk Komitet Socjologii 2007. Jaskulska S., Lekcja wychowawcza [w:] Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak-Beszterda, Kraków: Impuls 2010. Jawłowska A., Konsument czy obywatel? Konsumpcjonizm i jego zaprzeczenie [w:] Konsumpcja – istotny wymiar globalizacji kulturowej, red. A. Jawłowska, M. Kempny, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 2005. Jaworska-Witkowska M., Witkowski L., Przeżycie – przebudzenie – przemiana. Inicjacyjne dynamizmy egzystencji ludzkiej w prozie Hermanna Hessego (tropy i kategorie pedagogiczne), Łódź: Wydawnictwo WSEZiNS 2010. Jażdżewska I., Frykowski M., Rozwój gospodarczy gmin a aktywność obywatelska mieszkańców wsi i małych miast województwa łódzkiego [w:] Kapitał społeczny. Partycypacja obywatelska. Rozwój lokalny, red. E. Psyk-Piotrowska, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2009. Jeziński M., Marketing polityczny a procesy akulturacyjne. Przypadek II Rzeczypospolitej, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2004. Kaczmarek M., Nie chcę chodzić na lekcje w-f, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2005, nr 6. Karwacki A., Błędne koło. Reprodukcja kultury podklasy społecznej, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2006. Karwat M., Polityka jako problem zaufania [w:] Metafory polityki, red. B. Kaczmarek, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa 2001. Karwińska A., Budowanie kapitału społecznego we współczesnej Polsce. Czynniki stymulujące i bariery [w:] Kapitały ludzkie i społeczne a konkurencyjność regionów, red. M.S. Szczepański, K. Bierwiaczonek, T. Nawrocki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2008. Kaufmann J.C., Ego. Socjologia jednostki, przeł. K. Wakar, Warszawa: Oficyna Wydawnicza 2004. Kaźmierczak T. Kapitał społeczny a rozwój społeczno-ekonomiczny. Przegląd podejść [w:] Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, red. T. Kaźmierczak, T. Rymsza, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2007. Kaźmierczak T., Rymsza M. (red.), Kapitał społeczny, ekonomia społeczna, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2007. Kenrick D.T., Neuberg S.L., Cialdini RB., Psychologia społeczna, przeł. A. Nowak, O. Waśkiewicz, M. Trzebiatowska, M. Orski, Gdańsk: GWP 2006. 303 304 Bibliografi a Kiersztyn A., Kapitał społeczny a sukces programów reintegracji – podstawy teoretyczne [w:] Utopie inkluzji. Sukcesy i porażki programów reintegracji społecznej, red. K.W. Frieske, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych 2004. Kiersztyn A., Kapitał społeczny – ideologiczne konteksty pojęcia [w:] Kapitał społeczny we wspólnotach, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 2005. Klein N., No Logo, przeł. H. Pustuła, Izabelin: Świat Literacki 2004. Klimowicz M., Bokajło A.W. (red.), Kapitał społeczny – interpretacje, impresje, operacjonalizacja, Warszawa: Wydawnictwa Fachowe CeDeWu.pl 2010. Klus-Stańska D. (red.), Dokąd zmierza polska szkoła? Warszawa: Żak 2008. Klus-Stańska D., Kształcenie nauczycieli w Polsce w oderwaniu od współczesnej pedagogiki, „Rocznik Pedagogiczny” 2011, nr 34. Kłosińska A., Sobol E., Stankiewicz A. (red.), Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2005 (hasło: kaganiec). Knasiecka-Falbierska K., Relacje nauczyciel – uczeń/uczniowie [w:] Doświadczenia szkolne pierwszego rocznika reformy edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak-Beszterda, Kraków: Impuls 2010. Kojder A. (red.), Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, Kraków: WAM 2007. Konarzewski K., Reforma strukturalna: gimnazjum [w:] Szkolnictwo w pierwszym roku reformy systemu oświaty, red. K. Konarzewski, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2001. Konarzewski K., Reforma oświaty. Podstawa programowa i warunki kształcenia, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2004. Konecki K., Chomczyński P., Kulturowe uwarunkowania kapitału społecznego [w:] Kapitał społeczny we wspólnotach, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego 2005. Kopciewicz L., Kobiecość, męskość i przemoc symboliczna. Polsko-francuskie studium porównawcze, Kraków: Impuls 2005. Kopciewicz L., Nauczycielskie poniżanie. Szkolna przemoc wobec dziewcząt, Warszawa: Difin 2011. Kopciewicz L., Rodzaj i edukacja. Studium fenomenologiczne z zastosowaniem teorii społecznej Pierre’a Bourdieu, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP 2007. Kopciewicz L., Grzeczne dziewczynki, niegrzeczni chłopcy – wytwarzanie różnic rodzajowych w dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, t. IV, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2008. Kopciewicz L., Zierkiewicz E. (red.), Koniec mitu niewinności? Płeć i seksualność w socjalizacji i edukacji, Warszawa: ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury 2009. Koseła K., Młodzi obywatele – podsumowanie [w:] R. Dolata, K. Koseła, A. Wiłkomirska, Młodzi obywatele. Wyniki międzynarodowych badań młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2004. Bibliografi a Kosiński K., O nową mentalność. Życie codzienne w szkołach 1945–1956, Warszawa: Trio 2000. Kosiński K., Nastolatki, 81. Świadomość młodzieży w epoce „Solidarności”, Warszawa: Trio 2002. Kosiński K., Oficjalne i prywatne życie młodzieży w czasach PRL, Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2006. Kostera M., Postmodernizm w zarządzaniu, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 1996. Kościańska A., Hryciuk R. (red.), Gender. Perspektywa antropologiczna, t. II: Kobiecość, męskość, seksualność, red. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2007. Kotlarski H., Kapitał ludzki a rozwój regionu peryferyjnego. Podkarpacie na tle kraju [w:] Kapitały ludzkie i społeczne a konkurencyjność regionów, red. M.S. Szczepański, K. Bierwiaczonek, T. Nawrocki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2008. Kotowska I.E. (red.), Strukturalne i kultowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet w Polsce, Warszawa: Scholar 2009. Kozielecki J., Psychologiczna teoria samowiedzy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1981. Kropiwnicki J., Roman Giertych tym razem w górę, „Gazeta Szkolna”, 13.06.2006. Król H., Kapitał ludzki organizacji [w:] Zarządzanie zasobami ludzkimi, red. H. Król, A. Ludwiczyński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006. Krzemiński I. (oprac.), Wielka transformacja, zmiany ustroju w Polsce po 1989, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Łośgraf 2011. Krzywosz M., Badanie kapitału społecznego we współczesnej socjologii religii. Przegląd propozycji badawczych [w:] Kapitały społeczne i kulturowe miast środkowoeuropejskich i wschodnioeuropejskich pograniczy, red. U. Abłażewicz-Górnicka, K. Krzysztofek, R. Oryszczyszyn, A. Sadowski, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2009. Kubiak H. i in. (red.), Encyklopedia socjologii. Suplement, Warszawa: Oficyna Naukowa 2005. Kubiak A., Miszalska A., Czy nowa próżnia społeczna, czyli o stanie więzi społecznej w III Rzeczypospolitej, „Kultura i Społeczeństwo” 2004, nr 2. Kulesza M., Smolińska-Theiss B., Rodzinne zasoby – nowe spojrzenie na pracę z dzieckiem i rodziną [w:] Polityka i badania oświatowe w Niemczech i Polsce, red. M.S. Szymański, W. Horner, Warszawa: Żak 2011. Kuzitowicz W., Między ryzykiem a odpowiedzialnością „Gazeta Szkolna 47-48/2007”; przedruk w: W. Kuzitowicz, Polska szkoła w cieniu IV RP, Łódź: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 2010. Kwiatkowska H., Tożsamość nauczycieli, między anomią a autonomią, Gdańsk: GWP 2005. Kwiatkowska H., Standardy kształcenia nauczycieli. Opinia o projekcie rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa z dnia 24 maja 2011 roku, „Rocznik Pedagogiczny” 2011, nr 34. 305 306 Bibliografi a Kwiatkowski M., Kapitał społeczny a edukacja, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2003a, nr 3(23). Kwiatkowski M., Religia w perspektywie kapitału społecznego, „Przegląd Religioznawczy” 2003b, nr 4. Kwiatkowski M., Siła więzi poziomych. Kapitał społeczny a sprawność instytucji demokratycznych, „Kwartalnik Filozoficzny” 2003c, t. XXXI, z. 2. Kwiatkowski M., Aksjonormatywne aspekty kapitału społecznego [w:] Kapitał społeczny we wspólnotach, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 2005. Kwieciński Z., Dynamika funkcjonowania szkoły. Studium empiryczne z socjologii edukacji, Warszawa: PWN 1990. Kwieciński Z., Socjopatologia edukacji, Olecko: Mazurska Wszechnica Nauczycielska 1995. Kwieciński Z., Pedagogika i edukacja wobec wyzwania kryzysu i gwałtownej zmiany oświatowej [w:] Alternatywy myślenia o/dla edukacji, red. Z. Kwieciński, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych 2000a. Kwieciński Z. Tropy – ślady – próby. Studia i szkice z pedagogiki pogranicza, Poznań – Olsztyn: Edytor 2000b. Kwieciński Z., Bezbronni. Odpad szkolny na wsi, Toruń: Edytor 2002a. Kwieciński Z., Wykluczanie, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2002b. Kwieciński Z., Funkcje alfabetyzacji w dorosłości, Toruń – Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2003. Kwieciński Z., Edukacja – moralność – sfera publiczna. Zarys pola problemowego [w:] Z. Kwieciński, Między patosem a dekadencją. Studia i szkice socjopedagogiczne, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP 2007a. Kwieciński Z., Między patosem a dekadencją. Studia i szkice socjopedagogiczne, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP 2007b. Kwieciński Z., Kapitalny problem. Słowo wstępne [w:] Kapitał społeczny a nierówności. Kumulacja i redystrybucja, red. K.M. Holka przy współpracy z H. Guzy-Steinko, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2009. Kwieciński Z., Edukacja polska wobec przełomów i wyzwań. Reformy w świecie pozorów [w:] Edukacja dla rozwoju, red. J. Szomburg, P. Zbieranek, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 2010. Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, przeł. T.P. Krzeszowski, Warszawa: PIW 1999. Leszniewski T., Tożsamość jednostki w zmieniającym się społeczeństwie, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2008. Lewenstein B., Społeczeństwo rodzin czy obywateli – kapitał społeczny Polaków okresu transformacji, „Societas/Communitas” 2006, nr 1. Lewicka M., Mechanizmy zaangażowania i kontroli w działaniu człowieka [w:] Psychologia aktywności: zaangażowanie, sprawstwo, bezradność, red. M. Kofta, Poznań: Nakom 1993. Bibliografi a Lewicka M., Afektywne i deskryptywne mechanizmy spostrzegania ludzi [w:] Psychologia spostrzegania społecznego, red. M. Lewicka, Warszawa: Książka i Wiedza 1995. Lewicki R.J., Withoff G., Zaufanie: istota, rozwój, przywracanie przeł. M. Cierpisz, M. Kodura, G. Kranas [w:] Rozwiązywanie konfliktów. Teoria i praktyka, red. M. Deutsch, P.T. Coleman, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2005. Limont W., Uczeń zdolny: jak go rozpoznać i jak z nim pracować, Gdańsk: GWP 2010. Lindstrom M., Dziecko reklamy, przeł. A.M. Kawalec, Warszawa: Świat Książki 2005. Lutyński J., Działania pozorne [w:] J. Lutyński, Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa, Warszawa: PIW 1990. Maffesoli M., Czas plemion, przeł. M. Bucholc, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008. Makuch D., Kapitał ludzki – próba definicji [w:] Kapitał ludzki i społeczny. Wybrane problemy teorii i praktyki, red. D. Moroń, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2009. Mały Rocznik Statystyczny 2000, http/www.stst.gov.pl/GUS/, dostęp: 6.11.2009. Marczak I., Nie masz mundurka, posprzątasz szkołę, „Dziennik”, 29–30.09.2007. Mariański J., Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1995. Mariański J., Religia i moralność w społeczeństwie polskim: współzależność czy autonomia? [w:] Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, red. J. Mariański, Kraków: WAM, Polska Akademia Nauk 2002. Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej, Warszawa: Scholar 2004. Marzenie o edukacji radykalnej. Wywiad Bernarda Murchlanda z Henrym A. Giroux, przeł. L. Witkowski [w:] H.A. Giroux, L. Witkowski, Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, Kraków: Impuls 2010. Masłyk T., Obywatel w społeczeństwie informacyjnym. Teoria i praktyka, Kraków: Nomos 2010. Matuchniak-Krasucka A., Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu, Warszawa: Oficyna Naukowa 2010. Matysiak A., Źródła kapitału społecznego, Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 1999. Mayor F. we współpracy z J. Bindém, z udziałem J.-Y. Le Saux, R. Gudmundssona oraz zespołu Biura Analiz i Prognoz UNESCO, Przyszłość świata, przeł. J. Wolf, A. Janik, W. Rabczuk, Warszawa: Fundacja Studiów i Badań Edukacyjnych 2001. McGraw K.M., Wizerunki polityczne: tworzenie i sterowanie [w:] Psychologia polityczna, przeł. R. Andruszko, red. D.O. Sears, L. Huddy, R. Jervis, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008. McLaughlin P., Społeczeństwo polskie a oświata: spostrzeżenia w warunkach polskich, przeł. M. Kucharczyk [w:] Czas społeczeństwa obywatelskiego. Między teorią a praktyką, red. B. Krauz-Mozer, P. Borowiec, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006. 307 308 Bibliografi a McWhriter J.J., McWhriter B.T., McWhriter A.M., McWhriter E.H., Zagrożona młodzież. Ujęcie kompleksowe dla nauczycieli, pracowników poradni, psychologów i pracowników socjalnych, przeł. A. Basaj, H. Grzegołowska-Klarkowska, K. Mazurek, Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Parpa 2005. Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przeł. J. Hołówka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1978. Meighan R., Socjologia edukacji, przeł. E. Kiszkurno-Koziej, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1993. Melosik Z., Poststrukturalizm i społeczeństwo. Refleksje nad teorią M. Foucaulta [w:] Edukacja wobec zmiany społecznej, red. J. Brzeziński, L. Witkowski, Poznań – Toruń: Edytor 1994. Melosik Z., Tożsamość, płeć i różnica perspektywie ponowoczesnej [w:] Męskość – kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej, red. J. Miluska, P. Boski, Wydawnictwo Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1999. Melosik Z., Młodzież i styl życia: paradoksy pop-tożsamości [w:] Młodzież. Styl życia i zdrowia. Konteksty i kontrowersje, red. Z. Melosik, Poznań: Wolumin 2001. Melosik Z., Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Poznań: Wolumin 2002a. Melosik Z., Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskursy wolności, wiedzy i władzy, Poznań: Wolumin 2002b. Mencel M., Funkcjonowanie rady szkoły w szkole podstawowej. Na przykładzie publicznych szkół podstawowych w kaliskim, niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym M. Dudzikowej, obroniona na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w 2007 roku. Michalczyk T., Musioł S., Kapitał ludzki i społeczny a rozwój społeczno-ekonomiczny w świetle nowej analizy instytucjonalnej [w:] Kapitały ludzkie i społeczne a konkurencyjność regionów, red. M.S. Szczepański, K. Bierwiaczonek, T. Nawrocki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2008. Michałek R., Głos w sprawie klasyfikacji nauki, „Nauka” 2008, nr 3, www.portalwiedzy. pan.pl, dostęp: 28.06.2010. Mikiewicz P., Społeczny los „wykluczonych”. Zasadnicza Szkoła Zawodowa jako medium marginalizacji, „Acta Universitati Nicolai Copernici. Socjologia Wychowania” 2003, t. XV. Mikiewicz P., Społeczne światy szkół średnich. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP 2005. Miluska J., Obrazy społeczne grup narażonych na dyskryminację. Uwarunkowania społeczno-demograficzne i psychologiczne, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza 2008. Miluska J., Czy kobiety są gorsze? Obrazy społeczne kobiet i innych kategorii społecznych [w:] Kobiecość i męskość. Komunikacja. Relacje. Społeczeństwo, red. B. Bartosz, Warszawa: ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury 2011. Miluska J., Boski P. (red.), Męskość – kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN 1999a. Bibliografi a Miluska J., Boski P., Męskość – kobiecość: Zarys i poziom analizy problematyki [w:] Męskość – kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowe, red. J. Miluska, P. Boski, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk 1999b. Miszalska A., Kowalewicz K. (red.), Niepokojąca współczesność. Zbiór, Łódź: Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego 2001. Mizielińska J., Płeć, ciało, seksualność: od feminizmu do teorii queer, Kraków: Universitas 2006. Mokrzycki E., Rychard A., Zybertowicz A. (red.), Utracona dynamika? O niedojrzałości polskiej demokracji, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 2002. Morgan G., Obrazy organizacji, przeł. Z. Wiankowska-Ładyka, Warszawa: PWN 1997. Munn P., Social Capital, Schools, and Exclusions [w:] Social Capital. Critical Perspectives, red. S. Baron, J. Field, T. Schuller, Oxford: University Press 2000. Murawska B., Dzieci z grup edukacyjnego ryzyka [w:] Małe dziecko w Polsce. Raport o sytuacji edukacji elementarnej, Warszawa: Fundacja Rozwoju Dzieci im. Komeńskiego 2006. Newton K., Zaufanie społeczne i polityczne, przeł. A. Stencel [w:] Zachowanie polityczne, t. I, red. R.J. Dalton, H.D. Klingemann, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010. Niedźwieńska A., Poznawcze mechanizmy zniekształceń w pamięci zdarzeń, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2004. Niezgoda M., Nauczyciele polscy na przełomie wieków: między misją a profesjonalizmem, Kraków – Warszawa: Plus 2005. Norris P., Inglehart R., Organizacje religijne i kapitał społeczny [w:] P. Norris, R. Inglehart, Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie, przeł. R. Babińska, Kraków: Nomos 2006a. Norris P., Inglehart R., Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie, przeł. R. Babińska, Kraków: Nomos 2006b. Notatka na temat szkół wyższych w Polsce. Materiał na konferencję prasową: 26 października 2010, http://www.stat.gov.pl/ cps/rde/xbcr/gus/ PUBL_e_not_nt_szkol_ wyzszych_w_Polsce.pdf /, dostęp: 5.11.2010. Nowelizacja ustawy o systemie oświaty, http://www.mein.gov.pl/menis_pl/wystapienia _ministra/konferencja_240706.php, dostęp: 18.06.2011. Nowotniak J., Kulturowy wymiar przestrzeni edukacyjnej. Studium dwóch szkół, Szczecin: Print Group Daniel Krzanowski 2006. Nowotniak J., Ukryty program wychowania [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2007. Obuchowska I., Adolescencja [w:] Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, red. B. Harwas-Napierała, J. Trempała, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2004. Opinie nauczycieli na temat postaw obywatelskich młodzieży. Raport z badań dla Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, „Monitor Europejski” 2004, nr 3. 309 310 Bibliografi a Ostrowska K., Surzykiewicz J., Zachowania agresywne w szkole. Badania porównawcze 1997 i 2003, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej 2005. Oyster C.K., Grupy, przeł. A. Bezwińska-Walerian, Poznań: Zysk i S-ka 2002. Pawlak R.J., Nowa koncepcja kształcenia studentów w ramach przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela, „Rocznik Pedagogiczny” 2011, nr 34. Pindlowa W., Znaczenie informacji dla rozwoju książki [w:] Studia z informacji naukowej i dyscyplin pokrewnych. Prace dedykowane Profesor Barbarze Stefaniak, red. E. Gondek, D. Pietruch-Reizes, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2007. Piwowarski R., Infrastruktura oświaty ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb inwestycyjnych szkolnictwa obowiązkowego, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2001. Plopa M., Psychologia rodziny. Teoria i badania, Kraków: Impuls 2005. Podrez E., Aksjologiczne i normatywne aspekty zaufania, „Prakseologia” 2003, nr 143. Pogonowska B., Kapitał społeczny – poszukiwanie więzi społecznych późnej nowoczesności [w:] Kapitał społeczny we wspólnotach, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 2005. Polak K., Kultura szkoły. Od relacji społecznych do języka uczniowskiego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2007. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe (Wzrost kapitału społecznego Polski. Wyzwanie X) (http:www.premier.gov.pl/rzad/polska_2030/ [dostęp: 29.11.2011]). Potulicka E., Przemiany edukacji w Australii na tle reform w krajach anglosaskich [w:] Szkice z teorii i praktyki zmiany oświatowej, red. E. Potulicka, Poznań: Eruditus 2001. Potulicka E., Teoretyczne podstawy neoliberalizmu a jego praktyka [w:] E. Potulicka, J. Rutkowiak, Neoliberalne uwikłania edukacji, Kraków: Impuls 2010. Potulicka E., Rutkowiak J., Neoliberalne uwarunkowania edukacji, Kraków: Impuls 2010. Praczyk G., Rozbić szkolne barykady, „Rzeczpospolita”, 22–23.04.2006. Putkiewicz E., Zahorska M., Społeczne nierówności edukacyjne – studium sześciu gmin, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2001. Putnam R.D., Bowling Alone: malejący społeczny kapitał Ameryki, przeł. M. Pietrzak-Merta, „Res Publica Nowa” 1996, nr 6. Putnam R.D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, przeł. J. Szacki, Kraków: Znak 1995. Putnam R.D., Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przeł. P. Sandura, S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2008. Quinn A.G., Social Capital: An Assessment of Its Relevance As a Conceptual and Policy Tool, „Voluntary Sector Working Paper” 2008, No. 9, http://eprints.lse.ac.uk/29247 /1/VSWP9Quinn.pdf, dostęp: 6.11.2010. Rak-Młynarska E., Kapitał ludzki [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków: WAM 2004. Rawa-Kochanowska A., Poczucie tożsamości płciowej w teorii i badaniach, Warszawa: Difin 2011. Bibliografi a Reber A.S., Słownik psychologii, przeł. B. Janasiewicz-Kruszyńska i in., Warszawa: Scholar 2002. Reykowski J., Procesy emocjonalne, motywacja, osobowość, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1992. Rocznik Demograficzny 2008, www.stat.gov.pl, dostęp: 18.02.2010. Rocznik Demograficzny 2009, http://www.stat.gov.pl/gus/3697_PLK_HTML.htm/, dostęp: 24.10.2010. Rocznik Statystyczny Województwa Wielkopolskiego 2009, http://www.stat.gov.pl/ poznan/51_PLK_HTML.htm/, dostęp: 24.10.2010. Rogaczewska M., O kulturze nieufności i polityce zaufania [w:] C. Trutkowski, S. Mandes, Kapitał społeczny w małych miastach, Warszawa: Scholar 2005. Rok 2005. Młodzi Polacy jako obywatele (analiza potencjału i możliwości społeczno-politycznych), Gdańsk – Warszawa: Instytut III Rzeczypospolitej. Ośrodek Studiów i Analiz Gospodarczych 2002. Roszkowska M., Postawy młodzieży Szkolnych Klubów Europejskich wobec społeczeństwa obywatelskiego, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski 2005. Rudnicki P., Oblicza buntu w biografiach kontestatorów, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej TWP 2009. Rymsza A., Klasyczne koncepcje kapitału społecznego [w:] Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, red. T. Kaźmierczak, M. Rymsza, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2007. Ryś M., Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej 2004. Sadura P., Gry w klasę. Selekcja i reprodukcja w polskiej szkole [w:] Uniwersytet zaangażowany, „Przewodnik Krytyki Politycznej” 2010, t. XIX. Schaffer H.R., Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, przeł. M. Białecka-Pikul, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006. Scheuer B., Kilka uwag o erozji kapitału społecznego. Glossa do Putnama [w:] Kapitał społeczny we wspólnotach, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 2005. Senge P.M., Piąta dyscyplina. Teoria i praktykach organizacji uczących się, przeł. H. Korolewska-Mróz, Kraków: Oficyna Ekonomiczna 2004. Sęk H., Brzezińska A., Podstawy pomocy psychologicznej [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, t. II, red. J. Strelau, D. Doliński, Gdańsk: GWP 2008. Siemaszko A., Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1993. Siemieńska R. (red.), Wokół problemów zawodowego równouprawnienia kobiet i mężczyzn, Warszawa: Scholar 1997. Siemieńska R., O samodzielności i samowystarczalności polskich rodzin i roli sieci społecznych [w:] Życie po zmianie. Warunki życia i satysfakcje Polaków, red. K. Zagórski, Warszawa: Scholar 2009. Skarżyńska K., Zaufanie, więzi społeczne i poczucie skuteczności życia i sukcesu we współczesnej Polsce, „Kolokwia Psychologiczne” 2002, nr 10. 311 312 Bibliografi a Skarżyńska K., Kto działa w demokracji? Kapitał społeczny aktywistów [w:] Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian, red. U. Jakubowska, K. Skarżyńska, Warszawa: Academica 2005. Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna 1997 (hasło: cugle). Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków: Nomos 2008. Sloterdijk P., Krytyka cynicznego rozumu, przeł. i wstępem opatrzył P. Dehnel, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej TWP 2008. Sławek T., Uniwersytet i kapitał kulturowy [w:] Kapitał społeczno-kulturowy a rozwój lokalny i regionalny, red. M.S. Szczepański, Tychy: Śląskie Wydawnictwa Naukowe, Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych 2000. Słownik języka polskiego, http://sjp.pwn.pl/, dostęp: 12.11.2010. Smolińska-Theiss B., Lepiej urodzeni – lepiej kształceni [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty, t. IV, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2008. Smolińska-Theiss B., Od społecznych przyczyn niepowodzeń szkolnych do zróżnicowań i nierówności w szkole [w:] Kapitał społeczny a nierówności – kumulacja i redystrybucja, red. K. Marzec-Holka, H. Guza-Steinke, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2009. Sobal E., Słownik wyrazów obcych, Warszawa: PWN 2002. Sobal E., Nowy słownik języka polskiego, Warszawa: PWN 2003. Sobala-Zbroszczyk A., Triada niedopasowania. O misji polskiej szkoły [w:] Edukacja dla rozwoju, red. J. Szomburg, P. Zbieranek, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 2010. Speck O., Być nauczycielem. Trudności wychowawcze w czasie zmian społeczno-kulturowych, przeł. E. Cieślik, Gdańsk: GWP 2005. Społeczeństwo obywateli bez obywateli, z prof. Andrzejem Sicińskim rozmawia Mariusz Urbanek, „Odra” 2006, nr 1. Stanowisko uczestników konferencji władz wydziałów kształcących na kierunkach pedagogicznych w publicznych szkołach wyższych, „Rocznik Pedagogiczny” 2011, nr 34. Stach R., Optymizm. Badania nad optymizmem jako mechanizmem adaptacyjnym, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006. Strużyna J., Wymiary kapitału ludzkiego firmy [w:] Kształtowanie kapitału ludzkiego firmy, red. B. Kożuch, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2000. Sułek A., Szkoła jako doświadczenie społeczne [w:] Młodzież szkolna o rynku i demokracji, red. K. Koseła, Warszawa: Oficyna Naukowa 1999. Sułek A., Doświadczenie i kompetencje obywatelskie Polaków [w:] Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego 2009. Surzykiewicz J., Agresja i przemoc w szkole. Uwarunkowania socjoekologiczne, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej 2004. Bibliografi a Szacki J., Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego [w:] Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej, red. J. Szacki, Kraków – Warszawa: Znak, Fundacja im. Stefana Batorego 1997. Szafraniec K., Anomia okresu transformacji a orientacje normatywne młodzieży. Perspektywa międzygeneracyjna [w:] Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, red. J. Mariański, Kraków: WAM 2002. Szafraniec K., „Deficyt obywatelstwa” wśród młodzieży – uwarunkowania i konsekwencje społeczne, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2005, nr 3. Szafraniec K., Polska młodzież: między apatią, partycypacją a buntem [w:] Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, red. A. Kojder, Kraków: WAM, Polska Akademia Nauk, Komitet Socjologii 2007. Szawiel T., Społeczeństwo obywatelskie i kapitał społeczny w Polsce na przełomie wieków (1995–2001) [w:] Obszary ładu i anomii. Konsekwencje i kierunki polskich przemian, red. A. Miszalska, A. Piotrowski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2006. Szczecińska D., Kultura organizacyjna efektywnej szkoły [w:] Jakość życia i jakość szkoły, red. I. Nowosad, I. Mortag, J. Ondrakova, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego 2010. Szewczyk-Kowalczyk J., Codzienność szkolna w optyce rytuałów (codzienne rytuały szkolne w perspektywie common sense) [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2010. „Szkoła bez przemocy”. Regionalne zróżnicowanie opinii uczniów o szkole, nauczycielach, stosunkach z kolegami oraz przemocy w szkole, oprac. A. Giza-Poleszczuk, Warszawa: CBOS 2006. Szkudlarek T., Pozór i zmiana: o epistemologicznych unikach pedagogiki – dekadę i trochę później, „Ars Educandi” 2004, t. II. Szlachcicowa I., Wzory działań społecznych w perspektywie metodologii teorii ugruntowanej [w:] Jak badać społeczeństwo obywatelskie? Doświadczenia praktyków, red. M. Nowak, M. Nowosielski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza 2008. Szlendak T., Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2011. Szomburg J., Zbieranek P. (red.), Edukacja dla rozwoju, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 2010. Sztandar-Sztanderska K., Teoria praktyki i praktyka teorii. Wstęp do socjologii Pierre’a Bourdieu, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2010. Sztompka P., Zaufanie – warunek podmiotowości społeczeństwa [w:] Oblicza społeczeństwa, red. K. Gorlach, Z. Seręga, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 1996. Sztompka P., Prologomena do teorii zaufania [w:] Idea a urządzanie świata społecznego. Księga jubileuszowa dla profesora Jerzego Szackiego, red. E. Nowicka, M. Chałubiński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1999. Sztompka P., Zaufanie [w:] Encyklopedia socjologii. Suplement, red. H. Kubiak, G. Lissowski, W. Morawski, J. Szacki, Warszawa: Oficyna Naukowa 2005. 313 314 Bibliografi a Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak 2007a. Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków: Znak 2007b. Sztompka P., Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych. Zaufanie. Lojalność. Solidarność [w:] Wielka transformacja, zmiany ustroju w Polsce po 1989, oprac. I. Krzemiński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Łośgraf 2011. Śliwerski B., Problemy współczesnej edukacji. Dekonstrukcja polityki oświatowej III RP, Warszawa: PWN 2009. Śliwerski B., Awans zasobów ludzkich, http://www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/2001/ 08/awans.html, dostęp: 12.12.2010. Śliwerski B., Pedagogika a reforma dziedzin nauki, http://sliwerski-pedagog.blogspot. com/2011/01/pedagogika-reforma-dziedzin-nauki.html, dostęp: 11.01.2011. Świda-Ziemba H., Obraz świata i bycia w świecie. Z badań młodzieży licealnej, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego 2000. Świda-Ziemba H., Indywidualizm młodych a więź społeczna, „Societas/Communitas” 2006, nr 1. Tapscott D., Cyfrowa dorosłość. Jak pokolenie sieci zmienia świat, przeł. P. Cypryański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2010. Taranowicz I., Szanse życiowe dzieci z różnych kategorii rodzin, „Roczniki Socjologii Rodziny” 1999, t. XI. Tarkowska E., „Nie masz kasy, jesteś nikim”. O pogłębianiu nierówności przez szkołę [w:] Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty, t. IV, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, Gdańsk: GWP 2008. Tarkowska E. Młode pokolenie z byłych PGR-ów: Dziedziczenie biedy czy wychodzenie z biedy?, politykaspoleczna.ipiss.com.pl, dostęp: 16.08.09. Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1998. Tesser A., Felson R.B., Suls J.M. (red.), Ja i tożsamość. Perspektywa psychologiczna, przeł. A. Karolczak, Gdańsk: GWP 2004. Theiss M., Operacjonalizacja kapitału społecznego w badaniach empirycznych [w:] Kapitał społeczny we wspólnotach, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego 2005. Theiss M., Krewni – znajomi – obywatele. Kapitał społeczny a lokalna polityka społeczna, Toruń: Adam Marszałek 2007. Theiss M., Lewenstein B., Badanie kapitału społecznego „in statu nascendi” [w:] Jak badać społeczeństwo obywatelskie? Doświadczenia praktyków, red. M. Nowak, M. Nowosielski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza 2008. Tokarz A., Dynamika procesu twórczego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2005a. Tokarz A., Motywacja jako warunek aktywności twórczej [w:] W poszukiwaniu zastosowań psychologii twórczości, red. A. Tokarz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2005b. Trutkowski C., Mandes S., Kapitał społeczny w małych miastach, Warszawa: Scholar 2005. Bibliografi a Tucholska S., Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań, Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2003. Tuohy D., Dusza szkoły, przeł. K. Kruszewski, Warszawa: PWN 2002. Tyszkowa M., Doświadczenie, kultura i rozwój psychiczny jednostki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza 1987. Tyszkowa M., Ekologiczne uwarunkowania rozwoju psychicznego jednostki: propozycja interpretacji poznawczej, „Kwartalnik Polskiej Psychologii Rozwojowej” 1993, nr 1. Tyszkowa M., Jednostka a rodzina: interakcje, stosunki, rozwój [w:] Psychologia rozwoju człowieka: zagadnienia ogólne, red. M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, t. I, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007. Urlińska M.M., Uniewska A., Horowski J. (red.), „Po życie sięgać nowe...” Teoria a praktyka edukacyjna. Materiały z VIII Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego PTP, Toruń: Adam Marszałek 2011. Uslaner E. M., Zaufanie strategiczne i zaufanie normatywne, przeł. H. Roczniak, M. Zasada [w:] Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków: Znak 2008. Vasta R., Haith M.M., Miller S.A., Psychologia dziecka, przeł. M. Babiuch, Warszawa: WSiP 1995. Walczak D., Zahorska M., Krajobraz po reformie. Opinie nauczycieli na temat reformy edukacji z 1999 roku [w:] Młodość i oświata za burtą przemian, red. K. Szafraniec, Młodość i oświata za burtą przemian, Toruń: Adam Marszałek 2008. Walsh M.R. (red.), Kobiety, mężczyźni i płeć. Debata w toku, przeł. P. Cichawa, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk 2003. Warunki życia ludności w 2004 r., Warszawa: GUS 2006, www.stat.gov.pl, dostęp: 3.04.2010. Warzywoda-Kruszyńska W., Zjawisko biedy dzieci a zagrożenie wykluczeniem społecznym w przyszłości. Mapa biedy – rozmieszczenie i zakres biedy wśród dzieci na terenie województwa łódzkiego, www.brpd.gov.pl/badaniabiedy, dostęp: 16.03.2010. Wasilewski K., Aspiracje edukacyjne i plany kształceniowe młodzieży a środowisko zamieszkania [w:] Społeczno-ekonomiczne aspekty rozwoju polskiej wsi, red. M. Błąd, D. Klepacka-Kołodziejska, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk 2007. Wawrzyniak-Beszterda R., Doświadczenia komunikacyjne uczniów w czasie lekcji. Studium empiryczne, Kraków: Impuls 2002. Witkowski L., Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii), Kraków: Impuls 2009. Wnuk-Lipiński W., Ziółkowski M. (red.), Pierwsza dekada niepodległości. Próba socjologicznej syntezy, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych Polskiej Akademii Nauk 2001. Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Warszawa: Scholar 2006. Woynarowska B. (red.), Środowisko psychospołeczne szkoły i przystosowanie szkolne a zdrowie i zachowania zdrowotne uczniów w Polsce. Raport z badań, Warszawa: 315 316 Bibliografi a Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego, Zakład Epidemiologii Instytutu Matki i Dziecka 2003. Wrzesień W., Jednostka – rodzina – pokolenie. Studium relacji międzypokoleniowych w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza 2003. Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2007 r. (notatka i tablice), www.stat.gov.pl/gus, dostęp: 3.04.2010. Zaangażowanie szkolne uczniów. Wyniki badań PISA, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2004, nr 8. Zagórski K. (red.), Życie po zmianie. Warunki życia i satysfakcji Polaków, Warszawa: Scholar 2009. Zagórski K., Gorzelak G., Jałowiecki B., Zróżnicowanie warunków życia. Polskie rodziny i społeczności lokalne, Warszawa: Scholar 2009. Zahorska M. (red.), Edukacja przedszkolna w Polsce – szanse i zagrożenia, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 1999. Zahorska M., Szkoła: między państwem, społeczeństwem a rynkiem, Warszawa: Żak 2002. Zahorska M., Żytko M., Małe dziecko w systemie opieki społecznej i edukacji, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2004. Zajączkowski A., Szlachta polska, Warszawa: Semper 1993. Zandecki A., Wykształcenie a jakość życia. Dynamika orientacji młodzieży szkół średnich, Toruń – Poznań: Edytor 1999. Zarycki T., Kapitał społeczny a trzy drogi do nowoczesności, „Kultura i Społeczeństwo” 2004, nr 2, t. XLVIII. Zarycki T., Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2008. Zarycki T., Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych, Warszawa: Scholar 2009. Zaufanie do polityków w sierpniu – tuż przed rozwiązaniem koalicji. Komunikat z badań. http://www.cbos.pl, dostęp: 25.10.2010. Zaufanie społeczne. Komunikat z badań, Warszawa: CBOS 2010 (marzec), http://www. cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_029_10.PDF, dostęp: 25.10.2010. Zaworska-Nikoniuk D., Habitus kobiety pracownika a jej kapitał społeczny w świetle teorii P. Bourdieu [w:] Kapitał społeczny a nierówności – kumulacja i redystrybucja, red. K. Marzec-Holka, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2009. Zbiegień-Maciąg L., Nowe modele kultury organizacyjnej w kontekście wyzwań XXI wieku [w:] Kapitał ludzki w dobie integracji i globalizacji, red. B. Kożusznik, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2005. Zboroń H., Kapitał społeczny w refleksji etycznej [w:] Kapitał społeczny – aspekty teoretyczne i praktyczne, red. H. Januszek, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej 2004. Zgółkowa H. (red.), Nowy słownik gwary uczniowskiej, Wrocław: Europa 2004 (hasła: big, dom, więzień). Bibliografi a Zielicz W., Dlaczego szkoła działa tak, jak działa? [w:] Edukacja dla rozwoju, red. J. Szomburg, P. Zbieranek, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 2010. Zielińska A., Czy szkoła kształtuje postawy obywatelskie młodzieży? – wykorzystane czy zaniedbane szanse [w:] Zaniedbane i zaniechane obszary edukacji w szkole, red. M. Suświłło, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2006. Ziółkowska B., Okres dorastania. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? [w:] Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, red. A. Brzezińska, Gdańsk: GWP 2005. Żakowski J., Polska smutna, Rozmowa „Polityki” z prof. Januszem Czapińskim, „Polityka” nr 16 (2701), 18.04.2009. Żukowski T., Theiss M., Obywatele wśród krewnych i znajomych: stowarzyszeniowo-obywatelski kapitał społeczny i jego związki z kapitałem rodzinnym oraz sąsiedzko-towarzyskim [w:] Życie po zmianie. Warunki życia i satysfakcji Polaków, red. K. Zagórski, Warszawa: Scholar 2009. Żychliński A., O iluzjach edukacji, „Przegląd Polityczny” 2007, nr 82. 317 w serii Maturzyści 2005’ – Studenci UAM w Poznaniu ukażą się: Tom 3 Jak to jest być uczniem? Doświadczenia szkolne w metaforyce młodzieży u progu studiów uniwersyteckich Tom 4 Jednostkowe i zbiorowe oblicza kapitału społecznego w uniwersytecie. Studenci o swoim studiowaniu Tom 5 Orientacje konsumpcyjne młodzieży akademickiej. Perspektywa Baumanowska
