Sławomir Łodziński
Zakład Socjologii Ogólnej
Instytut Socjologii UW
Biologiczne podstawy życia społecznego
(WDS 2008/2009 nr 10)
Biologiczne podstawy życia społecznego
(WDS 2008/2009 nr 10)
1. Biologiczne podstawy życia społecznego:
spory światopoglądowe wokół orientacji biologicznych w naukach
społecznych;
człowiek jako gatunek prowadzący życie zbiorowe – problemy:
rozumienie „zbiorowości” (redukcjonizm i holizm);
od zbioru do „uporządkowanej” całości;
mechanizmy ograniczania agresji:
hierarchia i dominacja („dominant”);
terytorializm;
„swój” i „obcy” (sposoby rozpoznawania się).
współpraca czy konkurencja w obrębie zbiorowości („gry
społeczne”).
–
problemy te analizują: ekologia, etologia, socjobiologia.
Biologiczne podstawy życia społecznego
(WDS 2008/2009 nr 10)
2. Ekologia:
- bada zależności między gatunkiem a całością jego środowiska –
problemy:
- rozumienie „populacji” (ogół osobników danego gatunku
zamieszkujących wyodrębnionych obszar);
- uwaga badawcza jest skierowana na:
- przestrzenną organizację populacji („terytorializm”) a
sposoby realizacji czynności życiowych (rola reprodukcji);
- terytorium a migracje i hierarchie dominacji.
- ekologia a socjologia:
- ekologia społeczna, sozoekologia społeczna.
Biologiczne podstawy życia społecznego
(WDS 2008/2009 nr 10)
3. Etologia:
• nauka o zachowaniu się zwierząt (Konrad Lorenz) - problemy:
– funkcje danego zachowania i jego ewolucja;
– pojęcie „biogramu” (charakterystyczne wzory zachowania dla danego
gatunku);
– stosowanie perspektywy gatunku – zainteresowanie repertuarem
zachowań osobniczych właściwych danemu gatunkowi oraz próby
porównań międzygatunkowych;
– główne tematy badawcze to wewnątrzgatunkowa agresja, jej
przejawy oraz mechanizmy, które ją wyzwalaj i/lub hamują.
Biologiczne podstawy życia społecznego
(WDS 2008/2009 nr 10)
4.
Socjobiologia (Edward E. Wilson) – biologia ewolucyjna i rola
„altruizmu” - dwie teorie:
– 1) pierwsza teoria - „łącznej wartości przystosowawczej”:
• jednostką doboru naturalnego są geny;
• ”dążenie” do przekazywania jak największej liczby kopii
własnych genów następnemu pokoleniu (znaczenie pokrewieństwa
w dziedziczeniu genów);
• podstawą doboru naturalnego jest zróżnicowanie (podwyższenie)
szans reprodukcji, a nie szans indywidualnego przeżycia.
– 2) druga teoria - altruizm wobec osobników nie spokrewnionych:
• altruizm odwzajemniony (dlaczego? – działamy na rzecz innych,
oczekując, że oni postąpią podobnie, gdy sytuacja się zmieni i
sami znajdziemy się w potrzebie);
• zjawisko „pasażerów na gapę”;
• strategie prokreacji i reprodukcji (w świecie istot żywych u
podstaw relacji międzysobniczych leży gra o maksymalizację
sukcesu reprodukcyjnego) .
Biologiczne podstawy życia społecznego
(WDS 2008/2009 nr 10)
•
życie społeczne w perspektywie biologii ewolucyjnej:
wzory zachowań człowieka są efektem długiej ewolucji i są
„zapisane” w genach;
względna autonomia człowieka wobec świata zewnętrznego;
poszukiwanie „ostatecznych” źródeł naszych zachowań;
model ewolucji oparty na teorii gier i zasadzie „koszt-zysk”;
obecność orientacji biologicznej w naukach społecznych
(antropologia i „prawo naturalne”).
Biologiczne podstawy życia społecznego
(WDS 2008/2009 nr 10)
5. Nowe inspiracje - socjologia a emocje:
• „emocje” u klasyków socjologii (G. Simmel, M. Weber);
• przemiany społeczne ( wartości „post-materialistyczne”);
• osiągnięcia nauki (neurofizjologia, psychologia, antropologia);
• rozumienie „emocji”:
– pobudzenie, wzruszenie ... i jego postacie, jak radość, żal...;
– biologiczne podstawy wzbudzanie emocji;
– historyczno-kulturowe formy wyrażania emocji;
– socjologiczne teorie emocji (ewolucjonistyczna, kulturalistyczna,
strukturalna, interakcjonistyczna).
