Historia filozofii

Opis przedmiotu
Semestr
Przedmiot
Punkty ECTS
Kod przedmiotu
Ilość godzin
3
Filozofia
ECTS 3
30
Skrócony opis
Wkład obejmuje wiedzę z zakresu historii filozofii. Zawiera wybrane zagadnienia, w skład
których wchodzi ukazanie początków filozofii w antycznej Grecji, następnie kształtowanie
najważniejszych nurtów i systemów filozoficznych oraz ich dalszy rozwój w dziejach
nowożytnych. Zakres wykładu obejmuje także omówienie wybranych postaci i nurtów
filozoficznych nowożytnej filozofii włoskiej i francuskiej.
Wymagania wstępne
Podstawowa wiedza humanistyczna
Efekty kształcenia
Wiedza:
W wyniku przeprowadzonych zajęć student jest w stanie:
e1. nakreślić różnicę pomiędzy poszczególnymi epokami rozwoju filozofii; potrafi zdefiniować
ich specyfikę; ma wiedzę, która pozwala opisać i objaśnić poszczególne systemy filozoficzne;
zidentyfikować poszczególnych twórców filozofii (01FR1A_W02; 01FA1A_W02)
e2. posiadł wiadomości na temat nowatorstwa głoszonych przez filozofów nauk i doktryn
filozoficznych; z systemów filozoficznych potrafi wyodrębnić te badania, które dotyczyły języka,
retoryki i teorii literatury (01FR1A_W01; 01FA1A_W01)
e3. potrafi wskazać specyfikę systemów filozoficznych rozwijających się na terenie starożytnego
Rzymu, a następnie Włoch i Francji; potrafi wskazać powiązania pomiędzy poglądami
głoszonymi przez filozofów starożytnych i nowożytnych (01FR1A_W06; 01FA1A_W06)
Umiejętności:
e1. student powinien swobodnie analizować omówione na zajęciach zagadnienia, w tym także
utwory filozoficzne, które miały szczególnie ważny wpływ na kształtowanie się kierunków
rozwoju filozofii oraz języka, teorii literatury i retoryki (01FR1A_U03; 01FA1A_U03)
e2. nabywa umiejętności formułowania własnych wniosków w oparciu o posiadany materiał;
potrafi także zaprojektować i przygotować własną ekspozycję na zadany temat, obejmujący
treści, które zostały opracowane podczas wykładu (01FR1A_U06; 01FA1A_U06)
e3. potrafi samodzielnie posługiwać się literaturą przedmiotu oraz swobodnie przeprowadzać
interpretacje wskazanej twórczości filozoficzne, wchodzącej w zakres wykładu (01FR1A_U09;
01FA1A_U09)
Inne kompetencje:
e1. student potrafi wykazać się kreatywnością i samodzielnym myśleniem, które miał okazję
wykształcić podczas zajęć. W czasie ich trwania wymaga się od studenta samodzielnych
interpretacji oraz aktywnej postawy. Ponadto cały proces kształcenia ukierunkowany jest na
kształtowanie właściwych, zgodnych z zasadami etyki postaw, a także na kształtowanie
wrażliwości moralnej i estetycznej (01FR1A_K05; 01FA1A_K05)
Treści kształcenia
Prezentacja zakresu tematycznego i specyfiki wykładu. Ogólne omówienie poszczególnych
zagadnień, które stanowić będą treść dalszych wykładów. Zwrócenie uwagi na kierunek, zgodnie
1
z którym przedstawiane będą wykłady, i cele, które mają być osiągnięte. Ukazanie źródeł myśli
greckiej - przedstawienie charakteru i głównych problemów filozofii starożytnej, w tym
ukazanie poszczególnych jej okresów. PRZYBLIŻENIE POSZCZEGÓLNYCH ETAPÓW ROZWOJU
FILOZOFII. Rozpoczynając od filozofów przyrody, których przedmiotem rozważań stał się byt,
kosmos i physis, należy najpierw odnieść się do utrwalonych w mitologii wyobrażeń na temat
powstawania świata i jego funkcjonowania. Następnie trzeba omówić grupę filozofów, których
głównym przedmiotem dociekań było poszukiwanie pierwszej zasady. Według niej miał, ich
zdaniem, funkcjonować cały świat. Istotne jest również, że pochodną poszczególnych idei,
opisujących funkcjonowanie świata, były także formułowane przez filozofów myśli na temat
miejsca, roli i powinności człowieka we wszechświecie. Do grupy filozofów przyrody należą
Milezyjczycy: - TALES, - ANAKSYMANDER, - ANAKSYMENES oraz HERAKLIT z Efezu. Kolejnym
przedmiotem rozważań stanie się PITAGOREIZM. Zostaną więc przedstawione główne jego
myśli i przedstawiciele. Ważnym elementem greckiej historii filozofii jest KSENOFANES i
ELEACI. Wśród nich należy wymienić – PARMENIDESA, - ZENONA z Elei, - MELISSOSA z Samos.
Następnie zostaną omówione myśli – EMPEDOKLESA, - ANAKSAGORASA z Kladzomen oraz
ATOMISTÓW. W V w. p.n.e. dokonał się przewrót w greckim sposobie rozpatrywania kwestii
filozoficznych. Rozpoczął się okres nazwany w filozofii okresem humanistycznym. Dokonali go
sofiści, których rozważania obejmowały nie tylko kwestie stricte filozoficzne, ale też językowe,
retoryczne i literackie. Przedstawicielami pierwszej sofistyki i zarazem jej twórcami byli: PROTAGORAS, - GORGIASZ, - PRODIKOS, - HIPPIASZ. Ich osiągnięciom w dziedzinie filozofii
poświęcone będą kolejne wykłady. W tym miejscu należy zaznaczyć, że w przypadku Gorgiasza
mamy do czynienia z przykładem związku kulturowego, jaki odnotowujemy pomiędzy terenem
Grecji, zwłaszcza zaś Aten, a antycznej Sycylii. Sofistyka c.d. Założenia teorii retoryki Gorgiasza.
Osobnego omówienia wymagają poglądy trzech wielkich filozofów greckich: -SOKRATESA, PLATONA i - ARYSTOTELESA. Zwłaszcza osiągnięcia tego ostatniego mają ogromny wpływ i
znaczenie dla kształtowania się zarówno myśli filozoficznej, jak i literackiej, czego wymownym
dowodem są stworzone przez Arystotelesa teorie retoryczna (Retoryka) i poetycka (Poetyka).
Spośród pozostałych systemów filozoficznych zostanie uwzględniony EPIKUREIZM, szczególnie
wnikliwie zaś zostanie omówiona FILOZOFIA STOICKA ze wskazaniem jej źródeł oraz dalszego
rozwoju, w tym także na gruncie kultury rzymskiej. Kwestia recepcji filozofii antycznej w
nowożytnej kulturze włoskiej i francuskiej od epoki renesansu, przedstawiona w sposób
sumaryczny. Nowożytna myśl filozoficzna we Włoszech (Niccolò Machiavelli, Giordano Bruno,
Umberto Eco). Nowożytna myśl filozoficzna we Francji (René Descartes, François Voltaire, Jean
Jacques Rousseau, Jean Paul Sartre).
Sposoby i kryteria oceniania
Na oceną z przedmiotu składają się dwa elementy składowe. Pierwszym elementem w przy
ocenie z przedmiotu jest aktywny udział w zajęciach, podczas których przewiduje się bieżące
sprawdzanie przyswojonej wiedzy w formie krótkich podsumowań omówionego materiału oraz
udział studentów w dyskusjach na temat podejmowanych zagadnień. Stanowi to 50% oceny z
przedmiotu.
Drugim elementem jest samodzielne przygotowanie oraz przedstawienie przez studenta
prezentacji multimedialnej na zadany temat na podstawie zgromadzonego i opracowanego
materiału wchodzącego w zakres omawianych na konwersatorium zagadnień. Uzyskana z tego
ocena stanowi 50% oceny z przedmiotu.
Ocena końcowa jest średnią arytmetyczną obu ocen.
Skala ocen:
niedostateczny 0 – 64%
dostateczny 65% – 72%
dostateczny plus 73% – 79%
dobry 80% – 85%
dobry plus 86% – 92%
bardzo dobry 93% - 100%
2
Metody dydaktyczne
Metoda podająca (wykład problemowy i konwersatoryjny); metoda poszukująca (klasyczna
problemowa); prezentacje multimedialne, dyskusje nad niektórymi zagadnieniami; praca w
grupach i samodzielna praca indywidualna dotycząca wybranych zagadnień.
Literatura
G. Reale, Historia filozofii starożytnej t. I – IV
F. Copleston, Historia filozofii, t. 1 Grecja i Rzym, przeł. H. Bednarek, PAX, Warszawa 2004
B.A.G. Fuller, Historia filozofii, t. 1 Filozofia starożytna i średniowieczna, przeł. Z. Glinka, PIW,
Warszawa 1963
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1, Filozofia starożytna i średniowieczna, PIW, Warszawa
1958
W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1, Estetyka starożytna, Ossolineum, Wrocław-WarszawaKraków 1962
W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 2, Estetyka średniowieczna, Arkady 1988.
W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 3, Estetyka nowożytna, Ossolineum, Wrocław-WarszawaKraków 1967
W. Tatarkiewicz, O filozofii i sztuce, PIW, Warszawa 1986
J. Gajda, Sofiści, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986
Arystoteles, Retoryka, Poetyka, przeł. H. Podbielski, Wrocław 1983 (BN Nr 209, seria II)
Informacje dodatkowe
Studenci, którzy wykazali się nie dość satysfakcjonującą oceną aktywności podczas zajęć, mogą
się starać o jej podwyższenie przygotowując prezentację dodatkową.
3