Rola motywacji w życiu człowieka

Rola motywacji w życiu człowieka
W motywacji występują takie zjawiska, jak chęć, zamiar, pragnienie, życzenie i
inne, mające jedna wspólną cechę, jaka jest dążenie do osiągnięcia określonego celu. Dążenie
to może być świadome, mniej lub bardziej sprecyzowane. Motywacja jest siła popychająca do
działania i ukierunkowująca je. Stanowi ona wewnętrzny proces aktywujący jednostkę do
czynu. Ponadto ów proces motywacyjny składa się z zespołu pojedynczych motywów.
Wpływ motywów na procesy poznawcze, a zwłaszcza na spostrzeganie jest duży,
gdyż od nich zależy jakie elementy spostrzeganej rzeczywistości dotrą do świadomości
jednostki i zostaną z niej odzwierciedlone, a jakie nie zostaną do niej dopuszczone. Pod
wpływem motywów (pragnień, obaw) pożądany przedmiot jest nie tylko postrzegany
szybciej, ale również inaczej. Motywy maja także wpływ na procesy pamięci.
Zapamiętywanie staje się znacznie trwalsze, jeśli jednostka jest umotywowana do
przyswojenia określonych tekstów lub faktów, jeśli są one przez nią akceptowane. Wpływ
motywów na przebieg procesów myślenia zaznacza się wyraźnie w trakcie nauki szkolnej.
Uczeń o silnej motywacji stara się rozwiązać trudne zadanie szukając wszelkich możliwych
sposobów, przeprowadzając wnikliwe analizy, mobilizując do pracy cala swoja wiedze.
Uczeń o słabej motywacji rezygnuje z rozwiązania takiego zadania. Tak wiec dzięki
wysokiemu poziomowi motywacji nawet słabemu uczniowi udaje się pokonać trudności i
osiągnąć dobre lub zadowalające wyniki w nauce.
Jednostka może być popychana do działania przez dwa rodzaje motywacji: dodatnia i
ujemna. Motywacja dodatnia występuje w momencie, gdy jednostka pragnie cos osiągnąć, a
ujemna wtedy, gdy trzeba czegoś unikać. Pragnienie będzie przykładem motywacji dodatniej,
a niechęć lub obawa – ujemnej. Motywy pobudzające do działania mają kierunek i silę
wyrażającą się w zaangażowaniu jednostki i jej dążeniu do osiągnięcia celu oraz mobilizacji
do tego jej wysiłków i wszystkich możliwych środków. Siła motywów decyduje również o
natężeniu całego procesu motywacyjnego, stad wyróżnienie motywacji słabej i silnej. Można
mieć wątpliwości co do tego, czy każde zachowanie jest motywowane. Zwykle uważa się, ze
proste, odruchowe zachowanie nie jest motywowane, natomiast bardziej złożone reakcje, a
szczególnie te wyuczone są uwarunkowane działaniem motywów. U każdej jednostki ludzkiej
działają rożne motywy pobudzające ja do podejmowania różnorodnych zadań. Mogą wiec
działać u ludzi rożne motywy, które w pewnych warunkach aktywizują się. Taki stan nazywa
się dysproporcjami motywacyjnymi. Są one względnie trwałymi właściwościami,
kształtującymi się pod wpływem zachowań jednostki.
Sprawność działania zależy od siły motywacji lub, inaczej mówiąc, od jej natężenia.
Przy zadaniach prostych, łatwych do wykonania, wysoki poziom motywacji, którego
podstawą jest silne podniecenie emocjonalne, nie przeszkadza w osiągnięciu dobrych
wyników. Jednakże przy tym samym poziomie motywacji, ale przy rozwiązywaniu złożonych
zadań lub wykonywaniu czynności skomplikowanych sprawność działania może się
zmniejszać.
Następnym czynnikiem wpływającym na powstanie motywacji są potrzeby, czyli
określona sytuacja braku (deprywacja). U człowieka braki mogą występować zarówno ze
względu na biologiczną, jak i na psychiczną strukturę organizmu. Potrzeba odczuwania jako
brak czegoś w organizmie staje się bodźcem aktywującym do działania. Jest ona źródłem
powstawania motywacji, która pobudza do zaspokojenia potrzeby przez zlikwidowanie
istniejącego braku i utrzymanie równowagi w organizmie. Cel, potrzeba i motywacja są ściśle
ze sobą związane i każde motywowane zachowanie jest skierowane na osiągnięcie
określonego celu albo zaspokojenie określonej potrzeby. Również popęd jest bodźcem
wzbudzającym motywację. Pobudzenie z fizjologicznego punktu widzenia może mieć formę;
a) impulsów nerwowych, b) zmian hormonalnych lub chemicznych, c) procesów
przebiegających w ośrodkowym układzie nerwowym. Wszystkie te stany mogą spowodować
uaktywnienie motywacji.
Procesy motywacyjne pozostają zawsze w związku z innymi procesami
psychicznymi, nie występują w oderwaniu, ani nie działają w izolacji.
Zachowanie prowadzące do celu jest regulowane przez mechanizmy poznawcze,
ukształtowane w doświadczeniu, które są modyfikowane przez teraźniejszość i zawierają
elementy przewidywania. Zdobywanie doświadczeń za pomocą spostrzeżeń, myślenia,
sądów, dokonywania wyboru, ustalanie wartości staje się podstawą do przewidywań. Każdy
organizm wyposażony w mechanizmy poznawcze zdolny jest do rozpoznawania podobieństw
między przeszłością, a teraźniejszością, w konsekwencji czego skłonny jest do
przewidywania skutków swego zachowania. Każde zachowanie się regulowane jest przez
wpływ czynników motywacyjnych występujących w doświadczeniu jednostki. Nic bowiem
nie zachęca skuteczniej niż sukces i nie deprymuje tak jak klęska.
Bibliografia:
Strelan, J.,( 1997) ,Podstawy psychologii dla nauczycieli, PWN, Warszawa
Jurkowski, A., (1997) ,Podstawy psychologii dla nauczycieli, PWN, Warszawa
Putkiewicz, Z., (1997) ,Podstawy psychologii dla nauczycieli, PWN, Warszawa
Mejza, H., Sztuka motywowania, edukacja i dialog, 4 nr. 2002 r.