Co to jest motywacja i jak motywować ludzi

Co to jest motywacja i jak motywować ludzi
Termin motywacja jest stosowany w psychologii do opisu wszelkich mechanizmów
odpowiedzialnych
za
uruchomienie,
ukierunkowanie,
podtrzymanie
i
zakończenie
zachowania. Dotyczy on zarówno mechanizmów zachowań prostych, jak i zachowań
złożonych, zarówno mechanizmów wewnętrznych, jak i zewnętrznych, afektywnych i
poznawczych. Tak szerokie pojęcie motywacji nasuwa pewne problemy, na przykład
wszelkie odruchy nakazywałoby traktować jako mechanizm motywacyjny. Z drugiej strony
węższe ujęcie motywacji wyklucza zachowania sterowane przez instynkty. W tej sytuacji
lepsze wydało się ujęcie szersze.
Według słownika języka polskiego motywacja to tyle, co podanie, ukazanie motywów
wyjaśniających czyjeś określone działanie, postępowanie, nadających ogólny kierunek
działalności danej jednostki.
W oparciu o słownik psychologiczny motywację można zdefiniować jako
hipotetyczny proces wewnętrzny, regulujący czynności tak, aby doprowadziły one do
osiągnięcia określonego wyniku. Może być nim zmiana zewnętrznego stanu rzeczy, zmiana w
samym sobie lub zmiana własnego położenia.
Do powstania motywacji koniecznie jest spełnienie dwóch warunków:
– wynik musi być przez podmiot oceniony jako użyteczny
– podmiot musi mieć przeświadczenie, że wynik da się w danych warunkach osiągnąć z
prawdopodobieństwem większym od zera.
Motywowanie
jest
dziedziną
zarządzania
polegającą
na
bezpośrednim
włączeniu
pracowników w nurt działalności i zapewnieniu niezbędnego zaangażowania w pracę i
obowiązki z intencją jak najlepszego wykorzystania ich kwalifikacji, umiejętności i uzdolnień
dla realizacji celów stojących przed organizacją. Ważne jest wykorzystanie tkwiących w
człowieku zdolności oraz realizacja celów. W zakładzie pracy kierownik jest osobą, która
wykonuje działania związane z motywowaniem ludzi.
Najprościej można powiedzieć, że motywacja jest to intencja zrobienia czegoś, by coś
osiągnąć.
Jednym z twórców teorii motywacji był Douglad McGregor, była to teoria X i Y.
Teoria X opiera się na takich założeniach:
- przeciętna jednostka nie lubi pracować, o ile to możliwe stara się unikać pracy,
-
większość ludzi musi być zmuszana do pracy, kontrolowana, kierowana, karana, aby
skłonić ich do podjęcia wysiłku dla osiągnięcia celów organizacji, w tórej pracują,
-
przeciętna jednostka nie lubi być kierowana, chce unikać odpowiedzialności, ma mało
ambicji i najbardziej pragnie bezpieczeństwa.
Całkiem inne założenia ma teoria Y:
-
praca jest konieczna dla rozwoju psychicznego człowieka,
-
człowiek dąży do realizacji celu, do pracy na rzecz których został zaangażowany,
-
ludzi są zdolni do zaangażowania umiejętności twórczych, pomysłowości,
-
ludzie chcą odpowiedzialności,
-
ludzie są chętni do pracy.
Teorii X opiera się na istnieniu u człowieka hierarchii potrzeb, ludzi pracują tylko po to by
osiągnąć stan zaspokojenia potrzeb. Natomiast teoria Y ukazuje możliwości rozwoju
jednostki, kładziony jest nacisk na swobodną atmosferę zarządzania, gdzie pracownicy mogą
działać twórczo, być elastyczni oraz mogą realizować inne cele niż tylko te ustalone przez
kierownictwo.
Kolejną teorią motywowania jest teoria Abrahama H. Maslowa. Teoria hierarchii
potrzeb zakłada, że potrzeby ludzkie są ułożone w sposób hierarchiczny. Motywacja jest
zmienna, a głównym mechanizmem zmian jest zaspokojenie potrzeb niższych i pojawienie się
potrzeb wyższego rzędu.
Piramida potrzeb wg Maslowa:
-
najbardziej podstawowe potrzeby to fizjologiczne,
-
następna potrzebą jest potrzeba bezpieczeństwa,
-
potrzeby społeczne,
-
potrzeby uznania,
-
potrzeby samorealizacji.
Potrzeby fizjologiczne to podstawowe potrzeby każdego, dominują ona nad wszystkimi
potrzebami, człowiek, aby je zaspokoić musi pracować i zarabiać pieniądze. Potrzeby
bezpieczeństwa
pobudzają
człowieka
do
działań
zapewniających
organizmowi
nienaruszalność i spokój. Potrzeby społeczne są to już potrzeby wyższego rzędu, człowiek
odczuwa potrzebę przynależności, przyjaźni. Praca zawodowa na ogół pozwala na
zaspokojenie potrzeby przynależności do grupy, dzięki pracy człowiek może nawiązywać
kontakty z innymi ludźmi. Kolejną potrzebą jest potrzeba uznania, każdy normalnie
rozwinięty człowiek pragnie zdobyć uznanie i potwierdzenie swej wartości wśród innych.
człowiek też potrzebuje szacunku dla samego siebie, wysoki stopień samooceny, która także
zależy od oceny innych ludzi. Praca zawodowa stwarza pole zaspokojenia potrzeby uznania
społecznego w oczach współpracowników. Potrzeba samorealizacji wynika z uświadomienia
sobie przez człowieka swoich talentów i powołania oraz potrzeby rozwinięcia swoich
możliwości, zdolności. Wielu ludzi realizuje się właśnie w pracy zawodowej.
Kiedy zostaje zaspokojona jedna potrzeba zaczyna natomiast dominować następna.
Zaspokojenie potrzeb niższego rzędu warunkuje pojawienie się potrzeb wyższych. W tej
teorii Maslow uważał, że należy brać pod uwagę hierarchię potrzeb motywując pracownika.
Równie ważną teorią motywacji jest teoria Herzberga.
Wyróżnia on pozytywne czynniki motywacji, czyli takie, które wywołują u ludzi pozytywną
motywację oraz „czynniki higieny” – to takie, które same nie stwarzają sytuacji
motywacyjnych, ich niedostateczny poziom osłabia motywację. Czynniki motywacyjne maja
charakter wewnętrzny w stosunku do pracy, oddziałują one pozytywnie na motywację
pracownika oraz sprzyjają wykonywaniu zadań. Czynniki higieny są czynnikami
zewnętrznymi a stosunku do wykonywanych zadań. W przypadku ich baraku następuje
wzrost niezadowolenia.
Czynniki motywacyjne to:
-
osiągnięcia,
-
uznanie i status,
-
możliwość awansu,
-
odpowiedzialność,
-
dająca satysfakcję praca.
Czynniki higieny obejmują:
-
politykę zakładu i sprawność zarządzania,
-
warunki pracy,
-
wynagrodzenie,
-
stosunki międzyludzkie,
-
system nadzoru.
Zaspokojenie czynników higieny przyczynia się do utrzymania efektywności pracy i braku
niezadowolenia. Jednak pracodawca biorąc pod uwagę tylko te czynniki nie zmotywuje
pracowników do pracy i lepszych efektów. Osiągnąć może to przez odwołanie się do
czynników motywujących, które zwiększają zadowolenie z pracy i zaangażowanie.
Każdy pracodawca, kierownik powinien umiejętnie motywować swoich pracowników.
Osiągnięcia pracowników powinny być dostrzegane i odpowiednio nagradzane np pochwałą,
jedna należy jej udzielać na osobności a nie wśród współpracowników. Pracodawca nie
powinien krytykować pracownika w obecności innych osób gdyż jest to zła krytyka, która nie
motywuje do pracy, pracodawca może o swoich wątpliwościach powiedzieć pracownikowi na
osobności w sposób kulturalny, rzeczowy. Pracodawca powinien dokładnie określić cel
działania oraz pożądane rezultaty zadań, powinien przekonywać pracowników o znaczeniu i
atrakcyjności przydzielonych zadań.
Każdy szef ma wiele możliwości do motywowania. Może on motywować swoich
pracowników poprzez kreowanie wyższych zarobków, ale także poprzez zainteresowanie
pracowników samą pracą, przez stwarzanie perspektyw awansu, uzyskania lepszych
świadczeń socjalnych, lepszych warunków pracy, większych możliwości uczestniczenia
pracowników w zarządzaniu, większej swobody działania. Wynagrodzenie jest istotnym
motywatorem, ale skutecznym tylko do pewnych granic. Ważnym motywatorem jest potrzeba
sukcesów, potrzeba samorealizacji. Aby skutecznie motywować pracowników należy unikać
czynników, które powodują niezadowolenie. Z pewnością miła atmosfera w pracy wpływa
pozytywnie na pracownika. W zakładzie pracy nie wystarczy tylko znać, rozumieć czy
przewidywać oczekiwania pracowników związane z pracą, należy wychodzić im naprzeciw.
Jeśli proces motywowania ma być skuteczny powinien on obejmować cały zakres
oddziaływań dostosowanych do systemu wartości i oczekiwań pracowników, pracodawca
powinien tworzyć warunki umożliwiające zaspokojenie różnych potrzeb. Każdy pracownik
ma niepowtarzalny, indywidualny zespół cech, dlatego właśnie motywowanie jest procesem
trudnym. Kierownik musi mieć dobre rozeznanie, jakie są potrzeby poszczególnych
pracowników, jak można oddziaływać na konkretny zespół, jakiego doskonałego podejścia
wymagają konkretne osoby.