Proces przewodzenia i kontrolowania Motywowanie – układ sił, który wywołuje w ludziach określone działania. Czynniki decydujące o wynikach osiąganych przez pojedynczego pracownika: • Motywacja (pragnienie wykonywania pracy). • Możliwości (zdolność do wykonywania danej pracy). • Środowisko pracy (zasoby niezbędne do wykonywania pracy). Potrzeba (brak) Poszukiwanie sposobów zaspokojenia potrzeby Wybór zachowania pozwalającego zaspokoić potrzebę Określenie przyszłych potrzeb i poszukiwanie (wybór) sposobu ich zaspokojenia Ocena stopnia zaspokojenia potrzeby Dawne podejścia do motywowania 1. Podejście tradycyjne: • Główną siłą motywacyjną jest korzyść materialna – nie dostrzega się innych czynników motywacyjnych. • Praca jest czymś nieprzyjemnym. • Można oczekiwać od pracowników gotowości do wykonywania każdej pracy pod warunkiem zaproponowania odpowiedniego wynagrodzenia. 2. Podejście od strony stosunków międzyludzkich: • Istotna jest rola procesów społecznych w miejscu pracy. • Bazowanie na wzbudzaniu poczucia (często iluzorycznym) współuczestnictwa pracownika w procesie decydowania. 3. Podejście od strony zasobów ludzkich: • Zachęcanie pracowników do rzeczywistego uczestnictwa i tworzenia środowiska pracy (faktyczny udział w procesie decydowania i samokontroli). Podejście do motywowania od strony treści Podejście to stara się wyróżnić czynnik lub czynniki motywujące ludzi do pracy. 1. Teoria hierarchii potrzeb Maslowa 2. Teoria motywacji ERG • Potrzeby egzystencji (odpowiadają potrzebom fizjologicznym i bezpieczeństwa). • Potrzeby kontaktów społecznych (odpowiadają potrzebie przynależności i szacunku). • Potrzeba wzrostu (odpowiada potrzebie samorealizacji). Teoria ERG sugeruje, iż motywacja może być wywoływana jednocześnie różnymi kategoriami potrzeb. Teoria ERG obejmuje element nazwany „frustracja-regresja”. 3. Teoria dwuczynnikowa Zakłada, że na zadowolenie lub niezadowolenie ludzi wpływają dwa niezależne zestawy czynników – czynniki motywacji (związane z konkretną treścią pracy) i czynniki higieny psychicznej (związane ze środowiskiem pracy). Czynniki motywacji: • Osiągnięcia • Uznanie • Sama praca • Odpowiedzialność • Awanse i rozwój Zadowolenie Brak zadowolenia Czynniki higieny: • Przełożeni • Warunki pracy • Stosunki interpersonalne • Płaca i bezpieczeństwo • Polityka i administracja firmy Brak zadowolenia Niezadowolenie Podejście do motywowania od strony procesu Podejście to zajmuje się sposobem powstawania motywacji do pracy (wyjaśnia dlaczego ludzie wybierają pewne zachowania do zaspokojenia swoich potrzeb oraz jak ludzie oceniają stopień ich zaspokojenia). 1. Teoria oczekiwań • Motywacja zleży od 2 czynników (siły pragnienia i prawdopodobieństwa zaspokojenia pragnienia). • O zachowaniu decyduje pewna kombinacja sił tkwiących w jednostce i otoczeniu. • Ludzie podejmują decyzję o swoim zachowaniu w organizacji. • Różni ludzie mają różne potrzeby, pragnienia i cele. • Ludzie dokonują wyboru spośród możliwych wariantów, biorąc pod uwagę ich postrzeganie zakresu, w jakim dane zachowanie będzie prowadziło do pożądanych efektów. WYSIŁEK OSIĄGNIĘCIA WYNIK WARTOŚCIOWOŚĆ 2. Teoria sprawiedliwości Ludzie dążą do sprawiedliwości społecznej w kontekście nagród, które otrzymują za swoje osiągnięcia. Wynik (ja) ? Wynik (inni) Nakłady (ja) = Nakłady (inni) 3. Teoria wyznaczania celów Uznaje się w tym podejściu, iż zadowolenie jest wynikiem uświadomionych celów i zamierzeń. • Trudność celu – zakres, w jakim cel jest ambitny, a jego osiągnięcie wymaga wysiłku. • Konkretność celu – odpowiednie sformułowanie celu. • Akceptacja celu – zakres, w jakim dana osoba przyjmuje cel jako swój własny. • Zaangażowanie na rzecz celu – zakres osobistego zainteresowania pracownika osiągnięciem celu. Podstawowe elementy kontrolowania Kontrola – regulowanie procesów zachodzących w organizacji, tak aby ułatwić osiąganie celów. Kontrola pomaga organizacji: • Przystosować się do zmian w otoczeniu. • Ograniczać kumulowanie się błędów. • Radzić sobie ze złożonością organizacji. • Minimalizować koszty. Typy kontroli: • Kontrola zasobów rzeczowych (zarządzanie zapasami, kontrola jakości, kontrola sprzętu). • Kontrola zasobów ludzkich (dobór pracowników, pracowników, kwestie wynagrodzeń, itp.). ich szkolenie, ocena pracy • Kontrola zasobów informacyjnych (prognozowanie sprzedaży, analiza otoczenia, układanie harmonogramów, itp.). • Kontrola finansowa (poziom zadłużenia, terminowe ściąganie należności, terminowe regulowanie zobowiązań, itp.). Szczeble kontroli: Kontrola strategiczna Kontrola strukturalna Kontrola operacji Kontrola finansowa Odpowiedzialność za kontrolę (menedżerowie i kontrolerzy). Etapy procesu kontrolowania: Ustalenie norm Zmierzenie wyników Porównanie wyników z normami Utrzymanie status quo Ustalenie potrzeby działania korygującego Korekta odchyleń Korekta norm