Polityka monetarna
advertisement
Polityka monetarna Wykład 11 WNE UW Jerzy Wilkin J. Wilkin - Ekonomia Pieniądz i jego funkcje • Pieniądz – powszechny ekwiwalent towarów i usług. Kategoria ekonomiczna, w której możemy wyrazić wartość wszelkich towarów i usług. • Pieniądz był jednym z największych wynalazków ludzkości • Pieniądz może być efektem ewolucji stosunków wymiany bądź kategorią wykreowaną (ustanowioną) przez władze państwowe • Podstawowe funkcje pieniądza: - środek wymiany - środek płatniczy - środek gromadzenia skarbu (środek tezauryzacji) - narzędzie rachunku ekonomicznego, miernik wartości J. Wilkin - Ekonomia Ewolucja form i roli pieniądza • „Pieniądz wyłonił się ze świata towarów; pierwotny pieniądz był jednym z towarów” – np.. skóry, płótno, kruszec • Pieniądz kruszcowy i jego zalety • Pieniądz abstrakcyjny i nominalistyczna teoria pieniądza. Oderwanie wartości nominalnej od wartości substancji materialnej pieniądza • Pieniądz papierowy związany z kruszcami – pieniądz papierowy nie związany z kruszcami – pieniądz bezgotówkowy – pieniądz elektroniczny J. Wilkin - Ekonomia Nominalna i realna wartość pieniądza • Nominalna wartość pieniądza wyznaczona jest przez jego emitenta, najczęściej władzę państwową bądź działający w imieniu państwa bank centralny • Realna wartość pieniądza zależy od jego siły nabywczej, czyli relacji miedzy wartością nominalną a poziomem cen • Deprecjacja pieniądza to proces spadku siły nabywczej pieniądza, a więc jego wartości realnej J. Wilkin - Ekonomia Makroekonomiczna rola pieniądza • Najważniejsza makroekonomiczna funkcja pieniądza polega na jego wpływie na poziom cen i tempo inflacji • Wielkość pieniądza w obiegu ma też pośredni wpływ na inne wielkości makroekonomiczne, jak tempo wzrostu gospodarczego i stopę bezrobocia • W skali gospodarki możemy określić: a) popyt na pieniądz, b) podaż pieniądza i c) poziom cen J. Wilkin - Ekonomia Agregaty pieniężne • • • M0 – baza monetarna, ilość pieniądza gotówkowego M1 – pieniądz transakcyjny: Gotówka Czeki podróżne Wkłady bankowe na żądanie Inne depozyty, na które można wystawiać czeki M2 – wszystkie składniki M1 plus wkłady oszczędnościowe ludności • M3 – wszystkie składniki M2 plus duże wkłady depozytowe, oszczędności przedsiębiorstw i wkłady dewizowe J. Wilkin - Ekonomia Równanie I. Fishera i ilościowa teoria pieniądza M *V = P * T Gdzie: M – ogólna wielkość pieniądza w obiegu, np. w mld zł, mld $ itp. V – szybkość obiegu pieniądza (np. w roku) P – średni poziom cen T – rzeczowy wolumen towarów J. Wilkin - Ekonomia Funkcje banku centralnego • Emisja pieniądza gotówkowego • „Bank banków” • Kontrola funkcjonowania systemu bankowego • Zarządzanie rezerwą dewizową państwa • Kontrola kursu dewizowego J. Wilkin - Ekonomia Instrumenty polityki monetarnej • Emisja pieniądza gotówkowego • Ustalanie stopy rezerw obowiązkowych banków • Centralizacja rezerw gotówkowych • Ustalanie podstawowych stóp procentowych • Operacje „otwartego rynku” J. Wilkin - Ekonomia Znaczenie niezależności banku centralnego i sposoby zapewnienia tej niezależności • Zapis konstytucyjny • Sposób powoływania prezesa banku centralnego • Sposób wyłaniania Rady Polityki Pieniężnej • Sposoby kształtowania emisji pieniądza: według reguł i według zasad polityki dyskrecjonalnej J. Wilkin - Ekonomia Inflacja • Inflacja, jako zjawisko pieniężne • Inflacja: złożony proces makroekonomiczny, przejawiający się wzrostem poziomu cen i spadku siły nabywczej pieniądza • Stopa inflacji – stopa wzrostu ogólnego poziomu cen J. Wilkin - Ekonomia Rodzaje inflacji • • • - Inflacja wg źródeł powstawania: inflacja kosztowa (cost-push inflation) inflacja popytowa (demand-pull inflation) Inflacja wg form przejawiania się: inflacja cenowa (typowa dla gospodarki rynkowej) inflacja ukryta (typowa dla gospodarki planowej) Inflacja wg tempa wzrostu cen: inflacja pełzająca (do 10% rocznie) inflacja umiarkowana (10-20% rocznie) Inflacja wysoka (np.. 30-50% rocznie) inflacja galopująca (do kilkuset procent) hiperinflacja – niekontrolowana inflacja dochodząca do tysięcy procent rocznie J. Wilkin - Ekonomia Wskaźniki cen – wskaźniki inflacji • CPI (consumer price index) – wskaźnik cen konsumpcyjnych • PPI (producer price index) – wskaxnik cen hurtowych • GDP deflator – wskaźnik korygujący produkt krajowy brutto ze względu na inflację = PKB nominalny/PKB realny J. Wilkin - Ekonomia Procesy inflacyjne w okresie transformacji • Liberalizacja cen i przejście od inflacji ukrytej do inflacji cenowej • Sposoby walki z inflacją w okresie transformacji: - ograniczenie płac w sektorze publicznym - stabilizacja kursu dewizowego - ograniczanie wydatków państwa - demonopolizacja i wzrost konkurencji - „twarde ograniczenia budżetowe” - kontrola emisji pieniądza; uniezależnienie banku centralnego J. Wilkin - Ekonomia Inflacja a bezrobocie • Tzw. klasyczna (krótkookresowa) krzywa Phillipsa • Bezrobocie naturalne i bezrobocie koniunkturalne • Długookresowa krzywa Phillipsa – ujęcie monetarystyczne J. Wilkin - Ekonomia Pytania do wykładu 11 • Wyjaśnij dlaczego pieniądz można uznać za jeden z największych wynalazków ludzkości. Opisz główne funkcje jakie spełnia pieniądz; • Na czym polega makroekonomiczna rola pieniądza? • Uzasadnij znaczenie niezależności banku centralnego • Jakie instrumenty polityki antyinflacyjnej może wykorzystać bank centralny? • Jakie zależności makroekonomiczne ilustruje tzw. krzywa Phillipsa? J. Wilkin - Ekonomia
