„Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) jako narzędzie podnoszenia konkurencyjności sektora MSP” Dr Ewa Stawicka Mgr Marcin Ratajczak Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Wydział Nauk Ekonomicznych Cel opracowania Celem opracowania jest ukazanie znaczenia koncepcji społecznej odpowiedzialności w środowisku biznesu i podkreślenie jej ważności jako pozytywnego narzędzia w rywalizacji z konkurentami na rynku. Przedstawione zostaną także praktyczne przykłady podnoszenia konkurencyjności sektora MSP poprzez zastosowanie CSR. Historyczne uwarunkowania tworzenia klimatu etycznego • • • lata realnego socjalizmu jako etap wypaczenia wobec zasad etyki; lata po roku 1989 – eksplozja przedsiębiorczości i lata 90 –te „Biznesem biznesu jest biznes”; CSR – strategia firm – skupienie się na aspektach: 3 razy E: Ekonomiczność – Efektywność - Etyka 3 razy P: People – Planet – Profit. Swoistość idei CSR Idea CSR zakłada odchodzenie od tradycyjnego postrzegania przedsiębiorstwa jako organizacji autonomicznej, która wytwarza określone dobro w oderwaniu od sytuacji społecznej, w której funkcjonuje. Organizacja jest bowiem zbiorem interesów tych, którzy są wewnątrz i na zewnątrz niej, a jej przetrwanie zależy od stopnia realizacji oczekiwań zainteresowanych grup. Wymiary społecznej odpowiedzialności biznesu Społeczną odpowiedzialność biznesu można rozpatrywać w wymiarze: • wewnętrznym (wewnętrzne struktury: bezpieczeństwo pracy, zarządzanie zasobami ludzkimi, zarządzanie surowcami zużywanymi przez przedsiębiorstwo, wpływem działalności przedsiębiorstwa na środowisko naturalne); • zewnętrznym (działania poza wewnętrzną strukturę: wpływ na społeczności lokalne, stosunki z partnerami biznesowymi i innymi instytucjami, przestrzeganie praw człowieka, troska o środowisko naturalne). Modele CSR • Model after profit obligation, zawiera cztery stopnie odpowiedzialności przedsiębiorstwa: ekonomiczną, prawną, etyczną i filantropijną. • Model before profit obligation ma na celu zaakcentowanie, że konkretna firma działająca w pewnej strukturze społecznej musi przestrzegać obowiązujących w niej reguł, podtrzymywać ład społeczny i w tych dopiero ramach realizować cel ekonomiczny. Postawy przedsiębiorstw W praktyce przedsiębiorstwa przybierają jedną z czterech postaw w stosunku do zobowiązań społecznych: • oporu, • społecznego obowiązku, • społecznej reakcji, • społecznego wkładu, inaczej nazywaną polityką społeczną . Moralny klimat w organizacji • Wartości wyznawane i realizowane przez menedżerów oraz pracowników organizacji bazują na osobistych przekonaniach, które są wnoszone do organizacji, wpływają jak i czerpią z kultury organizacyjnej. • Kultura organizacyjna jest natomiast wyznacznikiem norm organizacyjnych, obejmuje pewne wzorce, wartości, zasady, zwyczaje, ceremonie, według których członkowie organizacji powinni postępować. • W praktyce firmy zanim przedstawią wzniosłe deklaracje odnośnie wprowadzania koncepcji społecznej odpowiedzialności w życie powinny przeanalizować pewne zagadnienia i elementy, które są pomocne w budowaniu systemu zarządzania społeczną odpowiedzialnością Dwadzieścia kroków w budowaniu systemu zarządzania społeczną odpowiedzialnością w biznesie Dwadzieścia kroków w budowaniu systemu zarządzania społeczną odpowiedzialnością w biznesie Źródło: na podstawie B. Rok: Odpowiedzialny biznes w nieodpowiedzialnym świecie. www.gazeta-it.pl (15.11.2007) Obszar: pracownicy Przykładem może tu być firma „MELBUD Sp. z o. o.” z Polski. Jest to średniej wielkości przedsiębiorstwo z branży budowlanej, które posiada wewnętrzny fundusz socjalny, z którego finansowane są różne pakiety kulturalne, edukacyjne i sportowe dla pracowników. Najlepsi pracownicy mogą liczyć także na pożyczkę, której spłata może zostać nawet częściowo umorzona. W takiej sytuacji pracownicy mają poczucie stabilizacji zawodowej oraz identyfikują się z firmą. Oddziałuje to na lepszą atmosferę oraz większe zaangażowanie w wykonywane zadania. Badanie „CSR and Competitiveness European SMEs Good Practice” przeprowadzone przez Austrian Institute for SME Research, Grant Programme 2005 Obszar: społeczeństwo Przykładem może być niewielka hurtownia „Stormberg AS” z Norwegii, która rekrutuje ponad 25% swoich pracowników spośród osób w trudnej sytuacji na rynku pracy. Obecnie prawie połowę osób w niej zatrudnionych stanowią byli więźniowie, uczniowie relegowani ze szkół czy osoby z problemem narkotykowym. Firma zyskuje lojalnych pracowników oraz korzysta z ich małej rotacji. Jedynie czterech pracowników odeszło z firmy od momentu jej zarejestrowania w 1998 roku. Badanie „CSR and Competitiveness European SMEs Good Practice” przeprowadzone przez Austrian Institute for SME Research, Grant Programme 2005 Obszar: rynek Jako przykład można tu podać małą firmę niemiecką, produkującą meble kuchenne, „Die Mobelmacher GmbH”. Organizuje ona bezpłatne kursy gotowania dla swoich klientów, aby zapoznać ich z ofertą własnych produktów kuchennych, jak i ze zdrową dietą. Raz w roku organizuje specjalne spotkania, aby podzielić się doświadczeniami z innymi producentami. W efekcie tego osiągnęła ona duży wzrost obrotów w ciągu kilku ostatnich lat. Badanie „CSR and Competitiveness European SMEs Good Practice” przeprowadzone przez Austrian Institute for SME Research, Grant Programme 2005 Obszar: środowisko naturalne Aby podać praktyczny przykład można odnieść się do niewielkiego zakładu fryzjerskiego „Maja’s Salong” z Norwegii. Gospodaruje on odpadami uwzględniając ich sortowanie oraz recycling, oszczędza energię poprzez wyłączanie świateł na noc oraz wykorzystuje wodę, szampony i kosmetyki do pielęgnacji włosów jedynie w niezbędnej ilości. Takie działania są korzystne nie tylko z ekologicznego punktu widzenia, ale również wpływają na redukcję kosztów tej firmy. Badanie „CSR and Competitiveness European SMEs Good Practice” przeprowadzone przez Austrian Institute for SME Research, Grant Programme 2005 Podsumowanie Pomimo tego, że koncepcja społecznej odpowiedzialności jest ważna dla wszystkich małych i średnich przedsiębiorców na globalnym rynku (uczestniczą tu różne grupy interesariuszy, również interesariusz milczący czyli środowisko naturalne), organizacje różnie reagują na nią. Zainteresowanie tematem stale rośnie, gdyż wszyscy ludzie powinni być świadomi, że dbanie o zachowanie równowagi zarówno w sferze ekonomicznej (wzrost gospodarczy), społecznej (poprawa jakości życia) i ekologicznej (ochrona środowiska) jest wspólnym obowiązkiem. Podsumowanie Poza tym, stosowanie CSR, pozytywnie wpływa na konkurencyjność sektora MSP. Pozwala ulepszać produkty, co skutkuje większym zadowoleniem i lojalnością klientów. Większa motywacja i zaangażowanie pracowników przekłada się na zwiększoną kreatywność i innowacyjność. Stwarza się pozytywny wizerunek firmy, a co za tym idzie poprawia się sytuacja na rynku pracy i współpraca z partnerami biznesowymi. W efekcie daje to zwiększenie sprzedaży i uzyskanie przewagi konkurencyjnej wynikającej z powyższych aspektów. Dziękujemy za uwagę!!!