Anizotropia - RynekKamienia.pl

STEGOS
Słownik Terminów GeOlogicznych dla Skalników
[ Część 3. ]
Anizotropia - Antygoryt
Anizotropia – zróżnicowanie wartości danego parametru w zależności od kierunku badania; a. kryształów
spowodowana jest ich wewnętrzną budową i przejawia
się m.in. w zmienności właściwości optycznych (np.
zróżnicowanie prędkości rozchodzenia się fali świetlnej
w różnych kierunkach), twardości, czy łupliwości; a. właściwości skał jest wynikiem ich kierunkowej () tekstury,
a najsilniej zaznacza się m.in. w łupkach, gnejsach, czy
warstwowanych piaskowcach (wykazujących np. wyższą
wytrzymałość na ściskanie w kierunku prostopadłym do
() laminacji lub () uławicenia, a niższą na kierunkach
równoległych do tych struktur); anizotropię parametrów surowca obserwuje się często np. na przykładzie
bloczności; a. parametrów złożowych to zróżnicowanie
zmienności złoża w rożnych kierunkach (np.: miąższość
złoża jest stała na kierunku wschód–zachód, ale spada
ku północy).
Anortozyt – zbiorowa nazwa prawie monomineralnych
() magmowych skał składających się w 90% ze ()
skaleni (plagioklazów), w zależności od nazwy (składu
chemicznego) plagioklazu wyróżnia się m.in. andezynit,
labradoryt i in., w zależności od zawartości minerałów
ciemnych i () akcesorycznych wyróżnia się wiele odmian a. (np. a. korundowe, oliwinowe i in.); najczęściej
występującą i najważniejszą z kamieniarskiego punktu
widzenia odmianą anortozytów są () labradoryty; a.
powstają w wyniku różnicowania się magmy i zastygają
w głębokich częściach skorupy ziemskiej lub () intrudują w kierunku powierzchni i tworzą rozległe () batolity.
Antracyt – odmiana węgla kamiennego o najwyższej
zawartości pierwiastka C (ok. 96%), charakterystyczna
jest jego ciemnoszara barwa oraz bardzo silny, półmetaliczny połysk; ze względu na głębokie przeobrażenie
materii organicznej nie występują w nim szczątki roślin; w
przemyśle wykorzystywany jest jako tzw. dodatek schudzający w procesie koksowania, stosuje się go też jako
adsorbent (substancję pochłaniającą) przy oczyszczaniu
ścieków; niekiedy a. lub węgiel antracytowy stosowane
są do wyrobu drobnej galanterii albo niewielkich rzeźb
– zazwyczaj o tematyce górniczej [fot.]; termin „antracyt” spotykany jest wśród handlowych nazw ozdobnych
płyt kamiennych – oczywiście chodzi tu jednak wyłącznie
o związek kolorystyczny antracytu i wykorzystywanych
niekiedy w skalnictwie ciemnych skał wulkanicznych.
Antygoryt – minerał, grupa () serpentynu
Paweł P. Zagożdżon, Katarzyna D. Zagożdzon
58
nk 31 I 2/2008
Anizotropia twardości na powierzchni słupkowego kryształu dystenu (in.
cjanitu); twardość podana w stopniach
skali () Mohsa; nazwa minerału nawiązuje do niezwykle wyraźnej anizotropii jego twardości: dis – podwójnie
oraz sthenos – siła (gr.)
Pamiątkowa płaskorzeźba wykonana z węgla
antracytowego
ANORTOZYT Jako ciekawostkę moż-
na podać, że a., choć nie tworzą dużych
wystąpień na Ziemi to są bardzo ważnym
składnikiem skorupy Księżyca – tzw. lądy
księżycowe (jasne obszary na powierzchni naszego satelity [rys.]) zbudowane są
przede wszystkim właśnie z tych skał.
Około 4,5 miliarda lat temu na Księżycu istniał głęboki na kilkaset kilometrów
ocean magmy. Magma ulegała stopniowemu rozdziałowi (dyferencjacji). Ku górze unosił się materiał o niższej gęstości
– z niego utworzyła się ostatecznie około
20-kilometrowej grubości skorupa anortozytowa. Z opadającego w dół gęstszego
materiału powstało () gabro. Setki milionów lat później powierzchnia naszego
satelity uległa silnemu „bombardowaniu”
– potężne uderzenia planetoid wybiły w
niej olbrzymie kratery. Kratery te zostały
wypełnione bazaltami które wytopiły się
z gabr – tak powstały ciemne księżycowe
„morza”.
Widoczna strona Księżyca – jasne obszary
to tzw. „lądy”, zbudowane głównie z anortozytów, ciemne „morza” wypełniają bazalty.
www.nowykamieniarz.pl