Mity - rodzaje

Pobrano z http://magda.of.pl
Mity - rodzaje
Mit jest to gatunek epicki, opowieść wyraŜająca wierzenia danej społeczności. Mit
dotyczył tego, co było na początku, opowiadał więc o stworzeniu świata, bogów i ludzi.
Bohaterami mitu byli bogowie lub ludzie wyposaŜeni w nadprzyrodzone cechy. Mit
występował pierwotnie w formie ustnej, a zapisywany był dopiero wówczas, gdy tracił
bezpośredni związek z wierzeniami i światopoglądem. Ze względu na funkcje, jakie pełniły
mity w staroŜytnym świecie dzielimy je na:
−
teogoniczne - opowiadające o narodzinach bogów
−
kosmogoniczne - przedstawiające powstawanie świata
−
antropogeniczne - wyjaśniające pochodzenie człowieka
−
genealogiczne - zajmujące się historią znanych rodów
Mity stanowiły integralny składnik kultury ludów pierwotnych, gdyŜ spełniały w tych
społeczeństwach waŜne i róŜnorodne funkcje:
−
poznawcze - pozwalały ludziom pierwotnym interpretować rzeczywistość
przyrodniczą, umieszczając racje wszelkiego rodzaju zjawisk w świecie
nadprzyrodzonym
−
światopoglądowe - umoŜliwiały interpretację zjawisk społecznych, stanowiły
motywacje wszelkich działań i obyczajów, a przede wszystkim rytuałów, były
waŜnym elementem więzi społecznej
−
sakralne - wyraŜały kult dla bogów, ukazywały obrzędy związane z tym kultem
Mity greckie nierozerwalnie związane były z funkcjonującą wówczas religią i
wierzeniami. Charakterystyczną cechą religii staroŜytnych Greków był bowiem politeizm,
czyli wielobóstwo. Grecy staroŜytni wierzyli w bardzo wielu bogów. Niemal kaŜda dziedzina
Ŝycia, kaŜda sfera ludzkich działań miała swego opiekuna, podobnie jak kaŜde miasto i
nieomal kaŜda osoba. Inną, równieŜ znamienną cechą staroŜytnej religii greckiej był jej
antropomorfizm, czyli przenoszenie cech typowo ludzkich na postacie bogów. Bogowie
greccy więc posiadali wady i zalety, kłócili się między sobą, rywalizowali, dręczyła ich
zazdrość, przeŜywali miłość i gniew, odczuwali strach. Ich „uczłowieczenie” było nieraz tak
wielkie, Ŝe schodzili z Olimpu na ziemię, przybierali ludzką postać, wiązali się z ziemskimi
kobietami. Wielokrotnie owocem tych związków były dzieci, zwane herosami. Stawali się oni
pośrednikami w stosunkach między ludźmi a bogami. Byli teŜ wyposaŜeni w cechy
nadprzyrodzone, obdarzeni nadludzką siłą i odwagą, dokonywali wielkich czynów dla dobra
ludzkości. Do najbardziej znanych herosów zaliczyć moŜemy: Heraklesa, Jazona, Orfeusza i
Perseusza. Jedyną cechą, jaką odróŜniali się bogowie od ludzi była nieśmiertelność, którą
zapewniało spoŜywanie pokarmu bogów (ambrozji) i picie nektaru, który gwarantował
wieczną młodość i urodę.
Do najbardziej znanych greckich mitów naleŜą:
−
−
mit prometejski - opiewa dzieje Prometeusza, który ukochał ludzkość (stworzył
człowieka z gliny i łez) i ukradł ogień z Olimpu. Ukarano go za to: przykuty do skał
Kaukazu cierpi męki (zgłodniały sęp wyjada mu wciąŜ odrastającą wątrobę).
Prometeusz po dziś dzień symbolizuje postawę poświęcenia się dla ludzkości oraz
buntu jednostki przeciw władzy bogów.
mit ikaryjski - o Dedalu i Ikarze (Dedal, konstruktor skrzydeł doleciał do brzegów
morza, natomiast jego syn Ikar zbyt zbliŜył się do słońca, które stopiło wosk skrzydeł,
Pobrano z http://magda.of.pl
−
−
−
−
−
−
po czym spadł on i utonął w morzu). Mit ten obrazuje odwieczną ludzką dąŜność do
lotu ku słońcu, do marzeń ponad rozsądek, do ryzyka dla spełnienia swych ideałów.
mit Syzyfa - króla gaduły i spryciarza, który nieraz przechytrzył bogów, za co został
w końcu skazany na ciągłe wtaczanie głazu pod górę: gdy był juŜ u szczytu, kamień
spadał w dół. Taka to była jego kara. Mit ten symbolizuje uciąŜliwą, bezowocną pracę,
ogromny i bezskuteczny wysiłek.
mit o pochodzeniu człowieka - otóŜ były cztery epoki ludzkości. Pierwsza, złota za
panowania Kronosa. Był to raj: rzeki płynęły mlekiem, a z drzew spływał miód,
ziemia sama wydawała plony, ludzie byli nieśmiertelni, a czas spędzali na radościach.
Po usunięciu Kronosa nastąpił wiek srebrny. Dzieciństwo ludzi trwało wówczas sto
lat. Wiek dojrzały był krótki i smutny. Zeus wytępił ludzi tej epoki. Nastąpił okres
brązu. Ludzie byli wojowniczy, o kamiennych sercach. Wszystko sporządzali z brązu:
odzieŜ, domy, miasta. Czwarta epoka trwająca do dziś to epoka Ŝelaza.
mit o pochodzeniu świata - oto na początku był Chaos, czyli połączenie istoty
boskiej oraz czterech Ŝywiołów. MoŜna to pojmować tak, Ŝe boskość była pierwotna,
lub moŜna tez inaczej: iŜ świat wyłonił się z walki czterech Ŝywiołów. Walka ta stale
obecna jest w bogach, w ich naturze i w bez-względności, z jaką postępują. Te cztery
Ŝywioły to ziemia, ogień, woda i powietrze. Pierwszymi bogami, jacy wyłonili się z
Chaosu i dali początek pozostałym bogom byli Uranos (Niebo) i Gaja (Ziemia). A
wraz z nimi powstał świat: słońce, ziemia, gwiazdy, rośliny i zwierzęta.
mit o Niobe - straciła ona czternaścioro dzieci (siedmiu synów i siedem córek) w
ciągu jednej chwili tylko dlatego, Ŝe nie oddała hołdu Latonie-bogini płodności.
Uosabia matkę rozpaczającą, tragiczną, skamieniałą z bólu.
mit o Heraklesie - heros o nadludzkiej sile, odwadze i męstwie. Uosobienie ludzi
pracowitych i cierpiących, trudu i nieugiętej wytrwałości.
mit o Apollinie i dziewięciu Muzach - Apollo to bóg słońca, światła, piękna i
dobroci. Zsyłał poetom natchnienie, przewodził twórczości. Muzy, w otoczeniu
których przebywał to: Kaliope (poezji epicznej), Klio (historii), Euterpe (liryki i
muzyki), Talia (komedii), Melpomena (tragedii), Terpsychora (liryki miłosnej, tańca),
Polichymnia (hymnu, poezji chóralnej), Urania (astronomii).
Z innych waŜnych mitów wymienić moŜna choćby: o jabłku niezgody (źródło wojny
trojańskiej), o rodzinie Labdakidów (nieszczęścia rodu Edypa), o puszce Pandory (z której
wypuszczono wszystkie nieszczęścia trapiące ludzkość).