Mit – definicje, cechy, rodzaje mitów Def. E. Nowicka „Mit jest opowieścią narracyjną, posługującą się symbolami i obrazami, ignorującą zasady logiki formalnej, dla odbiorców i opowiadających absolutnie prawdziwą, dosłowną, operującą swoistym poczuciem czasu i przestrzeni, mówiącą o sprawach wielkiej wagi (subiektywnej i obiektywnej) dla jednostki i zbiorowości, ignorującą problemy zbiorowości obcych. Tak rozumiany mit w postaci czystej występuje w społeczeństwie określanym modelowo jako sakralne, a w kulturze społeczeństw rozwiniętych posiada pewne analogie, z których najbliższa jest ideologia”. - wg I. Strentsky’ego: „Mit jest wszystkim i niczym. Jest prawdziwą historią i fałszywą, złudzeniem, świętością lub profanum, jest rzeczywisty lub fantastyczny, jest symbolem archetypem i stereotypem. Jest albo silnie ustrukturyzowany i logiczny albo emocjonalny tradycyjny i prymitywny albo jest częścią współczesnej ideologii. Mit mówi o bogach, ale przodkach, a czasami o zwykłych ludziach”. ( twórcze) objawieniem i i narzędziem, i prelogiczny, często także o - wg Levi – Straussa mity są wynikiem majsterkującego myślenia, zbierają do kupy różne części żeby usunąć problem, Levi – Strauss nazywa to bricolage, - wg A. Hultkrantz’a istotą mitologii jest odwoływanie się do przeszłości, do czasu mitycznego; mit jest precedensem, nie opisem, i nie ma być zajmujący; ma dawać wiedzę, pomagać poznawać życie i jego aspekty; to, co w przyrodzie zdarza się codziennie, np., wschód słońca, staje się w micie czymś wyjątkowym i sprawczym; należy to powtórzyć, aby wydarzenie trwało nadal, w przeciwieństwie bowiem do naszej recepcji czasu historycznego, gdzie zdarzenia są niepowtarzalne i jednorazowe, jest koncepcją czasu cyklicznego zakładającego powtarzalność jako naturę rzeczy, - wg R. Tomickiego mit można rozumieć na 3 sposoby: 1. węższy - mit jako opowieść; najczęściej spotykane w etnologii, folklorystyce, teorii literatury; Cechy szczególne • Etiologiczny charakter opowieści, • Czas rozgrywania się wydarzeń, • Osoby działające w postaci istot nadprzyrodzonych, • Kosmiczna i ogólnoludzka skala wydarzeń mitycznych oraz ich skutków, 2. rozszerzony – mit jako archaiczny światopogląd, 3. uogólniony – mit jako uniwersalna forma świadomości; mity są fałszywymi obrazami, kliszami, zachowaniami, które bazują na zbiorowej wierze w prawdziwość; mitu nie określa przedmiot przekazu, lecz sposób, w jaki się przekazuje – istnieją formalne granice mitu, nie ma substancjalnych; mitem staje się to, co nabiera znaczenia dla danej zbiorowości, - mit jest narracją, którą archaizowany język i styl wyróżnia od codziennej mowy, - mity nie są statycznym opisem świata, ale dynamiczną akcją, która obraca się wokół trudności, jakie napotykają bohaterowie, - zazwyczaj istnieje pewien tok narracji, który łączy ze sobą epizody i co najmniej jedna postać, której losy śledzimy od początku do końca, - mit jest sakralną historią, opowieścią o czasach pierwotnych, a zarazem wg Herskovitsa „w symboliczny sposób daje wyraz systemowi związków między człowiekiem a kosmosem”, - mit żyje własnym życiem, jest fenomenem samym w sobie, - jest nie tylko rzeczywistością opowiadaną, lecz rzeczywistością przeżywaną, - mity mogą mieć różne wersje, część z nich jest traktowana jak bajki, opowieści historyczne (radzę przypomnieć sobie lekturkę Malinowskiego bodajże Mit magia religia odnośnie podziału mitów u Trobriandczyków)1, - U Indian Makaritare najważniejszy jest cykl kosmogoniczny Watunna, śpiewany w sakralnym języku ademi, 1 W tejże lekturze Malinowski pisze: „W kulturze pierwotnej mit jest nieodzowny: wyraża, wzbogaca i kodyfikuje wierzenia; chroni i wzmacnia moralność; gwarantuje skuteczność rytuału i zawiera reguły praktyczne, którymi człowiek powinien się kierować. Mit jest więc żywotnym składnikiem cywilizacji ludzkiej; nie jest czczym opowiadaniem, ale aktywną stale działającą siłą. Nie jest rozumowym wyjaśnieniem ani wyobrażeniem artystycznym. Jest natomiast pragmatycznym dokumentem pierwotnej wiary i mądrości moralnej”. S. 303 Wg J. Bierhorsta żeby odczytać mit trzeba znać jego 3 właściwości: 1. narracja mitu polega na ciągłych powtórzeniach; pewne epizody powtarzają się w różnych zestawach, 2. postaci mityczne mają skłonność do „rozszczepiania się” – problem bliźniaków, małżonków itp., 3. mit jest „geometryczny”; wyraża ruch za pomocą stopniowego narastania, a metaforę za pomocą odrębnych symboli, które nie zostają połączone, - opowiadanie mitu podobne jest do przedstawienia; mity mają swojego wykonawcę i widownię, - świat przedstawiany w mitologiach jest strukturą dynamiczną, systemem całościowym, jest to rzeczywistość ab origine; Australijczycy posługują się określeniem Czas Snu, - mity kosmogoniczne opisują utworzenie świata jako efekt kolejnego wprowadzania opozycji binarnych np., niebo/ziemia; mają wyrażać zasadę stopniowego komplikowania rzeczywistości; zakończeniem procesu kosmogonicznego jest wprowadzająca ostateczne uporządkowanie działalność herosa kulturowego; Porządek tworzenia świata – schemat: Chaos – niebo i ziemia – Słońce, Księżyc, gwiazdy – czas – rośliny – zwierzęta – człowiek – dom itd., - mity eschatologiczne; ich genezą jest wyprostowanie czasu mitycznego tak, by miały charakter chronologiczny,
