Mit

ISTOTA MITU I JEGO RODZAJE
1. Pojęcie mitu. Mit jest opowieścią o stałej osnowie fabularnej będącej
przekazem wyobrażeń danej społeczności o pochodzeniu, naturze i
przeznaczeniu świata i człowieka. Mit jest opowieścią, która przedstawia i
organizuje wierzenia społeczności. Mit nazywa emocje; lęk, podniecenie,
ekscytację, radość, smutek itp. To, co tajemnicze i nieokreślone otrzymuje
kształt i wyraz w opowiadaniu mitycznym, np.: zjawiska przyrody, zagadka
bytu, pochodzenie życia, budowa wszechświata, motywacje ludzkich
zachowań itp..
2. Mitologia. Słowem mitologia ( z gr. mythos + logos, „mit i słowo”) określa się
zespół mitów danej społeczności, mniej lub bardziej ze sobą powiązanych,
które powstały i funkcjonują w ramach pewnej wspólnoty plemiennej lub
religijnej. Wyodrębnia się więc np. mitologię grecką, rzymską, celtycką,
słowiańską, akcentując w ten sposób jej przynależność do określonej kultury,
choć granice między mitologiami są często płynne. Można bez trudu wskazać
na wzajemne oddziaływania i przechodzenie w zmienionej postaci jakiś
tematów i wątków z jednego zespołu mitów do drugiego. Przykładem takich
związków jest, z jednej strony, obecność w mitologii greckiej tradycji Bliskiego
Wschodu, z drugiej – olbrzymi wpływ Greków na mitologię rzymską
3. Struktura mitu. Najistotniejszą właściwością mitu jest fabularność. Osią
konstrukcyjną mitu jest zazwyczaj przekroczenie zakazu – kiedy człowiek
śmiertelny staje przeciwko sacrum. Każdy mit ma strukturę dwuwarstwową,
składa się na nią : warstwa zewnętrzna znaczeń dosłownych – fabularna i
warstwa wewnętrzna znaczeń metaforycznych – najistotniejsza warstwa
znaczeniowa mitu. Zrozumienie sensu mitu wymaga wysiłku intelektualnego,
wrażliwości i zaangażowania polegającego na odkrywaniu znaczeń
metaforycznych mitycznej opowieści.
4. Funkcje mitów.
a) Poznawcze - np. wyjaśnianie niezrozumiałych zjawisk przyrody
b) Światopoglądowe – mity stanowią podstawę wierzeń
c) Sakralne – poprzez związek z kultem bóstw; uzasadniały, wyrażały i
kodyfikowały wierzenia danej społeczności
d) Kulturowe – były składnikiem więzi społecznej zbiorowości ludzkiej,
potwierdzały jej tożsamość, dostarczały motywacji do działania
5. Podział mitów.
a) Teogonicze – mówiące o powstaniu i naturze bóstw
b) Kosmogoniczne – mówiące o stworzeniu świata
c) Antropogeniczne – mówiące o powstaniu i naturze człowieka
d) Genealogiczne – opowiadające historie rodów, zbiorowości ich norm
społecznych i moralnych
6. Bohaterowie mitów : bogowie, herosi (ludzie obdarzeni nadprzyrodzonymi
możliwościami), demony, półbogowie.
7. Warunki funkcjonowania mitów:
 Istnieje dzięki społecznej akceptacji
 Tkwi w świadomości pokoleń
 Mit ma siłę przekształcania rzeczywistości
 Istnieje tylko dla tych, którzy weń wierzą
 Powrót do mitu, to powrót do myślenia symbolicznego
8. Kodyfikacja mitów starożytnej Grecji. Dokonali jej Homer i Hezjod. Nadali
oni bogom imiona, przydomki. Ich bogowie obdarzeni byli siłą, urodą, nabrali
cech antropomorficznych – ludzkich. Stworzyli genealogię bogów, z których
każdy panował nad inna dziedziną życia.
9. Mity źródłem toposów, motywów, archetypów. Z mitów wywodzą się stałe
obrazy, motywy, tzw. Miejsca wspólne. Powtarzający się obraz czy motyw
nazywamy toposem ( z gr. topos koinos „miejsce wspólne). Archetyp ( z gr.
archetypon „pierwowzór”) to prastary symbol ukryty w podświadomości
człowieka, który jest wytworem doświadczeń ludzkości. (np. archetyp matki,
ojca, raju itp.). Archetypy przejawiają się w snach, mitach, wyobrażeniach
religijnych. Pojęcie to wprowadził szwajcarski psycholog i psychiatra Carl
Gustaw Jung (1875-1961).