JOANNA STEFAŃSKA

mgr JOANNA STEFAŃSKA – język polski
TEMAT: FILOZOFIA PRZEDSOKRATEJSKA.
TEMAT LEKCJI: Od mitu do filozofii?
CELE LEKCJI:
 pogłębianie wiedzy na temat początków filozofii,
Uczeń umie:
 zdefiniować terminy kluczowe,
 stworzyć kulturowy obraz starożytnej Grecji,
 wejść w sposób myślenia ludzi odległych czasów,
 wskazać różnice między myśleniem mitycznym a filozofią.
METODY I FORMY PRACY:
wykład, krzyżówka, burz mózgów, tworzenie mitu
KLUCZOWE POJĘCIA:
mit, politeizm, kosmogonia, teogonia, filozofia; Ksenofanes, Tales, Hezjod, Homer
MATERIAŁY POMOCNICZE:
krzyżówka, plakat, p.Olsen „Przewodnik po „Swiecie Zofii”
CZAS REALIZACJI: 1 godz.
Przebieg lekcji:
1. Lekcję warto rozpocząć od wykładu według zaproponowanych punktów (patrz załączony konspekt); przy jego realizacji może być pomocna
plansza przygotowana jako ilustracja wykładu (projekt planszy w załącznikach – nr 1).
2. Metodą burzy mózgów próba znalezienia odpowiedzi na pytanie:
przedfilozoficzne?
Projektowane odpowiedzi:
- rozwój osobowy człowieka,
- myślenie współczesnego człowieka,
- kultury pierwotne (teksty XX wieku),
- mity,
Skąd możemy dzisiaj dowiedzieć się, jak wyglądało myślenie
-
opinie potoczne,
teksty kultury.
3. Wyobraźcie sobie jakieś zjawisko przyrody: burzę, zmianę pór roku, zachód słońca itp. i wytłumaczcie je tak, jak mogliby to zrobić ludzie
starożytni, nieposiadający Waszej wiedzy (praca indywidualna, uczniowie otrzymują materiał nr 2).
4. Uczniowie prezentują swoje mity. Można zaproponować konkurs na najpiękniejszy mit, który uczniowie wybiorą przez głosowanie wśród 5
– 6 przeczytanych wypowiedzi.
5. Nauczyciel zapoczątkowuje dyskusję na temat, czy dzisiaj posługujemy się myśleniem mitycznym w tłumaczeniu świata.
6. Jako podsumowanie proponujemy uczniom załączoną do scenariusza krzyżówkę (materiał nr 3).
KONSPEKT WYKŁADU
1. Dlaczego Grecja?
-
kraj górzysty, nieurodzajny; nie był często atakowany, bo morza utrudniały wojny; przyciągała za to kolonizatorów – dzięki temu Grecy
obcowali z kulturą innych państw; polis – greckie miasta – państwa współzawodniczyły ze sobą – także pod względem rozwoju kultury;
umysłowość Greków cechowało: zainteresowania otaczającym światem, postawa śmiała wobec ludzi, życzliwość, żądza jasności,
umiłowanie rzeczy konkretnych, zdolność do abstrakcyjnego rozumowania, zdziwienie światem, umiejętność stawiania pytań, poczucie
godności człowieka, dociekliwość.
2. Co poprzedza filozofię czyli czym zajmowali się starożytni Grecy, jak żyli i co potrafili?



religia – gdyż była próbą ujarzmienia niezrozumiałego świata przyrody; tworzenie bóstw – potęg wyższych od człowieka;
potrzeby religii w pewnym momencie połączyły się z potrzebami natury poetyckiej, moralnej i poznawczej;
koncepcja poetycka religii – polega na stworzeniu mitologii Olimpu, nieznanej pierwotnym Grekom; świat bogów greckich to świat
politeistyczny czyli wielu bogów; wśród nich najbardziej znani to: Zeus, Hera, Afrodyta, Hefajstos, Hades, Posejdon, Demeter, Kora; o nich
tworzono mity – czyli opowieści o wierzeniach starożytnych ludów;
koncepcja religijno – moralna - czyli myśli o trwaniu duszy, o sprawiedliwości, o pozagrobowej nagrodzie i karze,;
koncepcja religijno – poznawcza - czyli tłumaczenie dzięki mitom genezy powstania świata (kosmogonia) i bogów (teogonia); w VIII w.
p.n.e. Hezjod z Askry zestawił w poetyckiej formie teogonię grecką; obok niego wpływ na kształtowanie mitologii miał także Homer
-
umiejętności praktyczne starożytnych Greków: prowadzenie rachunków, mierzenie przestrzeni, poruszanie się w przestrzeni i na lądzie, i na
morzu, leczenie chorób – ich umiejętności były czysto praktyczne, nie znali przyczyn, zrodziła się potrzeba przetworzenia praktyki w teorię;
-
reguły życiowe Greków – najważniejsze to żyć tak, by sobie przynieść korzyść, a innym krzywdy nie zrobić; mędrcy zalecali umiar i
rozsądek; mówiono: „Umiar jest najlepszy”, „Znaj stosowną chwilę”, „Rozkosze są śmiertelne, cnoty nieśmiertelne”; najbardziej znani wśród
mędrców: Solon – pierwszy prawodawca Aten; Tales – pierwszy, który przeszedł od myślenia mitycznego do filozofii, doradzał Jończykom
utworzenie państwa związkowego.
3. Za co krytykowali mity pierwsi filozofowie?


w VI w.p.n.e. Ksenofanes powiedział: „Ludzie stworzyli bogów na swój własny obraz, Śmiertelnym się zdaje, że bogowie zostali zrodzeni
jak oni, że noszą ich szaty, mają ich głos i postać. Etiopowie uważają, że ich bogowie mają nosy spłaszczone i są czarni, Trakowie zaś, że
mają niebieskie oczy i rude włosy. Gdyby woły, konie i lwy miały ręce i mogły nimi malować, to konie malowałyby obrazy bogów podobne
do koni, a woły – podobne do wołów”.
bogowie są za ludzcy – być może zatem są jedynie wytworami ludzkiej fantazji.
4. Kiedy powstała filozofia?

w VII w.p.n.e., a rozkwit przypadł na V w.p.n.e.
5. Co oznacza termin filozofia?


gr. phileo – kocham, gr. sophia – mądrość, zatem to „umiłowanie mądrości”
u podstaw filozofii leży myślenie i zdziwienie światem.
GRECY
REGUŁY ŻYCIOWE
UMIEJĘTNOŚCI
PRAKTYCZNE
JAK PRZEŁOŻYĆ
RELIGIA
UMIAR I ROZSĄDEK
PRAKTYKĘ NA TEORIĘ?
SOLON I TALES
POETYCKOŚĆ
MITOLOGIA
MIT
POLITEIZM
MORALNOŚĆ
POZNANIE
- DUSZA?
- SPRAWIEDLIWOŚĆ?
- NAGRODA I KARA
POZA GROBEM?
HEZJOD HOMER
CHAOS
KRYTYKA!
KSENOFANES
SKĄD WZIĄŁ SIĘ ŚWIAT?
(KOSMOGONIA)
SKĄD WZIĘLI SIĘ BOGOWIE?
(TEOGONIA)
KRYTYKA !
ZEUS
KRYTYKA!
VII w.p.n.e.
BOGOWIE SĄ ZA LUDZCY!
FILOZOFOWIE PIERWSI - TALES