Epoka starożytna obejmuje swoją nazwą wiele zjawisk

Epoka starożytna obejmuje swoją nazwą wiele zjawisk rozwijających się nieraz na terenach
odległych od siebie. W tym okresie kształtowały się najstarsze cywilizacje świata, m.in.:
Mezopotamii, Persji czy Egiptu. Ich osiągnięcia zdumiewają do dziś. Jednak dla dziedzictwa
europejskiego najważniejsze znaczenie miały dokonania Greków i Rzymian. Uważa się je za
dwa główne źródła naszej kultury.
Za początek starożytności przyjmuje się okres IV tysiąclecia p.n.e. Powstały wtedy pierwsze
miasta, wynaleziono również pismo. Pojawiło się również wiele rozmaitych religii i wierzeń,
o których głównie będzie mowa w tym wypracowaniu. Koniec epoki starożytnej wyznacza
upadek cesarstwa zachodniorzymskiego
w 476 r. n.e.
Zdecydowana większość systemów
religijnych starożytnego świata miała charakter politeistyczny, co oznacza, iż wyznawano
wielu bogów. Religia jest nieodłącznym elementem życia społeczeństwa. Ludzie od
najdawniejszych czasów wierzyli w boga lub bogów. Modlili się do niego/nich o zdrowie
, pokój, dobrobyt i wiele inny rzeczy. Polecali siebie i swoich bliskich opiece. Wierzyli, że
jest ktoś poza światem o wiele potężniejszy i mądrzejszy od nich, który czuwa nad
wszystkim. Starali się o jego/ich przychylność, poprzez składanie ofiar, i nigdy się mu/im nie
sprzeciwiali. Wszelkiego rodzaju kataklizmy i inne nieszczęścia
uważali za jego/ich gniew.
Pierwszymi cywilizacjami na terenie Mezopotamii między rzekami Tygrys i Eufrat byli
Sumerowie, Babilończycy i Asyryjczycy. Zamieszkiwali oni tamte terytoria między L a VII
wiekiem p.n.e. Rozwinął się tam politeistyczny system religijny, w którym najważniejsze
miejsce zajmowała babilońska bogini Isztar oraz bóg Marduk. W najstarszych państwach –
miastach mezopotamskiej cywilizacji centrum administracyjne stanowiły zespoły świątynne,
a naczelną rolę w państwie odgrywali kapłani powołani przez bogów.
Egipcjanie, podobnie jak mieszkańcy Mezopotamii, byli politeistami. Wierzyli, że źródłem
życia na ziemi jest Słońce, dlatego za najważniejsze bóstwo uważali boga Słońca – Re.
Sprawował on władzę nie tylko nad światem ludzi, lecz także nad innymi bogami i krainą
zmarłych. Oprócz niego szczególną czcią darzono Ozyrysa – pana odradzającego się życia –
oraz jego małżonkę, władczynię nieba i ziemi – Izydę. Do najważniejszych bóstw zaliczano
także Seta, Thota i Horusa. Na posągach, płaskorzeźbach i malowidłach bóstwa egipskie były
często przedstawiane jako postacie ludzkie z głowami zwierząt
Żydzi w przeciwieństwie do poprzednich religii wierzyli tylko w jednego Boga – Jahwe –
którego uznawali za stwórcę świata. Wyznawana przez nich religia – judaizm – była, więc
religią monoteistyczną. Hebrajczycy uważali, że Jahwe otoczył ich szczególną opieką i
uczynił narodem wybranym. W zamian mieli być posłuszni oraz przestrzegać ustanowionych
przez Boga praw. Najważniejsze z nich zawarto w dekalogu, czyli zbiorze dziesięciorga
przykazań. Według Żydów miały one symbolizować przymierze z Jahwe. Klęski i
nieszczęścia, które spadały od tej pory na naród żydowski, tłumaczono, jako karę za łamanie
boskich przykazań.
Grecy, jak większość ludów w starożytnym świecie, byli politeistami. Dostrzegali działanie
bogów we wszystkim, co działo się w przyrodzie i życiu człowieka. Wierzyli, że za pioruny i
deszcz odpowiada najważniejszy bóg grecki – Zeus. Do najważniejszych bogów grecki
należeli również: Hera, Demeter, Ares, Posejdon, Apollo, Asklepios, Atena, Hades.
Mieszkańcy Hellady uważali, że bogowie greccy z wyglądu
i charakteru przypominają ludzi. Dlatego bóstwom przypisywali nie tylko ich zalety, lecz
także wady, takie jak zawiść czy kłótliwość. W przeciwieństwie do ludzi, bogowie jednak
byli nieśmiertelni, zachowywali wieczną młodość oraz mieli dar przewidywania przyszłości.
Wyobrażano sobie, że mieszkają na niedostępnym szczycie Olimpu - najwyższej góry Grecji.
Rzymianie uważali, że są bardzo religijni. Według nich na świecie obok siebie żyli bogowie i
ludzie. Wierzono jednak, że bóstwa są potężniejsze od człowieka i rozgniewane mogą okazać
się niebezpieczne. Za najważniejszego rzymskiego boga uznawano Jowisza, który – podobnie
jak grecki Zeus – sprawował władzę nad bogami i ludźmi. Jowiszowi towarzyszyły dwie
boginie – Junona i Minerwa. Wielką czcią otaczano również boga wojny – Marsa,
uznawanego za ojca Romulusa. Ważną rolę odgrywała również Westa – opiekunka
domowego ogniska. W rzymskiej świątyni bogini nieustannie płonął ogień – symbol
pomyślności Rzymu. Religia Rzymian zawierała wiele motywów zaczerpniętych z wierzeń
ludu Etrusków i Greków. Po zdobyciu nowych ziem mieszkańcy Rzymu starali się zapewnić
sobie nie tylko posłuszeństwo pokonanych ludów, lecz także przychylność miejscowych
bóstw. W tym celu nawet w stolicy imperium wznosili świątynie poświęcone niektórym
obcym bogom.