Scenariusz zajęć dla uczniów klasy I (I etap edukacyjny)

Edukacja wczesnoszkolna, poziom edukacyjny I, klasa I
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
Scenariusz zajęć dla uczniów klasy I (I etap edukacyjny)
Temat
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
Cele
Uczeń:
1. Uświadamia sobie potrzebę ruchu na świeżym powietrzu. (10.4)
2. Kształtuje umiejętność uważnego słuchania. (1.1a)
3. Doskonali umiejętność współpracy w grupie. (5.2)
4. Poznaje i utrwala pojęcia: oś symetrii, lewa, prawa część ciała. (7.1e,
7.1f)
5. Przelicza palce dłoni. (7.2a)
6. Kształtuje w sobie poczucie rytmu. (3.2)
Wykaz nabywanych
umiejętności
1.
2.
3.
4.
5.
Metody
1. Podające (pogadanka, wyjaśnianie, instruktaż).
2. Metoda ćwiczeń praktycznych (gry i zabawy dydaktyczne, korzystanie
z różnych źródeł informacji).
3. Eksponujące (pokaz czynności, programów komputerowych,
wykonanych przez uczniów prac).
4. Problemowa (metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy).
Formy
1. Praca z całą grupą.
2. Praca dzieci w grupach/parach.
3. Praca indywidualna.
Środki dydaktyczne
1.
2.
3.
4.
5.
(podkreślone pomoce
multimedialne)
Kształtowanie umiejętności uważnego słuchania.
Doskonalenie umiejętności współpracy w grupie.
Ćwiczenie motoryki dużej.
Ćwiczenie motoryki małej (wycinanie, wydzieranie kształtu postaci).
Rozwijanie koordynacji ruchowej oraz umiejętności planowania ruchu
(praksji), kształtowanie świadomości własnego ciała.
6. Doskonalenie pamięci słuchowej.
7. Integracja zespołu klasowego.
Pokaz slajdów pt. „Zabawy dzieci na świeżym powietrzu”.
Pokaz slajdów z narracja pt. „Tajemnice naszego ciała”.
Ćwiczenie interaktywne pt. „Nasze zmysły”.
Kartki papieru.
Małe czerwone serduszka do przyklejenia na lewej ręce dziecka
i na ławki.
6. Duże arkusze papieru szarego lub gazety, grube pisaki, karteczki
koloru czerwonego z konturem serca, nożyczki (dla każdego
dziecka).
7. Sznureczek o długości ok. 130 cm.
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
1
Edukacja wczesnoszkolna, poziom edukacyjny I, klasa I
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
8. Klamerki.
9. Do wyboru: słomki i kubeczki z wodą lub słomki i watki lub baloniki.
10. Ekran multimedialny pt. „Zagadki dźwiękowe” – odgłosy czynności,
jakie może wykonywać dziecko różnymi częściami ciała.
11. Bębenek.
12. Ćwiczenie interaktywne doskonalące orientację w przestrzeni
i percepcję wzrokową – „Liczenie palców”.
13. Ćwiczenie interaktywne „Gry i zabawy”.
14. Karta pracy – układanka „Zabawy ruchowe”.
15. Karta pracy do wydruku („Rysowanie po śladzie”).
Proponowany czas
zajęć
120 min.
Opis sposobu realizacji
Indywidualizacja nauczania
uwzględniająca specjalne
potrzeby edukacyjne
1. Przywitanie dzieci i nauczyciela – zabawa integrująca
grupę.
Nauczyciel wita się z dziećmi i zaprasza
je do wspólnego przywitania się za pomocą różnych
części ciała. Dzieci witają się na różne sposoby, m.in.
podają sobie dłonie, a także dotykają się łokciami,
piąstkami, stopami, kolankami i czołami, wypowiadając
przy tym wybraną rymowankę, np.:
‒ „Witamy się zgodnie, bo tak jest modnie!”
‒ „Każdemu na zgodę podaję swą nogę!”
‒ „Każdemu w podzięce podaję swe ręce!”
‒ „Witamy się czółkami, bo jesteśmy koleżankami.”
‒ „Witamy się rączkami, bo jesteśmy koleżkami.”
Dzieciom, które nie potrafią
wskazać danej część ciała,
pomaga nauczyciel.
2. Rozmowa kierowana.
Dzieci siedzą w kręgu i rozmawiają o tym, jak wygląda
człowiek (dziecko). Wskazują różne części ciała i mówią
o tym, do czego potrzebne są dziecku ręce (dłonie,
palce), nogi, nos, oczy i język. Wskazują
na występowanie zmysłów: dotyku, smaku i węchu,
słuchu, wzroku.
3. Pokaz slajdów „Zabawy dzieci na świeżym powietrzu”.
Nauczyciel prezentuje pokaz slajdów pt. „Zabawy dzieci
na świeżym powietrzu”. Opowiada o potrzebie ruchu
na świeżym powietrzu. Komentuje czynności
przedstawione na slajdach. Następnie zwraca uwagę
Dzieci o większej potrzebie ruchu
mogą posługiwać się ruchem przy
wskazywaniu części ciała
(pojedynczo).
Nauczyciel zachowuje średnie
tempo mówienia.
Ilustracje powinny być możliwie
duże, wyraźne, jednoznaczne,
odpowiednie do możliwości
percepcyjnych uczniów w tym
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
2
Edukacja wczesnoszkolna, poziom edukacyjny I, klasa I
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
dzieci na poszczególne części ciała – co robią,
za co są odpowiedzialne w czasie danej zabawy
(np. w zabawie na skakance potrzebne są nam sprawne
ruchy nóg i rąk).
wieku.
4. Ćwiczenie interaktywne „Gry i zabawy”.
Dzieci decydują, które sposoby spędzania wolnego
czasu są dobre dla ich zdrowia.
5. Zabawa dramowa „Zgadnij, co lubię robić rękami” lub
jej odmiana: „Zgadnij, co lubię robić”.
Wybrane dziecko pokazuje ruchem ciała (lub wybraną
częścią ciała) czynność, a pozostali uczniowie odgadują
prezentowane zajęcie.
6. Zabawy kształtujące świadomość ciała.
a) Nauczyciel prezentuje na wybranym dziecku oś
symetrii – linię przebiegającą wzdłuż ciała –
i komentuje:
„Oś symetrii, to taka linia, która dzieli nasze ciało
na dwie części. Można ją narysować paluszkiem
(jest niewidzialna) lub zaznaczyć kolorowym
sznureczkiem. Rysuję po sznureczku linię przez
środek czoła, wzdłuż nosa, ust, brody, szyi, wzdłuż
bluzki po guziczkach, pomiędzy nóżkami,
aż do podłogi”.
b) Nauczyciel określa z dzieckiem lewą część ciała.
Ustala w pierwszej kolejności, gdzie znajduje się
serce. Dziecko podskakuje w miejscu i szuka swoją
ręką, miejsca, gdzie czuje bicie serca. Nauczyciel
potwierdza ten fakt mówiąc:
„Tu bije twoje serce” i przypina w odpowiednim
miejscu klamerkę. Serce znajduje się po lewej
stronie ciała, więc wszystkie inne części ciała, które
znajdują się po tej stronie są LEWE: „Tu masz więc
lewą rękę, lewą nogę… itd.”
Zabawa ruchowa – orientacja w schemacie ciała
Dzieci wykonują ćwiczenia na polecenie
nauczyciela:
‒ Podnieś lewą rękę do góry!
‒ Złap się za lewe ucho!
‒ Tupnij lewą nogą!
‒ Stań na prawej nodze!
‒ Mrugnij lewym okiem!
‒ Pomasuj lewe ucho!
Nauczyciel systematycznie
podsuwa uczniom różne metody
i techniki uczenia się, tak
aby dziecko mogło wybrać
najbardziej mu przyjazną, czyli
skuteczną i interesującą dla niego.
Nauczyciel przykleja na lewe ręce
dzieci czerwone serduszka wycięte
z papieru.
Nauczyciel wybiera
do wykonywania ćwiczeń dziecko,
które ma większy problem
z określaniem stron ciała.
Bezpośrednie doświadczenie
pozwoli mu lepiej zrozumieć
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
3
Edukacja wczesnoszkolna, poziom edukacyjny I, klasa I
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
‒ Ściśnij klamerkę paluszkami lewej dłoni!
c) Nauczyciel określa z dzieckiem prawą część ciała.
Informuje ucznia, że druga strona to prawa, więc
wszystkie części ciała, które się po tej stronie
znajdują, są PRAWE.
7. Pokaz slajdów „Tajemnice naszego ciała”
Nauczyciel zaprasza dzieci do obejrzenia pokazu
slajdów z narracją.
Treść filmu dotyczy min.:
 serca człowieka (jak wygląda, do czego służy),
 funkcjonowania zmysłów.
różnicowanie stron.
Dzieci wrażliwsze i z wyższym
poziomem lęku zostają
odpowiednio przygotowane przez
nauczyciela do odbioru filmu.
Polecenie do wielokrotnego
odtwarzania, proste
i nieskomplikowane.
Ilustracje są odpowiednie
do możliwości percepcyjnych
uczniów w tym wieku.
Jeśli w grupie znajdują się dzieci
z trudnościami słuchowymi
(obniżona percepcja słuchowa,
niedosłuch) lub z problemami
w skupieniu się, nauczyciel może
skorzystać z pliku zawierającego
transkrypcję narracji bajki, animacji
lub filmu. Tekst należy przeczytać
głośno przed projekcją, upewniając
się, że wszystkie dzieci wiedzą,
o czym będzie mowa
w wyświetlanym materiale
i na co mają zwrócić uwagę. Jeśli
nauczyciel uzna to za zasadne,
materiał można wyświetlić
dwukrotnie.
8. Ćwiczenie interaktywne pt. „Nasze zmysły”.
Dzieci oglądają ilustracje przedstawiającą narządy
zmysłów i nazywają zmysły, które są z nimi związane.
Następnie liczą, ile zmysłów posiada człowiek.
9. Ćwiczenie kształcące poczucie rytmu i pamięć słuchową.
Nauczyciel przy pomocy bębenka wystukuje rytm
bijącego serca:
** ** **
** ** **
Dzieci, które nie potrafią
samodzielnie wyklaskać rytmu
mogą wykonać to zadanie
z pomocą nauczyciela
i z akompaniamentem.
Po kilku rytmicznych uderzeniach zwraca się do dzieci:
„Tak bije serduszko”.
Dzieci w grupie i samodzielnie wyklaskują ten rytm
(lub w inny sposób wystukują, np. palcem w stół,
nogą w podłogę).
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
4
Edukacja wczesnoszkolna, poziom edukacyjny I, klasa I
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
10. Ćwiczenie grafomotoryczne i manualne –
obrysowywanie postaci i wycinanie kształtu serca.
Dzieci pracują w parach. Jedno dziecko kładzie się
na plecach na dużym arkuszu papieru (lub gazecie),
drugie obrysowuje jego sylwetkę, a następnie następuje
zmiana ról.
Uczniowie wycinają po śladzie kształt serca
z czerwonego papieru i przyklejają je w odpowiednim
miejscu, a następnie kolorują wybrane elementy
w konturach ciała. Wspólnie nazywają części ciała
wskazane przez nauczyciela.
Dzieci, które mylą ręce (lewa –
prawa) otrzymują wskazówki:
odniesienie do ręki z czerwonym
serduszkiem (najlepiej wycięte
z folii samoprzylepnej).
Dzieci, które nie potrafią wycinać,
mogą kształt serduszka wydzierać.
11. Zagadki dźwiękowe.
Nauczyciel prezentuje uczniom nagrania zgromadzone
na ekranie interaktywnym „Zagadki dźwiękowe”. Dzieci
odgadują zagadki i określają, jaka część ciała wykonuje
daną czynność, np.:
‒ bulgotanie wodą,
‒ klaskanie w dłonie,
‒ cmokanie,
‒ kopanie piłki,
‒ bicie serca,
‒ chodzenie po śniegu (skrzypienie butów na śniegu),
‒ skakanie na skakance,
‒ ślizganie się na ślizgawce,
‒ parskanie,
‒ dmuchanie (np. balonika),
‒ pociąganie nosem (kichanie).
Dzieci z niedosłuchem powinny
znajdować się bliżej głośnika
(lub z nakierowaniem na ucho
zdrowe) albo mieć możliwość
odsłuchania nagrania głośniej.
12. Ćwiczenia artykulacyjne i oddechowe.
Nauczyciel proponuje uczniom zabawę do wyboru:
‒ bulgotanie (za pomocą słomki w wodzie),
‒ dmuchanie balonika,
‒ dmuchanie na kawałek watki,
‒ cmokanie,
‒ parskanie.
13. Ćwiczenie grafomotoryczne, obrysowywanie lewej dłoni.
Dzieci obrysowują swoją lewą dłoń na kartce z bloku.
Rysują na niej także małe czerwone serduszko.
14. Zabawa kształtująca pojęcie liczby – praktyczne
działania matematyczne.
Uwaga na właściwy tor oddechowy
(wdech powietrza nosem – wydech
ustami).
W lewym górnym rogu ławki/stolika
jest naklejone czerwone serduszko
wykonane z folii samoprzylepnej.
Dzieci, które niewłaściwie trzymają
narzędzie do rysowania otrzymują
nasadkę korygującą chwyt.
Nauczyciel pokazuje sposób
ułożenia (chowania) palców.
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
5
Edukacja wczesnoszkolna, poziom edukacyjny I, klasa I
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
Nauczyciel proponuje zabawę:
‒ przeliczanie palców obu dłoni,
‒ pokazywanie na palcach liczby na polecenia
nauczyciela, układanie z czterech paluszków
kształtu „serduszka” (2 kciuki układają się ku dołowi,
2 palce wskazujące są zgięte i przylegają do siebie
w miejscu paznokci).
15. Ćwiczenie do wyboru: „Liczenie palców” lub „Zabawy
ruchowe – układanka”.
Nauczyciel proponuje dzieciom ćwiczenia doskonalące
orientację w przestrzeni i percepcję wzrokową
do wyboru:
 ćwiczenie interaktywne prezentujące dłonie
ze schowanymi palcami: uczniowie liczą palce
i wpisują do luk odpowiednie liczby;
 puzzle – układanie obrazków z części (dzieci
bawiące się na świeżym powietrzu).
16. Zabawa ruchowa „Lustro”.
Dzieci dobierają się parami. Jedno dziecko w parze
demonstruje proste ruchy różnymi częściami ciała,
a drugie jest lusterkiem, które odzwierciedla ten sam
ruch. Utrudnieniem będzie nazywanie czynności, które
wykonuje uczeń. Zabawa polega na włączeniu do ruchu
nazywania czynności.
17. Podsumowanie zajęć.
Nauczyciel pyta dzieci, czy zapamiętały, gdzie mają lewą
rękę i prosi, aby na pożegnanie pomachały do siebie
lewymi dłońmi. Wręcza dzieciom DYPLOM oraz
przydziela sprawność: „CZUŁE SERDUSZKO”.
18. Zadanie domowe. Ćwiczenie „Rysowanie po śladzie” –
karta pracy. Dzieci otrzymują wzory do rysowania po
śladzie i kolorowania według własnego pomysłu.
Uwagi o realizacji
tematu
Pomaga dzieciom, które mają
problem z planowaniem ruchu
(praksją), czyli prawidłowym
ułożeniem palców według
wskazówek.
Wybieramy odpowiedni poziom
trudności ćwiczenia
– puzzle są dostępne w wersji
złożonej z 10 elementów
(z podpowiedzią w postaci
ułożonego obrazka) i z 15 części.
Nauczyciel bacznie obserwuje
dzieci o gorszej koordynacji,
mające problem z dokładnym
odzwierciedleniem ruchu. Tym
dzieciom należy umożliwić
wykonywanie tylko bardzo prostych
ruchów.
Dzieci przyklejają na dyplomie
symbole sprawności, zdobyte
podczas kolejnych zajęć (działanie
zwiększające motywację do nauki).
Dla dzieci z trudnościami
grafomotorycznymi przygotowano
wydruk w wersji uproszczonej.
Poznanie budowy ciała człowieka i nazywanie jego części to doskonały
moment, aby uświadomić dzieciom, że człowiek uczy się poprzez zmysły.
Całe ciało jest odbiorcą ogromnej ilości bodźców: dotykowych, smakowowęchowych, słuchowych, wzrokowych oraz ruchowych. Do przyjmowania
tych wrażeń niezbędne są poszczególne części ciała, a więc: ucho, oko,
nos, język, skóra na całym ciele, kończyny oraz wiele innych organów.
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
6
Edukacja wczesnoszkolna, poziom edukacyjny I, klasa I
A to ci dopiero! Ile ciekawych tajemnic kryje nasze ciało!
To warto wiedzieć
Podczas pracy z dziećmi w wieku 6–7 lat warto wykorzystywać naturalne
sytuacje do kształtowania pojęć o świecie i doskonalenia procesu uczenia
się. Uwrażliwianie zmysłów i poprawa ich funkcjonowania pozwolą na
późniejsze wykorzystanie ich przez dziecko do efektywnego uczenia się.
Ważne, aby przy tym samodzielnym doświadczaniu pamiętać
o prawidłowym wykorzystaniu ruchu. Ruch jest naturalną aktywnością
dziecka i to w niej, jakby „przy okazji”, mogą się kształtować różne
pojęcia. W czasie odpowiedniej aktywności ruchowej dziecko ćwiczy
również praksję, a więc umiejętność planowania ruchu.
Dziecko z dobrą praksją nie musi zbyt długo się zastanawiać ani wkładać
zbyt dużego wysiłku w poszczególne etapy czynności. Jego ciało
automatycznie „wie”, co należy robić, nawet wtedy, gdy dana aktywność
jest dla niego nowa. Jeżeli zauważymy, że uczeń ma problem
z wykonywaniem złożonych czynności, należy ćwiczenie podzielić
na etapy i wykonywać prostsze ruchy po kolei, precyzyjnie je
demonstrując. Warto też, dotykając poszczególnych części ciała dziecka,
wskazać, jak wykonać prosty ruch, a następnie – jak łączyć ten ruch
z innym, bardziej skomplikowanym.
Stosując zabawy, nauczyciel musi dobrze znać dziecko: wiedzieć o jego
przewlekłych chorobach (np. astmie, padaczce, alergiach). To ważny
wyznacznik możliwości stosowania różnych elementów, np.
przeciwwskazaniem do stymulacji przedsionkowej (huśtanie, turlanie,
obroty itp.) jest padaczka; dzieci alergiczne nie tolerują pewnych
zapachów i smaków; dla dzieci z astmą przeciwwskazaniem może być
wąchanie olejków albo zbyt duży wysiłek fizyczny itd.).
Na to, jak ważny jest wpływ poszczególnych zmysłów na rozwój dziecka
i nabywanie odpowiedniej dojrzałości do podjęcia nauki w szkole
wskazuje A. J. Ayres, twórczyni integracji sensorycznej. Według
założeń tej metody zmysły: dotyku, węchu, smaku, słuchu i wzroku oraz
trzy układy sensoryczne: dotykowy, przedsionkowy i proprioceptywny,
powinny bardzo dobrze funkcjonować i współpracować ze sobą.
W przeciwnym razie dziecko ma kłopot z interakcjami z otoczeniem,
a także z rozpoznawaniem sygnałów wysyłanych przez własny organizm.
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli"
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
7