SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Reakcje chemiczne” Chemia, III etap

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „REAKCJE CHEMICZNE”
CHEMIA, III ETAP EDUKACYJNY
Temat: Reakcje chemiczne.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (3.2) [uczeń] opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany;
podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty;
dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy
reakcji i formułuje wnioski.
Cele zoperacjonalizowane
Zna definicję reakcji syntezy, analizy i
wymiany
Wie, czym jest substrat oraz produkt
UCZEŃ:
Podaje przykłady różnych typów reakcji
Wie, na czym polega bilansowanie
równań chemicznych
Nabywane umiejętności
UCZEŃ:
Potrafi opisać reakcję syntezy, analizy
oraz wymiany
Zapisuje za pomocą symboli pierwiastków
proste równania różnych typów reakcji
Wskazuje substraty oraz produkty w
równaniu chemicznym
Dobiera współczynniki w równaniach
reakcji chemicznych
Potrafi zaprojektować proste
doświadczenie ilustrujące różne rodzaje
reakcji
Wykonuje doświadczenie zgodnie z
instrukcją
Obserwuje przebieg oraz analizuje i
wyciąga wnioski z przeprowadzanych
doświadczeń
1
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Posługuje się w sposób bezpieczny
odczynnikami chemicznymi, sprzętem i
szkłem laboratoryjnym
Kompetencje kluczowe




Kompetencje naukowe
Porozumiewanie się w języku ojczystym
Umiejętność uczenia się
Umiejętność pracy indywidualnej oraz w grupach
Etapy lekcji
1) Wstęp:
Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzednich lekcji dotyczące
zjawiska fizycznego oraz reakcji chemicznej. Podaje temat zajęć i uświadamia jego główne
założenia.
2) Przebieg zajęć:
Nauczyciel wprowadza podział reakcji chemicznych na reakcje syntezy, analizy oraz wymiany.
Wyznacza uczniów, których będą wykonywać pokazowe doświadczenia chemiczne.
Trzech wybranych uczniów wykonuje doświadczenia. Uczniowie notują w zeszytach obserwacje
oraz wnioski z doświadczeń. Nauczyciel na tablicy szkolnej zapisuje równanie reakcji
chemicznej z doświadczeń. Zaznacza substraty oraz produkty. Na przykład:
1) Reakcja syntezy:
cynk + siarka  siarczek cynku
Zn + S 
ZnS
Substraty
produkt
2) Reakcja analizy:
dichromian (VI) amonu tlenek chromu (III) + azot +woda
(NH4)2Cr2O7 → Cr2O3 + N2 + 4H2O
Substrat
produkty
3) Reakcja wymiany:
jodek potasu + azotan (V) ołowiu jodek ołowiu + azotan(V) potasu
2KI + Pb(NO3)2-> PbI2 + 2KNO3
Substraty
produkty
Nauczyciel podsumowuje wiadomości o reakcjach syntezy. Posługuje się prezentacją
multimedialną pt. „Reakcje syntezy”.
Wyznaczony przez nauczyciela uczeń próbuje ewentualnie z pomocą nauczyciela podsumować
wiadomości dotyczące reakcji analizy. Następnie nauczyciel wyświetla prezentację
multimedialną pt. „Reakcje analizy”.
Uczniowie zapisują w zeszytach notatki z wyświetlonych prezentacji.
2
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Nauczyciel na przykładzie równań reakcji chemicznych zapisanych wcześniej na tablicy
tłumaczy jak dobiera się współczynniki stechiometryczne.
Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi kartę z ćwiczeniami. Część zadań z karty uczeń
rozwiązuje w domu jako pracę domową.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:
Reakcja chemiczna to proces, w wyniku którego substancja (zwana substratem) zmienia się w
inną substancję - produkt. W świecie chemii wyróżniamy trzy rodzaje reakcji chemicznych:
reakcję syntezy, analizy oraz wymiany.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:
Celem doświadczeń jest obserwacja reakcji chemicznych syntezy, analizy oraz wymiany.
3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):
Ćwiczenie jest prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel wyznacza trzech
uczniów, którzy będą przeprowadzać doświadczenia. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz
odczynniki: sproszkowana siarka, pył cynkowy, dichromian (VI) amonu, wstążka magnezu,
jodek potasu, azotan (V) ołowiu (II), probówki, palnik, szczypce, cylinder miarowy,
4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:
Przykładowe doświadczenia do przeprowadzenia przez uczniów:
Doświadczenie nr 1 – Reakcja syntezy:
Uczeń miesza w probówce 1g sproszkowanej siarki oraz 2g pyłu cynkowego, następnie
umieszcza probówkę nad płomieniem palnika.
Doświadczenie nr 2 – Reakcja analizy:
Uczeń umieszcza w parownicy niewielką ilość dichromianu(VI) amonu. Zapala magnez
trzymany w szczypcach, następnie dotyka nim dichromianu (VI) amonu.
Doświadczenie nr 3 – Reakcja wymiany:
Uczeń wlewa do cylindra miarowego roztwór jodku potasu. Następnie przez lejek wlewa
niewielką ilość roztworu azotanu (V) ołowiu (II).
Uczniowie po każdym doświadczeniu zapisują obserwacje i próbują sformułować wnioski.
Przykładowa karta z ćwiczeniami.
Ćwiczenie nr 1
Dobierz współczynniki reakcji poniższych reakcji chemicznych. Określ substraty i produkty:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
__SO2 + __O2 __SO3
__FeO + __C __Fe + __CO2
__HCl + __Zn __ZnCl2 + H2
__Al + __O2 __Al2O3
__H2 + __N2 __NH3
__N2O3 + __H2O __HNO2
__Fe2O3 + __H2  __Fe + __H2O
__NH3 + __O2  __N2 + __H2O
__CO + __O2  __CO2
__N2O __N2 + __O2
3
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Ćwiczenie nr 2
Przyporządkuj reakcje z ćwiczenia nr 1 do poniższej tabeli:
Reakcja syntezy
Reakcja analizy
Reakcja wymiany
3) Podsumowanie:
Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości. Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę
domową.
Środki dydaktyczne





Podręcznik, encyklopedia
Komputery połączone z internetem
Odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne
Prezentacja multimedialna „reakcje syntezy”
Prezentacja multimedialna „reakcje analizy”
Metody nauczania





Pogadanka
„burza mózgów”
Rozmowa kierowana
Praca z podręcznikiem, encyklopedią, internetem
Zajęcia praktyczne w laboratorium
Formy pracy
 Praca indywidualna
 Praca zbiorowa
Praca domowa
Rozwiąż ćwiczenia z karty ćwiczeń.
Zadanie dla chętnych
Co to jest reakcja egzoenergetyczna i endoenergetyczna?
4
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Lista załączników multimedialnych
ASD098002 - Prezentacja multimedialna „Reakcje syntezy”
ASD098003 - Prezentacja multimedialna „Reakcje analizy”
5
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli” współfinansowanego przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.