1. Atomy i cząsteczki

PRAWO OKRESOWOŚCI
1.125. D. Mendelejew sformułował swoje prawo w następujący sposób: „Właściwości fizyczne i chemiczne
pierwiastków zmieniają się okresowo w zależności od
A) liczby protonów w jądrze atomowym”.
B) liczby elektronów walencyjnych”.
C) liczby elektronów”.
D) masy atomowej”.
1.126. D. Mendelejew trafnie przewidział właściwości nie odkrytych jeszcze pierwiastków: galu i germanu na
podstawie
A) teorii atomistycznej Daltona.
C) zasady triad Döbereinera.
B) zasady oktaw Newlandsa.
D) prawa stałości składu Prousta.
1.127. Kolejność pierwiastków w układzie okresowym odpowiada
A) rosnącym masom atomowym.
C) rosnącym liczbom atomowym.
B) rosnącym liczbom masowym.
D) malejącej trwałości jąder.
1.128. D. Mendelejew przyjął – jako kryterium uporządkowania pierwiastków – masy atomowe. Obecnie kryterium to stanowią liczby atomowe. Zmianę tę uzasadnił i wprowadził
A) E. Rutherford.
C) N. Bohr.
B) H. Moseley.
D) E. Schrödinger.
1.129. Okresowość zmian właściwości pierwiastków wynika przede wszystkim z
A) okresowości zmian trwałości jąder atomów.
B) okresowości zmian konfiguracji elektronowej powłoki walencyjnej.
C) regularności zmian mas atomowych.
D) okresowości zmian budowy jąder atomowych.
1.131. Liczba co najmniej częściowo obsadzonych powłok elektronowych decyduje o przynależności pierwiastka do
A) bloku energetycznego.
C) grupy głównej.
B) okresu.
D) grupy pobocznej.
1.132. Spośród pierwiastków, których atomy w stanie podstawowym mają konfigurację elektronową:
I) K 2L8M 13N 1,
III) K 2L8M 18N 2,
II) K 2L8M 14N 2,
IV) K 2L8M 18N 3,
do bloku energetycznego d należą
A) wyłącznie I oraz II.
C) I, II oraz III.
B) I oraz IV.
D) wszystkie wymienione pierwiastki.
1.133. Która kolumna poniższej tablicy zawiera prawdziwe informacje o pierwiastku, którego liczba atomowa
jest równa 16?
Liczba elektronów w elektroobojętnym atomie
Liczba powłok elektronowych rdzenia
Liczba elektronów walencyjnych
Numer grupy układu okresowego
Tworzy anion prosty
A
16
3
6
16
tak
B
16
2
6
16
tak
C
8
2
2
16
tak
D
32
2
2
6
nie
1.134. Istotną cechą helowców decydującą o ich właściwościach chemicznych jest
A) parzysta liczba protonów w jądrze.
B) występowanie w warunkach normalnych w gazowym stanie skupienia.
C) konfiguracja elektronowa powłoki walencyjnej: ns2 np6.
D) przynależność do bloku energetycznego p.
1.135. Pierwiastek rozpoczynający każdy okres układu okresowego ma
A) maksymalną liczbę elektronów w powłoce walencyjnej.
B) jeden elektron w podpowłoce typu p.
C) jeden elektron w powłoce walencyjnej.
D) osiem elektronów w powłoce walencyjnej.
1.136. Atomy pierwiastków należących do tej samej grupy układu okresowego różnią się
A) liczbą elektronów wchodzących w skład rdzenia.
B) konfiguracją elektronową powłoki walencyjnej.
C) liczbą elektronów obsadzających podpowłokę o najwyższej energii.
D) liczbą elektronów walencyjnych.
1.137. Atomy pierwiastków należących do tego samego okresu układu okresowego mają taką samą
A) liczbę elektronów wchodzących w skład rdzenia.
B) konfigurację elektronową powłoki walencyjnej.
C) liczbę powłok co najmniej częściowo obsadzonych elektronami.
D) liczbę elektronów walencyjnych obsadzających tę samą powłokę.
1.138. Pierwiastki, których atomy w stanie podstawowym mają konfiguracje elektronowe K 2L5 lub K 2L3
A) należą do tej samej grupy układu okresowego.
B) mają taką samą liczbę elektronów walencyjnych.
C) należą do tego samego okresu układu okresowego.
D) pierwszy należy do V okresu, a drugi – do III okresu.
1.139. Pierwiastek, którego atom w stanie podstawowym ma konfigurację elektronową 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d 5
4s1 należy do
A) IV okresu i 6. grupy.
C) III okresu i 5. grupy.
B) IV okresu i 1. grupy.
D) IV okresu i 5. grupy.
1.140. Konfiguracja elektronowa powłoki walencyjnej ns2 np3 jest charakterystyczna dla
A) wanadowców.
B) azotowców.
C) berylowców.
D) borowców.
1.141. Pierwiastek, którego atom w stanie podstawowym ma konfigurację elektronową 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d 10
4s1 należy do
A) 11. grupy IV okresu.
B) 1. grupy IV okresu.
C) 10. grupy IV okresu.
D) Nie istnieje atom w stanie podstawowym o takiej konfiguracji elektronowej.
1.142. Pierwiastki wapń i fosfor różnią się istotnie właściwościami chemicznymi, gdyż
A) są położone w różnych okresach.
B) mają różne liczby elektronów tworzących rdzeń atomowy.
C) mają różne liczby elektronów.
D) mają różne liczby elektronów walencyjnych.
1.143. Spośród atomów i jonów pierwiastków należących do tego samego okresu taką samą konfigurację elektronową mogą mieć
A) atom elektroobojętny oraz kation prosty.
B) atom elektroobojętny oraz anion prosty.
C) kation prosty oraz anion prosty.
D) dwa atomy elektroobojętne.
1.144. Dwa pierwiastki o konfiguracjach elektronowych odpowiednio: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d 8 4s2 oraz 1s2 2s2
2p6 3s2 3p6 3d 10 4s1 należą do
A) sąsiednich grup pobocznych tego samego okresu.
B) sąsiednich grup głównych tego samego okresu.
C) sąsiednich okresów.
D) grupy głównej i grupy pobocznej tego samego okresu sąsiadujących ze sobą.
1.145. Dwa pierwiastki o konfiguracjach elektronowych odpowiednio: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d 10 4s2 4p5 oraz 1s2
2s2 2p6 3s2 3p6 3d 10 4s2 4p3 należą do
A) grup pobocznych układu okresowego.
C) sąsiednich okresów.
B) tego samego okresu.
D) sąsiednich grup głównych.
1.146. Węgiel różni się znacznie właściwościami chemicznymi od fosforu dlatego, że
A) w skład jąder atomów węgla i azotu wchodzą różne liczby protonów.
B) rdzenie atomów węgla i fosforu różnią się liczbami całkowicie zapełnionych powłok elektronowych.
C) pierwiastki te są położone w różnych okresach układu okresowego.
D) atomy węgla i fosforu różnią się liczbami elektronów walencyjnych.
1.148. Dane są trzy listy pierwiastków:
I) O, S, E1, Te, Po;
II) N, P, E2, Sb, Bi;
III) C, Si, Ge, E3, Pb.
Pierwiastkami E1, E2, E3 są odpowiednio
A) mangan, selen, cynk.
C) selen, mangan, rtęć.
B) arsen, bor, cyna.
D) selen, arsen, cyna.
1.151. Promienie jonowe kationów pierwiastków należących do tej samej grupy głównej ze wzrostem liczby
atomowej
A) maleją.
B) rosną.
C) pozostają praktycznie takie same.
D) rosną lub maleją zależnie od numeru grupy.
1.152. Promienie jonowe kationów litowców są większe niż promienie kationów odpowiednich berylowców należących do tego samego okresu, ponieważ
A) zgodnie z prawem powszechnego ciążenia jądro o większej masie silniej przyciąga elektrony.
B) zgodnie z prawem Coulomba jądro o większym ładunku elektrycznym silniej przyciąga elektrony.
C) rdzenie litowców zawierają więcej elektronów niż rdzenie odpowiednich berylowców.
D) Nie istnieje sugerowana prawidłowość.
1.154. Która ze strzałek na poniższym schemacie wskazuje kierunek wzrostu elektroujemności pierwiastków w
obrębie grup głównych układu okresowego?
1 2 ...... 13 14 15 16 17 18
I
a
II
b
III
IV
V
VI
VII
c d
A) a, c.
B) Wyłącznie a.
C) d, b.
D) Wyłącznie d.
1.155. Na podstawie konfiguracji elektronowych elektroobojętnych atomów w stanie podstawowym wskaż uporządkowanie zgodne z malejącą elektroujemnością.
I) 1s2 2s1.
A) I, II, III.
II)1s2 2s2.
B) III, II, I.
III)1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2.
C) III, I, II.
D) II , I, III.
1.156. Bardziej elektroujemnym pierwiastkiem niż siarka jest (są)
A) wyłącznie fluor.
C) wyłącznie chlor.
B) wyłącznie tlen.
D) wszystkie wymienione pierwiastki.
1.157. Mniej elektroujemnym pierwiastkiem niż magnez jest (są)
A) sód i wapń.
B) wyłącznie potas.
C) wyłącznie lit.
D) sód i beryl.
1.158. Pierwiastek o elektroujemności równej 0,8 wg skali Paulinga
I) tworzy kationy proste.
II) jest silnym reduktorem.
III) reaguje z wodą.
IV) utlenia się energicznie tlenem atmosferycznym.
Które ze zdań są fałszywe?
A) Wszystkie.
B) II, III.
C) IV.
D) Żadne.
1.159. Strzałka na poniższym schemacie ilustruje regułę, zgodnie z którą charakter niemetaliczny pierwiastków
rośnie ze wzrostem numeru grupy.
1 2 ...... 13 14 15 16 17 18
I
II
....
VII
Powyższa reguła dotyczy
A) pierwiastków grup głównych w każdym okresie.
B) pierwiastków grup głównych w okresach od II do VII.
C) pierwiastków grup głównych i pobocznych w okresach od II do VII.
D) pierwiastków grup głównych i pobocznych w okresach od IV do VII.
1.160. Wskaż zbiór pierwiastków uporządkowanych wg rosnącego charakteru metalicznego.
A) F, P, N, Si, C, Rb, Cs.
C) P, Ge, Ca, Mg, Be, Na.
B) Cl, S, As, Ca, Sr, Cs.
D) N, P, C, Ge, Sr, Ca.
1.161. Pierwiastki: Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl są uporządkowane zgodnie ze wzrostem
I)
II)
III)
IV)
V)
VI)
charakteru kwasowego tlenków.
elektroujemności.
promieni atomowych.
maksymalnej wartości stopnia utlenienia.
wartościowości względem wodoru.
energii jonizacji.
Poprawne są stwierdzenia
A) I, II, III, IV.
B) I, II, IV.
C) I, II, IV, VI. D) Wszystkie.
1.162. Porównując położenie w układzie okresowym odpowiednich pierwiastków można stwierdzić, że
A) promień jonu Ca2+ jest mniejszy niż promień jonu Rb+.
B) atomy rubidu ulegają jonizacji łatwiej niż atomy wapnia.
C) wapń jest pierwiastkiem bardziej elektroujemnym niż rubid.
D) wszystkie powyższe stwierdzenia są prawdziwe.
1.163. Do której grupy należą pierwiastki, z których pierwszy (licząc od góry układu okresowego) jest niemetalem, drugi i trzeci – półmetalem, a czwarty i piąty – metalem?
A) 13.
B) 14.
C) 15.
D) 16.
1.164. Spośród pierwiastków należących do trzeciego okresu
A) kationy proste tworzą jedynie Na, Mg i Al.
B) aniony proste tworzą jedynie S i Cl.
C) aniony złożone tworzą Al, Si, P, S i Cl.
D) Wszystkie powyższe stwierdzenia są prawdziwe.
1.168. Która lista zawiera pierwiastki uszeregowane zgodnie z rosnącym charakterem zasadowym ich tlenków?
A) S, P, N, C, B, Be.
C) Ca, Be, B, C, N, P.
B) S, C, Si, Al, Sr, Rb.
D) B, C, Si, P, N, S.
1.172. Określenie „gazy szlachetne”, potocznie używane w odniesieniu do helowców,
A) podkreśla wysoką cenę tych substancji związaną z kosztami ich wydzielenia w postaci czystej.
B) wynika z ich całkowitej bierności chemicznej, tzn. niewystępowania w postaci związków.
C) przyjęto dlatego, że pierwszy z nich odkryto na Słońcu.
D) jest terminem historycznym, obecnie nie zalecanym.
1.173. Aktywność chemiczna litowców (oprócz wodoru) w obrębie grupy
A) wzrasta od litu do cezu.
B) maleje od litu do cezu.
C) osiąga maksimum dla sodu.
D) osiąga minimum dla sodu.
1.174. Charakterystyczną cechą fluoru, wyróżniającą go spośród wszystkich pierwiastków,
A) jest jego największa elektroujemność.
B) jest jego największa aktywność chemiczna.
C) są jego najsilniejsze właściwości utleniające.
D) Wszystkie powyższe stwierdzenia są prawdziwe.
1.175. Niemetalem najbardziej aktywnym chemicznie jest
A) tlen.
B) fluor.
C) siarka.
D) fosfor.
1.176. Aktywność chemiczna fluorowców w obrębie grupy
A) wzrasta od fluoru do jodu.
B) maleje od fluoru do jodu.
C) osiąga maksimum dla chloru.
D) osiąga minimum dla chloru.
1.177. Doświadczalnie wykazano, że reaktywność fluorowców maleje ze wzrostem ich liczby atomowej. Jest to
spowodowane
I)
II)
III)
IV)
wzrostem liczby powłok elektronowych rdzenia atomowego.
zmniejszaniem się elektroujemności.
wzrostem powinowactwa elektronowego.
wzrostem temperatury wrzenia.
Poprawne są odpowiedzi
A) wszystkie.
B) I, II, III.
C) I, II.
D) I.
1.182. Z położenia w układzie okresowym wnioskujemy, że spośród litowców i berylowców najenergiczniej reaguje z wodą
A) lit.
B) beryl.
C) cez.
D) bar.