Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych

Strategia
Rozwiązywania
Problemów
Społecznych
dla Gminy Żytno
Żytno 2008
1
SPIS TREŚCI
1.
1.1.
1.2.
1.3.
2.
2.1.
3.
3.1.
3.2.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wstęp
Podstawy i cel opracowania
Procedura przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych dla Gminy Żytno
Podstawa prawna systemu pomocy społecznej w Polsce
CZĘŚĆ I
Diagnoza problemów społecznych gminy Żytno
Charakterystyka gminy Żytno
Sytuacja demograficzna gminy Żytno
Diagnoza problemów społecznych
Obszary problemów objęte pomocą socjalną zgodnie z Ustawą
o pomocy społecznej
3.1.1. Ubóstwo
3.1.2. Sieroctwo
3.1.3. Bezdomność
3.1.4. Bezrobocie
3.1.5. Niepełnosprawność
3.1.6. Długotrwała lub ciężka choroba
3.1.7. Przemoc w rodzinie
3.1.8. Ochrona macierzyństwa lub wielodzietności
3.1.9. Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych
i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach
niepełnych lub wielodzietnych
3.1.10. Brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży
opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze
3.1.11. Trudności w integracji osób, które otrzymały status
uchodźcy
3.1.12. Trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu
karnego
3.1.13. Alkoholizm i narkomania
3.1.14. Wystąpienie zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
3.1.15. Klęska żywiołowa lub ekologiczna
Pozostałe problemy społeczne występujące w gminie
3.2.1. Problemy dzieci i młodzieży
3.2.2. Problemy ludzi starszych
3.2.3. Problem czasu wolnego i wypoczynku
Działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Posumowanie sytuacji społecznej w gminie
CZĘŚĆ II
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych
Wnioski z konsultacji społecznych
Analiza SWOT dla sytuacji społecznej w gminie Żytno
Wizja rozwoju oraz cele główne i pośrednie gminy w zakresie
rozwiązywania problemów społecznych
Kierunki działań i zadania na lata 2006-2014
Wdrażanie i monitoring realizacji strategii
Potencjalne źródła finansowania
Wykaz materiałów źródłowych
str.
str.
str.
3
3
4
str.
5
str.
str.
str.
24
31
32
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
33
33
36
36
38
44
47
48
51
str.
52
str.
54
str.
54
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
55
56
60
60
61
61
62
63
64
69
str.
str.
70
71
str. 73
str. 82
str. 90
str. 92
str. 103
2
Część I
1. WSTĘP
1.1. Podstawy i cel opracowania
W związku ze wstąpieniem Polski w struktury Unii Europejskiej przed
władzami samorządowymi postawiono nowe zadania wynikające z prowadzenia
polityki regionalnej. Również sfera społeczna należy do zadań lokalnych
samorządów. Od dnia 1 maja 2004 roku w Polsce obowiązuje nowa Ustawa
o „pomocy społecznej” – ustawa z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz.
593), która reguluje sprawy związane z realizacją zadań z zakresu pomocy
społecznej.
Opracowanie gminnej „Strategii rozwiązywania problemów społecznych” ma
służyć ukierunkowaniu działań władz lokalnych i instytucji opieki społecznej
dla poprawy jakości życia w danej społeczności. W art. 17 ust. 1.pkt.1 jako
zadanie obowiązkowe gminy wymienione jest: „opracowanie i realizacja
gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym
uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z
grup szczególnego ryzyka; …”.
Celem Strategii jest przeprowadzenie diagnozy problemów społecznych
występujących na terenie gminy w oparciu o dane będące w dyspozycji
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej (uzyskane w toku bieżącej jego
działalności), Urzędu Gminy, Powiatowego Urzędu Pracy oraz instytucji
i organizacji współpracujących z GOPS. Druga część Strategii ma określić
kierunki działań strategicznych odniesionych do rzeczywistych problemów
społeczności lokalnej (m.in. bezrobocia i problemów z zatrudnieniem, pomocy
na rzecz osób dotkniętych problemem alkoholowym, osób niepełnosprawnych,
starszych, rodzin i dzieci z problemami opiekuńczo-wychowawczymi itd.),
wskazać skuteczne metody ich rozwiązywania, a także ustalić współpracę
instytucjonalną dla poszczególnych problemów społecznych.
Kolejnym etapem jest stworzenie optymalnego programu działania. Pomoc ma
opierać się nie tylko na wsparciu materialnym, ale również pomocy
psychologicznej (wsparciu w umacnianiu postaw aktywnych), ścisłej
współpracy instytucji i organizacji społecznych.
Opracowywany przez gminę dokument musi spełniać również poniższe
warunki:
 być zgodny z dokumentami strategicznymi na poziomie powiatu,
województwa i kraju oraz innymi dokumentami strategicznymi gminy,
3
 kształtować aktywny model polityki społecznej w gminie (współpraca
wszystkich instytucji rządowych, samorządowych, pozarządowych oraz
przedstawicieli biznesu).
 zakładać budowanie szerokiego partnerstwa lokalnego.
„Strategia” ma być konsekwencją unijnych dokumentów: Strategii Lizbońskiej
(marzec 2000) oraz celów nicejskich (grudzień 2000), które stanowią
konkretyzację ogólnych założeń lizbońskich w zakresie integracji społecznej.
Najważniejszymi celami w tym zakresie są:
 zapewnienie wszystkim dostępu do pracy, zasobów, praw, dóbr i usług,
 zapobieganie ryzyku „wykluczenia”,
 pomoc dla osób najbardziej narażonych na „wykluczenie” (wspieranie
najsłabszych),
 mobilizacja organizacji ze sfery polityki gospodarczej i społecznej.
Działania zawarte w „Strategii” pozwolą na zminimalizowanie przyczyn
tkwiących w sferze społecznej i psychologicznej, pomogą skuteczniej
rozwiązywać problemy grup docelowych i rozszerzą pomoc instytucjonalną.
1.2. Procedura przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych dla Gminy Żytno
Zarządzeniem Wójta Gminy Żytno Nr Or.0151/06/2006 z dnia 16.03.2006 roku
powołany został Zespół ds. opracowania Gminnej Strategii Rozwiązywania
Problemów Społecznych. W skład zespołu weszli:
1) Sekretarz Gminy Żytno – inż. Mirosław Ociepa
2) Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej – Halina Woldan
3) Pełnomocnik ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych – Sławomir
Niedźwiecki
4) Radna Gminy Żytno – Bogusława Bakalarz
Zadaniem Zespołu będzie przygotowanie materiałów niezbędnych do
opracowania Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych oraz
współpraca z wykonawcą opracowania, jak również przygotowanie raportów
z realizacji Strategii, aktualizacja i dostosowane do zmieniającej się
rzeczywistości i otoczenia społeczno-gospodarczego w kolejnych latach.
Harmonogram prac związanych z opracowaniem Strategii Rozwiązywania
Problemów Społecznych:
 marzec 2006 - rozpoczęcie prac nad Strategią
 Warsztaty Strategiczne z przedstawicielami instytucji społecznych oraz
szkół z terenu gminy
 10.04.2006 – przekazanie wstępnej wersji diagnozy problemów
społecznych
4
 06.05.2006 – przekazanie wstępnego projektu „Strategii Rozwiązywania
Problemów Społecznych dla Gminy Żytno”
 05. 07.2006 – spotkanie w Urzędzie Gminy z Wójtem Gminy Żytno oraz
Kierownikiem GOPS w celu ustalenie planu zadań inwestycyjnych
i organizacyjnych do realizacji w ramach Strategii w latach 2006-2014
 12.07. 2006 – przekazanie projektu „Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych dla Gminy Żytno” do Urzędu Gminy.
1.3. Podstawa prawna systemu pomocy społecznej w Polsce
Ustawa o pomocy społecznej
Obowiązująca od 1 maja 2004 roku „Ustawa o pomocy społecznej”
(Dz. U. Nr 64, poz. 593 z dn. 12.03.2004 r.), określa:
 zadania w zakresie pomocy społecznej,
 rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania,
 organizację pomocy społecznej;
 zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej.
Według ustawy (Art. 2.1.) pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej
państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie
trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie same pokonać,
wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna
wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia
niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających
godności człowieka (Art. 3.1.).
Ustawa określa przypadki, w których udziela się pomocy społecznej osobom
i rodzinom. Pomocy społecznej udziela się w szczególności z powodu (Art.7):
 ubóstwa,
 sieroctwa,
 bezdomności,
 bezrobocia,
 niepełnosprawności,
 długotrwałej i ciężkiej choroby,
 przemocy w rodzinie,
 potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
 bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub
wielodzietnych,
 braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej
placówki opiekuńczo-wychowawcze,
 trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy,
 trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
 alkoholizmu lub narkomanii,
5
 zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
 klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Ustawy regulujące system pomocy społecznej:
1. Ustawa o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz.2 z dnia
28 listopada 2003 r. z późn. zm.)
Ustawa o świadczeniach rodzinnych reguluje nowy system świadczeń
pozaubezpieczeniowych, finansowanych w całości z budżetu państwa,
całkowicie odrębny od systemu pomocy społecznej. Ustawa weszła w życie
z dniem 1 maja 2004 roku. Od tej daty Ośrodki Pomocy Społecznej przejęły
część zobowiązań Zakładów Ubezpieczeń Społecznych dotyczących wypłaty
zasiłków rodzinnych i dodatków do nich. Ustawa określa warunki nabycia
prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania, przyznawania
i wypłacania tych świadczeń. Świadczeniami rodzinnymi są:
o zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
o świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie
pielęgnacyjne.
Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie
dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
o rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
o opiekunowi faktycznemu dziecka;
o osobie uczącej się.
Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
o urodzenia dziecka;
o opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
o wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej;
o samotnego wychowywania dziecka;
o kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;
o rozpoczęcia roku szkolnego;
o rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
Ustawa o świadczeniach rodzinnych reguluje nowy system świadczeń
2. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz. 1143 z dnia
13 czerwca 2003r.)
Ustawa o zatrudnieniu socjalnym wychodzi naprzeciw postulatom organizacji
pozarządowych, które oczekują od państwa większego zaangażowania
w aktywizację i edukację środowisk dotkniętych długotrwałym bezrobociem.
Stwarza przede wszystkim szansę na powrót do społeczeństwa osobom, które
z różnych powodów znalazły się na marginesie życia społecznego. Zapis ustawy
kładzie nacisk na edukację i aktywizację środowisk marginalizowanych
zawodowo i społecznie, a także na wspieranie zatrudnienia dla tych grup. Nowa
6
regulacja ma zastosowanie przede wszystkim do osób, które nie posiadają
własnych dochodów, a w szczególności:
 osób bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia
z bezdomności,
 osób uzależnionych od alkoholu w procesie leczenia po zakończeniu
programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego,
 osób uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających po
zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej,
 osób chorych psychicznie,
 długotrwale bezrobotnych,
 zwalnianych z zakładów karnych mających trudności w integracji ze
środowiskiem,
 uchodźców realizujących indywidualny program integracji.
Tym osobom nowa ustawa oferuje zatrudnienie socjalne, rozumiane jako
uczestnictwo w „inkubatorach społecznych” – Centrach Integracji Społecznej –
lub jako wspierane zatrudnienie socjalne u przedsiębiorców, w Centrach
Integracji Społecznej, bądź w ramach własnej działalności gospodarczej
w formie spółdzielni.
Drugą formą pomocy przewidzianą w ustawie jest wsparcie zatrudnienia osób,
które uległy wykluczeniu społecznemu. Wsparcie może polegać na skierowaniu
danej osoby przez Powiatowy Urząd Pracy do pracy u przedsiębiorcy. W tej
sytuacji pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia danej osoby przez okres do
18 miesięcy, zaś Powiatowy Urząd Pracy do refundowania ze środków
Funduszu Pracy przedsiębiorcy części wynagrodzenia przez pierwsze 12
miesięcy zatrudnienia takiej osoby.
Nowa ustawa powołuje do życia Centra Integracji Społecznej, w których osoby
znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej, np. bezdomne lub uzależnione od
alkoholu, będą mogły liczyć na zatrudnienie socjalne. Osoby te będą przebywały
w centrach od 1 do 1,5 roku oraz będą otrzymywały pieniądze za wykonywaną
pracę. W pierwszym miesiącu pracy wynagrodzenie będzie równe 40% zasiłku
dla bezrobotnych, a w okresie do jednego roku – 80% zasiłku.
3. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535
z dnia 19 sierpnia 1994 r. z późn. zm.)
Według ustawy ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji
rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Ustawa przewiduje,
że w działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć
stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe,
kościoły i inne związki wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich
rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne.
W świetle ustawy ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności na:
 promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom
psychicznym,
7
 zapewnianiu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej
i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki
i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym,
 kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, właściwych
postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości,
a także przeciwdziałaniu ich dyskryminacji.
4. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych z dn. 27 sierpnia 1997 roku (Dz. U. Nr 123, poz. 776
z późn. zm.)
Ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona
orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech
stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany, lekki), o całkowitej lub
częściowej niezdolności do pracy (na podstawie odrębnych przepisów) lub
o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia.
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności
organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych,
edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym
uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania,
jakości życia i integracji społecznej.
 Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej
uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu
zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa
zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.
 Rehabilitacja społeczna ma na celu umożliwianie osobom
niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym.
Do podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji
zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zalicza się uczestnictwo tych
osób w:
 warsztatach terapii zajęciowej - wyodrębniona organizacyjnie
i finansowo placówka stwarzająca osobom niepełnosprawnym
niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej
i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności
niezbędnych do podjęcia zatrudnienia;
 turnusach rehabilitacyjnych - zorganizowana forma aktywnej
rehabilitacji połączonej z elementami wypoczynku, której celem jest
ogólna poprawa psychofizycznej sprawności oraz rozwijanie
umiejętności społecznych uczestników, między innymi przez
nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację
i rozwijanie zainteresowań, a także przez udział w innych zajęciach
przewidzianych programem turnusu.
8
5. Ustawa o pożytku publicznym i wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873
z 2003 r.)
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jest ważnym aktem
prawnym,
wprowadzającym
kompleksowe
rozwiązania
dotyczące
podstawowych dziedzin działalności organizacji pozarządowych w Polsce.
Obszary, które reguluje ustawa to:
 prowadzenie działalności pożytku publicznego (działalność odpłatna
i nieodpłatna pożytku publicznego),
 uzyskiwanie przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku
publicznego oraz konsekwencje z tym związane (warunki uzyskania
statusu organizacji pożytku publicznego),
 nadzór nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego,
 wolontariat.
6. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(tekst pierwotny: Dz. U. Nr 35, poz. 230 z 1982 r.; tekst jednolity: Dz.
U. Nr 147, poz.1231 z 2002 r. ze zm. Z 27 maja 2004 r. Dz. U. Nr 152 poz.1597)
Rozwiązywanie problemów alkoholowych zakłada, iż większość kompetencji
i środków finansowych jest zlokalizowana na poziomie samorządów gmin, które
na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
uzyskały kompetencje do rozwiązywania problemów alkoholowych
w społecznościach
lokalnych. Zadania w zakresie przeciwdziałania
alkoholizmowi wykonuje się przez odpowiednie kształtowanie polityki
społecznej, w szczególności:
 tworzenie
warunków sprzyjających realizacji potrzeb, których
zaspokajanie motywuje powstrzymanie się od spożywania alkoholu,
 działalność wychowawczą i informacyjną,
 ustalanie odpowiedniego poziomu i właściwej struktury produkcji
napojów alkoholowych przeznaczanych do spożycia w kraju,
 ograniczanie dostępności alkoholu,
 leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych od alkoholu,
 zapobieganie negatywnym następstwom nadużywania alkoholu i ich
usuwanie,
 przeciwdziałanie przemocy w rodzinie.
7. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku
Przeciwdziałanie narkomanii należy do zadań własnych gminy. Obejmują one:

zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla
osób uzależnionych i osób zagrożonych uzależnieniem,

udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii,
pomocy psychospołecznej i prawnej,

prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej
oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii,
9
(w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie zajęć
sportowo- rekreacyjnych dla uczniów, a także działań na rzecz
dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach
opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych),

wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób
fizycznych służących rozwiązywaniu problemów narkomanii,

pomoc społeczną osobom i rodzinom osób uzależnionych dotkniętym
ubóstwem i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem
lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu
socjalnego.
8. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku
Do zadań własnych gminy należy w szczególności:
 tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
 prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania
przemocy w rodzinie,
 opracowanie i realizacja programów ochrony ofiar,
 prowadzenie gminnych ośrodków wsparcia.
9. Ustawa o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce
alimentacyjnej z dnia 22 kwietnia 2005 roku (Dz. U. Nr 86, poz. 732)
Ustawa o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce
alimentacyjnej określa zasady:
1) postępowania
wobec
osób
zobowiązanych
do
świadczenia
alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, jeżeli egzekucja
prowadzona przez komornika sądowego jest bezskuteczna,
2) przyznawania
zaliczek
alimentacyjnych
dla
osób
samotnie
wychowujących dzieci, uprawnionych do świadczenia alimentacyjnego na
podstawie tytułu wykonawczego, którego egzekucja jest bezskuteczna.
Prawo do otrzymania zaliczki alimentacyjnej przysługuje osobie która:
 wychowuje samotnie dziecko,
 ma zasądzone alimenty na dzieci,
 osoba zobowiązana do alimentacji nie wywiązuje się z tego obowiązku,
 prowadzona przez komornika egzekucja zasądzonych alimentów jest
bezskuteczna.
Prawne podstawy planowania polityki społecznej w państwach należących do
Unii Europejskiej:
 Rozporządzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r. wprowadzające ogólne
przepisy dotyczące Funduszy Strukturalnych (1260/99 WE)
 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 czerwca
1999 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
(1783/99WE)
10
 Rozporządzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r. dotyczące koordynacji
pomocy w ramach strategii przedakcesyjnej dla krajów ubiegających się
o członkostwo w Unii Europejskiej oraz zmieniające rozporządzenie
3906/89EWG (1266/99WE)
 Rozporządzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r. ustanawiające Instrument
Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej (1267/1999WE)
 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 1999r.
w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego (1784/99WE)
Dokumenty programowe:
Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski
Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają przede wszystkim
z priorytetów określonych w przyjętej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii
Integracji Społecznej. Priorytety zawarte w Narodowej Strategii Integracji
Społecznej stworzone zostały z perspektywą ich realizacji do 2010 roku i brzmią
następująco:
 W zakresie realizacji prawa do edukacji:
- Wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym,
- Poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim,
- Upowszechnianie kształcenia na poziomie wyższym i jego lepsze
dostosowanie do potrzeb rynku pracy,
- Rekompensowanie
deficytów
rozwoju
intelektualnego
i sprawnościowego dzieci,
- Upowszechnianie kształcenia ustawicznego;
 W zakresie realizacji prawa do zabezpieczenia socjalnego:
- Radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, którego poziom jest
obecnie nie akceptowalny i wymaga podjęcia natychmiastowych,
zdecydowanych działań,
- Ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwienia dochodowych
tak, aby różnice te nie odbiegały od przeciętnego poziomu
w krajach UE;
 W zakresie działań dotyczących realizacji prawa do pracy:
- Ograniczenie bezrobocia długookresowego,
- Zmniejszenie bezrobocia młodzieży,
- Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród niepełnosprawnych,
- Zwiększenie liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy;
 W zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia:
- Wydłużenie przeciętnego dalszego trwania życia w sprawności,
- Upowszechnianie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych,
11
- Zwiększenie zakresu objęcia kobiet i dzieci programami zdrowia
publicznego;
 W zakresie realizacji innych praw społecznych:
- Zwiększenie dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej
zagrożonych bezdomnością,
- Zapewnienie lepszego dostępu do pracowników socjalnych,
- Rozwinięcie pomocy środowiskowej i zwiększenie liczby osób
objętych jej usługami,
- Zwiększenie zaangażowania obywateli w działalność społeczną,
- Realizacja Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez
samorządy terytorialne,
- Zwiększenie dostępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa.
Krajowy Plan Działania na Rzecz Integracji Społecznej
na lata 2004-2006
Krajowy Plan Działań na rzecz Integracji Społecznej jest zasadniczym
instrumentem osiągania integracji społecznej w europejskim modelu
społecznym. Jest to program poprawy dostępu do praw społecznych
i zwiększania poziomu ich realizacji, który ma być realizowany w latach 20042006.
W Krajowym Planie Działań na rzecz Integracji Społecznej zostały określone
następujące priorytety i kierunki działań:
Priorytet 1.
Działania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegające wykluczeniu oraz
wspierające równy start dzieci i młodzież:
 Zwiększanie udziału dzieci w edukacji i wyrównanie szans edukacyjnych:
-
Zwiększenie udziału dzieci i młodzieży w edukacji,
Poprawa jakości kształcenia,
Rozwój systemu stypendiów,
Wsparcie rodzin najuboższych w dostępie dzieci do edukacji,
Edukacja dzieci i młodzieży niepełnosprawnej,
Równość płci w edukacji,
 Pomoc dla rodzin z dziećmi oraz zapobieganie patologiom w rodzinie:
-
Pomoc
rodzinie
w
pełnieniu
funkcji
opiekuńczych
i wychowawczych,
Wsparcie funkcji wychowawczych poprzez system świadczeń rodzinnych,
Rozwój profilaktyki rodzin zagrożonych patologią,
Rozwój nowych form rodzinnej opieki zastępczej,
Przeciwdziałanie
niedostosowaniu
społecznemu,
przestępczości
i uzależnieniom wśród młodzieży,
Profilaktyka problemów alkoholowych oraz przeciwdziałanie przemocy
w rodzinie,
12
 Poprawa dostępu do opieki zdrowotnej:
-
Poprawa dostępu do usług zdrowotnych,
Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych,
Promocja zdrowia,
 Przygotowanie młodzieży do wejścia na rynek:
-
Lepsze przygotowanie absolwentów do uczestnictwa w rynku pracy,
Stworzenie równego dostępu do informacji i poradnictwa zawodowego
młodzieży.
Priorytet 2.
Rozbudowa systemu bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałania ubóstwu
i wykluczeniu społecznemu:
 Określenie realnego i akceptowalnego społecznie poziomu wsparcia
dochodowego państwa,
 Zapewnienie minimalnego dochodu gwarantowanego,
 Zabezpieczenie dochodów z pracy,
 Zapewnienie odpowiedniego dochodu na starość,
 Świadczenie rodzinne wspierające dochody rodziny,
 Wsparcie dochodów rolników,
 Przeciwdziałanie feminizacji ubóstwa.
Priorytet 3.
Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym
 Wsparcie możliwości zatrudnienia:
-
Działania pro-zatrudnieniowe,
Wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
Dostęp do kształcenia ustawicznego,
Aktywność ekonomiczna kobiet,
 Ekonomia społeczna:
-
Zatrudnienie socjalne,
Spółdzielczość socjalna,
 Dostęp do lokali socjalnych:
-
Program wychodzenia z bezdomności,
Program budownictwa mieszkań dla osób wymagających pomocy społecznej,
 Wsparcie dla osób starszych;
-





Rozwój pomocy środowiskowej,
Ubezpieczenia pielęgnacyjne,
Ochrona prawa osób dyskryminowanych,
Integracja uchodźców,
Integracja mniejszości narodowych,
Integracja byłych więźniów,
Integracja osób zadłużonych.
13
Priorytet 4.
Rozwój służb społecznych oraz instytucjonalny rozwój usług społecznych
i ich koordynacji
 Rozwój i reforma służb społecznych:
-
Rozwój i integracja służb społecznych,
Rozwój służb pomocy społecznej,
Poprawa dostępności i jakości pracy społecznej,
 Wspieranie dostępu do praw i usług dla ogółu społeczeństwa:
-
Informacja obywatelska,
Dostęp do prawa,
Budowa społeczeństwa informacyjnego,
Dostęp do kultury,
Rewitalizacja przestrzeni miejskich,
Dostęp do transportu,
 Koordynacja i ewaluacja działań w zakresie integracji społecznej:
-
Tworzenie prawnego systemu programowania i ewaluacji krajowej polityki
integracji społecznej,
Programowanie lokalnej polityki społecznej.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013
W dniu 06 września 2005 r. został przyjęty przez Radę Ministrów Narodowy
Plan Rozwoju na lata 2007-2013, który jest strategią obejmującą całokształt
działań rozwojowych kraju, bez względu na pochodzenie środków finansowych
(środki UE i środki krajowe), zawiera cele i kierunki działania dla organów
państwa ukierunkowane na realizację długofalowej strategii integracji Polski
z krajami UE, określającej miejsce Polski w Unii i polską wizję jej rozwoju.
Cele strategiczne określone w projekcie Narodowego Planu Rozwoju:
 Utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu gospodarczego.
 Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów oraz wzrost
zatrudnienia.
 Podniesienie
poziomu
spójności
społecznej,
gospodarczej
i przestrzennej.
Priorytety Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013:
 Inwestycje:
 Wspieranie gospodarki opartej na wiedzy,
 Przebudowa otoczenia działania przedsiębiorstw,
 Poprawa stanu środowiska przyrodniczego,
 Usprawnienie infrastruktury technicznej i zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego,
 Tworzenie nowoczesnej sieci transportowej,
 Rozwój infrastruktury miast i obszarów wiejskich;
 Zatrudnienie:
 Zwiększenie poziomu zatrudnienia (podaż),
 Wspieranie tworzenie nowych miejsc pracy,
 Modernizacja organizacji i funkcjonowania rynku pracy i jego instytucji;
14
 Eksport:
 Poprawa warunków eksportu,
 Promocja eksportu;
 Przedsiębiorczość:
 Poprawa efektywności przedsiębiorstw,
 Współpraca i integracja przedsiębiorstw;
 Innowacyjność:
 Postęp organizacyjno-techniczny,
 Innowacyjność w regionach,
 Komercjalizacja badań naukowych i prac rozwojowych;
 Ochrona rynku:
 Ochrona reguł konkurencji,
 Wzmacnianie mechanizmów rynkowych w gospodarce,
 Pomoc publiczna;
 Integracja społeczna:
 Ograniczenie wykluczenia społecznego,
 Budowanie kapitału społecznego,
 Wsparcie rodzin:
 Tworzenie i rozwijanie rozwiązań służących godzeniu pracy zawodowej
z wychowywaniem dzieci,
 Rozwijanie sieci placówek edukacyjnych i instytucji kultury dla dzieci i młodzieży,
 Budowanie pozytywnego wizerunku rodziny;
 Wiedza i kompetencje:
 Wyższy poziom kształcenia,
 Zwiększenie dostępu do edukacji:
 Alternatywne formy edukacji przedszkolnej,
 Wyrównywanie szans uczniów,
 Zwiększenie dostępu do kształcenia na poziomie szkół wyższych,
 Wspieranie kształcenia ustawicznego,
 Powszechna edukacja teleinformatyczna;
 Aktywizacja i mobilność:
 Poprawa dostępności mieszkań,
 Integracja systemów transportowych,
 Poprawa warunków bezpiecznego życia:
 Systemy zapobiegania katastrofom,
 Poprawa skuteczności i jakości leczenia,
 Opieka nad osobami w podeszłym wieku;
 Gospodarowanie przestrzenią:
 Racjonalne gospodarowanie przestrzenią,
 Zapewnianie bezpieczeństwa ekologicznego kraju,
 Sprawiedliwy dostęp do zasobów naturalnych.
15
Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju
Zasobów Ludzkich w latach 2000-2006
Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich
stanowi zbiór kierunków działań, których realizacja przyczyni się do wzrostu
produktywnego zatrudnienia, a więc także do ograniczenia bezrobocia i jego
negatywnych skutków. Zawiera propozycje działań, głównie o charakterze
edukacyjnym, prawnym, jak też gospodarczo-fiskalnym.
Głównym celem Narodowej Strategii Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów
Ludzkich jest osiągnięcie wyższego zaangażowania ludności w procesie pracy.
Warunkiem koniecznym jest równoczesne podwyższenie potencjału
kwalifikacyjnego zasobów ludzkich. Cel ten osiągnięty zostanie poprzez:
 Poprawę zatrudnialności poprzez rozwój jakości zasobów ludzkich:
-
Reforma systemu edukacji młodzieży na potrzeby rynku pracy,
Edukacja i wychowanie młodzieży niedostosowanej społecznie,
Kształcenie młodzieży nie objętej reformą systemu edukacji,
Edukacja ustawiczna osób dorosłych,
Podnoszenie kwalifikacji osób bezrobotnych,
Instytucjonalna obsługa rynku zbytu,
Rozwój niepublicznych instytucji obsługi rynku pracy,
Pośrednictwo pracy,
Informacja zawodowa i poradnictwo zawodowe,
Informacje o systemie edukacji i prognozę popytu na siłę roboczą,
Zmiany systemu opieki społecznej,
 Rozwój przedsiębiorczości:
-
Zmiany systemu podatkowego,
Ograniczenie barier administracyjnych,
Wdrażanie nowych technologii,
Doradztwo gospodarcze,
Ułatwienia w dostępie dla małych firm do źródeł finansowania,
Edukacja młodzieży w zakresie przedsiębiorczości,
Wspieranie rozwoju regionalnych i lokalnych instytucji
i wspierających przedsiębiorczość,
promujących
 Poprawę zdolności adaptacji przedsiębiorstw i ich pracowników do
warunków zmieniającego się rynku:
-
Zwiększenie elastyczności pracy,
Ograniczenie kosztów pracy,
Zmiana przepisów regulujących stosunki pracy,
Bezpieczeństwo i higiena pracy,
Ochrona stosunku pracy,
Motywacja do podejmowania zatrudnienia,
System ubezpieczeń od bezrobocia,
Szkolenia pracowników,
Mobilność przestrzenna,
 Wzmocnienie polityki równości szans na rynku pracy wobec:
-
Osób niepełnosprawnych,
Kobiet i rodziny.
16
Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych na lata 2006 – 2010 – projekt
Obszar I. Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane
piciem alkoholu.
Cel 1. Zmniejszenie ilości i częstotliwości picia alkoholu przez młodzież.
Cel 2. Podwyższenie wieku inicjacji alkoholowej.
Cel 3. Zwiększenie odsetka abstynentów wśród młodzieży.
Obszar II. Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych.
Cel 1. Zwiększenie wiedzy na temat wpływu alkoholu na zdrowie wśród lekarzy i innych
przedstawicieli systemu ochrony zdrowia.
Cel 2. Zmniejszenie rozmiarów populacji osób pijących szkodliwie i ryzykownie.
Cel 3. Redukcja odsetka kobiet pijących alkohol w okresie ciąży i karmienia piersią.
Cel 4. Zwiększenie wykrywalności problemów i szkód zdrowotnych związanych
z nadużywaniem alkoholu u pacjentów podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej.
Obszar III. Uszkodzenia zdrowia związane z uzależnieniem od alkoholu.
Cel 1. Zmniejszenie śmiertelności i degradacji psychofizycznej osób uzależnionych od
alkoholu.
Cel 2. Zwiększenie odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy terapeutycznej
w zakresie leczenia uzależnienia.
Cel 3. Poprawa funkcjonowania zdrowotnego i społecznego osób uzależnionych
utrzymujących abstynencję.
Cel 4. Zwiększenie odsetka osób uzależnionych od alkoholu korzystających z pomocy
i wsparcia środowisk samopomocowych (klubów abstynenckich i AA).
Cel 5. Skrócenie okresu od wystąpienia uzależnienia do podjęcia interwencji
specjalistycznej.
Obszar IV. Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób żyjących w rodzinach z problemem
alkoholowym w tym przemoc domowa
Cel 1.Poprawa sytuacji psychospołecznej osób współuzależnionych poprzez zwiększenie
odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy.
Cel 2.Zmniejszenie rozmiarów przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym.
Cel 3.Zmniejszenie zagrożenia wykluczeniem społecznym członków rodzin dotkniętych
alkoholizmem.
Cel 4.Poprawa sytuacji psychospołecznej Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA).
Obszar V. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych.
Cel 1. Poprawa jakości i zwiększenie dostępności opieki zdrowotnej i pomocy
psychospołecznej dla dzieci alkoholików.
Cel 2. Zwiększenie odsetka dzieci z rodzin alkoholowych objętych profesjonalną pomocą
specjalistyczną.
Obszar VI. Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe,
w szczególności przez nietrzeźwych kierowców.
Cel 1. Zmniejszenie ilości wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych użytkowników
dróg, w tym wypadków ze skutkiem śmiertelnym.
Cel 2Zmniejszenie ilości nietrzeźwych kierowców na drogach.
Cel 2.Zmniejszenie zagrożeń bezpieczeństwa i porządku publicznego powodowanych przez
osoby nietrzeźwe.
Cel 3.Zmniejszenie ilości przestępstw i wykroczeń powodowanych przez osoby nietrzeźwe.
Obszar VII. Szkody ekonomiczne związane z nadużywaniem alkoholu.
Cel 1. Oszacowanie rzeczywistych rozmiarów szkód ekonomicznych związanych
z używaniem alkoholu.
17
Cel 2. Zmniejszenie szkód ekonomicznych w środowisku pracy powodowanych przez
nietrzeźwych pracowników.
Cel 3. Zmniejszenie innych szkód ekonomicznych spowodowane nietrzeźwością.
Obszar VIII. Niewystarczająca wiedza i szkodliwe postawy społeczne wobec problemów
alkoholowych i metod ich rozwiązywania.
Cel 1.Zwiększenie wiedzy na temat problemów oraz kosztów społecznych i ekonomicznych
związanych z piciem alkoholu a także kształtowanie postaw i przekonań społecznych
wspierających racjonalną kontrolę nad obecnością alkoholu w codziennym życiu.
Cel 2.Utrwalanie w społeczeństwie przekonania, że alkohol jest specyficznym towarem,
innym niż pozostałe, który generuje znaczne ryzyko oraz szereg poważnych problemów
i szkód zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych obciążających całą populację.
Obszar IX. Nadmierna dostępność i promocja napojów alkoholowych.
Cel 1. Zmniejszenie ilości przypadków naruszania przepisów prawnych regulujących obrót
alkoholem.
Cel 2. Ograniczanie ilości punktów sprzedaży napojów wysokoprocentowych oraz godzin
sprzedaży napojów alkoholowych.
Cel 3. Zmniejszenie negatywnego wpływu polityki fiskalnej na poziom spożycia alkoholu.
Cel 4. Ograniczanie reklamy i promocji napojów alkoholowych.
Obszar X. Ryzykowne wzory picia i wysoki poziom spożycia alkoholu.
Cel 1. Zmiana struktury spożycia alkoholu na rzecz napojów niskoprocentowych.
Cel 2. Zmniejszanie odsetka osób o wysokim i ryzykownym poziomie konsumpcji alkoholu
(10 litrów 100% alkoholu wśród mężczyzn oraz 7,5 litra 100% w grupie kobiet).
Cel 3. Zmniejszenie średniego spożycia alkoholu w populacji
Strategia Antynarkotykowa UE (2005-2012)
Strategia Antynarkotykowa opiera się przede wszystkim na podstawowych
zasadach prawa UE i w każdym względzie przestrzega podstawowych zasad
Unii, takich jak: szacunek dla godności ludzkiej, wolności, demokracji,
równości, solidarności, zasad państwa prawnego i praw człowieka. Ma na celu
ochronę i podniesienie poziomu dobrobytu społeczeństw i jednostek, ochronę
zdrowia publicznego, zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa
publicznego i przyjęcie zrównoważonego, zintegrowanego podejścia do
problemu narkotyków.
Polityka europejska określa dwa ogólne cele w odniesieniu do narkotyków:
1. UE ma na celu przyczynianie się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia,
dobrobytu i spójności społecznej poprzez uzupełnienie działań Państw Członkowskich
skierowanych na zapobieganie i ograniczanie spożycia narkotyków, uzależnienia od oraz
szkód zdrowotnych i społecznych spowodowanych zażywaniem narkotyków.
2. UE i jej Państwa Członkowskie mają na celu zapewnienie wysokiego poziomu
bezpieczeństwa dla ogółu społeczeństwa poprzez podejmowanie działań mających na celu
przeciwdziałanie produkcji narkotyków, transgranicznemu nielegalnemu handlowi
narkotykami i nielegalnemu wykorzystaniu prekursorów oraz poprzez zintensyfikowanie
działań zaradczych skierowanych przeciwko przestępczości związanej z narkotykami
z wykorzystaniem skutecznej współpracy w ramach wspólnego podejścia.
Strategia określa cele stawiane do osiągnięcia poprzez realizację działań
antynarkotykowych:
18





Ograniczenie popytu - wymierne zmniejszenie zażywania narkotyków, uzależnienia
oraz szkód zdrowotnych i zagrożeń społecznych spowodowanych zażywaniem
narkotyków poprzez opracowanie i usprawnienie skutecznego i zintegrowanego,
wszechstronnego
systemu
zmniejszania popytu
opartego
na
wiedzy,
z uwzględnieniem zapobiegania, wczesnej interwencji, leczenia, redukcji szkód,
rehabilitacji i środków społecznej reintegracji w ramach Państw Członkowskich UE.
Środki mające na celu zmniejszenie popytu na narkotyki muszą uwzględniać
problemy zdrowotne i społeczne spowodowane zażywaniem nielegalnych środków
psychoaktywnych i zażywaniem różnego rodzaju narkotyków w połączeniu
z legalnymi środkami psychoaktywnymi takimi jak tytoń, alkohol i leki,
Ograniczenie podaży - wymierne zwiększenie wydajności, skuteczności i wiedzy nt.
interwencji organów ścigania oraz działań UE i jej Państw Członkowskich
wymierzonych w produkcję, nielegalny handel, niezgodne z prawem wykorzystanie
prekursorów, z uwzględnieniem nielegalnego wykorzystania prekursorów narkotyków
syntetycznych przywożonych do UE, nielegalny handel narkotykami i finansowanie
terroryzmu, pranie pieniędzy w związku z przestępczością związaną z narkotykami.
Wynik ten powinien zostać osiągnięty poprzez skupienie się na przestępczości
zorganizowanej związanej z narkotykami z wykorzystaniem istniejących
instrumentów i struktur, a w stosownych przypadkach, wybierając współpracę
regionalną lub tematyczną oraz poszukując środków wzmacniających działania
prewencyjne w odniesieniu do przestępczości związanej z narkotykami,
Koordynacja jest kluczem do ustanowienia i realizacji przynoszącej rezultaty strategii
antynarkotykowej. Koordynacja polityki antynarkotykowej na poziomie UE powinna
mieć miejsce za pośrednictwem Horyzontalnej Grupy Roboczej ds. Narkotyków
(HGRN). HGRN powinna regularnie poświęcać uwagę aspektom zewnętrznym
polityki antynarkotykowej. Organy krajowe odpowiedzialne za koordynację zagadnień
i polityk związanych z narkotykami będą przyczyniać się do praktycznej realizacji
planów działań UE w kontekście realizacji programów krajowych,
Współpraca międzynarodowa - wymierne wzmocnienie skutecznej i bardziej
widocznej koordynacji pomiędzy Państwami Członkowskimi oraz pomiędzy nimi
a Komisją dla promowania i rozwijania zrównoważonego podejścia do problemu
narkotyków i prekursorów w kontaktach z międzynarodowymi organizacjami
i państwami trzecimi oraz na międzynarodowych forach. Wzmocnienie to oraz
zmierzanie do celu, którym zmniejszenie produkcji i podaży narkotyków w Europie
oraz pomoc krajom trzecim w obszarach priorytetowych zmierzająca do zmniejszenia
popytu ma narkotyki stanowią integralną część współpracy politycznej i na rzecz
rozwoju,
Informacje, badania i ocena - Lepsze zrozumienie problemu narkotyków
i opracowanie optymalnej reakcji na to zagadnienie za pomocą wymiernego i stałego
rozwijania wiedzy i związanej z nią infrastruktury. Aby jednoznacznie określić
korzyści i braki obecnych działań na poziomie UE, należy kontynuować ocenę, która
będzie stanowić integralną część podejścia UE do polityki antynarkotykowej.
19
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego
Misja województwa łódzkiego brzmi:
Uczynienie z województwa regionu atrakcyjnego dla ludzi i biznesu,
przekształcenie gospodarki, budowa wewnętrznej spójności.
Cele strategiczne i cele operacyjne w Strategii Rozwoju Województwa
Łódzkiego brzmią następująco:
I.
Wzrost ogólnego poziomu cywilizacyjnego województwa
 Podniesienie poziomu wykształcenia i rozwój kulturowy mieszkańców,
 Podniesienie jakości życia i stanu zdrowotności mieszkańców,
 Uporządkowanie gospodarki przestrzennej.
II.
Poprawa pozycji konkurencyjnej gospodarki województwa
 Zwiększenie dostępności regionu poprzez rozwój infrastruktury
transportowej i informacyjnej,
 Tworzenie nowoczesnej bazy gospodarczej,
 Stymulowanie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich regionu,
 Tworzenie, w kraju i zagranicą, wizerunku regionu przyjaznego
i atrakcyjnego do zamieszkania, inwestowania i współpracy
III. Stworzenie rzeczywistego regionu społeczno-ekonomicznego
posiadającego własną podmiotowość kulturową i gospodarczą
 Wspomaganie i promowanie różnych form edukacji regionalnej dzieci,
młodzieży i dorosłych,
 Inicjowanie i wspomaganie rozwoju różnych form i przejawów kultury
regionalnej oraz ruchów regionalistycznych,
 Stymulowanie przemian w sieci osadniczej województwa, polegających
na wzroście roli miast w organizacji funkcjonalno-przestrzennej regionu.
Strategia Rozwoju Powiatu Radomszczańskiego
I cel strategiczny Poprawa jakości życia w powiecie
I program strategiczny: Poprawa dostępności i jakości usług publicznych







Zakończenie budowy specjalistycznego szpitala w Radomsku
Usprawnienie działania sektora usług medycznych
Utworzenie Stacjonarnego Zakładu Leczenia Uzależnień
Utworzenie warsztatów terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych
Wspieranie różnorodnych form życia kulturalnego oraz lokalnej twórczości
artystycznej
Przeciwdziałanie patologii wśród młodzieży
Poprawa bezpieczeństwa w powiecie
II program strategiczny: Wzmocnienie wyposażenia infrastrukturalnego



Poprawa wewnętrznej dostępności komunikacyjnej powiatu
Budowa obwodnicy dla Radomska
Budowa mostu w Krzętowie wraz z drogą Radomsko-Krzętów
20



Budowa drogi Kletnia – Żytno
Budowa zbiorników retencyjnych na rzekach
Modernizacja linii przesyłowych energii elektrycznej
III program strategiczny: Ochrona zasobów środowiska naturalnego






Stworzenie powiatowego systemu gospodarki odpadami stałymi
Propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków
Zwiększenie lesistości powiatu Poprawa świadomości ekologicznej mieszkańców
Likwidacja dzikich wysypisk śmieci
Stworzenie powiatowego programu wymiany dachów eternitowych oraz budowa ich
składowiska
Ochrona krajobrazu przyrodniczego Kreowanie proekologicznego wizerunku powiatu
VI program strategiczny: Rozwój zasobów ludzkich


Stworzenie filii uczelni wyższej, kształcącej w systemie dziennym i zaocznym
Stworzenie powiatowego funduszu stypendialnego




Przystosowywanie kierunków kształcenia w szkołach średnich do potrzeb rynku pracy
Poprawa jakości nauczania w szkołach średnich
Wspieranie inicjatyw samopomocowych mieszkańców powiatu
Wspieranie aktywności i przedsiębiorczości młodzieży powiatowej
 Zwiększenie otwartości i adaptacji społeczności powiatu do zmieniających się
uwarunkowań społeczno-gospodarczych
II cel strategiczny: Dynamizacja rozwoju gospodarczego
V program strategiczny: Tworzenie warunków dla restrukturyzacji rolnictwa







Organizacja systemu szkoleń podnoszących umiejętności i kwalifikacje rolników lub
przygotowujących do zmiany zawodu
Wspieranie rozwoju przemysłu rolno-spożywczego
Wspieranie i promocja hodowli bydła
Wspieranie rozwoju agroturystyki
Tworzenie bieguna żywności tradycyjnie wytworzonej oraz zdrowej żywności,
organizacja systemu jej dystrybucji
Inicjowanie i wspieranie tworzenia grup producenckich
Promocja restrukturyzacji gospodarstw rolnych
VI program strategiczny: Tworzenie warunków dla rozwoju turystyki









Opracowanie strategii rozwoju i promocji turystyki w powiecie
Stworzenie wizualnego oznakowania terenów turystycznych szczególnie atrakcyjnych
Program zagospodarowania rzek
Opracowanie pakietu materiałów promocyjnych
Opracowanie powiatowego banku danych o ciekawych miejscach i obiektach
turystycznych w powiecie
Stworzenie Powiatowego Centrum Informacji Turystycznej
Stworzenie kalendarza stałych imprez kulturalno-sportowych wzmacniających
atrakcyjność turystyczno-rekreacyjną powiatu –rozwoju turystyki
Szkolenia i promocja agroturystyki wśród rolników
Organizacja Radomszczańskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego
VII program strategiczny: Tworzenie warunków
i dynamizacji rozwoju sektora gospodarczego


dla
restrukturyzacji
Promocja powiatu i możliwości inwestycyjnych
Stworzenie Powiatowego Funduszu Pożyczkowego lub Gwarancyjnego dla małych
i średnich podmiotów gospodarczych
21






Organizacja Powiatowego Ośrodka Wspierania Przedsiębiorczości Stworzenie
systemu doskonalenia zawodowego oraz systemu aktywizacji bezrobotnych
Promocja przedsiębiorczości i aktywności gospodarczej i społecznej mieszkańców
powiatu
Wspieranie rozwoju subregionalnych funkcji miasta Radomska
Inicjowanie ponadlokalnych samorządowych form współpracy
Wspieranie integracji środowiska biznesu
Animacja międzynarodowych kontaktów gospodarczych i społecznych
Strategia Rozwoju Gminy Żytno
Misja gminy Żytno:
Gmina Żytno jest zamieszkiwana przez ludność utrzymującą się z nowoczesnego
rolnictwa, przetwórstwa i usług okołorolniczych.
Gmina zapewnia:
 dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczna i społeczną,
 bezpieczeństwo,
 dobre warunki kształcenia i rozwoju zainteresowań młodzieży,
Jest to gmina przyjazna dla inwestorów, dobrze promująca swoje walory,
oferująca szeroką bazę turystyczną, czyste środowisko, czystą wodę i zdrową
żywność.
Cele strategiczne:
I. Poprawa warunków życia mieszkańców
II. Żytno - nowoczesna gmina rolnicza
III. Żytno – gmina wspierająca rozwój małych i średnich przedsiębiorstw
IV. Żytno – gmina wykorzystująca walory turystyczne
Cele operacyjne:
1. Rozbudowa sieci infrastruktury technicznej.
2. Poprawa systemu komunikacji w gminie.
3. Dostosowanie infrastruktury społecznej do potrzeb mieszkańców.
4. Poprawa stanu bezpieczeństwa.
5. Program przeciwdziałania „ucieczce młodych ze wsi”.
6. Restrukturyzacja rolnictwa.
7. Pobudzenie aktywności mieszkańców gminy.
8. Wspieranie MŚP.
9. Tworzenie nowych terenów pod inwestycje.
10.Przeciwdziałanie bezrobociu.
11.Poprawa stanu środowiska.
12.Program rozwoju agroturystyki.
13.Zwiększanie atrakcyjności turystycznej gminy.
14.Promocja gminy.
15.Współpraca z Unią Europejską.
22
23
Diagnoza problemów społecznych gminy Żytno
2. Charakterystyka gminy Żytno
W podziale administracyjnym Polski gmina Żytno znajduje się w województwie
łódzkim, w powiecie radomszczańskim. Graniczy z gminami:
 od północy: Kobiele Wielkie i Wielgomłyny, od północnego-zachodu: Gidle
(powiat radomszczański, województwo łódzkie),
 od południa: Dąbrowa Zielona oraz Miasto i Gmina Koniecpol
(województwo śląskie),
 od wschodu: Kluczewsko oraz Miasto i Gmina Włoszczowa (województwo
świętokrzyskie).
Powierzchnia gminy Żytno wynosi 198 km². Gminę zamieszkuje 5882 osób
(wg. stanu na 31.12.2005r.), w tym: 3088 mężczyzn i 2857 kobiet. Gęstość
zaludnienia wynosi 29,4 os/km². Na terenie gminy znajduje się 36 wsi
zgrupowanych w 24 sołectwach. Żytno jest miejscowością gminną i lokalnym
ośrodkiem społeczno-administracyjnym. Gmina jest typowo rolniczą –
powierzchnia użytków rolnych wynosi 10704 ha. Produkcją roślinną i zwierzęcą
zajmuje się ok. 1700 gospodarstw indywidualnych.
Historia
Pierwsza wiadomość o Żytnie pochodzi z 1198 roku (od tego czasu, należało do
klasztoru bożogrobców w Miechowie). Data i okoliczności lokacji nie są znane,
wiadomo jedynie, że fundacja kościoła wyprzedziła przekształcanie w miasto
dawnej wsi. Miasto miało charakter otwartego miasta rolniczego z kilkoma
młynami, mieszkało w nim również kilku rzemieślników. Upadek miasta
nastąpił w pierwszych latach po rozbiorach. W Żytnie od początku XVI wieku
istniała szkoła. Zachował się tu zabytkowy dwór klasycystyczny z XIX wieku
z zespołem parkowym. Do czasów obecnych zachowały się pozostałości
zespołów parkowo-pałacowych w Maluszynie, Borzykowie, Sekursku
i Pągowie, które były siedzibami znanych rodów: Potockich, Ostrowskich,
Siemieńskich, Kamienieckich. Jako jednostka administracyjna gmina Żytno
funkcjonuje od 1973 roku, powstała z połączenia trzech gromad: Borzykowy,
Maluszyna i Żytna. Od 1999 roku wchodzi w skład powiatu radomszczańskiego
w województwie łódzkim
Geografia
Gmina Żytno położona jest w północno-zachodniej Małopolsce. Gmina Żytno
leży na terenie równiny Pilicy leżącej w zachodniej części mezoregionu Niecka
Włoszczowska, makroregionu Wyżyna Przedborska wchodzącego w skład
podprowincji Wyżyna Środkowo-Małopolska, należącej do prowincji Wyżyna
Małopolska.
24
Powierzchnia gminy znajduje się w zlewni rzeki Pilicy, która od strony
wschodniej stanowi jej naturalną granicę. Częstym elementem krajobrazu są
wydmy (głównie na północ od miejscowości Silnica i Silniczka) oraz podmokłe
tereny bagniste i torfiaste (zwłaszcza w zachodniej i południowej części gminy
w rejonie miejscowości: Ewina, Żytno, Czechowice i Fryszerka). Znaczną część
gminy – głównie centralną i zachodnią – zajmują zatorfione łąki. Różnice
deniwelacje wynoszą do 50 m. Krajobraz dolin i kotlin uzupełniają garby
osiągającymi wysokości 260 m n.p.m. – najwyżej położona jest północnozachodnia część gminy w rejonie miejscowości Rędziny i Mała Wieś (252,5 m
n.p.m.).
Obszar gminy Żytno należy do zlewni rzek Wisły i Odry. Większa, wschodnia
i środkowa część gminy Żytno leży w zlewni II rzędu rzeki Pilicy –
lewobrzeżnego dopływu Wisły. Wody z tych terenów spływają bezpośrednio
lub pośrednio, przez cieki bez nazw, do rzeki Pilicy. Większość powierzchni
dorzecza Pilicy zajmują użytki rolne. Obszar ten obfituje w tereny podmokłe
i zabagnione. Niewielka, zachodnia część gminy leży w zlewni III rzędu rzeki
Warty – prawobrzeżnego dopływu rzeki Odry. Wody z tego terenu spływają do
rzeki Wiercicy, wpadającej do Warty. Do tej zlewni należą wsie: Borzykówka,
Ewina, Magdalenki, Sekursko. Większość powierzchni dorzecza Wiercicy
zajmują lasy. Powierzchniową sieć hydrograficzną uzupełniają: gęsta sieć
rowów melioracyjnych oraz liczne kompleksy stawów rybnych (zbiorników
retencyjnych). Największe z nich znajdują się w: dwa kompleksy stawów
w Pukarzowie (ok. 102 ha), kompleksy stawów w Silnicy (ok. 35 ha), stawy
w Ciężkowiczkach (ok. 65 ha), mniejsze zbiorniki wodne w Pąkowie-Dworze
(ok. 10 ha).
Blisko 50% powierzchni gminy Żytno pokrywają lasy. Największe, zwarte
kompleksy leśne znajdują się w jej północnej, północno-zachodniej i zachodniej
części. Administracyjnie powierzchnia leśna gminy jest pod zarządem
nadleśnictwa Gidle. Największe znaczenie mają: rezerwat przyrody
„Dębowiec”, uroczysko „Domaniew” i uroczysko „Sowin”.
Gospodarka
Większość mieszkańców gminy utrzymuje się z rolnictwa. Użytki rolne
zajmują 54,7% ogólnej powierzchni gminy, w tym: grunty orne 58,9 % , użytki
zielone 15,8%. Powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych wynosi
9.515 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 6,7 ha. Dominuje
wszechstronna, niewyspecjalizowana produkcja rolnicza, której przeważa
uprawa roślin mało pracochłonnych, zwłaszcza zbóż. Ważnym czynnikiem
ograniczającym czynności plonotwórcze gleb w gminie jest wysoka ich
kwasowość i niski poziom magnezu. Około 80% gleb wymaga wapnowania,
ponadto występują niedobory fosforu i potasu.
W gminie Żytno zarejestrowanych jest 167 podmiotów gospodarczych, są to
zwykle małe, rodzinne lub jednoosobowe firmy zajmujące się drobnymi
25
usługami, handlem i naprawami. Głównymi pracodawcami w gminie jest Urząd
Gminy, oświata oraz kilka większych firm prywatnych: Piekarnie w Żytnie
i Ciężkowicach, Młyn Elektryczny we Fryszerce, Firma Handlowa „Arko”
w Żytnie, Stacja Paliw w Żytnie, Gospodarstwo Rybackie w Ciężkowicach,
Tartak w Czarnym Lesie, Masarnia w Żytnie, Firma Budowlana „Dąbet”
w Żytnie.
Infrastruktura techniczna
Komunikacja
Sieć drogową gminy stanowią: droga wojewódzka relacji Radomsko –
Włoszczowa (19 km) oraz drogi powiatowe (34 km) i gminne (116 km).
Wodociągi
Sieć wodociągowa gminy wynosi 109, 3 km, obejmuje większość miejscowości
gminnych. Sieć korzysta z 2 studni głębinowych. Do sieci przyłączonych jest
1534 budynków.
Kanalizacja
Sieć na terenie gminy obejmuje połowę miejscowości Żytno, jej długość wynosi
4,6 km, przyłączonych do niej jest 58 budynków. W gminie funkcjonują
2 oczyszczalnie ścieków: komunalna w Żytnie zarządzana przez Gminny Zakład
Komunalny oraz oczyszczalnia w Sekursku (zarządzający: Agencji Własności
Rolnej Skarbu Państwa).
Energetyka
Sieć elektroenergetyczna w gminie Żytno jest pod zarządem ENION S.A.
w Częstochowie, ul. Mirowska 24. W Żytnie przy ul. M. Konopnickiej znajduje
się Posterunek Energetyczny. Teren gminy zasilany jest za pomocą 50 stacji NN
poprzez napowietrzną sieć średniego i niskiego napięcia. Oświetlanie uliczne
stanowią: 564 lampy na drogach gminnych, 119 lamp na drogach powiatowych
i 113 na wojewódzkich.
Gazyfikacja
Na terenie gminy Żytno nie ma dostępu do gazu ziemnego.
Zaopatrzenie w ciepło
Na terenie gminy Żytno mieszkania ogrzewane są głównie piecami węglowymi.
Kotłownie w budynkach użyteczności publicznej działają na miał węglowy
i węgiel.
Telekomunikacja
Z usług telefonii stacjonarnej korzysta 809 abonentów. Siecią zarządza
Telekomunikacja Polska Region TP Południe. Ze względu na dużą liczbę
abonentów korzystających z usług za pomocą infrastruktury radiowej
(ALCATEL 9800) na terenie gminy nie zlokalizowano węzłów dostępu do sieci
Internet. W gminie działają wszystkie sieci telefonii komórkowej.
Warunki mieszkaniowe na terenie gminy są zadowalające. Wskaźniki
przedstawiają się następująco (dane Rocznika Statystyczne Województwa
Łódzkiego, 2005):
26
 ogół zamieszkałych zasobów mieszkaniowych w gminie liczy 2174
mieszkania, 7220 izb, powierzchnia użytkowa mieszkań wynosi ogółem
153 tys. m2,
 przeciętna liczba izb w 1 mieszkaniu – 3,32,
 przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie – 2,67,
 przeciętna liczba osób na 1 izbę – 0,81,
 przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania – 71,6 m2,
 przeciętna powierzchnia użytkowa na 1 mieszkańca wynosi 26,3 m2.
Instytucje społeczne
W Żytnie znajdują się: Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej,
Posterunek Policji (dyżury raz w tygodniu), Urząd Pocztowy.
Służba zdrowia
Placówki działające na terenie gminy zapewniają podstawowe świadczenia
medyczne. Umowy o finansowanie tych świadczeń zostały zawarte z Łódzką
i Śląską Kasą Chorych. W ramach umów mieszkańcy korzystają z porad
specjalistycznych i opieki szpitalnej w Częstochowie, Radomsku
i Włoszczowej.
Podstawowe informacje o działających w gminie Żytno placówkach służby
zdrowia:
Placówka
SP ZOZ Żytno
Ośrodek Zdrowia
Żytno
Kadra
Lekarz rodzinny,
3 pielęgniarki,
laborantka i położna
Wyposażenie
EJG, USG, sprzęt
chirurgiczny,
spirometr, sprzęt
ambulatoryjny
pacjentów
laboratoryjny
Liczba pacjentów
2300
Zakres
Zakres POZ, KKG,
świadczonych usług USG, badania
laboratoryjne
Gabinety
Poradnia
specjalistyczne
ginekologicznopołożnicza
SP ZOZ Żytno Ośrodek
Zdrowia Borzykowa
Lekarz internista,
2 pielęgniarki
EKG, podstawowy
sprzęt do POZ
SP ZOZ Żytno
Ośrodek Zdrowia
Maluszyn
Lekarz pediatra,
stomatolog,
2 pielęgniarki
Sprzęt
stomatologiczny,
podstawowy sprzęt
do POZ
1100
Zakres POZ
1550
Zakres POZ
-
Gabinet stomatologii
ogólnej z protetyką
*wg danych Urzędu Gminy w Żytnie
Oświata
W gminie działają 4 Szkoły Podstawowe w Żytnie, Maluszynie, Silniczce,
Borzykowej, Gimnazjum w Żytnie oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych
w Żytnie. Ważniejsze dane o placówkach oświatowych funkcjonujących
w gminie:
27
Placówka oświatowa
Liczba
uczniów
Liczba
nauczycieli
Liczba sal
dydaktycznych
Powierzchnia
użytkowa
w m2
Sale
gimnastyczne
Publiczna Szkoła
Podstawowa w Żytnie
Publiczna Szkoła
Podstawowa w Maluszynie
Publiczna Szkoła
Podstawowa w Siliniczce
Publiczna Szkoła
Podstawowa w Borzykowie
Gimnazjum Publiczne
w Żytnie
Zespół Szkół
Ponadgimnazjalnych
w Żytnie
145
13
7
355,09
1
96
13
8
244,0
-
75
13
9
348,45
-
118
16
9
315
-
223
21
10
414,01
-
164
13
8
267
-
*wg danych Urzędu Gminy w Żytnie
W Zespole Szkół istnieje możliwość kształcenia w: 4-letnim Liceum Rolniczym,
3-letnim Liceum Ogólnokształcącym, 2-letnim Policealnym Studium Żywienia
i Gospodarstwa Domowego, 2-letniej Zasadniczej Szkole Zawodowej.
Budżet gminy Żytno
Struktura dochodów budżetu gminy Żytno (w tys. zł) w latach 2000-2005:
Wyszczególnienie
Dochody własne
Dotacje celowe
Subwencja ogólna
Dochody ogółem
na 1 mieszkańca
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2031
1002
3410
6443
1,0
2121
829
3678
6628
1,0
2066
1090
4194
7350
1,2
3365
996
4569
8930
1,5
2711
1602
4841
9154
1,5
2001
1432
5658
9091
1,5
*wg danych Urzędu Gminy w Żytnie
Wydatki z budżetu gminy (w tys. zł) w latach 2000-2005:
Wyszczególnienie
Wydatki ogółem
w tym: inwestycyjne
Wydatki bieżące
na 1 mieszkańca
2000
2001
2002
2003
2004
2005
7285
1835
5450
1,2
6746
810
5936
1,0
7375
874
6501
1,2
9225
2545
6680
1,5
9951
2142
7809
1,7
9357
852
8505
1,6
*wg danych Urzędu Gminy w Żytnie
Ważniejsze inwestycje przeprowadzane w ostatnich latach:
 budowa wodociągu Mała Wieś – Rędziny i Maluszyn – Kąty – Sudzinek
– Sudzin – Ciężkowicki, 2000/2001
 oczyszczalnia ścieków w Żytnie, 2000/2001
28
 modernizacja drogi gminnej Maluszyn – Grodzisko i drogi
w miejscowości Silniczka, 2000
 budowa wodociągu Pukarzów – Pierzaki – Borzykowa – Sady – Pągów,
2001/2002
 modernizacja drogi gminnej Rędziny i drogi Borzykowa – Pierzaki –
Pukarzów , 2001/2003
 budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami i przepompownia ścieków
w Żytnie, 2003
 budowa wodociągu Łazów – Kozie Pole – Borzykowa – Budzów
i wodociągu w miejscowościach: Czechowiec, Czechowiec Kolonia,
Grodzisko, Jatno, Jarzębina, 2003/2004
 przebudowa drogi gminnej w miejscowości Łazów i drogi
w miejscowości Ciężkowice, 2004/2005.
Wydatki budżetu gminy Żytno na sferę społeczną w 2004 roku:
Wyszczególnienie
Oświata i wychowanie
Ochrona zdrowia
Opieka społeczna
Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego
Kultura fizyczna i sport
Kwota w tys. zł
4.820
52
0
98
29
*wg danych Rocznika Statystycznego Województwa Łódzkiego, 2005
Wydatki na oświatę i wychowanie stanowią ok. 48% wydatków z budżetu
gminy. Pozostałe wydatki na sferę społeczną w gminie Żytno stanowią
ułamkowe części procenta.
29
Dochody i wydatki budżetu gminy Żytno w latach 2000-2005
12000
10000
8000
dochody
6000
wydatki
4000
2000
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Liczba mieszkańcow gminy Żytno
7000
6000
5000
3089
3031
2983
2944
2899
2854
4000
Kobiety
Mężczyźni
3000
2000
3170
3136
3105
3083
3052
3028
2000
2001
2002
2003
2004
2005
1000
0
30
2.1. Sytuacja demograficzna gminy Żytno
Gmina Żytno liczy 5882 mieszkańców (wg stanu na 31.12.2005).
Zmiany w zasobach ludzkich gminy Żytno w latach 2000-2005 prezentują
poniższe zestawienia.
Liczba ludności w gminie w latach 2000-2005:
Rok
Liczba ludności
Mężczyźni
Kobiety
Kobiety na 100
mężczyzn
Ludność na 1 km²
2000
2001
2002
2003
2004
2005
6259
3170
3089
97,4
6167
3136
3031
96,6
6088
3105
2983
96,0
6027
3083
2944
95,5
5951
3052
2899
95,0
5882
3028
2854
94,2
31,2
30,8
30,4
30,1
29,7
29,4
* wg danych Urzędu Gminy Żytno
Średnia gęstość zaludnienia na 1 km2 wynosi:
 w gminie 29,4 osoby,
 w powiecie radomszczańskim – 83 osoby,
 w województwie łódzkim – 142 osoby.
Współczynnik feminizacji (kobiety na 100 mężczyzn) wynosi:
 w gminie – 94,2,
 w powiecie radomszczańskim – 104,
 w województwie łódzkim – 110.
Struktura wieku mieszkańców gminy wg stanu na dzień 31.12.2005:
Wiek
0-6 lat
7-15 lat
16-18 lat
19-65 lat mężczyzn
19-60 lat kobiet
powyżej 65 lat mężczyzn
powyżej 60 lat kobiet
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
190
329
139
1929
441
-
159
296
103
1476
820
349
625
242
3405
1261
* wg danych Urzędu Gminy Żytno
Struktura wieku mieszkańców gminy wg ekonomicznych grup wiekowych
wygląda następująco:
 w wieku przedprodukcyjnym pozostaje 1134 tj. 607 mężczyzn i 527
kobiet (0-17 lat),
 w wieku produkcyjnym (mężczyźni 18-64 lat, kobiety 18-59 lat)
pozostaje 3487 osób tj. 1980 mężczyzn i 1507 kobiet,
31
 w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni w wieku 65 lat i więcej, kobiety
w wieku 60 lat i więcej) pozostaje ogółem 1261 osób w tym 441
mężczyzn i 820 kobiet.
Osoby w wieku produkcyjnym stanowią 59,3% ogółu społeczności gminy,
w wieku przedprodukcyjnym zaledwie 19,3%, a osoby w wieku
poprodukcyjnym 21,4%.
Przyrost naturalny i saldo migracji w gminie Żytno na 1000 ludności w latach
1999-2004:
Rok
Przyrost
naturalny
Saldo
migracji
1999
2000
2001
2002
2003
2004
-48
-8
-46
-29
-34
-45
-68
-25
-46
-50
brak
danych
brak
danych
*wg danych Roczników Statystycznych Województwa Łódzkiego
W roku 2004 wskaźnik przyrostu naturalnego wynosił:
 dla gminy Żytno -7,5‰,
 dla powiatu radomszczańskiego -2,7‰,
 dla województwa łódzkiego -3,1‰.
Struktura demograficzna ludności w gminie Żytno jest niekorzystna. Od lat
zaznacza się ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego oraz salda migracji, co
świadczy o starzeniu się społeczeństwa. Niekorzystnie zaznacza się również
struktura płci – stale i znacznie zwiększający się udział mężczyzn.
3. Charakterystyka problemów społecznych gminy Żytno
Ustawa o „pomocy społecznej”, z dnia 12 marca 2004 r. ( Dz. U. Nr 64, poz.
593 z późn. zmian.), nakłada na gminy obowiązek świadczenia pomocy
społecznej mieszkańcom, którzy tego potrzebują. Do obowiązkowych zadań
gminy (wg art. 17 rzeczonej Ustawy) należą m.in.:
 przyznawanie i wypłacanie zasiłków,
 świadczenie usług opiekuńczych,
 udzielanie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania osobom tego
pozbawionym,
 organizowanie gminnych świetlic, klubów, ognisk środowiskowych,
 organizowanie pracy socjalnej,
 sprawianie pogrzebu (w tym również bezdomnych),
 zapewnienie środków na wynagrodzenie dla pracowników oraz
warunków do realizacji powyższych zadań.
32
Pomoc społeczna to nie tylko świadczenia pieniężne, ale także świadczenia
w naturze, poradnictwo specjalistyczne (np. psychologiczne i prawne), praca
socjalna.
PROBLEMY W GMINIE
BEZROBOCIE
BEZPIECZEŃSTWO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Brak zakładów pracy.
Brak motywacji do pracy – niskie wynagrodzenie.
Patologie społeczne ( alkoholizm).
Niski pozom wykształcenia.
Niska świadomość społeczna ( powielanie wzorów życia rodziców).
Duża odległość do pracy ( Radomsko, Włoszczowa, Częstochowa).
Wymagania wiekowe, brak szans zatrudnienia osoby powyżej 40 roku życia.
Wzrastająca liczba patologii społecznych.
Brak kadr policyjnych i sprzętu ( radiowóz).
Brak ofert dla młodzieży na spędzanie wolnego czasu.
Nieodpowiednie oznakowanie dróg.
Bardzo zły stan nawierzchni dróg gminnych.
Brak dostatecznej liczby szkoleń dzieci i młodzieży w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego i
oznakowania.
Konieczność objęcia większości społeczeństwa gminy kursami pierwszej pomocy przed medycznej.
Brak zainteresowania dorosłych czasem wolnym dzieci, np. na dyskotekach.
Zbyt duża odległość do specjalistycznych placówek medycznych ( szpitali) celem zapewnienia
bezpieczeństwa w zakresie zdrowia.
Brak oznakowania domów ( brak numerów) oraz planów dojazdu do posesji.
Egzekwowanie od rowerzystów obowiązującego oświetlenia rowerowego ( stworzenie straży gminnej
wywodzącej się z osób bezrobotnych).
DZIECI I MŁODZIEŻ
Brak świetlic, klubów, wiejskich, miejsc do uprawiania sportu i spędzania wolnego czasu.
Brak kawiarenek internetowych, bibliotek i czytelni ( szczególnie w mniejszych miejscowościach
gminy).
3. Brak kół zainteresowań dla tej grupy
4. Utrudniony dostęp do korzystania z imprez artystycznych i kulturowych i odbiór kultury
( np. muzea
– zbyt duża odległość do miast. )
5. Trudne, złożone warunki materialno – bytowe i środowiskowe rodzin, w których wychowują się dzieci
i młodzież
6. Brak liderów ( animatorów działań), którzy uaktywniliby dzieci i młodzież.
7. Nie dofinansowanie szkół.
8. Problem alkoholu spowodowany m.in. brakiem miejsc do aktywnej, kulturalnej formy spędzania czasu
wolnego.
9. Brak ścieżek rowerowych,
10. Brak rozwijania czynnego wypoczynku i dostosowanie terenów do celów rekreacyjnych.
1.
2.
33
11. Zorganizowanie przystani kajakowej i bazy turystycznej ( pole namiotowe).
12. Brak koordynatora do spraw dzieci i młodzieży.
SENIORZY
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Brak dostatecznej opieki medycznej i specjalistycznej
Brak instytucji gminnych i poza gminnych w zakresie pomocy osobom starszym oraz polityki
samorządowej w zakresie koordynacji uaktywnienia osób starszych.
Brak świetlic seniorów.
Brak podjazdów dla osób starszych w instytucjach gminnych.
Brak koordynacji działań instytucji gminnych i poza gminnych w zakresie pomocy osobom starszym.
Brak działań gminnych placówek kulturalnych na rzecz osób w podeszłym wieku.
Brak działań edukacyjnych, kursów itp.
Brak imprez kulturalnych.
Problem alkoholizmu wśród osób starszych.
Słabe wyposażenie/brak w sprzęt rehabilitacyjny dla osób starszych.
Brak zainteresowania ze strony innych osobami samotnymi, opuszczonymi.
Brak środków materialnych do egzystencji niektórych osób.
Brak „Uniwersytetu III Wieku” ( forma zagospodarowania czasu wolnego).
UZALEŻNIENIA I PROBLEMY RODZIN
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Brak boisk sportowych i sal gimnastycznych.
Brak klubów, świetlic.
Brak pracy i zajęć sezonowych dla młodych.
Patologie rodzinne związane z alkoholem i brakiem pracy.
Słaba współpraca z kuratorem sądowym szkół i innych placówek.
Brak środków finansowych na zatrudnienie psychologa i pedagoga.
Łatwy dostęp do narkotyków wśród młodzieży.
Bieda w rodzinach ( niesprawiedliwe rozdzielanie pieniędzy na zasiłki, często nie adekwatne do statusu
materialnego).
9. Zbyt długa procedura skierowania osób uzależnionych na leczenie.
10. Znieczulica społeczna.
11. Nieodpowiedzialność osób sprzedających alkohol.
3.1.
Obszary problemów społecznych objęte pomocą socjalną zgodnie
z Ustawą „o pomocy społecznej”
3.1.1. Ubóstwo
Za ubóstwo uznaje się stan, kiedy jednostce czy grupie społecznej brakuje
środków na zaspokojenie uznawanych za niezbędne potrzeb. Za potrzeby
34
podstawowe, poza wyżywieniem, uznaje się: ubranie, mieszkanie, ochronę
zdrowia, wykształcenie.
Ubóstwo jest obecnie jednym z poważniejszych powodów przyznawania pomocy
przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Niestety zjawisko to staje się coraz
bardziej widoczne, ze względu na pogłębiające się dysproporcję
w społeczeństwie. Ubóstwo jest zjawiskiem niebezpiecznym, ponieważ może
powodować trwałe urazy psychiczne i długotrwałe skutki społeczne, np.:
 zmniejszenie popytu na towary, chłonności rynku i zahamowania rozwoju
gospodarczego,
 utrudnienie lub uniemożliwienie korzystania z szans zdobycia wykształcenia
i zachowania dobrego stanu zdrowia,
 wzrost przestępczości (przestępstwa przeciw mieniu) i patologii społecznych
(narkomania, bezdomność).
Jednym z najważniejszych skutków ubóstwa jest fakt jego samodzielnej
reprodukcji – ubodzy rodzą dzieci skazane na pozostawanie w tej sferze.
Dlatego też forma pomocy dla osób ubogich powinna z jednej strony
zabezpieczać ich byt, a z drugiej motywować ich do podjęcia starań zmiany
swego życia.
Brak lub niedobór środków do życia jest poważnym problemem w gminie
Żytno. Przyczyny ubóstwa są złożone: wiele rodzin utrzymuje się wyłącznie
z gospodarstwa rolnego o niskiej wydajności, w gminie mieszka wiele osób
samotnych, głównie mężczyzn, którzy utrzymują się z prac dorywczych
w okresie wiosenno-jesiennym. Do występowania ubóstwa w znacznym stopniu
przyczyniają się dysfunkcje społeczne, np. alkoholizm.
Zazwyczaj powody przyznania pomocy z GOPS są złożone, dlatego też
liczba osób ubogich w gminie z pewnością jest znacznie wyższa od ilości
przyznanych zasiłków. Kryterium przyznawania pomocy wynosi 316 zł netto na
osobę w rodzinie, a dla osób samotnie gospodarujących kryterium to wynosi 461
zł netto miesięcznie. Świadczenie jest udzielane na podstawie informacji
o dochodach (z Urzędu Skarbowego, zaświadczeniach o dochodach z zakładów
pracy, odcinków rent i emerytur).
Z pomocy GOPS z powodu ubóstwa w latach 2000-2005 korzystało:
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
2000
2001
2002
2003
2004
2005
4
2
10
12
2
11
* wg danych GOPS w Żytnie
Problem niewystarczających środków finansowych w rodzinach przekłada się na
niedożywienie dzieci. Gmina rozwiązuje ten problem finansując obiady dla
dzieci pochodzących z rodzin najuboższych. Niektóre rodziny same zgłaszają
wnioski do GOPS. Problem ten monitorują również placówki oświatowe
35
i w ramach współpracy z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej
zawiadamiają o potrzebie sfinansowania darmowego posiłku.
Liczbę dzieci korzystających z posiłków w szkołach finansowanych przez
GOPS w latach 2000-2005 przedstawia poniższa tabela:
Liczba
dzieci
2000
2001
2002
2003
2004
2005
209
227
320
325
308
279
* wg danych GOPS w Żytnie
Liczba dzieci dożywianych w szkołach
ze środków GOPS w Żytnie
350
300
250
200
150
100
50
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Posiłki finansowane są z budżetu gminy, dotacji Wojewody, budżetu Gminnej
Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, dotacji oświatowych
i odpłatności rodziców. W szkołach gdzie jest możliwość sporządzenia
posiłków, dzieci najczęściej otrzymują pierwsze danie z pieczywem (najchętniej
spożywane, ponieważ nie ma ograniczeń ilościowych). W pozostałych
placówkach dzieci otrzymują posiłek zastępczy bułkę słodką z herbatą.
Od 2006 roku funkcjonuje Ustawa z dnia 29 grudnia 2005 roku o ustanowieniu
programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”/Dz.U. z 2005
r. Nr 267, poz.2259/. Program jest elementem polityki społecznej, edukacyjnej
i zdrowotnej państwa w zakresie: poprawy poziomu życia rodzin o niskich
dochodach, poprawy stanu zdrowia dzieci i młodzieży. Celem Programu jest:
 wsparcie gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze obowiązkowym
w zakresie dożywiania dzieci oraz zapewnienia posiłku osobom jego
pozbawionym, ze szczególnym uwzględnieniem osób z terenów objętych
wysokim poziomem bezrobocia i ze środowisk wiejskich,
36
 długofalowe działanie w zakresie poprawy stanu zdrowia dzieci i młodzieży
poprzez ograniczanie zjawiska niedożywienia,
 upowszechnianie zdrowego stylu żywienia; poprawa poziomu życia osób
i rodzin o niskich dochodach,
 rozwój w gminach bazy żywieniowej, ze szczególnym uwzględnieniem
potrzeb dzieci i młodzieży.
Adresatami programu są przede wszystkim:
 uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów,
 dzieci młodsze (0-7 lat) z rodzin spełniających przyjęte kryterium
dochodowe,
 osobom samotnie gospodarujące lub osoby w rodzinie, jeśli dochód na
jednego członka nie przekracza 150% kryterium dochodowego (tj. 1,5x316
zł).
W przypadku braku możliwości zapewnienia posiłku lub, gdy przyznanie
pomocy w takiej formie byłoby nieuzasadnione, pomoc może być przyznana
w postaci zasiłku celowego z przeznaczeniem na zakup posiłku lub żywności.
Na terenie gminy Żytno program realizowany jest w formie posiłków
w szkołach głównie dla dzieci i młodzieży. Z posiłków w szkołach mogą
również korzystać osoby dorosłe, ale bez możliwości konsumpcji w stołówce –
posiłek jest wydawany „na wynos”. Osoby chorym, starszymi
i niepełnosprawnym gorące posiłki dostarczają opiekunki
Placówki w powiecie radomszczańskim udzielające wsparcia osobom
najuboższym w formie posiłku:
 Kuchnia św. Alberta w Radomsku (ul. Narutowicza 2)– wydawanie 80100 posiłków (zupy) od godz. 10-12,
 Dzienny Dom Pomocy Społecznej w Radomsku (ul. Armii Krajowej 1a) –
50-100 posiłków,
 Parafia św. Jadwigi w Radomsku (ul. Św. Jadwigi Królowej 93) –
wydawanie chleba we wtorki i piątki.
3.1.2. Sieroctwo
Sieroctwo jest sytuacją społeczną i prawną, jak również stanem psychicznym
dziecka pozbawionego rodziców na skutek śmierci (sieroctwo naturalne) lub na
skutek rozbicia rodziny (sieroctwo społeczne). W obecnych czasach sieroctwo
jest wynikiem, w większości przypadków, patologii społecznych – sierotami są
dzieci pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych. Czynnikami, które wpływają na
powstawanie tzw. sieroctwa patologicznego są m.in.:
 przemoc,
 nie poczuwanie się do odpowiedzialności za dzieci,
 niewłaściwa atmosfera panująca w domu oraz konflikty rodzinne,
 popełnianie błędów wychowawczych,
37
 zła sytuacja rodziny: materialna mieszkaniowa, problemy społeczne –
bezrobocie, ubóstwo, itp.,
 brak związków uczuciowych między członkami rodziny, a szczególnie
brakiem miłości do dziecka.
Świadczenia z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Żytnie z tytułu
sieroctwa w latach 2000-2004 nie były przyznawane, ponieważ do GOPS nie
były kierowane podania w tej sprawie.
Opiekę nad dziećmi częściowo lub w pełni pozbawionymi opieki ze strony
rodziców biologicznych mogą sprawować tzw. rodziny zastępcze. Na terenie
gminy Żytno funkcjonują 3 takie rodziny. W rodzinach tych przebywają dzieci
do 18 roku życia. Organizowaniem pobytu dzieci w rodzinach zastępczych
zajmują się jednostki samorządu powiatowego – Powiatowe Centrum Pomocy
Rodzinie w Radomsku.
3.1.3. Bezdomność
Osobą bezdomną w polskim porządku prawnym (art. 6 pkt.8 ustawy z dnia
12 marca 2004 roku o pomocy społecznej) jest osoba nie zamieszkująca
w lokalu mieszkaniowym w rozumieniu przepisów o ochronie lokatorów
i mieszkaniowym zasobie gminy i nie zameldowana na pobyt stały,
w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, także
osoba nie zamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały
w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Bezdomność spowodowana
może być:
 czynnikami społecznymi – m.in. brakiem miejsc dla rencistów, emerytów
osób starszych w domach pomocy społecznej, zaburzonym procesem
usamodzielniania
się
wychowanków
placówek
opiekuńczowychowawczych,
 czynnikami związanymi z patologiami i chorobami; bezdomności
sprzyjają m.in. alkoholizm, narkomania, przestępczość, rozpad rodziny,
odrzucenie i brak opieki ze strony najbliższych
 czynnikami natury psychologicznej – świadomy wybór sposobu życia
i odmiennego systemu wartości;
 czynnikami natury prawnej – bezradność osób wobec niepowodzeń
związanych z ich życiem.
W myśl ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej bezdomnemu
należy się tymczasowe miejsce noclegowe, odzież i posiłek, a w niektórych
przypadkach również zasiłek i inne formy pomocy.
Osoby bezdomne często w sposób automatyczny zostają wyrzucone poza
margines społeczeństwa, co bardzo utrudnia im powrót do normalnego życia.
Bezdomność jest w chwili obecnej jednym z groźniejszych zjawisk patologii
społecznej, ponieważ jego skala systematycznie rośnie. Problem ten jest trudny
38
do rozwiązania zwłaszcza na terenach wiejskich, gdzie nie ma dostatecznej
ilości mieszkań socjalnych i schronisk. Umieszczenie bezdomnego w schronisku
wiąże się z bezwarunkowym przestrzeganiem przez niego trzeźwości. Z reguły
jednak instytucje te nie dysponują wystarczającą liczbą miejsc oraz
odpowiednimi warunkami, aby zapewnić wszystkim potrzebującym godziwej
opieki.
W chwili obecnej na terenie gminy nie ma osób bezdomnych. Są osoby
bezdomne posiadające meldunek stały w gminie Żytno, ale nie przebywają na
jej terenie od wielu lat. Jeśli osoba taka przebywa w schronisku na terenie kraju,
gmina pokrywa koszty jej pobytu.
Gmina Żytno nie dysponuje mieszkaniami socjalnymi, na jej terenie nie działają
instytucje oferujące pomoc osobom bezdomnym.
Placówki świadczące pomoc osobom bezdomnym i potrzebującym w powiecie
radomszczańskim:
 Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne w Radomsku (ul. Kopiec
17) – oferuje 12 miejsc noclegowych dla mężczyzn,
 Regionalny Ośrodek Pomocy w Radomsku (ul. Sucharskiego 45a) – 15
miejsc,
 Fundacja Wzajemnej Pomocy „Alternatywa w Krępej (gm. Lgota Wielka)
– 15 miejsc,
 Dom dla Osób Bezdomnych i Najuboższych „MONAR-MARKOT”
w Klizinie (gm. Kodrąb) – 45 miejsc,
 Dom Interwencji Kryzysowej, Stowarzyszenie Pomocy „Przebudzenie”
w Kolonii Piaszczycach (gm. Gomunice) – 30-50 miejsc dla kobiet
i mężczyzn.
Bezdomność na terenie gminy Żytno nie stanowi obecnie znacznego problemu,
w przyszłości sytuacja może się zmienić z uwagi na postępujące ubożenie
społeczeństwa.
3.1.4. Bezrobocie
Za bezrobotną uznaje się osobę, która do dnia 31 maja 2004 r. spełniała
kryteria określone w art. 2 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r.
o „zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu” (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz.
514, z późn. zm.1), a także osobę, która od 1 czerwca 2004 r. spełnia kryteria
określone w art. 2 ust.1, pkt. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o „promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy” (Dz.U. Nr 99, poz. 1001 z późniejszymi
zmianami).
Bezrobocie rozumie się jako zjawisko towarzyszące gospodarce rynkowej,
oznaczające brak pracy zarobkowej dla osób zdolnych do jej wykonywania
i deklarujących chęć jej podjęcia. Bezrobocie jest poważną kwestią społeczną,
która dotyczy znacznych obszarów społecznych oraz która kumuluje szereg
negatywnych cech położenia materialnego i społecznego.
39
W chwili obecnej zjawisko to jest najbardziej niepokojącym problemem
społecznym, ponieważ dotyka jego szerokie kręgi, a straty jakie za sobą niesie są
trudne do oszacowania. Poza tym problemu tego nie jest w stanie rozwiązać
gmina czy powiat, które – ze swej strony – starają się minimalizować jego
skutki.
Bezrobocie poprzez zubożenie materialne wywołuje wiele negatywnych zjawisk
społecznych – najbardziej poważny jest jego wpływ na życie rodzinne. Skutkami
bezrobocia są:
- ryzyko wykluczenia społecznego spowodowane zmianą sytuacji rodziny,
- dezintegracja rodziny – zmiana jej sytuacji emocjonalnej (osłabienie
autorytetu rodziców, zakłócenie socjalizacji ról, frustracja, zmniejszenie
wsparcia emocjonalnego i solidarności wewnątrzrodzinnej),
- zwiększenie możliwości wystąpienia patologii życia rodzinnego (przypadki
przemocy, sięganie po alkohol i inne),
- izolacja społeczna (ograniczenie kontaktów ze znajomymi i dalszą rodziną),
- zasadnicza zmiana poziomu życia, standardu materialnego rodziny, co może
powodować konieczności korzystania z pomocy społecznej.
Problem bezrobocia jest stawiany zazwyczaj na pierwszym miejscu wśród
problemów społecznych.
Na terenie województwa łódzkiego w roku 2004 zanotowano 218.281 osób
bezrobotnych (w tym: 107.816 kobiet, 31.684 osoby posiadające prawo do
zasiłku). W roku 2004 wskaźnik stopy bezrobocia w województwie łódzkim
wynosił 19,5% (w roku 2003 – 19,7%).
W powiecie radomszczańskim w roku 2004 zanotowano 12.419 osób
pozostających bez pracy (w tym: 6.541 kobiet, 630 osób posiadających prawo
do zasiłku). Stopa bezrobocia w powiecie wynosiła 23,7%.
Pomocą dla osób bezrobotnych z terenu gminy Żytno zajmuje się Powiatowy
Urząd Pracy w Radomsku. PUP oferuje pomoc w postaci świadczeń
pieniężnych (zasiłki dla bezrobotnych, świadczenia przedemerytalne,
wcześniejsze emerytury finansowane przez ZUS) lub organizowania programów
pomocowych i aktywizujących finansowanych z Funduszu Pracy. Należą do
nich:
 pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe
 szkolenie i przekwalifikowanie bezrobotnych i zasiłki szkoleniowe,
 prace interwencyjne i roboty publiczne,
 aktywizacja zawodowa absolwentów,
 przygotowanie zawodowe młodocianych,
 pożyczki na tworzenie małych przedsiębiorstw,
 dopłaty dla pracodawców zatrudniających osoby bezrobotne.
Dane na temat bezrobocia w gminie Żytno przedstawiają poniższe zestawienia
40
Poziom bezrobocia w latach 2000-2005 na terenie gminy Żytno:
Rok
Kobiety
Absolwenci
Zwolnieni
z przyczyn dotyczących
zakładu pracy
Z prawem do zasiłku
W wieku produkcyjnym
mobilnym (18-44 lata)
Pozostający bez pracy
powyżej 12 miesięcy
Ogółem
2000
2001
2002
2003
2004
2005
253
19
263
26
279
24
296
24
262
0*
257
0*
29
10
6
3
2
2
120
123
121
85
83
46
443
474
499
459
453
405
308
523
339
552
352
637
357
630
358
582
345
534
* wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Radomsku
* w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy zmienione zostały kategorie bezrobotnych Inie funkcjonuje już pojęcia
absolwenta – wprowadzono kategorię bezrobotnego do 25 roku życia i bezrobotnego zarejestrowanego
w ciągu 12 miesięcy od dnia ukończenia szkoły.
Struktura osób bezrobotnych w gminie Żytno
w latach 2000-2005
600
500
Kobiety
400
Absolwenci
Z prawem do zasiłku
300
w wieku produkcyjnym mobilnym
200
pozostający bez pracy powyżej 12
miesięcy
100
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
W ostatnich latach – od roku 2003 – w gminie Żytno następuje spadek liczby
osób pozostających bez pracy. W chwili obecnej trudno przesądzać
o czynnikach mających wpływ na zmniejszanie się liczby osób bezrobotnych.
W gminie obserwuje się, bowiem, zjawisko ukrytego bezrobocia w rolnictwie –
41
posiadanie ziemi wyklucza możliwość otrzymania zasiłku dla bezrobotnych,
dlatego osoby te nie rejestrują się w PUP. Wiele rodzin utrzymujących się
z pracy na roli nie jest w stanie zapewnić sobie godziwego dochodu.
Bezrobotni z terenu gminy Żytno według czasu pozostawania bez pracy w roku
2005:
Ogółem
Czas pozostawiania bez
pracy
do 1 miesiąca
1-3 miesiące
3-6 miesięcy
6-12 miesięcy
12-24 miesiące
powyżej 24 miesięcy
w tym: kobiet
ilość
%
ilość
%
29
46
49
65
91
254
5,4
8,6
9,2
12,2
17,0
47,6
10
18
27
33
34
135
3,9
7,0
10,5
12,8
13,2
52,5
* wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Radomsku
Ponad połowa osób pozostających bez pracy nie posiada prawa do zasiłku.
Osoby te podlegają jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy
do 1 miesiąca
1-3 miesiące
3-6 miesięcy
6-12 miesięcy
12-24
miesiące
powyżej 24
miesięcy
42
Bezrobotni według wieku
18-24 lat
25-34 lat
35-44 lat
45-54 lat
55-59 lat
Bezrobotni według wykształcenia
wyższe
policealne i średnie
zawodowe
średnie
ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
gimnzazjalne i poniżej
Bezrobotni wg poziomu wieku w roku 2005:
ogółem
Wiek
18-24 lat
25-34 lat
35-44 lat
45-54 lat
55-59 lat
60-64 lat
w tym: kobiet
ilość
%
ilość
%
146
169
90
104
25
0
27,3
31,6
16,8
19,5
4,7
0
76
103
44
32
4
0
29,6
40,1
16,3
12,5
1,5
0
* wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Radomsku
Największa liczba bezrobotnych to osoby w wieku 25-34 lata ( 31,6%) w tym
większość stanowią kobiety (ponad 60% osób bezrobotnych w tym wieku). Jest
to grupa ludzi młodych, statystycznie przyjmuje się, że lepiej wykształconych,
często po ukończeniu studiów wyższych, ale bez doświadczenia zawodowego.
Druga grupę – 27,3% ogółu bezrobotnych – stanowią osoby w wieku 18-24 lata.
43
Osoby bezrobotne wg wykształcenia w roku 2005:
ogółem
Wykształcenie
wyższe
policealne
i średnie zawodowe
średnie
ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
gimnazjalne
i poniżej
w tym: kobiet
ilość
%
ilość
%
16
139
3,0
26,0
10
99
3,9
38,5
17
3,2
15
5,8
174
188
32,6
35,2
70
63
27,2
24,5
* wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Radomsku
Większość osób bezrobotnych to osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych,
co znacznie utrudnia im znalezienie pracy.
Rodzaje pomocy udzielonej osobom bezrobotnym z terenu gminy Żytno przez
Powiatowy Urząd Pracy w Radomsku w roku 2005:
Rodzaj pomocy
prace interwencyjne
roboty publiczne
staż
przygotowanie zawodowe
szkolenia
dotacje
Liczba bezrobotnych
3
9
18
7
3
1
* wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Radomsku
Osoby pozostające bez pracy mogą również liczyć na doraźną pomoc ze strony
Urzędu Gminy.
Liczba osób skierowanych do wykonania prac interwencyjnych i robót
publicznych w latach 2000-2005:
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Liczba
23
27
26
44
47
12
osób
* wg danych Powiatowego Urzędu Pracy w Radomsku
Długotrwałe bezrobocie często powoduje konieczność ubiegania się o pomoc ze
strony Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS w latach 2000-2005:
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
231
143
156
206
143
102
* wg danych GOPS w Żytnie
44
Rynek pracy na terenie gminy nie generuje nowych miejsc zatrudnienia – brak
lokalnej przedsiębiorczości w zakresie usług i produkcji. W gminie
zarejestrowanych jest 167 podmiotów gospodarczych, są to zwykle małe,
rodzinne lub jednoosobowe firmy zajmujące się drobnymi usługami lub
handlem. Głównym pracodawcą jest Urząd Gminy (stałe zatrudnienie
pracowników administracyjnych, staże dla absolwentów, zatrudnienie
sezonowe, prace interwencyjne i roboty publiczne dla osób bezrobotnych).
Liczba podmiotów gospodarki narodowej i osób fizycznych według sekcji
w 2004 roku na terenie gminy Żytno:
Wyszczególnienie
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
Przemysł
w tym: przetwórczy
Podmioty gospodarcze
Budownictwo
Handel i naprawy
Hotele i restauracje
Transport, gospodarka magazynowa, łączność
Pośrednictwo finansowe
Obsługa nieruchomości i firm, nauka
Ogółem
20
22
21
27
85
4
15
9
16
241
*wg Rocznika Statystycznego Województwa Łódzkiego z roku 2005.
Większe firmy prywatne na terenie gminy to:
 2 Piekarnie w Żytnie, Piekarnia w Ciężkowicach,
 Młyn Elektryczny we Fryszerce,
 Firma Handlowa „Arko” w Żytnie,
 Stacja Paliw w Żytnie,
 Gospodarstwo Rybackie w Ciężkowicach,
 Tartak w Czarnym Lesie,
 Masarnia w Żytnie,
 Firma Budowlana „Dąbet” w Żytnie
Przyczyny bezrobocia oraz postawy osób pozostających bez pracy są bardzo
różne. Przyczynami mogą być:
 wkroczenie na rynek pracy roczników wyżu demograficznego – zjawisko
dotyczące całego kraju,
 likwidacja zakładów pracy w ościennych miastach, zatrudniających
większą liczbę osób,
 problemy z uprawą roli (brak rynków zbytu, niedostosowanie się do
norm),
 brak motywacji do pracy w oparciu o przeświadczenie o jej
nieopłacalności
45
 zbyt wysokie koszty zatrudnienia pracownika oraz zła polityka pracy
(nielegalne zatrudnienie).
Głównym źródłem utrzymania się osób bezrobotnych na terenie gminy są prace
dorywcze, sezonowe, nielegalne zatrudnienie, sprzedaż runa leśnego (skala
zjawiska stale się zmniejsza) oraz owoców i warzyw z własnej uprawy, a także
pomoc społeczna i pomoc rodziny. Częstym zjawiskiem jest również emigracja
zarobkowa (wyjazdy 3 miesięczne, opłacanie KRUS-u). Wszystkie te zabiegi
nie gwarantują stabilności finansowej i społecznej rodzin.
3.1.5. Niepełnosprawność
Za niepełnosprawne uznać należy osoby, których stan fizyczny, psychiczny
powoduje trwałe lub okresowe utrudnienia, bądź uniemożliwia, pełnienie ról
i zadań społecznych na poziomie powszechnie przyjętych kryteriów. Osoby
niepełnosprawne to osoby posiadające stopień niepełnosprawności orzeczony
przez Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności, Komisję przy ZUS,
KRUS oraz inne osoby z dysfunkcjami psychicznymi, fizycznymi i umysłowymi.
Na terenach wiejskich sytuacja osób niepełnosprawnych jest bardzo trudna.
Niepełnosprawni fizycznie mają olbrzymie trudności m.in.: ze swobodnym
poruszaniem się (bariery architektoniczne w mieszkaniach i w budynkach
użyteczności publicznej, brak środków komunikacji), tzw. samoobsługą,
dostępnością do fachowej opieki medycznej i rehabilitacji, niemożnością
edukacji na miarę swoich możliwości i predyspozycji. Bariery te nie tylko
utrudniają ale wręcz uniemożliwiają osobom niepełnosprawnym uczestnictwo
w normalnym życiu. Osoby niepełnosprawne psychicznie postrzegane są
zazwyczaj jako nieprzewidywalne, a co za tym idzie również niebezpieczne.
Największym jednak problemem dla ludzi niepełnosprawnych są czynniki
psychologiczne i społeczne – trudność w akceptacji samego siebie i swoich
schorzeń oraz brak zrozumienia ze strony ludzi zdrowych.
Niepełnosprawność jest zjawiskiem obecnym w gminie i dotyczy głównie osób
dorosłych i raczej starszych (105 osób). Wśród dzieci w wieku przedszkolnym
w gminie zamieszkuje 7 osób niepełnosprawnych, a w wieku szkolnym 29 osób.
Niepełnosprawność dzieci, w większości przypadków, wiążę się z lżejszym
upośledzeniem np. niedosłuch.
Osoby niepełnosprawne nie mają możliwości korzystania z Warsztatów Terapii
Zajęciowej i innych ośrodków rehabilitacji na terenie gminy. Osoby ze
schorzeniami psychicznymi maja możliwość korzystania z usług świadczonych
przez Środowiskowy Dom Samopomocy w Soborzycach (gmina Dąbrowa
Zielona, Województwo Śląskie). Dojazd do Domu jest bezpłatny –
zagwarantowany przez gminę – stanowi on jednak duże obciążenie dla zdrowia
tych osób.
46
Liczba osób niepełnosprawnych mieszkających na terenie gminy Żytno według
kategorii niepełnosprawności i ekonomicznych grup wiekowych:
Wiek
M
Przedprodukcyjny
Produkcyjny
Mobilny
Niemobilny
Poprodukcyjny
Razem
Osoby niepełnosprawne
Prawnie
Tylko biologicznie
K
Razem
M
K
Razem
M
Ogółem
K
Razem
6
2
8
3
2
5
9
4
13
248
69
179
122
376
132
27
105
149
283
380
96
284
271
659
23
5
18
76
102
23
5
18
185
210
46
10
36
261
312
271
74
197
198
478
155
32
123
334
493
426
106
320
532
971
*dane wg Narodowego Spisu Powszechnego, Żytno 2002 ( M- mężczyźni, K - Kobiety)
Przez osobę niepełnosprawną prawnie rozumie się osobę, która posiada
odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony. Osoba
niepełnosprawna biologicznie to osoba nie posiadająca takiego orzeczenia, ale
odczuwająca ograniczenie własnej sprawności w wykonywaniu podstawowych
dla swojego wieku czynności.
Wśród mieszkańców gminy Żytno rozpoznano następujące kategorie
niepełnosprawności i występowania chorób przewlekłych:
 upośledzenie narządu ruchu – 7 osób,
 upośledzenie centralnego układu nerwowego – 52 osoby,
 upośledzenie układu pokarmowego – 9 osób,
 upośledzenie układu oddechowego – 1 osoba,
 upośledzenie układu krążenia – 5 osób,
 upośledzenie narządu słuchu – 3 osoby,
 upośledzenie narządu wzroku – 5 osób,
 upośledzenie neurologiczne – 25 osób,
 inne – 5 osób.
Osoby niepełnosprawne mają zazwyczaj utrudniony dostęp do oświaty.
W chwili obecnej w szkołach na terenie gminy działają klasy integracyjne lub
dzieci niepełnosprawne mają możliwość korzystania z nauczania
indywidualnego. Osoby niepełnosprawne według poziomu wykształcenia:
Wyszczególnienie
Wyższe
Policealne
Średnie (zawodowe i ogólnokształcące)
Zasadnicze zawodowe
Podstawowe ukończone
Podstawowe nieukończone
Mężczyźni
Kobiety
Razem
5
38
93
257
81
1
5
20
30
292
142
6
5
58
123
549
223
*dane wg Narodowego Spisu Powszechnego, Żytno 2002
47
Jednym z poważnych problemów osób niepełnosprawnych jest występowanie
w ich środowisku wysokiego poziomu bezrobocia. Głównymi problemami
związanymi z bezrobociem niepełnosprawnych są:
 niższa atrakcyjność osoby niepełnosprawnej na rynku pracy,
 niedobór stanowisk pracy dla osób z niektórymi schorzeniami (brak
zakładów pracy chronionej),
 niskie wykształcenie i kwalifikacje (największa liczba niepełnosprawnych
bezrobotnych posiada wykształcenie zasadnicze i podstawowe).
Aktywność ekonomiczna wśród osób niepełnosprawnych z terenu gminy Żytno:
Wyszczególnienie
Aktywni zawodowo
w tym: pracujący
bezrobotni
Bierni zawodowo (również w wieku poniżej
15 lat)
Nieustalony status na rynku pracy
Mężczyźni
Kobiety
Razem
129
122
7
342
81
80
1
410
210
202
8
752
7
2
9
*dane wg Narodowego Spisu Powszechnego, Żytno 2002
Niepełnosprawność często prowadzi do pogorszenia kondycji finansowej
rodziny bez względu na jej przynależność społeczno-zawodową. Sytuacja taka
to efekt m.in. wydatków na leczenie i rehabilitację, ale również brak możliwości
wykonywania pracy zarobkowej przez osobę niepełnosprawną oraz ograniczenie
aktywności zawodowej i możliwości zarobkowych innych członków rodziny
zobowiązanych do opieki. Słaba kondycja finansowa takich rodzin powoduje
konieczność zwrócenia się do pomocy społecznej.
Liczba rodzin korzystająca z pomocy GOPS w Żytnie z powodu
niepełnosprawności w latach 2000-2005:
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
2000
2001
2002
2003
2004
2005
101
118
131
141
52
36
*wg danych GOPS w Żytnie
48
Liczba rodzin korzystającyc z pomocy GOPS
z powodu niepełnosprawności
160
140
120
100
80
60
40
20
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Osoby niepełnosprawne mogą również zgłosić się do Powiatowego Centrum
Pomocy w Rodzinie w Radomsku. PCPR oferuje pomoc w zakresie
dofinansowania lub refundacji z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych:
turnusów
rehabilitacyjnych,
likwidacji
barier
funkcjonalnych w domu osoby niepełnosprawnej, zakupu sprzętu
ortopedycznego i rehabilitacyjnego.
3.1.6. Długotrwała lub ciężka choroba
Osoby przewlekle lub ciężko chore spotykają się z podobnymi problemami jak
osoby niepełnosprawne, ponieważ często nie są w stanie aktywnie uczestniczyć
w tzw. normalnym życiu. Borykają się również z: bezrobociem ,utrudnieniami
dostępie do specjalistycznej opieki medycznej, czy kosztownością procesu
leczenia. W chwili obecnej problemem są również tzn. choroby cywilizacyjne,
dotykające najczęściej ludzi młodych i w średnim wieku.
Na terenie gminy działają 3 ośrodki zdrowia pod nazwą Samodzielny Publiczny
Zespół Opieki Zdrowotnej Żytno. Ośrodki Zdrowia znajdują się
w miejscowościach: Żytno, Borzykowa, Maluszyn. Placówki te zapewniają
podstawowe świadczenia medyczne dla mieszkańców gminy, zatrudniają
3 lekarzy i stomatologa oraz personel pomocniczy. Umowy na finansowanie
świadczeń medycznych zostały zawarte z Łódzką i Śląską Kasą Chorych.
Osoby chore mają ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki medycznej –
w gminie nie ma gabinetów specjalistycznych. W ramach umów mieszkańcy
gminy korzystają z porad specjalistycznych i opieki szpitalnej w Częstochowie,
Radomsku i Włoszczowej. Poważnym problemem jest również brak
specjalistycznej placówki społeczno-opiekuńczej o zasięgu lokalnym
opiekującej się osobami chorymi.
49
Osoby długotrwale lub ciężko chore często nie mogą ubiegać się i podjąć pracy
(ludzie w wieku produkcyjnym) lub przebywają na rencie czy emeryturze
(osoby starsze). Ciężka, długotrwała choroba wiąże się z ponoszeniem wysokich
kosztów leczenia Sprawy te mają zasadniczy wpływ na sytuację materialną
rodzin osób chorych.
Rodziny korzystające z pomocy GOPS na skutek długotrwałej choroby w latach
2000-2005:
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
2000
2001
2002
2003
2004
2005
94
63
61
83
35
93
*wg danych GOPS w Żytnie
Najczęstszymi schorzeniami występującymi wśród mieszkańców gminy są:
zaburzenia krążenia, układu oddechowego i układu pokarmowego. Coraz
częściej występują depresje i zaburzenia psychiczne.
3.1.7. Przemoc w rodzinie
Przemoc występująca w rodzinie jest jedną z najpoważniejszych dysfunkcji. Art.
207 § 1 Kodeksu Karnego definiuje, iż: „przemoc w rodzinie to zamierzone,
wykorzystujące przewagę sił działanie przeciwko członkowi rodziny,
naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody”. Przemoc
w rodzinie jest przestępstwem. Niestety zjawisko to stale wzrasta, jego główną
przyczyną jest nadużywanie alkoholu lub alkoholizm członka rodziny. Przemoc
dotyka głównie kobiety oraz dzieci. Przejawem okrucieństwa jest również tzn.
„chłodna przemoc” niszcząca psychikę i poczucie wewnętrznej godności
Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, że:
 jest intencjonalna – przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na
celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary,
 siły są nierównomierne – w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą,
ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy,
 narusza prawa i dobra osobiste – sprawca wykorzystuje przewagę siły
narusza podstawowe prawa ofiary (np. Prawo do nietykalności fizycznej,
godności, szacunku itd.),
 powoduje cierpienie i ból - sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na
poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma
mniejszą zdolność do samoobrony.
Od roku 2003 Policja jest przeszkolona do sporządzania tzw. Niebieskich Kart
przeciwko sprawcą przemocy. Niebieska karta jest rządowym programem
przeciwdziałania przemocy w rodzinie, który wszedł w życie w październiku
1998 roku. Jednym z jego realizatorów jest Policja, a szczególne policjanci
kompanii patrolowo-interwencyjnych oraz dzielnicowi, którzy najczęściej
50
spotykają się z ofiarami. Działania policji mają na celu skuteczne reagowanie
wobec przemocy w rodzinie poprzez :
 informowanie pokrzywdzonych o przysługujących im prawach oraz
możliwości korzystania z pomocy i wsparcia wyspecjalizowanych instytucji,
 rejestrację śladów i przebiegu wydarzeń oraz podjętych czynności,
gromadzenie informacji z interwencji domowych i stały kontakt z zagrożoną
rodziną,
 rozpoznawanie skali zjawiska i zagrożeń w rodzinie,
 motywowanie ofiar przemocy w rodzinie do żądania ochrony swoich praw
i szukania pomocy.
W skład dokumentów wypełnianych przez policjantów wchodzą cztery niebieskie
karty. Pierwsza tzw. meldunek jest wypełniana przez dyżurnego jednostki po
zgłoszeniu przez patrol zakończenia czynności.
Kartę "B" wypełnia policjant przeprowadzający interwencję, w którym opisuje:
szczegóły zajścia, ocenę przebiegu zdarzenia, dane o dzieciach obecnych
w mieszkaniu oraz działania podjęte wobec sprawcy.
Karta "C" zawiera informacje dla ofiary przemocy (jej prawa, możliwość
ochrony) i wręczana jest w czasie interwencji. Karta zawiera rubrykę „Zanotuj
przebieg zdarzenia, pamięć bywa zawodna”, gdzie pokrzywdzeni wpisują
odpowiedzi na pytania: „kto i kiedy cię skrzywdził?”, „kim jest dla ciebie
sprawca?”, „na czym polegała przemoc?”, „czy byli świadkowie zdarzenia?”.
Pozwala to, z jednej strony, na otwarcie się ofiary przemocy, a jednocześnie
stwarza dla organów procesowych i organizacji społecznych podstawę do
podjęcia odpowiednich działań.
Karta "D" to prośba o pomoc wypełniana przez ofiarę przemocy. Pokrzywdzeni
decydują czy żądać pomocy „w ramach kompetencji Policji” czy
zainteresowania odpowiednich służb społecznych. Wypełniony dokument nie
może jednak stanowić podstawy do wszczęcia postępowania
Barierą do określenia skali zjawiska występowania przemocy w rodzinie na
terenie gminy Żytno jest niska świadomość społeczna oraz niechęć środowiska
do wtrącania się w sprawy rodzinne innych. Przemoc często wiąże się z innymi
zjawiskami społecznymi, np. alkoholizmem, bezrobociem, ubóstwem oraz
bezradnością w sprawach opiekuńczo-wychowawczych.
51
Schemat postępowania w przypadku stwierdzenia występowania
zjawiska przemocy domowej
INFORMACJA
O PRZEMOCY
POMOC
SPOŁECZNA
POLICJA
Wspólna wizyta w
domu pokrzywdzonych
Opracowanie planu
pomocy
Uruchomienie lokalnego
systemu wsparcia
INSTYTUCJE TWORZĄCE LOKALNY SYSTEM WSPARCIA
Pomoc
Służba Pedagog Pomoc GKRPA
Policja Punkt
Grupa Prokuratura Sąd
psycho- zdrowia szkolny
społeczna
konsul- wsparcia
logiczna
tacyjny
Informacja o wystąpieniu zjawiska przemocy w rodzinie powinna docierać do
Policji, GOPS lub innej służby społecznej działającej na terenie gminy lub
w najbliższym jej sąsiedztwie. Policja i GOPS przyjmując zgłoszenie powinna
poinformować pokrzywdzonych o przysługujących im prawach i pouczyć
sprawcę czynu. Po dobrowolnym wypełnieniu wniosku z prośbą o pomoc przez
pokrzywdzonych może dojść do dalszych kroków przeciwko sprawcy.
Komisariat Policji w Kobielach Wielkich sporządził w latach 2003-2005
„Niebieskie karty” dla osób z terenu gminy Żytno w ilości:
 rok 2003 – 2 karty,
 rok 2004 – 2 karty,
 rok 2005 – 1 karta.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żytnie w roku 2005 zgłosił na Policję
2 przypadki wystąpienia przemocy. Oba dotyczyły rodzin wielodzietnych, gdzie
ojcowie nadużywają alkoholu.
W gminie Żytno działa Punkt Konsultacyjny, który pomaga osobom z różnymi
dysfunkcjami społecznymi, w tym osobom uwikłanym w przemoc domową.
Pomoc w Punkcie (dyżury 2 razy w miesiącu) oferuje wykwalifikowany
52
terapeuta. Działalności Punktu Konsultacyjnego finansowana jest ze środków
Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
3.1.8. Ochrona macierzyństwa i wielodzietności
Na środowisko rodzinne składa się: struktura rodziny, atmosfera wychowawcza
w domu, warunki materialne i zdrowotne, stopień wykształcenia rodziców
i ogólna struktura środowiska. Rodzina jako podstawowa komórka społeczna
powinna być pod specjalną ochroną państwa. Zważywszy na występowanie
niekorzystnych zjawisk demograficznych (ujemny przyrost naturalny)
i gospodarczych (zmiany statusu materialnego), rodzina powinna móc liczyć na
pomoc materialną, społeczną i prawną.
Ochrona macierzyństwa oraz pomoc dla rodzin wielodzietnych jest jednym
z ważniejszych zadań opieki społecznej. W chwili obecnej po wejściu w życie
ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku „O świadczeniach rodzinnych” (Dz. U. Nr
228, poz. 2255) zasiłki rodzinne i dodatki do nich dominują w działalności
GOPS w Żytnie.
Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie
dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
 rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka,
 opiekunowi faktycznemu dziecka,
 osobie uczącej się.
Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
 urodzenia dziecka,
 opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego,
 samotnego wychowywania dziecka,
 kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego,
 rozpoczęcia roku szkolnego,
 wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
 podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
Na terenie gminy wg danych Spisu Powszechnego (2002) jest 777 rodzin
z dziećmi, w tym:
 305 rodzin z 1 dzieckiem,
 267 rodzin z 2 dzieci,
 130 rodzin z 3 dzieci,
 75 rodzin z 4 dzieci i więcej.
53
Liczba rodzin korzystających z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Żytnie z tytułu ochrony macierzyństwa i wielodzietności:
Rok
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
2000
47
2001
45
2002
21
2003
2004
2005
70
53
51
*wg danych GOPS w Żytnie
Rodziny korzystajace z pomocy GOPS
z tytułu ochrony macierzyństwa
70
60
50
40
30
20
10
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
W roku 2005 GOPS w Żytnie wypłacił 47 świadczeń będących zaliczką
alimentacyjną na łączną kwotę 40.456 zł.
3.1.9. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub
wielodzietnych
Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w życiu
dziecka. Tu nawiązuje ono pierwsze kontakty z innymi ludźmi i zdobywa
pierwsze doświadczenia z dziedziny współżycia społecznego. Zaburzona
struktura rodziny ujemnie wpływa na sytuację dziecka i jego więź z rodziną.
Rodziny mające trudności opiekuńczo-wychowawcze w większości przypadków
mają również inne dysfunkcje:
 niepełnosprawność umysłowa rodziców,
 uzależnienie,
 występowanie przemocy domowej,
 problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, małżeńskich, zawodowych,
 niezaradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego,
 problemy wychowawcze dzieci występujące w domu i w szkole.
54
Rodzina dysfunkcyjna nie jest w stanie spełnić swoich podstawowych zadań: nie
realizuje właściwie funkcji opiekuńczo-wychowawczych, nie zaspokaja potrzeb
materialnych i duchowych oraz nie przekazuje właściwych społecznie wzorów
postępowania. Rodziny te często korzystają z pomocy Ośrodka Pomocy
Społecznej.
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych na terenie gminy Żytno
objawia się głównie w rodzinach wielodzietnych, gdzie rodzice nadużywają
alkoholu. Polega zazwyczaj na zaniedbaniach w stosunku do dzieci, np.
niedożywieniem lub jakościowymi niedoborami w żywieniu, brakiem pomocy,
wykazania autorytetu. Ze wsparcia Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Żytnie korzystają rodziny, które posiadają dochody finansowe i które byłyby
w stanie zapewnić sobie utrzymanie, ale ze względu na brak zaradności
życiowej nie są w stanie racjonalnie zarządzać finansami oraz rodziny
całkowicie bez dochodów.
Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS z powodu bezradności
w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego w latach 2000-2004:
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
2000
2001
2002
2003
2004
2005
71
81
76
80
75
9
*wg danych GOPS w Żytnie
Rodziny korzystające z pomocy z powodu bezradności
opiekuńczo-wychowaczej
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
55
3.1.10. Brak umiejętności w przystosowaniu
opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze
do
życia
młodzieży
W ostatnich latach w Polsce można zaobserwować wzrost zjawiska
przestępczości, a szczególnie przestępczości wśród nieletnich. Przestępstwa
dokonywane przez ludzi młodych to przede wszystkim rozboje oraz kradzieże,
jak również przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu. Sprawcy
w chwili dokonania przestępstw najczęściej są osobami bezrobotnymi i nie
uczącymi się. Pomoc społeczna powinna, zatem objąć swym zasięgiem także
młodzież opuszczającą placówki opiekuńczo-wychowawcze. Konieczna jest
dalsza resocjalizacja trudnej młodzieży w środowisku domowym,
przystosowanie jej do życia w społeczeństwie i niedopuszczenie do popełniania
kolejnych wykroczeń.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żytnie nie posiada danych odnośnie
osób nieletnich, mieszkańców gminy, które przebywają lub opuściły placówki
opiekuńczo-wychowacze.
Agresja wśród młodzieży na terenie gminy Żytno jest zauważalna i dotyczy
głównie środowiska szkolnego. Uczestnicy ankiety „Zidentyfikowanie
problemów społecznych w gminie Żytno ” potwierdzili istnienie problemu
nieuzasadnionej agresji wśród młodzieży, przypadki występowania tzw. „fali”
są sporadyczne. Szkoły starają się same radzić z przypadkami przestępczości
wśród młodzieży.
3.1.11. Trudności w integracji osób posiadających status uchodźcy
Status uchodźcy otrzymują osoby, które opuściły swój kraj zazwyczaj z przyczyn
politycznych. W Polsce osoby te mają poważne problemy związane głównie
z bezrobociem, ubóstwem czy brakiem zaufania i akceptacji (zwłaszcza
w małych społecznościach). Pomoc (udzielana przez starostę na podstawie
wniosku złożonego przez uchodźcę) taka realizowana jest w ramach
indywidualnego programu integracji, uzgodnionego między powiatowym
centrum pomocy rodzinie a uchodźcą, w którym w zależności od indywidualnej
sytuacji życiowej uchodźcy i jego rodziny, określona jest wysokość, zakres
i forma pomocy. Środki na realizację indywidualnego programu integracji
przekazuje wojewoda.
Problem integracji osób posiadających status uchodźcy na terenie gminy Żytno
aktualnie nie istnieje, ponieważ w gminie nie zamieszkują takie osoby.
56
3.1.12. Trudności w przystosowaniu po opuszczeniu zakładów karnych
Osoby opuszczające zakłady karne mają zazwyczaj ogromne trudności
z przystosowaniem się do życia w społeczeństwie – są dyskryminowane, często
rozpadły się ich wcześniejsze związki rodzinne, nie mogą znaleźć pracy.
Ponowne włączenie do społeczeństwa jest koniecznym etapem ich resocjalizacji,
dlatego też osoby takie często korzystają z pomocy społecznej.
Gminę Żytno obsługuje Komisariat Policji w Kobielach Wielkich. W gminie
znajduje się jedynie Posterunek Policji, w którym 1 dzień w tygodniu pełnione
są dyżury.
Dane dotyczące przestępstw popełnianych na terenie gminy w latach 20032005:
Kwalifikacja prawna
Kradzież mienia
Kradzież z włamaniem
Bójka, pobicie
Wypadki drogowe
Nietrzeźwi kierujący
Przemoc domowa
Pożary
Niealimentacja
Inne przestępstwa
Razem
Liczba przestępstw
2003
2004
2005
22
20
1
4
7
2
2
23
81
21
23
6
5
11
3
2
23
94
33
16
7
32
7
1
1
7
104
* wg danych Komisariatu Policji w Kobielach Wielkich
Osoby opuszczające zakłady karne (3-4 osoby rocznie) mogą liczyć na pomoc
finansową oraz na specjalistyczne poradnictwo pracowników GOPS.
Liczba świadczeń w latach 2000-2005:
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
2000
2001
2002
2003
2004
2005
1
-
1
-
-
1
*wg danych GOPS w Żytnie
Świadczenia z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej dla osób, które opuściły
zakłady karne przyznawane są sporadycznie.
57
3.1.13. Alkoholizm lub narkomania
Problem alkoholizmu
Rodziny z problemem alkoholowym to rodziny, w których choć jedna osoba
zażywa alkohol w sposób, który przynosi szkodę pozostałym jej członkom. Osoba
taka dostarcza swoim bliskim niepotrzebnych problemów życiowych,
finansowych i emocjonalnych.
Osoby z problemem alkoholowym stanowią jedną z najpoważniejszych grup
dysfunkcyjnych objętych pomocą społeczną. Praca z osobami nadużywającymi
alkoholu jest bardzo trudna, długotrwała i często skazana na niepowodzenie.
W chwili obecnej najbardziej niepokojące jest zjawisko związane z obniżaniem
się wieku pierwszego kontaktu z alkoholem. Zdecydowany wpływ na taki stan
rzeczy mają: dostępność alkoholu – zwłaszcza piwa, przyzwolenie społeczne
oraz zaniedbania ze strony rodziców.
Skala zjawiska nadużywania alkoholu w gminie jest duża. W niektórych
rodzinach jest to problem dnia codziennego, w innych nadużycie alkoholu
zdarza się okazyjnie. Największy problem stwarzają samotni mężczyźni,
alkoholicy bez rodzin i źródła utrzymania. Ankietowani na potrzeby niniejszego
opracowania nauczyciele i sołtysi stawiają problem alkoholizmu na 3 miejscu
problemów społecznych w gminie. Młodzież również zauważa ten problem,
jednak w zdecydowanej większości twierdzi, że ma dostateczną wiedzę
o zagrożeniach wynikających z nadużywania alkoholu.
W gminie działa Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
(GKRPA), która pomaga osobom uzależnionym lub zagrożonych uzależnieniem
od alkoholu oraz ich rodzinom. GKRPA finansuje działalność Punktu
Konsultacyjnego, prowadzi profilaktykę i edukację przeciw uzależnieniom,
wspomaga działanie instytucji społecznych i innych organizacji działających
w obszarze uzależnień oraz współpracuje z Poradnią Terapii Uzależnień od
Alkoholu i Osób Współuzależnionych w Radomsku. Gminna Komisja
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Żytnie organizuje m.in.:
 pomoc psychoterapeutyczną dla osób i dzieci z rodzin alkoholowych
 pomoc socjalną: zakup odzieży, dożywianie dzieci w szkołach,
 zajęcia sportowe ogólnodostępne: od stycznia do marca (2 razy
w tygodniu) zajęcia na sali gimnastycznej w Żytnie, od kwietnia – zajęcia
w siłowni klubowej w Żytnie, turnieje piłki siatkowej, nożnej, tenisa
stołowego, szachowe, w okresie letnim organizowany jest turniej piłki
nożnej, festyn sportowy, zajęcia lekkoatletyczne na boisku, biegi,
 dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych w roku 2005 zorganizowano
wakacyjny obóz terapeutyczny w Zwardoniu.
Osoby mające problem alkoholowy mogą, w dni robocze, zgłaszać się na dyżur
członka GKRPA w Urzędzie Gminy.
58
W gminie działa Punk Konsultacyjny dla osób uzależnionych i ich rodzin.
W Punkcie dyżury prowadzi specjalista psychoterapii uzależnienia od alkoholu
i współuzalażnienia. Zgodnie z umową z gminą dyżury odbywają się od stycznia
do października w pierwszy i trzeci wtorek miesiąca w godzinach 14.00-19.00.
Z porad psychologa na 1 dyżurze średnio korzysta 5 osób.
W 2004 na spotkania uczęszczało 17 osób. W roku 2005 w ciągu 60 godzin
dyżurów przeprowadzono 70 rozmów, w tym:
 49 z osobami nadużywającymi alkoholu,
 15 z bliskimi osobami, osobami w otoczeniu których znajduje się osoba
pijąca w sposób problemowy,
 6 rozmów z dziećmi z rodzin z problemem alkoholowym (za
pozwoleniem opiekuna w przypadku osoby nieletniej).
Każde spotkanie zostało udokumentowanie sprawozdaniem. Rozmowy
przeprowadzane w Punkcie maja charakter informacyjny, wspierający
i motywujący.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na
rok 2006 zatwierdzony Uchwałą Rady Gminy w Żytnie Nr XXIV/149/2005
z dnia 30 grudnia 2005 roku zakłada:
 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób
uzależnionych i ich rodzin poprzez:
- zwiększenie dostępności niezbędnych oddziaływań terapeutycznych
(szkolenia członków GKRPA, nauczycieli i sprzedawców alkoholu),
- rozwijanie działalności Punktu Konsultacyjnego
- opłacanie kosztów przejazdu i leczenia dla uczestników terapii.
 Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy
psychologicznej i prawnej w szczególności ochrony przed przemocą
w rodzinie poprzez:
- zwiększenie skuteczności interwencji prawno-administracyjnej wobec
ofiar przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny
powodowanych przez osoby nadużywające alkohol (Niebieska Karta dla
Policji, pomoc dla rodzin z problemami alkoholowymi: kierowanie na
leczenie, pomoc psychoterapeutyczna, dożywianie dzieci, pomoc
socjalna, pomoc dla młodych talentów, finansowanie obozów
terapeutycznych, porady prawne)
 Przestrzeganie zasad wydawania i cofania zezwoleń na prowadzenie
sprzedaży napojów alkoholowych oraz kontrola przestrzegania zasad
sprzedaży tych napojów
 Prowadzenie
profilaktycznej
działalności
informacyjno-edukacyjnej
w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania
narkomanii dla dzieci, młodzieży i dorosłych w tym prowadzeni
pozalekcyjnych zając sportowych
- zakup i rozdysponowanie materiałów informacyjno-edukacyjnych,
59
- wspieranie działań profilaktycznych polegających na organizowaniu zajęć
lokalnych o charakterze rozrywkowo-sportowym pod hasłem: „Wybrałem
sport nie alkohol”, „Nałogom stop”, „Zachowaj trzeźwy umysł 2006”.
- powadzenie profilaktycznej działalności informacyjno-edukacyjnej
w szczególności dla dzieci i młodzieży.
 Wspomaganie działalności stowarzyszeń, instytucji i osób fizycznych
służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych poprzez:
- dofinansowanie programów profilaktycznych prowadzonych w szkołach i
ośrodkach zdrowia na terenie gminy.
Plan finansowy Programu przewiduje przeznaczenie na jego realizację 70.000
zł, w tym: 10.000 na działalność edukacyjną.
Osoby i rodziny z problemem alkoholowym mogą liczyć na pomoc Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej w Żytnie. Liczba rodzin objętych świadczeniami
w latach 2000-2005:
Liczba rodzin
korzystających
z pomocy GOPS
2000
2001
2002
2003
2004
2005
71
81
76
80
75
9
*wg danych GOPS w Żytnie
Rodziny z problemem alkoholowym korzystające
z pomocy GOPS
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
60
Problem narkomanii
Narkomania to nałóg stałego używania narkotyków, z czasem całkowite
uzależnienie się od nich. Pojęcie narkomanii ma szerokie znaczenie i obejmuje
nie tylko nałogowe używanie narkotyków, ale posługiwanie się wszelkimi
środkami wywołującymi euforię. Nałóg ten prowadzi do zaburzeń osobowości,
zaniku uczuć wyższych i zmian w narządach – zwłaszcza w układzie nerwowym.
Najczęstszymi przyczynami sięgania po narkotyki, zwłaszcza przez dzieci
i młodzież są:
 trudna sytuacje życiowe,
 poszukiwanie ucieczki od problemów życia codziennego,
 bezradność życiowa,
 wpływ grupy rówieśniczej,
 ciekawość,
 ukształtowanie w toku wychowania pewnych szczególnych cech
osobowości, określanych jako skłonność do nałogów.
Narkomania to zjawisko zdecydowanie częściej występujące w miastach niż na
terenach wiejskich. W miastach, gdzie jest większa dostępność środków
odurzających, problem ten dotyczy wszystkich grup wiekowych i społecznych,
natomiast na wsiach rejestrowany jest głównie w środowisku młodzieży. Dlatego
też niebagatelną rolę z zwalczaniu narkomanii odgrywa edukacja, która
uświadamia zagrożenie, a przede wszystkim kształtuje właściwe postawy.
Na mocy Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku „o przeciwdziałaniu narkomanii”
gminy mają obowiązek opracowania Programu Przeciwdziałania Narkomanii,
który na stanowić integralną częścią Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych.
Ankietowani na potrzeby opracowania Strategii nauczyciele i uczniowie ze
szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu gminy zauważają
wzrastanie problemu narkomanii. W chwili obecnej nie zanotowano jeszcze
przypadków odurzenia narkotycznego np. w szkołach, co nie oznacza, że
uczniowie nie mają już za sobą takich doświadczeń.
Zagrożenie uzależnieniem od narkotyków jest bardzo duże. Młodzież twierdzi,
że nie jest problemem zdobycie środków odurzających – informacje
rozprzestrzeniają się „pocztą pantoflową” lub osoby nimi handlujące same
nagabują na imprezach, dyskotekach itp.. Najczęściej do pierwszych kontaktów
z narkotykami dochodzi właśnie na dyskotekach, zabawach wiejskich, libacjach
alkoholowych, wakacyjnych festynach. Często narkotyki są proponowane przez
znajomych lub rozdawane gratisowo – „na zachętę”.
Największe zagrożenia w rozprzestrzenianiu się narkomanii stanowią:
 brak świadomości zagrożenia narkomanią dzieci wśród rodziców
i opiekunów,
61
 zaniedbania w wychowywaniu dzieci: przyzwolenie na niewłaściwe
zachowaniem, pozostawianie zbyt wielkiej swobody, brak reakcji ze
strony rodziców,
 brak zorganizowanego czasu wolnego dzieci i młodzieży,
 duża liczba imprez lokalnych zwłaszcza w okresie letnim (napływ
turystów, większe zainteresowanie dealerów),
 dyskoteki i zabawy wiejskie.
Uczniowie (ponad połowa) twierdzą, że ich wiedza na temat zagrożeń
związanych ze skutkami uzależnienia od narkotyków jest wystarczająca.
Większość sprawia wrażenie jakby ten problem ich wcale nie dotyczył.
W związku z powyższym bardzo ważną rolę odgrywa i odgrywać będzie
edukacja, która uświadamia zagrożenie, a przede wszystkim kształtuje właściwe
postawy młodych ludzi. Za najlepszą formę edukacji przeciwko uzależnieniom
młodzież uważa spotkania z osobami, które zmobilizowały się do zwalczenia
nałogu, jak również filmy edukacyjne, prasę i Internet. Programy profilaktyczne
prowadzone na lekcjach wychowawczych nie są oceniane wysoko – są
nieciekawe i nieszczere (bez nawiązania odpowiedniego kontaktu i klimatu do
rozmowy pomiędzy uczniem a nauczycielem).
Z doświadczeń nauczycieli wynika, że istnieje również konieczność edukowania
rodziców i opiekunów nastolatków, ponieważ w chwili obecnej zupełnie nie
mają świadomości zagrożenia płynącego z tej strony.
3.1.14. Wystąpienie zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
Pomoc społeczna udzielana jest również w sytuacjach niezależnych od
uwarunkowań społecznych, np.: wystąpienie sytuacji kryzysowej lub tragicznego
w skutkach zdarzenia losowego.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żytnie udziela pomocy głównie
w przypadkach związanych ze zniszczeniami spowodowanymi pożarem
zabudowań gospodarczych lub strat w gospodarstwach rolnych. Pomoc ma
z reguły charakter finansowy i dotyczy ok. 2-3 rodzin rocznie.
3.1.15. Klęska żywiołowa lub ekologiczna
Ze zjawiskiem klęski ekologicznej mamy do czynienia w chwili, kiedy to
w wyniku degradacji środowiska naturalne procesy wspierające i przywracające
równowagę ekologiczną przestaną działać. Klęska ekologiczna i żywiołowa
najczęściej jest wynikiem zbytniej ingerencji człowieka w przyrodę.
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62,
poz. 558) określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klęski żywiołowej,
a także zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń
wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu klęski żywiołowej. Ustawa
62
definiuje pojęcia klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej i awarii technicznej.
Przez pojęcie klęski żywiołowej rozumiemy katastrofę naturalną lub awarię
techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu
w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc
i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych
środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych
służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Katastrofa naturalna rozumiana jest jako zdarzenie związane z działaniem sił
natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne
wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie
ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska
lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe
występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych
ludzi albo też działanie innego żywiołu.
Przez awarię techniczną rozumie się gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie
lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu
urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich
właściwości.
Na terenie gminy Żytno, w ostatnich latach, nie było przypadków wystąpienia
klęski żywiołowej lub ekologicznej.
3.2.
Pozostałe problemy społeczne występujące w gminie
W gminie Żytno można zaobserwować również inne problemu społeczne, które
niekoniecznie wymagają wsparcia finansowego skierowanego do konkretnych
osób czy rodzin, ale często podjęcia kilku działań organizacyjnych. Działania te
to np.: zorganizowanie pomocy sąsiedzkiej (dla osób starszych
i samotnych), udostępnienia młodzieży sal szkolnych po zajęciach lekcyjnych,
zorganizowanie klubów, świetlic i organizowanie w nich spotkań dla
poszczególnych grup wiekowych.
3.2.1. Problemy dzieci i młodzieży
Jednym z ważniejszych problemów młodzieży jest brak perspektyw, co do życia
i pracy na terenie rodzinnej miejscowości, gminy, czy najbliższego jej
sąsiedztwa. Na terenach wiejskich młodzież ma utrudniony dostęp do kultury,
sportu, itp., jak również gorszy dostęp do placówek oświatowych (zwłaszcza
szkolnictwa kierunkowego, wyższego) oraz pomocy naukowych, co może mieć
wpływ na jej trudniejszy start życiowy. Młodzież często boryka się również
z brakiem środków na kształcenie lub dokształcanie. Kolejnym problemem jest
63
brak miejsc do spędzania wolnego czasu (klubów, boisk, obiektów sportowych
i rekreacyjnych i innych rozrywek).
Na terenie gminy dzieci i młodzież nie mają praktycznie możliwości
atrakcyjnego spędzania wolnego czasu poza lekcjami. Na terenie gminy nie
funkcjonują kluby i świetlice dla młodzieży, brakuje kawiarenek internetowych,
jedyna sala gimnastyczna i pełnowymiarowe boisko z bieżnią i boiskiem do gry
w piłkę siatkową znajduje się przy Szkole Podstawowej w Żytnie.
W pozostałych miejscowościach brak jest obiektów tego typu. W miarę
możliwości szkoły udostępniają uczniom sale gimnastyczne, sale komputerowe
i inne na zajęcia pozaszkolne.
Na terenie gminy młodzież może korzystać ze szkolnictwa ponadgimnazjalnego
w Liceum Ogólnokształcącym, Liceum Rolniczym, Policealnym Studium
Żywienia i Gospodarstwa Domowego i w Zasadniczej Szkole Zawodowej. Ze
szkolnictwa wyższego nie ma możliwości korzystania w powiecie
radomszczańskim. Najbliższe takie placówki znajdują się w Częstochowie (ok.
60 km) i są to: Akademia im. J. Długosza i Politechnika Częstochowska.
Poważnym problemem jest brak środków na naukę. Dla dzieci i młodzieży
z rodzin najuboższych (kryterium dochodu 316 zł) przyznawane są stypendia
przez Wójta Gminy Żytno. Dzieciom z rodzin ubogich pomaga również
GKRPA, organizując wyjazdy kolonijne, pomagając bardziej uzdolnionym.
3.2.2. Problemy ludzi starszych
Przy powszechnym zjawisku występowania procesu starzenia się społeczeństwa,
problem opieki nad osobami starszymi staje się coraz poważniejszy.
Niekorzystnym zjawiskiem jest również liczba osób całkowicie samotnych
(w roku 2000 na terenie powiatu zanotowano aż 1172 takie osoby). Osobom
takim należy zagwarantować dostępność do usług bytowych, urzędowych,
mieszkaniowych oraz intelektualnych i zdrowotnych. Ludzie starsi i samotni
potrzebują szczególnego rodzaju wsparcia polegającego na jak najdłuższym
utrzymaniu ich we własnym środowisku. Należy podejmować działania które
ułatwią im życie, a także wydłużają okres ich samodzielności społecznej.
Osoby starsze stanowią znaczną część ludności gminy, w przyszłości problem
ten będzie coraz poważniejszy. W najtrudniejszej sytuacji będą osoby samotne.
W chwili obecnej częste są przypadki, że z renty lub emerytury osoby starszej
utrzymuje się cała rodzina.
Na terenie gminy brakuje miejsc spotkań dla ludzi starszych, jedynym takim
miejscem jest kościół. Brakuje innych, zorganizowanych form aktywizacji ludzi
starszych.
Ze strony Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej osoby starsze, samotne
i chore mogą liczyć na pomoc w formie finansowej i usług opiekuńczych.
64
Pomoc finansową można otrzymać jeśli osoba spełnia kryterium dochodowe
i jeśli jej wiekowi towarzyszy dysfunkcja. Dla osób przebywających w rodzinie
kwota zasiłku wynosi 316 zł, dla osób samotnych – 461 zł.
Istnieje również możliwość dowożenia przez opiekunki społeczne posiłków ze
stołówek szkolnych.
3.2.3. Problemy czasu wolnego i wypoczynku
Pogorszenie się sytuacji ekonomicznej całych grup i warstw społecznych
narzuciło konieczność zmian w strukturze wydatków gospodarstw domowych.
W ostatnich czasach wydatki na rozrywkę i wypoczynek zajmują coraz mniej
miejsca w budżetach domowych. Zdecydowaną przewagę w budżecie
przeciętnego gospodarstwa zajmują wydatki na dobra i usługi niezbędne do
zapewnienia bytu. W społeczeństwie kształtuje się zjawisko powszechnego
spędzania czasu wolnego w domu. Zazwyczaj czas ten jest wykorzystywany
w sposób bierny – nie zapewniający rozwoju fizycznego i intelektualnego oraz
nie regenerujący sił witalnych.
Na terenach wiejskich występuje zazwyczaj domocentryczny sposób spędzania
wolnego czasu (telewizja, zajęcia domowe), ułamkowy procent ludności
wyjeżdża na dłuższy wypoczynek. Z problemem nadmiaru czasu wolnego
spotykają się osoby bezrobotne oraz ludzie starsi. Młodzież i osoby pracujące
również powinny w jakiś sposób odreagowywać stresy, czy po prostu odpocząć.
Najaktywniej mieszkańcy gminy mogą spędzać swój czas wolny latem,
korzystając z możliwości rekreacji na świeżym powietrzu. Prócz wypoczynku
w okolicznych lasach, w dorzeczu Pilicy (biwakowanie, wędkowanie,
grilowanie) można uczestniczyć zorganizowanych festynach sportowych (KS
„Victoria” w Żytnie), festynie rekreacyjnym „Dni Maluszyna” w Maluszynie,
oraz zawodach strażackich. W gminie organizowany jest Ogólnopolski Bieg
Przełajowy im Ryszarda Chojnickiego.
W okresie zimowym brakuje zorganizowanych imprez dla mieszkańców.
Główna przyczyna jest brak odpowiedniej bazy lokalowej. Jedynie w Żytnie
organizowane są zajęcia sportowe na sali gimnastycznej należącej do Szkoły
Podstawowej oraz na siłowni. Zajęcia te są ogólnodostępne, organizowane są
przez Gminna Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Sport w gminie Żytno funkcjonuje w oparciu o placówki oświatowe. Jedyna sala
gimnastyczna i boisko sportowe (pełnowymiarowa bieżnia lekkoatletyczna,
boisko trawiaste, asfaltowe boisko do koszykówki, tenisa) znajduje się w Żytnie.
Uczniowie szkół podstawowych i gimnazjum biorą udział w turniejach
powiatowych (tenis stołowy, piłka siatkowa i piłka nożna oraz lekka atletyka),
rejonowych (tenis stołowy i lekka atletyka) i wojewódzkich (lekka atletyka).
Młodzież szkół średnich i dorośli uczestniczą w turniejach gminnych.
65
W gminie działa Klub sportowy „VICTORIA” w Żytnie z sekcją piłki nożnej –
2 grupy seniorzy i trampkarze.
Terenem najbardziej atrakcyjnym turystycznie jest dorzecze Pilicy, rejony wsi:
Maluszyn, Sudzin, Sudzinek – południowo - wschodnia część gminy, obszar
wzdłuż biegu rzeki Pilicy i jej lewostronnych dopływów. Na tych terenach
istnieje możliwość biwakowania, wędkowania (duża ilość stawów rybnych
o ogólnej powierzchni 188 ha w miejscowościach: Silnica, Pągów,
Ciężkowiczki, Pukarzów), grilowania, wycieczek do okolicznych lasów (szlak
żółty, ścieżka edukacyjno-ekologiczna Żytno-Ewina), itp. Dla mieszkańców
większych miast szczególnie atrakcyjne są wyznaczone w tym rejonie obszary
przeznaczone pod zabudowę rekreacyjno – letniskową.
Gospodarstwa agroturystyczne, oferujące miejsca noclegowe, działają w Żytnie
i Sekursku
4.
Działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żytnie utworzony został w 1990 roku.
GOPS w Żytnie realizuje zadania własne gminy zgodnie z wymogami
określanymi przez przepisy prawa stosownie do zaleceń Wójta Gminy oraz
zadania zlecone z zakresu pomocy społecznej na mocy przepisów prawnych
i ustaleń Wojewody Łódzkiego. Przy realizacji zadań GOPS współpracuje
z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, kościołem katolickim, innymi
kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
GOPS w Żytnie realizuje swe zadania na podstawie:
 ustawy o pomocy społecznej,
 ustawy o świadczeniach rodzinnych,
 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,
 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,
 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce
alimentacyjnej,
 przepisów dotyczących samorządu gminnego, finansów publicznych,
rehabilitacji zawodowej i społecznej, zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
zamówień publicznych i systemu ubezpieczeń społecznych,
 przepisów wykonawczych do ustaw
 oraz statutu.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żytnie prowadzi gospodarkę finansową
na zasadach obowiązujących samorządowe jednostki budżetowe. Pomoc
społeczna finansowana jest ze środków:
 budżetu gminy (realizacja zadań własnych),
 dotacji budżetu państwa (realizacja zadań zleconych gminie),
66
 dotacji budżetu państwa przeznaczonych na dofinansowanie zadań własnych,
 fundusze mogą pochodzić również z: darowizn, spadków, zapisów osób
fizycznych i prawnych.
Poniższe zestawienia zostały wykonane na podstawie informacji z Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej w Żytnie.
Środki finansowe na opiekę społeczną wg źródeł pochodzenia (w zł):
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Zadania własne (kwota)
Zadania zlecone (kwota)
112.509
130.101
156.296
151.520
161.541
137.337
408.271
402.967
488.866
435.252
83.158
104.577
Rzeczywista liczba rodzin objętych pomocą Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Żytnie:
Wyszczególnienie
Świadczenia przyznane
w ramach zadań zleconych
i zadań własnych
Świadczenia przyznane
w ramach zadań zleconych
Świadczenia przyznane
w ramach zadań własnych
Pomoc udzielona w postaci
pracy socjalnej
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Liczba osób,
którym
wydano decyzję
561
531
608
635
558
479
224
177
221
201
43
20
388
387
504
506
515
471
-
Liczba rodzin
Liczba osób
w rodzinach
448
384
413
439
377
266
218
165
210
194
43
20
275
249
290
318
319
259
8
25
6
25
28
40
1588
1589
1688
1742
1557
1028
943
709
880
628
168
30
1207
1024
1207
1431
1337
1019
37
141
17
82
122
130
67
Rodzaje przyznanych świadczeń przez GOPS w Żytnie w latach 2000-2005:
Zasiłek stały
Zasiłek okresowy
Zasiłek celowy
Ochrona
macierzyństwa
Renta Socjalna
Rok
liczba
osób,
którym
wydano
decyzję
liczba
osób
w
rodzinie
liczba
osób,
którym
wydano
decyzję
liczba
osób
w
rodzinie
liczba
osób,
którym
wydano
decyzję
liczba
osób
w
rodzinie
liczba
osób,
którym
wydano
decyzję
liczba
osób
w
rodzinie
liczba
osób,
którym
wydano
decyzję
liczba
osób
w
rodzinie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
21
23
26
28
14
20
90
97
98
108
20
30
101
56
101
66
70
73
460
248
456
287
299
257
148
143
163
172
166
165
636
506
649
710
618
574
47
34
21
31
15
-
206
153
116
151
72
-
49
63
73
77
-
187
207
226
233
-
Liczba rodzin korzystających z pomocy z GOPS według powodów jej
przyznania w latach 2000-2005:
Powody przyznania
świadczenia
Ubóstwo
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała choroba
Ochrona macierzyństwa
Bezradność w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych
Alkoholizm
Trudności w przystosowaniu
do życia po opuszczeniu
zakładu karnego
2000
Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS
2001
2002
2003
2004
2005
4
231
101
94
47
71
2
143
118
63
45
81
10
156
131
61
21
76
12
206
141
83
51
80
2
143
52
35
70
75
11
102
36
93
53
9
11
1
13
-
9
1
-
7
-
9
1
Najwięcej rodzin otrzymuje pomoc z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w
Żytnie z powodu pozostawania bez pracy oraz długotrwałej choroby i ochrony
macierzyństwa.
Pomoc niefinansowa udzielana rodzinom z terenu gminy Żytno przez GOPS
w latach 2000-2005:
Rodzaj udzielanego
wsparcia
Żywność
Odzież
Inne
2000
14
5
-
Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS
2001
2002
2003
2004
10
2
1
15
3
-
12
10
1
10
8
-
2005
10
-
68
Środki na opiekę społeczną
600000
500000
400000
zadania własne
300000
zadania zlecone
200000
100000
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Liczba świadczeniobiorców GOPS w latach 2000-2005
200
180
160
140
zasiłek stały
120
zasiłek okresowy
zasiłek celowy
100
ochrona macierzyństwa
80
renta socjalna
60
40
20
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
69
Liczba dzieci objęta programem dożywiania w szkołach ze środków GOPS oraz
ilość i koszty posiłków w latach 2000-2005:
Rok
Liczba
dzieci
Ilość
wydanych
posiłków
Koszt
posiłków
2000
2001
2002
2003
2004
2005
209
227
320
325
308
279
29352
30963
37625
48815
28104
30773
29600
34925
62874
72752
32339
46458
Od 1 maja 2004 w GOPS w Żytnie wypłacane są świadczenia rodzinne dla:
 osób zarejestrowanych w PUP,
 osób, które nabyły prawo do renty lub emerytury,
 osób korzystających z urlopu wychowawczego,
 osób prowadzących działalność gospodarczą zatrudniających do
5 pracowników.
W roku 2005 przyznano 2060 decyzji. Łączna kwot zasiłków rodzinnych
wyniosła 994.641 zł.
Wypłacone przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej dodatki w ramach
świadczeń rodzinnych w roku 2005:
Rodzaj dodatku
Urodzenie dziecka
Opieka nad dzieckiem – urlop wychowawczy
Samotne wychowywanie dziecka i utrata zasiłku dla
bezrobotnych
Samotne wychowywanie dziecka
Kształcenie i rehabilitacja dziecka niepełnosprawnego
Rozpoczęcie roku szkolnego (jednorazowy)
Podjęcie przez dziecko nauki (dojazd)
Podjęcie przez dziecko nauki (internat)
Wychowanie dziecka wymagające stałej opieki
i pielęgnacji ze strony rodzica
Wychowanie dziecka w rodzinie wielodzietnej
Liczba decyzji
Łączna kwota
(zł)
29
25
1
14.500
66.975
3.600
120
47
703
228
42
14
167.567
22.720
63.270
48.440
19.040
68.459
203
40.250
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żytnie współpracuje z:
 instytucjami sfery społecznej z terenu gminy,
 Ośrodkami Pomocy Społecznej z gmin ościennych,
 Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Radomsku,
 Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Radomsku,
 Środowiskowym Domem Samopomocy w Soborzycach (gmina Dąbrowa
Zielona, Województwo Śląskie)
70
 Stowarzyszeniami, fundacjami i organizacjami
działającymi w sferze społecznej w regionie.
5.
pozarządowymi
Podsumowanie sytuacji społecznej w gminie
W przeprowadzonej analizy sytuacji społecznej w gminie Żytno, na podstawie
danych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Żytnie wynika, że
z pomocy społecznej w roku 2005 korzystało 266 rodzin. Przyczynami
korzystania z pomocy w roku 2005 były:
 bezrobocie – 102 rodziny,
 długotrwała lub ciężka choroba – 93 rodziny,
 ochrona macierzyństwa – 53 rodziny,
 niepełnosprawność – 36 rodzin.
Z finansowanych przez GOPS posiłków w szkołach korzystało 279 dzieci
z rodzin ubogich.
Największym problemem społecznym w gminie jest bezrobocie i pogłębiające
się rozwarstwienie społeczeństwa. Większość osób pozostaje bez pracy
długotrwale, ma niskie kwalifikacje, a czasem również narasta brak motywacji
do polepszenia swojej sytuacji. Bezrobocie jest szczególnie groźne jest dla
młodzieży i młodych małżeństw, które często stają się klientami GOPS
z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia
gospodarstw domowego.
Także zjawisko nadużywania alkoholu odciska swoje piętno. Prowadzone przez
GKRPA działania powinny poprawić sytuację dzieci w rodzin dysfunkcyjnych,
pomóc uzależnionym oraz prowadzić skuteczną edukację w tym zakresie.
Skuteczne przeciwdziałanie problemom społecznym musi opierać się na:
 poprawie standardu życia mieszkańców gminy Żytno, osiągniętej poprzez
zamierzenia inwestycyjne Gminy z zakresie poprawy dostępności do opieki
medycznej, kultury, rekreacji oraz do usług bytowych, urzędowych,
mieszkaniowych. Inwestycje te mogą być przeprowadzone dzięki
wykorzystaniu funduszy pomocowych z Unii Europejskiej.
 zagwarantowaniu możliwość funkcjonowania w społeczeństwie osobom,
które nie są w stanie same zadbać o siebie lub potrzebują wsparcia (osoby
niepełnosprawne i z zaburzeniami psychicznymi, osoby chore, osoby starsze
i samotne).
 stworzeniu w gminie takich warunków, aby każdy potrzebujący mógł
uzyskać stosowną do potrzeb pomoc: finansową, prawną, opiekuńczą.
 dalszym kształceniu i doskonaleniu zawodowym kadry GOPS, instytucji
społecznych, tworzeniu stowarzyszeń i fundacji działających w obszarze
pomocy społecznej.
71
Część II
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych
w Gminie Żytno
1. Wnioski z konsultacji społecznych
W ramach prac nad Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych dla
Gminy Żytno wśród lokalnej społeczności przeprowadzono badania ankietowe.
Ankiety: „Zidentyfikowanie problemów społecznych w Gminie Żytno”, Na
pytania ankiet odpowiadali sołtysi, nauczyciele i uczniowie Gimnazjum oraz
uczniowie szkół ponadgimnazjalnych.
Wnioski z ankiet przedstawiają się następująco:
1. Najważniejszym problemem społecznym w gminie jest bezrobocie,
alkoholizm oraz brak perspektyw dla ludzi młodych. Poza tym znaczący
wpływ na kondycję społeczną gminy na starzenie się społeczeństwa oraz
lenistwo spowodowane bezrobociem, zbyt małą przedsiębiorczością
mieszkańców i nieopłacalnością produkcji rolnej na małą skalę.
2. Wzrastająca przestępczość nieletnich jest wynikiem braku oferty
spędzania czasu wolnego, rozwijania swych zainteresowań lub kondycji
fizycznej. Ankietowani sołtysi zauważają problemy z dostępem do bazy
kulturalno-oświatowej i opieki medycznej.
3. Szansą na poprawę sytuacji społecznej wg sołtysów jest pozyskanie
inwestorów z zewnętrz, stworzenie systemu pomocy dla osób
bezrobotnych oraz mających problemy np. z alkoholem.
4. Ankietowani nauczyciele (54 ankiety) twierdzą, że głównym
problemem w gminie jest bezrobocie, ubóstwo, nadużywanie alkoholu.
Wśród uczniów największym problem jest ich niedożywienie oraz brak
warunków do nauki i środków na pomoce. Niewidoczne są objawy
przemocy w rodzinie oraz zażywania alkoholu przez młodzież, nie
odnotowano również zażywania narkotyków i innych środków
odurzających.
5. Nieliczni nauczyciele stwierdzili, że dostęp do narkotyków jest łatwy,
dla osób które chcę się zaopatrzyć. Możliwości finansowe młodzieży
z terenu gminy są jednak ograniczone i może to hamować
rozprzestrzenianie się narkomanii.
6. Uczniowie (ponad połowa) twierdzą, że ich wiedza na temat zagrożeń
związanych ze skutkami uzależnień jest wystarczająca. Mimo to
konieczność prowadzenia edukacji jest niekwestionowana. Za najlepszą
jej formę młodzież uważa spotkania z osobami bezpośrednio
72
związanymi z tematem, filmy edukacyjne, prasę i Internet. Programy
profilaktyczne prowadzone na lekcjach wychowawczych nie są oceniane
wysoko – są nieciekawe i nieszczere (bez nawiązania odpowiedniego
kontaktu i klimatu do rozmowy pomiędzy uczniem a nauczycielem).
W szkołach prowadzone są działania edukacyjne mające na celu
uświadamianie uczniom zagrożeń oraz przeciwdziałanie problemom
społecznym. Szkoły realizują programy profilaktyczne i wychowawcze
oparte na: pogadankach na lekcjach wychowawczych, filmach,
spektaklach, spotkaniach z przedstawicielami Policji, pielęgniarką,
księdzem, psychologiem, pedagogiem.
7. Większość ankietowanych uczniów i nauczycieli uważa, iż w gminie
jest dobry dostęp do bibliotek i sal komputerowych, natomiast
zdecydowanie brakuje klubów młodzieżowych oraz obiektów
sportowych i rekreacyjnych poza miejscowością Żytno.
8. Szkoły starają się pomagać uczniom pochodzących z rodzin mających
problemy społeczne. Pomoc we współpracy z GOPS i Urzędem Gminy
obejmuje: dożywianie, zakup podręczników i niezbędnych pomocy
naukowych, stypendia socjalne. Szkoły organizują również spotkania
rodziców i uczniów z terapeutami, pomagają w nauce poprzez zajęcia
pozalekcyjne.
9. Wszyscy ankietowani stwierdzili, że młodzież praktycznie nie ma szans
na znalezienie pracy na terenie gminy. Zauważają jednak, że dużo
zależy od samej młodzieży (samodzielne prowadzenie firmy przy
wsparciu rodziców i władz gminy). Uczniowie raczej rzadko wiążą swą
przyszłość z rodzinną miejscowością, ale chcieliby, aby ich gmina
przyszłości była bezpieczna, przyjazna, zadbana i czysta oraz posiadała
infrastrukturę techniczną i społeczną ułatwiającą życie na wsi.
2. Analiza SWOT dla sytuacji społecznej w gminie Żytno
Analiza strategiczna opierająca się na zidentyfikowaniu problemów w ramach
czterech haseł obrazujących wszelkie aspekty charakteryzowanego zjawiska.
Hasłami tymi są: mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia rozwoju.
Dla opisu aktualnej sytuacji społecznej w gminie Żytno przeprowadzono
następującą analizę:
MOCNE STRONY
1. Stosunkowo wysoki standard gospodarstw domowych: dostęp do sieci
energetycznej, wodociągowej i telefonicznej
2. Położenie gminy w tzw. Pasie Nadpilicznym w otoczeniu parków
krajobrazowych i lasów
73
3. Aktywnie działająca GKRPA i Punkt Konsultacyjny dla osób i rodzin
z problemem alkoholowym
4. Baza oświatowa: przedszkole, szkolnictwo podstawowe, gimnazjalne
i ponadgimnazjalne (kilka kierunków nauczania)
5. Rozwijająca się współpraca międzygminna w zakresie pomocy społecznej
SŁABE STRONY
1. Braki w infrastrukturze technicznej: niepełna kanalizacja, brak
gazyfikacji, niezmodernizowana sieć elektryczna, zły stan techniczny
dróg
2. Wysokie bezrobocie powodujące ubożenie społeczeństwa
3. Niedoposażona baza oświatowa, medyczna i kulturalna
4. Niewykorzystane
walory
środowiska
naturalnego
–
braki
w infrastrukturze rekreacyjnej, braki w bazie noclegowej
i gastronomicznej, słabo promowana agroturystyka
5. Wzrost zjawisk patologicznych w społeczeństwie
6. Brak oferty dla osób starszych
7. Brak terenów pod inwestycje
8. Upadające rolnictwo (rozdrobnienie gospodarstw, słabe gleby, brak
opłacalności produkcji, starzenie się rolników)
ZAGROŻENIA
1. Brak środków zewnętrznych na rozwój gminy
2. Zmniejszenie populacji ludności, starzenie się wsi, migracja młodzieży do
miast
3. Wzrastające bezrobocie i ubożenie społeczeństwa
SZANSE
1. Inwestowanie w młodzież
2. Rozszerzenie oferty edukacyjnej i spędzania czasu wolnego dla dorosłych
i młodzieży
3. Poprawa dostępu do opieki medycznej
4. Stwarzanie przez Gminę warunków sprzyjających inwestowaniu,
pozyskanie inwestorów z zewnątrz i właściwe wykorzystanie funduszy
z Unii Europejskiej
5. Tworzenie gospodarstw specjalistycznych (w tym agroturystycznych)
i produkcja żywności ekologicznej
3. Wizja rozwoju oraz cele główne i pośrednie gminy w zakresie
rozwiązywania problemów społecznych
74
Wizja rozwoju jest określeniem takiego obrazu gminy, jaki chcieliby osiągnąć za
10 lat mieszkańcy – uczestnicy procesu planowania. Wizja określa bardzo
ogólnie dlaczego działamy, do czego dążymy, jakie chcemy osiągnąć cele, jeśli
podejmiemy działania strategiczne.
W Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Żytno wizję
zdefiniowano w następujący sposób:
Gmina Żytno prowadzi aktywną politykę społeczną opartą na:
zagwarantowaniu wysokiego standardu życia mieszkańcom,
świadczeniu kompleksowej pomocy wszystkim potrzebującym
oraz na zminimalizowaniu zagrożeń patologiami społecznymi.
Cele główne:
I.
II.
III.
Podniesienie poziomu życia mieszkańców gminy
Kompleksowa i profesjonalna pomoc w rozwiązywaniu
problemów społecznych
Zmniejszenie zagrożeń patologiami społecznymi
Cele pośrednie:
I cel główny
Podniesienie poziomu życia mieszkańców gminy
1.
2.
3.
4.
Edukacja, rozwój i inwestowanie w młodzież
Dobra opieka medyczna
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
Atrakcyjna oferta możliwości spędzania czasu wolnego
II cel główny
Kompleksowa
społecznych
i
profesjonalna
pomoc
w
rozwiązywaniu
problemów
1. Profesjonalna pomoc społeczna
2. Współpraca regionalna w zakresie rozwiązywania problemów
społecznych
3. Integracja i aktywizacja środowisk lokalnych
III cel główny
Zmniejszenie zagrożeń patologiami społecznymi
75
1. Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych wśród społeczności
gminy
2. Efektywna profilaktyka i terapia uzależnień
Opis celów głównych i pośrednich:
I cel główny
Podniesienie poziomu życia mieszkańców gminy
Zapewnienie mieszkańcom gminy Żytno wysokiego poziomu życia
uwarunkowane jest realizacją zadań z różnych dziedzin: edukacji, zdrowia,
bezpieczeństwa, integracji społecznej. Są to zarówno zadania inwestycyjne –
realizowane głównie przez Urząd Gminy (m.in.: poprawa warunków
lokalowych i wyposażenia placówek użyteczności publicznej, zapewnienie
dostępu do obiektów sportowych i rekreacyjnych), jak i zadania organizacyjne
(organizacja zajęć pozalekcyjnych i czasu wolnego młodzieży, zorganizowanie
poradnictwa, kursów i szkoleń dla zainteresowanych rolników, osób
bezrobotnych, przedsiębiorców).
Osiągnięcie celu głównego warunkowane jest realizacją celów pośrednich, które
zostały zdefiniowane następująco:
 Edukacja, rozwój i inwestowanie w młodzież
 Dobra opieka medyczna
 Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych,
starszych i chorych
 Atrakcyjna oferta możliwości spędzania czasu wolnego
Edukacja, rozwój i inwestowanie w młodzież
Cel zakłada ogólny rozwój zasobów ludzkich, zwłaszcza dzieci i młodzieży,
poprzez podjęcie działań umożliwiających im lepszy dostęp do nauki, kultury,
sportu oraz stworzenie dobrych warunków do nauki (poprawa warunków
lokalowych placówek oświatowych, ich wyposażenia i zaplecza, bogatej oferty
zajęć pozalekcyjnych). Działanie te wpłyną na poziom wykształcenia i dalszą
edukację młodzieży oraz zwiększą szansę młodych ludzi na rynku pracy.
Edukacja osób starszych powinna polegać na zorganizowaniu fachowego
poradnictwa, kursów i szkoleń dla: rolników, osób bezrobotnych
i przedsiębiorców oraz innych osób zainteresowanych podnoszeniem swych
kwalifikacji. Cel ten zakłada również stworzenie odpowiednich warunków nauki
dla dzieci niepełnosprawnych, co pomoże w ich rehabilitacji społecznej.
Prowadzenie przez samorząd gminy działań „przyszłościowych” tzn. ogólna
poprawa warunków życia na wsi (infrastruktura, dostępność obiektów
społecznych) powinna zachęcić młodzież do pozostania w gminie.
76
Dobra opieka medyczna
Zagwarantowanie mieszkańcom gminy dostępu do profesjonalnej opieki
medycznej powinno podnieść kondycje społeczeństwa. Do zadań gminy w tym
obszarze należy głównie poprawa warunków lokalowych placówek służby
zdrowia (funkcjonalność budynku i dostosowanie go dla osób
niepełnosprawnych) oraz wyposażenia (możliwość przeprowadzania
kompleksowych badań i zabiegów). Mieszkańcy powinni mieć również
możliwość korzystania ze specjalistycznej opieki medycznej. Ośrodki Zdrowia
powinny prowadzić program wczesnej interwencji oraz programy
profilaktyczne.
Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
Cel ten zakłada przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin z grup
zagrożonych, tzn.: osób niepełnosprawnych, starszych, chorych oraz osób
długotrwale bezrobotnych, ubogich, pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych.
W ramach tego celu konieczne jest stworzenie odpowiednich warunków nauki
dla dzieci niepełnosprawnych poprzez indywidualne programy nauczania,
możliwość skorzystania z terapii oraz dzieci mających problemy z nauką
poprzez prowadzenie pozalekcyjnych zajęć wyrównawczych z przedmiotów
szkolnych, oferowanie dzieciom z różnymi problemami fachowej pomocy
terapeutycznej oraz pomocy finansowej.
Dla osób starszych przewidziane są działania: aktywizujące (osoby bezrobotne)
i pomocowe (osoby chore lub z problemami społecznymi).
Większość zadań z tego zakresu to zadania organizacyjne, do zadań
inwestycyjnych należą m.in.: usuwanie barier architektonicznych w budynkach
użyteczności publicznej i mieszkaniach.
Atrakcyjna oferta możliwości spędzania czasu wolnego
Podjęcie działań zmierzających do organizacji czasu wolnego młodzieży
powinno pobudzić jej aktywność i chęć do doskonalenia się, co korzystnie
wpływa na rozwój (zmniejszenie występowania patologii społecznych, poprawa
kondycji fizycznej i psychicznej). Atrakcyjna oferta spędzania czasu wolnego
dla dorosłych powinna obejmować różne środowiska. Do zadań z tego zakresu
należy organizacja życia kulturalnego (powstawanie świetlic wiejskich i klubów
oraz ich nowoczesne wyposażenie, wyposażenie bibliotek, organizacja imprez
kulturalnych, festynów rodzinnych, kółek tematycznych itp.) oraz aktywnego
wypoczynku (zapewnienie dostępu do obiektów rekreacyjnych i sportowych,
wytyczenie ścieżek turystyki pieszej i rowerowej, organizacja terenów
rekreacyjnych dostępnych dla wszystkich mieszkańców).
II cel główny
Kompleksowa i profesjonalna pomoc w rozwiązywaniu problemów
społecznych
77
Cel ten zakłada prowadzenie dalszych działań pomocowych przez Gminny
Ośrodek Pomocy Społecznej w stosunku do: osób potrzebujących (np.
bezrobotnych),
osób
zagrożonych
wykluczeniem
społecznym
(niepełnosprawnych, chorych, starszych itp.) oraz wspieranie macierzyństwa,
udzielanie pomocy osobom uzależnionym i ich rodzinom, poszkodowanym
w zdarzeniach losowych i w innych przypadkach. Ważnym elementem
prowadzonej polityki społecznej jest poprawa jakości świadczonych przez
GOPS usług (zagwarantowanie możliwości korzystania z fachowej pomocy
terapeutycznej, prawnej)
Do osiągnięcia tego celu głównego zdefiniowano następujące cele pośrednie:
 Profesjonalna pomoc społeczna
 Współpraca regionalna w zakresie rozwiązywania problemów
społecznych
 Integracja i aktywizacja środowisk lokalnych
Profesjonalna pomoc społeczna
Warunkiem profesjonalnie prowadzonej opieki społecznej jest doskonalenie
pracy pracowników GOPS. Świadczenie pomocy dla mieszkańców gminy
powinno opierać się na rzetelnym wywiadzie środowiskowym, znajomości
potrzeb i problemów wszystkich grup społecznych. Konieczne jest również
dalsze funkcjonowanie Punktu Konsultacyjnego. Realizacja tych działań
powinna poprawić jakość świadczonych przez GOPS usług oraz zwiększyć
zaufanie osób potrzebujących pomocy do organizacji społecznych.
Współpraca regionalna w zakresie rozwiązywania problemów społecznych
Współpraca z gminami ościennymi oraz partnerskimi (w kraju i za granicą)
powinna być stałym elementem polityki samorządu gminy. W ramach
współpracy z gminami sąsiednimi można efektywniej rozwiązywać problemy
społeczne, np.: kierowanie osób starszych lub chorych do domów opieki,
zorganizowanie wspólnie Warsztatów Terapii Zajęciowej dla osób
niepełnosprawnych lub Punktów Konsultacyjnych z poradami specjalisty.
Elementami programu współpracy z gminami partnerskimi mogą być kontakty
gospodarcze, kulturalne, wymiana młodzieży itp..
Integracja i aktywizacja środowisk lokalnych
Zintegrowane społeczeństwo jest w stanie lepiej funkcjonować oraz łatwiej
i szybciej rozwiązywać bieżące problemy. Samorząd gminy winien wspierać te
działania mieszkańców, które mają na celu poprawę życia społecznego
w gminie. Należą do nich: pomoc sąsiedzka (dla osób starszych, chorych
i niepełnosprawnych), wspomaganie stowarzyszeń, organizacji pozarządowych
i organizacji pożytku publicznego, pomoc w organizowaniu spotkań,
konkursów, rozgrywek sportowych promujących np. zdrowy tryb życia.
78
III cel główny
Zmniejszenie zagrożeń patologiami społecznymi
Zwiększenie dostępności do pomocy terapeutycznej, prawnej, psychologicznej
oraz prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej dla
osób i rodzin zagrożonych występowaniem patologii powinno zaowocować
spadkiem niekorzystnych zjawisk społecznych. Ważnym elementem realizacji
celu jest ograniczenie zjawisk patologicznych w środowisku domowym takich
jak: alkoholizm, bezradność życiowa, przemoc w rodzinie. Cel ten wymaga
działań wspomagających ze strony instytucji pozarządowych, stowarzyszeń,
organizacji pożytku publicznego oraz osób fizycznych.
Osiągnięcie celu głównego warunkowane jest realizacją następujących celów
pośrednich:
 Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych wśród społeczności
gminy
 Efektywna profilaktyka i terapia uzależnień
Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych wśród społeczności
gminy
Prowadzenie akcji informacyjnych, edukacyjnych w zakresie przeciwdziałania
patologiom społecznym jest ważnym elementem poprawy sytuacji społecznej
w gminie. W działaniach tych powinny współuczestniczyć: Urząd Gminy,
GOPS, szkoły, służba zdrowia oraz inne instytucje społeczne działające na
terenie gminy. Cel ten ma zapewnić osobom mającym problemy społeczne
dostęp do specjalistycznego poradnictwa i pomocy. Funkcjonowanie Punktu
Konsultacyjnego – oferującego pomoc m.in. osobom uzależnionym i ich
rodzinom, prowadzącego zajęcia psychoedukacyjne i terapeutyczne dla dzieci
i młodzieży, udzielającego psychologicznego wsparcia swoim klientom – jest
pozytywnym działaniem na rzecz przeciwdziałania patologiom społecznym.
Efektywna profilaktyka i terapia uzależnień
Cel zakłada prowadzenie profilaktyki alkoholowej oraz przeciwdziałanie
narkomanii na terenie gminy. Zadanie te są już prowadzone – prężnie działająca
GKRPA, lekcje tematyczne w szkołach – i należy je kontynuować. Do zadań z
tego zakresu należy również zagwarantowanie dostępu do specjalistycznej
pomocy dla osób uzależnionych i współuzależnionych – Punkt Konsultacyjny,
skierowania na leczenie, pomoc w środowisku domowym. Efektem takich
działań powinno być zwiększenie świadomości społecznej na temat uzależnień
oraz poprawienie kondycji osób i rodzin mających takie problemy.
79
CELE GŁÓWNE I SZCZEGÓŁOWE
Zaktualizowane na wspólnych warsztatach w roku 2008
Zapisy te nie wykluczają celów wypracowanych i opisanych
powyżej, a jedynie się wzajemnie uzupełniają.
Do realizacji PPWOW mogą być wykorzystane powyższe
lub poniższe cele lub wspólne.
I. Cel strategiczny
ZWIĘKSZENIE MOŻLIWOŚCI WSZECHSTRONNEGO ROZWOJU
MIESZKAŃCÓW:
Cele szczegółowe :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Podniesienie wiedzy i umiejętności.
Zwiększenie aktywności sportowej.
Podniesienie świadomości kulturowej.
Podwyższenie wrażliwości społecznej.
Rozwój zainteresowań.
Wzbogacenie bazy szkół, świetlic, bibliotek.
Podwyższenie świadomości ekologicznej.
Przekazywanie, kultywowanie tradycji wśród pokoleń.
II. Cel strategiczny
ZWIĘKSZENIE INTERGRACJI W GMINIE ŻYTNO
Cele szczegółowe :
1. Zwiększenie przepływu informacji pomiędzy mieszkańcami
a instytucjami.
2. Zwiększenie integracji wśród osób dorosłych.
3. Zwiększenie świadomości mieszkańców
4. Zwiększenie aktywności liderów.
80
5. Zwiększenie możliwości spotkań i działań wśród mieszkańców różnych
grup wiekowych.
6. Zwiększenie kontaktów międzyludzkich.
7. Rozwój spotkań mieszkańców służących działaniom w poszczególnych
sołectwach
III. Cel strategiczny
ZWIĘKSZENIE PRZEDSIEBIORCZOŚCI WŚRÓD MIESZKAŃCÓW
Cele szczegółowe :
1. Wzbogacenie oferty szkoleń dla mieszkańców.
2. Zwiększenie możliwości tworzenia miejsc pracy dla mieszkańców.
3. Zwiększenie możliwości wymiany doświadczeń ( wyjazdy,
współpraca) w zakresie agroturystyki.
4. Zainteresowanie mieszkańców możliwością pracy.
IV. Cel strategiczny
ZWIĘKSZENIE ZDROWOTNOŚCI MIESZKAŃCÓW
Cele szczegółowe :
1. Podniesienie świadomości na temat zdrowego stylu życia.
2. Rozszerzenie oferty zdrowotnej ( lekarze specjaliści, rehabilitacje,
higiena szkolna).
3. Wzbogacenie oferty badań specjalistycznych.
4. Zwiększenie świadomości w zakresie profilaktyki chorób.
V. Cel strategiczny
.
PODNIESIENIE ATRAKCYJNOŚCI WIZERUNKU GMINY
81
Cele szczegółowe :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Podniesienie świadomości mieszkańców w zakresie ekologii.
Zwiększenie promocji gminy.
Zwiększenie możliwości pozyskiwania środków na renowacje zabytków.
Rozwój bazy i oferty turystycznej.
Wzmocnienie kontaktów między regionalnych.
Zwiększenie promocji walorów kulturowych i przyrodniczych.
Zwiększenie dbałości o estetykę posesji gospodarczych.
4. Kierunki działań i zadania na lata 2006-2014
Realizacja celów głównych Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych odbywać się będzie poprzez realizacje celów pośrednich
w poszczególnych latach. Działania realizowane w ramach Strategii
Rozwiązywania Problemów Społecznych przedstawione zostały na lata 20062014 podzielone na zadania inwestycyjne i organizacyjne.
Gmina Żytno to:
1. Gmina przyjazna mieszkańcom i turystom.
2. Gmina ekologiczna.
3. Gmina dająca możliwość rozwoju, opiekę zdrowotną i duchową oraz
poczucie bezpieczeństwa.
4. Gmina w której mieszkańcy są otwarci i aktywni, dbają o wzajemna
integrację, mają możliwości wykorzystania własnego potencjału.
I cel główny
Podniesienie poziomu życia mieszkańców gminy
1.Edukacja, rozwój i inwestowanie w młodzież
2.Dobra opieka medyczna
3.Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych,
starszych i chorych
4. Atrakcyjna oferta możliwości spędzania czasu wolnego
82
Zadania inwestycyjne:
ZADANIE
Budowa sali gimnastycznej (12x24) przy Szkole
Podstawowej w Silniczce
TERMIN REALIZACJI 2006 – 2010
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Budowa nowoczesnej sali gimnastycznej. Zagwarantowanie dzieciom
i młodzieży dostępu do obiektów sportowo-rekreacyjnych.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje wspierające rozwój kultury fizycznej
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
ZADANIE
Budowa sali gimnastycznej (12x24) przy Szkole
Podstawowej w Borzykowej
TERMIN REALIZACJI 2006 – 2010
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Budowa nowoczesnej sali gimnastycznej. Zagwarantowanie dzieciom
i młodzieży dostępu do obiektów sportowo-rekreacyjnych.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje wspierające rozwój kultury fizycznej
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
Budowa ścieżek rowerowych:
Maluszyn – Wola Życińska
Pukarzów – Grodzisko
Pukarzów – Borzykowa – Borzykówka – Żytno
Jatno – Borzykówka – Silnica – Kozie Pole
Żytno – Ewina
Żytno – Rędziny
TERMIN REALIZACJI do 2010
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Budowa i oznakowanie ścieżek rowerowych. Dostęp do infrastruktury
sportowo-rekreacyjnej dla mieszkańców gminy i turystów.
Podniesienie atrakcyjności turystycznej gminy
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne Gminy
Fundacje wspierające rozwój kultury fizycznej
Środki Unii Europejskiej
83
Rozwój bazy rekreacyjno-sportowej oraz wypoczynkowej
na terenie gminy
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Rozwój bazy sportowej poprzez: stworzenie boiska do siatkówki.
Rozwój bazy wypoczynkowej poprzez zorganizowanie w okolicach
Pilicy miejsc wypoczynku: kamiennego grilla, paleniska, drewnianych
ławek i stołów. Stworzenie miejsc do rodzinnego spędzania czasu
wolnego.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne Gminy
Fundacje wspierające rozwój kultury fizycznej
Środki Unii Europejskiej
ZADANIE
Poprawa wyposażania Ośrodków Zdrowia
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
OPIS ZADANIA
Ułatwienie dostępności opieki medycznej. Stworzenie możliwości
korzystania z rehabilitacji dla mieszkańców gminy.
BUDŻET
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW Środki własne gminy
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
ZADANIE
Budowa i dofinansowanie Domu Wiejskiego w Pierzakach
TERMIN REALIZACJI 2006-2009
OPIS ZADANIA
Możliwość spędzania czasu wolnego dla mieszkańców. Aktywizacja
społeczeństwa. Możliwość organizacji kół zainteresowań, zebrań
wiejskich itp.
BUDŻET
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
ZADANIE
Stworzenie Świetlicy Środowiskowej dla osób starszych
(możliwa lokalizacja Maluszyn lub Borzykowa)
84
TERMIN REALIZACJI 2006-2009
OPIS ZADANIA
Adaptacja istniejących obiektów na świetlicę dla osób starszych.
Możliwość całodniowego pobytu. Utworzenie Klubu Seniora.
BUDŻET
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
ZADANIE
Tworzenie świetlic wiejskich
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
OPIS ZADANIA
Adaptacja lub budowa świetlic wiejskich w poszczególnych
sołectwach. Możliwość spędzania czasu wolnego dla mieszkańców.
Aktywizacja społeczeństwa. Możliwość organizacji kół
zainteresowań, zebrań wiejskich itp.
BUDŻET
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
ZADANIE
Stworzenie sieci kawiarenek internetowych (m.in. przy
bibliotece w Silnicy) dostępnych dla mieszkańców gminy
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Możliwość dostępu do Internetu dla mieszkańców poszczególnych
sołectw. Rozwój społeczeństwa informatycznego.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
Zadania organizacyjne:
ZADANIE
Organizacja zajęć pozalekcyjnych oraz zajęć w kołach
85
zainteresowań w szkołach i w innych instytucjach
społecznych
TERMIN REALIZACJI Zadanie ciągłe
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Rozwijanie zainteresowań i zdolności uczniów. Organizacja czasu
wolnego. Prowadzenie zintegrowanego programu edukacyjnowychowawczego w: szkołach, bibliotekach gminnych, Ośrodku
Kultury, itp. Organizacja kółek sportowych (w zależności do
zapotrzebowania: aerobik, siatkówki, tenis stołowy itp.).
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
Opracowanie i wdrożenie programu promującego zdrowy
styl życia
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Opracowanie i realizacja programu wg harmonogramu.
Poprawa zdrowia mieszkańców. Działania profilaktyczne.
W ramach pracy Urzędu Gminy
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
Opracowanie i wdrożenie programu integracji osób
zagrożonych wykluczeniem społecznym (osoby
niepełnosprawne, chore, starsze)
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Opracowanie i realizacja programu wg harmonogramu. Integracja
osób niepełnosprawnych, chorych. Poprawa dostępu do placówek
sfery społecznej. Usuwanie barier architektonicznych.
Integracja osób starszych (pomoc sąsiedzka). Utworzeni koła
samopomocy wśród rodziców dzieci niepełnosprawnych (wspólne
spotkania, wymiana doświadczeń, spotkania ze specjalistami).
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki z budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
86
Opracowanie i wdrożenie programu organizacji wolnego
czasu dla młodzieży
TERMIN REALIZACJI 2006 – 2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Opracowanie i realizacja programu wg harmonogramu.
W ramach pracy Urzędu Gminy
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki z budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
II cel główny
Kompleksowa i profesjonalna pomoc w rozwiązywaniu problemów
społecznych
1. Profesjonalna pomoc społeczna
2. Współpraca regionalna w zakresie rozwiązywania problemów społecznych
3.Integracja i aktywizacja środowisk lokalnych
Zadania organizacyjne:
Kontynuacja działań z zakresu pomocy społecznej dla osób
potrzebujących wsparcia
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Dalsze działania pomocowe dla osób potrzebujących wsparcia ze
strony GOPS. Organizowanie przez GOPS np. zbiórki odzieży dla
osób potrzebujących.
Według możliwości finansowych i planów budżetowych GOPS na
dany rok.
Środki własne gminy, Fundacje i fundusze, Instytucje społeczne
Fundusze pomocowe
Opracowanie i wdrożenie programu podnoszenia
kwalifikacji pracowników GOPS
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
ZADANIE
Podniesienie jakości oferowanych usług przez GOPS. Skuteczniejsze
działania pracowników społecznych.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Instytucje społeczne
Fundusze pomocowe
Opracowanie i wdrożenie programu współpracy
87
z instytucjami państwowymi i samorządowymi w regionie
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
OPIS ZADANIA
Nawiązanie współpracy z różnymi instytucjami wspomagającymi
pomoc społeczną działającymi w regionie.
BUDŻET
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Instytucje społeczne
Fundusze pomocowe
Opracowanie i wdrożenie programu aktywizacji
społeczności lokalnej (fundacje, stowarzyszenia,
wolontariat)
TERMIN REALIZACJI 2005-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Wspieranie tworzenia stowarzyszeń działających na rzecz rozwoju
społecznego gminy i instytucji samopomocowych. Zorganizowanie
grupy wolontariatu. Akcja „Starszy brat, starsza siostra” – zdolni
uczniowie klas starszych pomagają młodszym w nauce.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Instytucje społeczne
Fundusze pomocowe
III cel główny
Zmniejszenie zagrożeń patologiami społecznymi
1.Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych wśród społeczności
gminy
2. Efektywna profilaktyka i terapia uzależnień
Zadania organizacyjne:
ZADANIE
TERMIN REALIZACJI
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Opracowanie raportu o stanie bezpieczeństwa w gminie
2006
ZADANIE
Opracowanie i wdrożenie programu przeciwdziałania
Opracowanie raportu.
W ramach pracy Urzędu Gminy
Środki własne gminy
88
patologiom społecznym
TERMIN REALIZACJI
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
2006 – 2014
Opracowanie i realizacja programu wg harmonogramu.
W ramach pracy Urzędu Gminy
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Środki z budżetu państwa
Środki Unii Europejskiej
Realizacja zadań wynikających z Gminnego Programu
Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
TERMIN REALIZACJI Zadanie ciągłe. Program uchwalany corocznie.
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Propagowanie zdrowego stylu życia. Profilaktyka uzależnień w
różnych grupach wiekowych. Pomoc rodzinom i osobom mających
problemy alkoholowe. Prowadzenie Punktu Konsultacyjnego.
Kontrola punktów sprzedaży alkoholu.
Wg Programu w roku 2006 – 70.000 zł.
Środki własne gminy
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Opracowanie i realizacja zadań wynikających z Programu
Przeciwdziałania Narkomanii
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Wczesne reagowanie rodziców na problemy z uzależnieniami
własnych dzieci. Programy profilaktyczne.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Opracowanie i realizacja zadań wynikających z Programu
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
ZADANIE
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
ZADANIE
Wczesne reagowanie na występowanie negatywnych zjawisk
w rodzinie. Monitorowanie środowisk patologicznych (zwłaszcza
środowisk rodzin z uzależnieniem od alkoholu). Pomoc dla osób
dotkniętych przemocą domową. Współpraca: GOPS, Policji, Oświaty,
Punktu Konsultacyjnego.
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej
89
i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych
i współuzależnionych
TERMIN REALIZACJI 2006-2014
OPIS ZADANIA
BUDŻET
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW
Organizacja szkoleń dotyczących uzależnień dla różnych grup
zawodowych.
Działalność Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych
Koszty zostaną oszacowane przed przystąpieniem do realizacji
zadania
Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
ZADANIE
Prowadzenie Punktu Konsultacyjnego
TERMIN REALIZACJI Zadanie ciągłe
OPIS ZADANIA
Udzielenie osobom nadużywającym alkoholu, rodzinom, w których
występują problemy alkoholowe oraz dzieciom z takich rodzin,
pomocy psychologicznej i prawnej, w szczególności ochrony przed
przemocą domową.
BUDŻET
Wg Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych w roku 2006 koszt wynosi 16.000 zł
ŹRÓDŁA ŚRODKÓW Środki własne gminy
Fundacje i fundusze
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
5. Wdrażanie i monitoring realizacji strategii
„Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych” powinna opierać się na
stałej diagnozie sytuacji w gminie, ponieważ jej celem jest konsekwentne
dążenie do poprawy jakości życia mieszkańców. Główne założenia strategii nie
powinny być poddawane zmianom, jednak działania i zadania do wykonania
powinny być stale aktualizowane i modyfikowane w zależności od
uwarunkowań wewnątrz, jak i otoczeniu gminy.
Schemat wdrażania i monitoringu realizacji zadań
Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
90
Zespół zadaniowy
Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej
Urząd Gminy
Organizacje Społeczne
Instytucje zewnętrzne
Wójt Gminy
Rada Gminy
Strategia zostanie przyjęta w formie uchwały Rady Gminy. Wdrażane zmiany
będą również podlegały uchwaleniu przez Radę Gminy. Zmiany w Strategii
inicjowane będą przez Wójta Gminy Żytno, Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej oraz grupy społeczno-gospodarcze uczestniczące w procesie
wdrażania i realizacji Strategii.
Wdrażaniem, realizacją i prowadzeniem monitoringu nadzorować będzie Wójt
Gminy we współpracy z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej oraz
Urzędem Gminy. Oceną realizacji strategii zajmować się będzie Rada Gminy.
Bazą informacji statystycznej, gromadzonej na potrzeby wskaźników
monitorowania będą informacje statystyczne będące w posiadaniu GOPS, UG
oraz dane otrzymane od instytucji, organizacji i grup środowiskowych biorących
udział w programach związanych z poszczególnymi celami realizacji Strategii.
Raporty z realizacji będą opracowywane przez Zespół Zadaniowy raz do roku
i przedstawiane Radzie Gminy.
Proponowany system monitoringu prac nad Strategią zakłada:
 składanie przez Wójta Gminy corocznych sprawozdań z prowadzonej
polityki społecznej,
 sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej oraz
weryfikacja działań i zadań na Sesji Rady Gminy,
 sporządzanie sprawozdań oraz przekazywanie ich Wojewodzie (również
w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego).
Wskaźniki oceny monitorowania Strategii:
 Ilość zlikwidowanych barier architektonicznych,
 Ilość zmodernizowanych obiektów oświatowych,
i sportowych,
kulturalnych
91







Ilość nowo powstałych miejsc spędzania wolnego czasu,
Ilość uruchomionych działalności gospodarczych,
Ilość nowo powstałych miejsc pracy,
Liczba nowo powstałych mieszkań socjalnych,
Liczba osób uchronionych przed przemocą w rodzinie,
Liczba osób, które podjęły leczenie odwykowe,
Liczba osób mających problemy opiekuńczo-wychowawcze, którym
skutecznie udzielono pomocy,
 Ilość realizowanych programów profilaktycznych,
 Liczba atrakcji (zajęć pozaszkolnych, imprez sportowych,
kulturalnych itp.) organizowanych głównie dla dzieci i młodzieży,
mających na celu rozwijanie zainteresowań młodych ludzi oraz
promocje zdrowego stylu życia.
6.
Potencjalne źródła finansowania
Podstawowymi źródłami środków, z których mogą korzystać samorządy dla
realizacji programów pomocy społecznej są:
 środki wewnętrzne – budżety samorządów gminnych, powiatowych,
wojewódzkich,
 środki zewnętrzne:
- Europejski Fundusz Społeczny (EFS),
- Fundusz Pracy,
- fundusze pomocowe (ZPORR, fundusze strukturalne, fundusze
sektorowych programów pomocowych),
- rezerwa "uwłaszczeniowa",
- pożyczka z Banku Rozwoju Rady Europy.
Fundusze i programy wspierające pomoc społeczną:
 Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – jest najważniejszym instrumentem
Unii Europejskiej w zakresie przeciwdziałaniu bezrobociu i rozwoju
zasobów ludzkich. EFS wspiera działania podejmowane w ramach
Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Środki Europejskiego Funduszu
Społecznego przeznacza się w Polsce na realizację Sektorowego Programu
Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich, Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz Inicjatywy Wspólnotowej
EQUEL. Priorytety EFS realizowane są w ramach opięciu obszarów
wsparcia, które obejmują:
1. Aktywną politykę rynku pracy mającą na celu przeciwdziałanie i zapobieganie
bezrobociu, przeciwdziałanie zjawisku długotrwałego bezrobocia zarówno wśród
mężczyzn, jak i kobiet, ułatwianie ponownej integracji z rynkiem pracy długotrwale
92
2.
3.
4.
5.
bezrobotnych, a także wspieranie integracji zawodowej ludzi młodych oraz osób
powracających na rynek pracy po okresie nieobecności na nim;
Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego mające na celu ograniczenie
zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowanie osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym do wejścia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub powrotu do
czynnego życia zawodowego. Skierowane jest ono do osób, które ze względu na
trudną sytuację życiową nie potrafią samodzielnie odnaleźć się na rynku pracy, nie
potrafią rozwiązać osobistych i zawodowych problemów oraz korzystają długotrwale,
w sposób bierny, ze świadczeń pomocy społecznej;
Kształcenie ustawiczne mające na celu ułatwienie i polepszenie dostępu do rynku
pracy oraz integrację z rynkiem pracy, podwyższenie i utrzymanie potencjału
zatrudnieniowego osób oraz promowanie mobilności zawodowej, poprzez
zwiększenie dostępu do szkoleń zawodowych, edukacji oraz doradztwa;
Doskonalenie kadr gospodarki (promocja potencjału adaptacyjnego) oraz rozwój
przedsiębiorczości poprzez promocję wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do
adaptacji w zmiennych warunkach pracy kadry pracowniczej, popieranie
innowacyjności i potencjału adaptacyjnego w zakresie organizacji pracy, rozwijanie
przedsiębiorczości oraz warunków sprzyjających tworzeniu miejsc pracy
i podwyższaniu kwalifikacji, rozwój potencjału ludzkiego w sferze badań, nauki
i technologii;
Zwiększenie dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy, włączenie z możliwością
rozwijania kariery zawodowej, zwiększeniem dostępu kobiet do nowych miejsc pracy,
pomocą w uruchamianiu działalności gospodarczej, a także działania zakładające
zmniejszenie dysproporcji, których podstawą jest dyskryminacja ze względu na płeć
zarówno w ramach pionowych, jak i poziomych struktur rynku pracy.
 Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego
i Norweski Mechanizm Finansowy – od roku 2004 Polska stała się
beneficjentem pomocy w ramach tych mechanizmów. Środki z tych źródeł _
możliwe do uzyskania do roku 2009 – mają przyczynić się do zmniejszania
różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru
Gospodarczego. Projekty finansowane z tych środków powinny być zbieżne
z wszystkimi projektami realizowanymi w ramach funduszy strukturalnych,
Funduszu Spójności oraz innych przedsięwzięć finansowanych przez Unię
Europejską. W dziedzinie społecznej wyróżniono priorytety:
- rozwój zasobów ludzkich – promowanie wykształcenia i szkoleń dla
pracowników administracji samorządowej, rozwój zasobów kadrowych
na poziomie regionalnym, doskonalenie wiedzy i umiejętności
zawodowych pracowników administracji powiatowej i gminnej,
- opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem – podniesienie poziomu życia
przez wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie opieki zdrowotnej,
programy wspierające zdrowie rodziny, promocja zdrowia i profilaktyki,
zapobieganie przestępczości wśród dzieci i młodzieży, integracja
społeczna dzieci niepełnosprawnych.
93
 Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarów Wiejskich (PPWOW) –
program powstał w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej i ma służyć
zmniejszeniu w wyznaczonych gminach (500 gmin z terenu całej Polski,
wyznaczonych przy wykorzystaniu algorytmu uwzględniającego najbardziej
miarodajne wskaźniki dotyczące ich sytuacji społecznej i ekonomicznej)
skali problemów społecznych. Program będzie realizowany w latach 20062009. Przeciętnie gmina kwalifikująca się do Programu może liczyć na
wsparcie 20 tysięcy euro rocznie. Pieniądze będzie można wydać na pomoc
dla potrzebujących oraz na przygotowanie projektów wsparcia dla
potrzebujących.
Program stworzy możliwość sfinansowania projektów dla trzech grup
beneficjentów: ludzi starszych, dzieci i młodzieży, rodzin z dziećmi.
- pomoc dla osób starszych obejmie m.in.: usługi opiekuńcze o różnym
zakresie i charakterze; środowiskowe formy opieki nad osobami
w podeszłym wieku, rozwój usług wspomagających, ułatwiających
codzienne funkcjonowanie /dostęp do informacji, gastronomia,
transport, kształcenie ustawiczne/; rozwój form pomocy w okresowym
wyręczaniu opiekunów rodzinnych; mieszkania chronione dające
możliwość maksymalnie długiej samodzielności; wspieranie różnych
form samopomocy.
- pomoc dla dzieci i młodzieży obejmie m.in.: rozwój sieci świetlic
środowiskowych dostępnych dla wszystkich dzieci; tworzenia klubów
młodzieżowych z ofertą adekwatną dla potrzeb nastolatków opartą na
samorządności i samoorganizacji z udziałem wychowawcy; tworzenie
kawiarenek internetowych; tworzenie sieci poradnictwa i wspierania
w sytuacjach kryzysowych i poradnictwa zawodowego dla młodzieży;
tworzenie zastępczych form opieki głównie rodzinnej dla dzieci
i młodzieży, której rodzice niewłaściwie wywiązują się ze swoich
obowiązków.
- pomoc dla rodzin z dziećmi obejmie m.in. poradnictwo prawne,
socjalne, rodzinne oraz pedagogiczno – psychologiczne; opieka
instytucjonalna nad dziećmi w wieku szkolnym i młodszym; mini
przedszkola lub mini żłobki o charakterze rodzinnym.
Program finansowany będzie głównie z pożyczki Banku Światowego
zaciągniętej na kwotę 84,04 mln dolarów, 10 % wartości całego
przedsięwzięcia zostanie sfinansowana ze środków publicznych.
 Programy Operacyjne na lata 2007-2013
„Wstępny projekt Narodowej Strategii Spójności (Narodowych Strategicznych
Ram Odniesienia) 2007-2013 wspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnienie”.
NSS to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania
oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz
94
Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–13. Celem
strategicznym Narodowej Strategii Spójności jest tworzenie warunków dla
wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy
i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu
spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii
Europejskiej i wewnątrz kraju.
Obok celu strategicznego NSS zakłada realizację celów szczegółowych,
wynikających z wyzwań Strategii Lizbońskiej, Strategicznych Wytycznych
Wspólnoty oraz wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron
polskiej gospodarki, a także stojących przed nią szans i zagrożeń, tj.:
-
tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i wysokiego tempa wzrostu
gospodarczego;
wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz społecznego;
podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw w tym szczególnie sektora
usług;
budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, mającej podstawowe znaczenie dla
wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów;
wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji
społecznej, gospodarczej i przestrzennej;
rozwój obszarów wiejskich.
NSS będą realizowane przy pomocy Programów Operacyjnych (PO),
zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz Regionalnych
Programów Operacyjnych (RPO), zarządzanych przez Samorządy
poszczególnych województw. Na szczeblu centralnym realizowane będą cztery
główne programy, co zapewni koordynację działań wewnątrz programów
i ograniczenie administracji niezbędnej do zarządzania programami.
-
16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO)
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej
Program Operacyjny Infrastruktura i środowisko
Program Operacyjny Kapitał ludzki
Program Operacyjny Konkurencyjna gospodarka
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej
Program Operacyjny Pomoc techniczna
Finansowanie Narodowej Strategii Spójności
Łączna wartość środków finansowych zaangażowanych w realizację Narodowej
Strategii Spójności w latach 2007-13 wyniesie ok. 85,6 mld euro. Z tego
ok. 9,7 mld euro stanowić będzie publiczny wkład krajowy, a na około
16,3 mld euro szacowana jest wartość wkładu podmiotów prywatnych. Ponad
59,5 mld euro będzie pochodziło z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności. Zaproponowano aby blisko 52% środków pochodziło
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a około 15%
z Europejskiego Funduszu Społecznego, pozostałe około 33% środków
pochodzić będzie z Funduszu Spójności.
95
Szczegółowy podział funduszy strukturalnych w Polsce w układzie
poszczególnych programów operacyjnych kształtuje się w następujący sposób:
- 16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 26,8% całości środków (ok.
15,9 mld euro),
- PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,6% całości środków (ok. 2,2 mld
euro),
- PO Infrastruktura i środowisko – 35,7% całości środków (ok.. 21,3 mld
euro),
- PO Kapitał ludzki – 13,7% całości środków (8,1 mld euro),
- PO Konkurencyjna gospodarka – 11,7% całości środków (7 mld euro),
- Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 1%
całości środków (ok. 0,6 mld euro),
- PO Pomoc techniczna - 0,4% całości środków (0,2 mld euro).
 EQUAL – jedna z czterech (EQUAL, INTERREG, LEADER+, URBAN),
przewidzianych na lata 2000-2006, Inicjatyw Wspólnotowych. W ramach
EQUAL wsparcie kierowane jest dla projektów mających na celu współpracę
transnarodową służącą promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich
form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy (zarówno wśród osób
bezrobotnych, jak i zatrudnionych). Inicjatywa ta finansowana jest
z Europejskiego Funduszu Społecznego.
 Program Access – inicjatywa Unii Europejskiej mająca na celu wspieranie
rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Program ma wspierać działania
organizacji pozarządowych i organizacji nie nastawionych na zysk
w dwóch głównych obszarach:
- działania ułatwiające proces przejmowania i wdrażania prawodawstwa
UE w dziedzinach: ochrona środowiska i rozwój społeczno-gospodarczy,
- działania w sferze polityki społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem
zagrożonych marginalizacją grup społecznych.
 Bank Rozwoju Rady Europy – udziela pożyczek na finansowanie
projektów o znaczeniu społecznym. Bank posiada specjalne fundusze,
z których dotowane są stopy procentowe kredytów udzielonych m.in. na:
- tworzenie nowych miejsc pracy w regionach upośledzonych (zwłaszcza
w małych i średnich przedsiębiorstwach),
- rozwój infrastruktury w sektorach: ochrony środowiska, szkolnictwa
i służby zdrowia,
- wydatki związane z katastrofami i klęskami naturalnymi (usuwanie
skutków powodzi i budowa ochrony przeciwpowodziowej),
- pozostałe projekty: pomoc uchodźcom, budowę mieszkań dla rodzin
o niskich dochodach, renowację zamków z przeznaczeniem na hotele
i centra kulturalne.
96
Programy wspierające działania na rzecz osób bezrobotnych lub zagrożonych
bezrobociem:
 Program „PIERWSZA PRACA” - podstawowym celem programu jest nie
dopuszczenie do tego, aby absolwenci szkół stawali się i pozostawali
bezrobotnymi. Niezbędne jest zatem zwiększenie szans absolwentów na
uzyskanie pierwszego doświadczenia zawodowego. Intencją programu jest
pobudzenie aktywności lokalnej w projektowaniu przyszłości zawodowej,
uruchomienie mechanizmów rozwiązywania lokalnych problemów
społecznych poprzez angażowanie młodych osób do pracy w organizacjach
pozarządowych w charakterze wolontariuszy, sprzyjanie projektom
wzmacniającym zdolność do samodzielnego poruszania się po rynku pracy,
do samokształcenia i kreatywności. Program obejmuje 5 segmentów:
- małe i średnie przedsiębiorstwa,
- samozatrudnienie,
- kształcenie,
- wolontariat,
- informacja, poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy.

Program „ABSOLWENT” – organizowany przez urzędy pracy program
pomagający w starcie zawodowym absolwentom szkół wyższych. Program
wykorzystuje środki z Funduszu Pracy.
 Program „JUNIOR” – celem programu jest aktywizacja zawodowa
młodych osób niepełnosprawnych z wykorzystaniem środków z Funduszu
Pracy i Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Program zakłada
udział trenera pracy odpowiadającego za przygotowanie osoby
niepełnosprawnej do podjęcia pracy.
 Program „50 PLUS” – zakłada konieczność podwyższenia produktywności
i konkurencyjności osób zdolnych do pracy, podjęcia zdecydowanych działań
w celu utrzymania i przywracania do zatrudnienia osób w wieku powyżej 50
lat. Przewiduje się, że realizacja celów programu przyczyni się do
zaktywizowania rocznie około 50-80 tys. osób bezrobotnych oraz
pobierających zasiłki i świadczenia przedemerytalne.
Do najpoważniejszych funduszy unijnych wspierających edukację należą:
 SOCRATES – jego zadaniem jest rozszerzanie współpracy europejskiej
w dziedzinie edukacji, która obejmuje dzieci, młodzież i dorosłych.
Przystąpienie Polski do programu SOCRATES nastąpiło w marcu 1998 roku,
97
do roku 2006 realizowana jest II faza programu. Komponentami programu
SOCRATES są:
- COMENIUS - wspiera inicjatywy mające na celu podniesienie jakości
edukacji szkolnej i promowanie świadomości wymiaru europejskiego
w procesach edukacyjnych, czyli pomaga w kształtowaniu poczucia
przynależności do szerszej i otwartej na świat społeczności europejskiej.
- ERASMUS – jego celem jest podnoszenie poziomu kształcenia
i wzmacnianie jego europejskiego wymiaru w szkołach wyższych.
W Polsce prawo uczestnictwa w programie Erasmus mają państwowe
i prywatne szkoły wyższe wpisane do rejestru Ministerstwa Edukacji
Narodowej i Sportu, kształcące studentów na poziomie licencjackim,
inżynierskim, magisterskim, doktoranckim.
 LEONARDO DA VINCI - program stworzony z myślą o promocji
i poprawie jakości systemów kształcenia i szkolenia zawodowego. Program
ten jest kontynuacją wcześniejszych programów UE w zakresie: wstępnego
kształcenia zawodowego, kształcenia ustawicznego, kształcenia otwartego
i na odległość, doskonalenia umiejętności językowych, wspierania
współpracy uczelni i przedsiębiorstw w zakresie transferu nowych
technologii oraz wyrównywania szans dostępu różnych grup społecznych do
rynku pracy.
 Program MŁODZIEŻ – składa się z pięciu części – akcji – różniących się
rodzajem wspieranej działalności:
-
-
Akcja 1: Młodzież dla Europy – Wymiana Młodzieży – polega na realizacji
wspólnego pomysłu przez grupę młodych ludzi różnej narodowości.
Akcja 2: Wolontariat Europejski – EVS Wolontariat – umożliwia młodym
kilkumiesięczne wyjazdy za granicę do pracy społecznej.
Akcja 3: Inicjatywy Młodzieżowe – dofinansowanie na konkretne przedsięwzięcia
o charakterze lokalnym, które są inicjowane i realizowane przez młodzież.
Akcja 4 Wspólne Działania - przedsięwzięcia łączące edukację szkolną, pozaszkolną
oraz szkolenie zawodowe, czyli trzy programy edukacyjne Unii Europejskiej:
SOCRATRES, MŁODZIEŻ i LEONARDO DA VINCI.
Akcja 5: Działania Wspierające – staże, seminaria, wizyty, kursy, sieci informacyjne
oraz inne działania, dzięki którym uczestnicy podnoszą swoje kwalifikacje.
 TEMPUS - jest programem wspierającym współpracę między uczelniami
z krajów UE i z krajów partnerskich, a także pomagającym w podnoszeniu
jakości kształcenia i reformy w sektorze szkolnictwa wyższego. W chwili
obecnej realizowany jest program TEMPUS III przewidziany na lata 2000 –
2006, którego celem jest wspieranie procesu zmian i reform w krajach
partnerskich (będących beneficjentami programu) poprzez pomoc
w realizacji różnorodnych przedsięwzięć w sferze szkolnictwa wyższego
(wielostronne projekty międzynarodowe, mobilność).
98
Pozarządowe instytucje i fundacje wspierające działania
w sferze polityki społecznej
Organizacje pozarządowe, zwane również „trzecim sektorem ”, skupione wokół
różnorodnych problemów życia społecznego stanowią jeden z filarów
współczesnych społeczeństw demokratycznych. Niektóre organizacje mają
charakter pojedynczych działań (lokalne), inne mają bardziej rozbudowane
struktury w postaci oddziałów terenowych.
Poniżej przedstawiono kilka najbardziej znanych organizacji działających
w Polsce.
 Caritas - największa organizacja charytatywna związana z Kościołem
Katolickim (Cariats Polska posiadająca strukturę diecezjalną) i realizująca
swą pomoc w kraju i zagranicą. Do najważniejszych obszarów
zaangażowania Caritas należą problemy dotyczące:
- kryzysu środowiska rodzinnego,
- przeprowadzania leczenia i rehabilitacji, oraz leczenia uzależnień
(narkomani),
- problemów osób ubogich i bezdomnych, a także imigrantów
i uchodźców,
- pomocy dla ofiar klęsk żywiołowych,
- pomocy dla osób starszych – stworzono tzn. Stacje Opieki Caritas
(placówki opieki pielęgnacyjnej nad starszymi osobami chorymi
i niepełnosprawnymi),
- pomocy dla osób bezrobotnych – realizowano projekt “Aktywizacja
personalna, zawodowa i społeczna osób długotrwale bezrobotnych”.
W ramach struktur Caritas diecezjalnych powstają tzw. BAB-y, czyli
Biura Aktywizacji Bezrobotnych. Biuro takie działa również w diecezji
kieleckiej.
Działalność Caritas Polska jest prowadzona programowo i profesjonalnie,
natomiast poszczególne parafie kościelne prowadzą akcję organizujące
pomoc dla swoich parafian okazjonalnie.
 MONAR – stowarzyszenie (założone przez Marka Kotańskiego), które od
1981 roku prowadzi szereg działań profilaktycznych propagujących życie
bez narkotyków, promocję zdrowia (przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się
wirusa HIV i innych chorób zakaźnych) i przeciwdziałanie kryminalizacji.
MONAR prowadzi prace środowiskowe, Świetlice Socjoterapeutyczne,
programy edukacyjne i alternatywne. Główne obszary działalności Monaru:
- programy dla osób aktywnie zażywających narkotyki, ukierunkowane na
poprawę ich sytuacji zdrowotnej i socjalnej oraz programy redukcji szkód
spowodowanych używaniem narkotyków. MONAR oferuje osobom
99
z problemem narkotykowym pomoc specjalistyczną w zakresie:
konsultacji, poradnictwa, terapii indywidualnej i grupowej oraz
detoksykację, pomoc ambulatoryjną oraz stacjonarną terapię
i rehabilitację dla osób uzależnionych.
- pomoc dla osób bezdomnych, samotnych, chorych terminalnie. „Ruch
Wychodzenia z Bezdomności MARKOT” – założony został w ramach
Stowarzyszenia MONAR w roku 1993 i adresowany jest do ludzi
bezdomnych, samotnych, skrzywdzonych społecznie, ofiar przemocy
domowej i niepełnosprawnych społecznie. W chwili obecnej istnieją
w Polsce 62 domy Markot, w roku 2003 z ich pomocy skorzystało ponad
15 000 osób.
- pomoc dla osób opuszczających zakłady karne, żyjących na marginesie
życia – wykluczonych społecznie. MONAR we współpracy z Centralnym
Zarządem Służb Więziennych prowadzi programy w placówkach
penitencjarnych oraz oferuje pomoc terapeutyczną osobom
opuszczającym zakłady karne.
 Fundacja Domy Wspólnoty Chleb Życia powstała z inspiracji siostry
Małgorzaty Chmielewskiej. Jednym z zasadniczych celów działania Fundacji
jest poprawa sytuacji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Cele
realizuje się poprzez:
- wspieranie edukacji i rozwoju dzieci i młodzieży pochodzących z ubogich
środowisk wiejskich. Stworzony został system stypendialny i oferta zajęć
pozalekcyjnych dla uczniów gimnazjów i liceów,
- organizowanie szkoleń umiejętności zawodowych oraz miejsc pracy,
zarówno dla mieszkańców domów Wspólnoty jak i mieszkańców
okolicznych wsi,
- działania na rzecz Domów Wspólnoty Chleb Życia i ich mieszkańców
(osób bezdomnych).
 Fundacja dla Polski – jej zadaniem jest działanie na rzecz rozwoju polskich
organizacji pozarządowych. Fundacja wspiera nowatorskie projekty
w dziedzinie pomocy społecznej, oświaty, kultury i rozwoju lokalnego.
W ramach Fundacji dla Polski działają m.in.:
- Program Rozwoju Regionalnego i Lokalnego – wspiera rozwój produkcji
i sprzedaży produktów regionalnych, co wzmacnia lokalne rynki pracy
oraz rozwój regionów.
- Fundusz im. A. Bączkowskiego – propaguje idee służby publicznej, ze
szczególnym uwzględnieniem dialogu społecznego i reform w sferze
polityki społecznej.
- Fundusz im. M. Baczko i P. Zakrzewskiego – wspiera rozwój młodych
architektów
i
inżynierów
budowlanych
zainteresowanych
proekologicznymi i energooszczędnymi rozwiązaniami w dziedzinie
budownictwa społeczno-publicznego, renowacji starego budownictwa
i jego adaptacji na cele społeczne.
100
- Polsko-Francuski Fundusz Współpracy – współpraca w dziedzinie
kształcenia zawodowego (podstawowego i ustawicznego), na zasadach
partnerskiej współdziałania z przedsiębiorstwami oraz z samorządami
obu krajów.
- Fundusz Krzyś – ma na celu poprawę warunków życia dzieci
przebywających w Domach Małych Dzieci.
- Fundusz na Rzecz Dzieci z Wadami Serca - celem jest pomoc dzieciom
z wadami serca poprzez: wsparcie dla rodziców uczestniczących we
wszystkich etapach leczenia, umożliwienie dzieciom kontaktu z innymi
dziećmi z wadami serca oraz informowanie o możliwościach
wykrywania i leczenia skomplikowanych wad serca w Polsce.
- Program Dzieci Ulicy - adresowany do lokalnych organizacji
pozarządowych prowadzących pracę środowiskową z dziećmi
i młodzieżą, dla których ulica stała się miejscem życia
 Polska Akcja Humanitarna – współpracuje z organizacjami
pozarządowymi i agendami ONZ przy realizacji swoich zadań statutowych,
zarówno w Polsce i zagranicą. Akcja pomaga głównie uchodźcom. W Polsce
najbardziej znany jest program dożywiania dzieci w szkołach i świetlicach –
Pajacyk (prowadzony od 1998 roku). Fundacja stara się poprawić sytuację
bytową dzieci, ich warunki życia i nauki. Pomoc polega na finansowaniu
obiadów dla dzieci, które nie są objęte pomocą gmin. W ciągu 7 lat
prowadzenia programu Fundacja zapewniła dla 30 tys. dzieci przeszło 900
tys. posiłków.

Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności – jej głównym
zadaniem jest działanie na rzecz umacniania demokracji i społeczeństwa
obywatelskiego, wyrównywania szans rozwoju indywidualnego i
społecznego oraz wspieranie gospodarki rynkowej w Polsce. Fundacja
realizuje swoje cele statutowe
w sposób elastyczny i otwarty.
Fundacja oferuje granty oraz na inne sposoby wspomaga organizacje
pozarządowe i inicjatywy lokalnych społeczności oraz młodych liderów.
Działa na rzecz równych szans startu życiowego
i zawodowego
oraz reform w dziedzinie edukacji, administracji publicznej
i
służby zdrowia, a także wspiera przemiany systemowe oraz rozwój obszarów
wymagających szczególnej pomocy, w tym zwłaszcza terenów wiejskich.
 Fundacja im. Stefana Batorego – udziela wsparcia finansowego w ramach
wyznaczonych programów na realizacje projektów z dziedzin: nauka,
społeczeństwo obywatelskie, medycyna, zdrowie, środowisko, kultura
i organizacje pozarządowe.
101
 Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży - przyznaje dotacje na programy
prewencyjno-rozwojowe dla dzieci i młodzieży.
 Fundacja J&S Pro Bono Poloniae – wspiera inicjatywy społeczne
realizowane przez organizacje pozarządowe, dofinansowuje programy na
rzecz poprawy sytuacji w lokalnych społecznościach, np.: program dla dzieci
i młodzieży, program stypendialny, program dla kultury.
 Fundacja Brata Alberta – zajmuje się opieką nad ludźmi chorymi,
starszymi, ubogimi oraz znajdującymi się na marginesie życia. Fundacja
oferuje schronienie, posiłek, opiekę lekarską.

„Porozumienie Bez Barier” – pomaga łamać stereotypy oraz bariery
utrudniające osobom z upośledzeniem fizycznym i psychicznym życie
w społeczeństwie.
 Fundacje pomagające w ratowaniu zdrowia i życia dzieci to m.in.: Wielka
Orkiestra Świątecznej Pomocy, Fundacja Jolanty Kwaśniewskiej, Fundacja
TVN „nie jesteś sam”, Fundacja Polsat.
 Program „Równać Szanse” - podstawowy cel programu stanowi wsparcie
inicjatyw społecznych służących wyrównywaniu szans edukacyjnych, a tym
samym startu życiowego dzieci i młodzieży z terenów wiejskich oraz
miejscowości do 20 tys. mieszkańców. Dążeniem programu jest:
podniesienie jakości edukacji i pracy z młodymi ludźmi w szkole
i w warunkach pozaszkolnych,
integracja środowisk lokalnych wokół edukacji,
podniesienie jakości,
stworzenie sieci organizacji pozarządowych współpracujących
z młodzieżą,
aktywizacji młodych ludzi do działań na rzecz własnego
środowiska lokalnego oraz rówieśników,
twórcze zagospodarowanie czasu wolnego – stworzenie atrakcyjnej
oferty spędzania wolnego czasu dla dzieci i młodzieży.
 Program wychowawczo-profilaktyczny "Spójrz inaczej" – skierowany
jest do uczniów klas I-III szkół podstawowych i został opracowany z myślą,
aby rozwijać w dzieciach umiejętności radzenia sobie z różnymi trudnymi
sytuacjami i problemami, mogącymi sprzyjać sięganiu po alkohol, narkotyki,
nikotynę i inne substancje szkodliwe dla zdrowia. Celem programu jest taki
wpływ na dziecko, aby radziło sobie lepiej, bez nadmiernego napięcia
z rozwiązywaniem problemów, których dostarcza mu życie, aby rozumiało
siebie, umiało współżyć z innymi i potrafiło również znajdować w samym
102
sobie oparcie w trudnych sytuacjach. Treści programu zamknięte są w cztery
bloki tematyczne. Są to:
postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć,
uczestnictwo w grupie,
rozwiązywanie problemów,
dbanie o zdrowie.
7. Wykaz materiałów źródłowych
Przy opracowywaniu Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla
Gminy Żytno skorzystano z następujących publikacji i dokumentów:
 Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006, opracowany przez
Ministerstwo Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej, przyjęty przez Radę
Ministrów w dniu 11 lutego 2003 roku
 Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 (założenia)
 Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski
 Krajowy Plan Działania na Rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006
 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
 Uzupełnienie do ZPORR z dnia 16 kwietnia 2004 roku. Dokument
Ministerstwa Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej
 Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich
2000 – 2006
 Polska 2025 – Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego
rozwoju
 Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego
 Roczniki Statystyczne Województwa Łódzkiego
 Polityka Społeczna. Biblioteka Pracownika Socjalnego, red. A.Rajkiewicz
 Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy społecznej, D.Lalak,
T.Plich
 Słownik socjologiczny
 Polityka społeczna – miesięczniki
 Strategia Rozwoju Powiatu Radomszczańskiego, Radomsko 2001
 Strategia Rozwoju Gminy Żytno, Żytno 2000
 Gminny Program Profilaktyki Problemów Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych na rok 2006, Żytno 2005.
103
104