Logika projektu:

Projekt ewaluacji projektu systemowego „Ku samodzielności – praca systemowa
z rodziną zagrożona wykluczeniem społecznym” współfinansowany przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznym
Cele i założenia:
Pracownicy socjalni dzięki wykorzystaniu metod aktywnej polityki społecznej
w sposób bardziej efektywny niż do tej pory mogą pracować z rodzinami przyczyniając się do
ich rzeczywistej poprawy. Dotychczasowe instrumenty wykorzystywane w pracy socjalnej
ograniczały się do instrumentów finansowych. Ośrodek pomocy społecznej w szerszej opinii
postrzegany jest jako swojego rodzaju instytucja wypłacająca zapomogi i zasiłki. Jak wynika
z ustawy o pomocy społecznej jego rola i zadania są znacznie szersze. Jednak bardzo często
dla samych klientów korzystających z wsparcia OPS pomoc w formie zasiłków jest jedyną
jakiej oczekują. Paradoksalnie, jak wynika z relacji pracowników pomocy społecznej inne
formy wsparcia są odrzucane lub traktowane z wyraźną niechęcią i dystansem. Taki stan
rzeczy spowodowany jest przez wiele czynników, których w tym miejscu nie będziemy
omawiać. Warto natomiast się zastanowić na ile taka postawa może mieć wpływ na realizacje
projektu. Innym problemem z tym związanym jest, jak taka postawa może wpływać
na efektywność pracy ośrodka i w związku z tym, czy nie należałoby w przyszłości zająć się
bliżej tym problemem? Projekt, który zostanie poddany ewaluacji ma na celu zmianę tego
sposobu pracy i zastosowania innych – aktywnych narzędzi pracy z klientami Ośrodków
Pomocy Społęcznej.
Zakłada się, że aby móc rozwiązywać problemy „szersze” jakim jest bezrobocie
długotrwałe, należy najpierw rozwiązać problemy w rodzinie. Mając poczucie dobrze
wypełnionej roli matki, ojca jednostka objęta wsparciem może podejmować próby
samorealizacji na polu zawodowym. Przy tak rozumianej teorii projektu, jego głównymi
beneficjentami są osoby bezrobotne zgłaszające się do Ośrodka Pomocy Społecznej
po pomoc. Natomiast główny cel to wyprowadzenie klienta z obecnej sytuacji w jakiej
się znalazł z powodu braku pracy.
Żeby to osiągnąć konieczne są takie formy pracy z rodziną (aktywne formy pracy),
które umożliwią rozwiązanie zdiagnozowanych problemów, a więc zgodnie z założeniem
projektu ułatwią jednostce podjęcie i utrzymanie pracy.
Celem badań ewaluacyjnych jest zmierzenie efektywności projektu, jego wpływu na
sytuację beneficjentów ostatecznych – osób długotrwale bezrobotnych.
1
Ze względu na problematykę projektu badania ewaluacyjne zostaną przeprowadzone
w dwóch obszarach:
Obszar I - Praca socjalna
Jedną z poważnych trudności związaną z rozwiązywaniem problemów społecznych
jest brak współpracy między instytucjami, z których usług korzystają osoby zagrożone
wykluczeniem. Podejmowane w ramach projektu działania zmierzają do włączenia
wszystkich instytucji zaangażowanych w proces pomocy osobą biorącym udział w projekcie.
Chodzi tu o możliwie wszystkie instytucje z pomocy których Beneficjent Ostateczny
korzystał lub z którymi miał kontakt. Dzięki takiemu podejściu możliwe jest analizowanie
jakiego rodzaju wsparcie zostało udzielone, jakie działania zostały podjęte w celu zmiany
sytuacji uczestnika projektu i jego rodziny. Dzięki temu możliwe jest unikniecie powielania
się działań oraz obserwacja ich rezultatów.
Z punktu widzenia badań ewaluacyjnych postawione zostaną następujące pytania:
 na ile podjęte działania przyczyniły się do poprawy sytuacji rodzinnej BO
 w jakim stopniu wypracowane zasady współpracy będą trwałe po zakończeniu
projektu?
Aby móc korzystać z aktywnych narzędzi pracy socjalnej konieczne jest obok wiedzy
i umiejętności ich stosowania przekonanie, gotowość i możliwości ich wykorzystania. Projekt
w pierwszej kolejności ma na celu zmianę dotychczasowej sytuacji BO przez przygotowanie
ich do podjęcia pracy i jej późniejsze podjęcie, jednak równocześnie służy wprowadzeniu do
praktyki zawodowej pracowników OPS nowych aktywnych form pracy z osobami
zagrożonymi wykluczeniem.
Z punktu widzenia ewaluacji będzie chodziło więc o sprawdzenie na ile zastosowane
metody są adekwatne, właściwe do rozwiązywania zdiagnozowanego problemu, czy są
wykorzystywane przez pracowników? Jeżeli nie jakie czynniki powodują brak możliwość ich
zastosowania oraz czy metody te są wykorzystywane po zakończeniu projektu?
Obszar II - Osoba bezrobotna i jej rodzina
Ze względu na przyjęte założenie, że pomoc osobie bezrobotnej wymaga dostarczenia
jej umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów rodzinnych, co przy równoczesnej
pracy
nad
elementami
związanymi
z
umiejętnościami
pracowniczymi
wzmocni
prawdopodobieństwo stałego zatrudnienia osób objętych projektem, w badaniach należy
uwzględnić dwa zagadnienia:
2
1. ocena skuteczności działań związanych z przygotowaniem BO do pracy
zawodowej,
2. ocena skuteczności działań związanych ze zmianą sytuacji w rodzinie BO.
Ad.1
W przypadku pierwszego zagadnienia główne pytania badawcze to: czy osoba bezrobotna
ukończyła szkolenia i znalazła pracę?
Ad.2
O ile poprzednie zagadnienie i pożądana zmiana wywołana działaniami podejmowanymi
w tym obszarze jest stosunkowo łatwo definiowalna, chodzi tu o znalezienie i utrzymanie
pracy przez BO, o tyle kolejny obszar wymaga większego doprecyzowania. Bezpośrednim
odbiorcą programu są osoby długo bezrobotne, które dzięki wsparciu udzielonemu w jego
ramach mają uzyskać umiejętności potrzebne do podjęcia i utrzymania pracy. Chodzi
tu zarówno o wszelkie umiejętności i wiedzę potrzebną przy poszukiwaniu pracy i w samej
pracy, jak również umiejętności, które bezpośrednio nie są związane ze sprawami
zawodowymi, ale które w sposób istotny mogą wzmocnić lub też osłabić szanse BO
na podjecie i utrzymanie pracy. W tym drugim przypadku będzie chodziło o wypracowanie
szeregu umiejętności/ kompetencji społecznych i osobistych, umożliwiających samodzielne
funkcjonowanie i rozwiązywanie problemów osobistych i rodzinnych przez BO. Chodzi
tu o problemy zdiagnozowane przez pracowników socjalnych przy współpracy z
pracownikami innych instytucji udzielających wsparcia BO. Z punktu widzenia badań istotne
jest ustalenie czy podjęte działania były odpowiednio dopasowane do zdiagnozowanego
problemu, w jakim stopniu przyczyniły się do poprawy/ rozwiązania zdiagnozowanego
problemu?
Główny nacisk powinien więc być położony nie na obserwacje zmianę sytuacji
rodziny jako całości ile raczej na poprawę głównych problemów, które mają miejsce w danej
rodzinie, czego konsekwencją powinna być jej ogólna poprawa sytuacji w przyszłości.
Podsumowując przez poprawę sytuacji rodziny będziemy rozumieli rozwiązanie kluczowych,
zdiagnozowanych problemów.
Kryteria ewaluacyjne:
Trafność – celów, wskaźników
Skuteczność – rozumiana jako realizacja zamierzonych efektów projektu
3
Użyteczność docelowej
w jakim stopniu oddziaływanie programu odpowiada potrzebom grupy
uwzględnia
osobiste
oceny
ostatecznych
beneficjentów
oraz
analizuje
i podsumowanie korzyści, które uzyskali w wyniku programu.
Trwałość - trwałości, po zakończeniu programu, pozytywnych skutków dla ostatecznych
beneficjentów oraz dla instytucji
Metody i techniki –
Obszar I
Analiza danych zastanych – dokumenty przygotowane przez psychologa, pracownika
socjalnego, osobę prowadzącą superwizje grupowe
Wywiady pogłębione z pracownikami GOPS, beneficjentami ostatecznymi
Obszar II
Analiza danych zastanych – dokumenty przygotowane przez psychologa, pracownika
socjalnego, osobę prowadzącą superwizji grupowe
Wywiady pogłębione z pracownikami GOPS, beneficjentami ostatecznymi
Kwestionariusze ankiety: pracodawcy (6 miesięcy po zakończeniu projektu)
Kwestionariusze ankiety, wywiad pogłębiony z osobami nie biorącymi udziału w projekcie
(grupa kontrolna)
Próba
 Osoby nie pozostające w zatrudnieniu, korzystające z pomocy Ośrodków Pomocy
Społecznej w gminie Zabierzów, Michałowice, Skała, Wielka Wieś, które wyraziły
zgodę na uczestnictwo w projekcie.
 Pracownicy socjalni pracujący z BO,
 Pracodawcy
4