1.3 Drobnoustroje Złe Mikroby - e-Bug

SZKOŁA PODSTAWOWA
II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI
Przyroda
Cele kształcenia: I, II, III, IV i V
Treści nauczania – wymagania
szczegółowe: 1 (1, 2), 5 (1, 2, 5), 9 (1,
4, 9, 13)
Czas realizacji materiału
Około 50 minut
Rozdział 1.3, Szkodliwe Mikroby, prezentuje uczniom
różne zagadnienia dotyczące wpływu szkodliwych
mikrobów na zdrowie.
Zachęcamy uczniów do dyskusji klasowej nt.
szkodliwego działania mikrobów oraz o tym, jak
uchronić się przed zachorowaniem. W trakcie lekcji
uczniowie dowiadują się również, że nie wszystkie
schorzenia wywoływane są przez mikroby.
Ćwiczenia dodatkowe: wyszukiwanie słów oraz
krzyżówka, pomagają utrwalić uczniom pojęcia
związane z tematem szkodliwych mikrobów i zakażeń.
Wiedza do zdobycia
Poziom podstawowy
 Mikroby mogą czasami wywoływać u nas choroby
1.3 Drobnoustroje
Złe Mikroby
Podstawowe Informacje
Słowa
Kluczowe
Bakterie
Kolonizacja
Dermatofity
Flora
Grzyby
Zarazki
Higiena
Zakażenie
Zakaźny
Patogeny
Toksyna
Wirus
Potrzebne
Materiały
Dla każdego ucznia
 Kopia KU 1
 Kopia KU 2
Dla całej klasy/grupy
 Kopia MU 1
 Kopia MU 2
Materiały
Dostępne
na Stronie
Internetowej
 Obrazki
drobnoustrojów
z rozdziału 1.1.
 MU 1 i MU 2 dostępne
w formacie
PowerPoint.
Niektóre mikroby mogą być szkodliwe dla człowieka
i wywoływać choroby, np. wirus grypy (Influenza) wywołuje
grypę, bakterie Campylobacter mogą wywoływać zatrucia
pokarmowe, a dermatofit (grzyb skórny) np. Trichophyton, może
wywołać grzybicę stóp, czy skóry. Takie mikroorganizmy
(inaczej: mikroby, czy drobnoustroje) nazywane są patogenami
lub zarazkami. Mechanizm wywoływania choroby przez różne
mikroby może być różny.
Niektóre bakterie posiadają zdolność wytwarzania specjalnych
substancji zwanych toksynami, które mogą u nas wywoływać
choroby, lub czasem nawet prowadzić do destrukcji tkanek, czy
całych organów.
Wirusy
swoim
działaniem
przypominają
pasożyty.
Do kopiowania (namnażania) wykorzystują komórki żywych
organizmów - nie są w stanie namnażać się i „przeżyć” poza
nimi. Po wniknięciu do komórki, wirusy namnażają się
i powodują rozpad komórki gospodarza w ten sposób uwalniając
się z niej.
Grzyby najczęściej nie powodują rozpadu komórek gospodarza.
Dermatofity to grzyby, które atakują skórę, paznokcie lub
włosy. Kolonizując skórę, w trakcie swojego rozwoju produkują
substancje wywołujące opuchliznę i swędzenie.
Do zakażenia dochodzi, gdy do organizmu dostaną się
drobnoustroje chorobotwórcze. Drogi rozprzestrzeniania się
drobnoustrojów chorobotwórczych mogą być różne: przez
powietrze, drogą kropelkową, przez dotyk, wodę, żywność itd.
Choroby wywoływane przez drobnoustroje chorobotwórcze
nazywa się chorobami zakaźnymi.
W normalnych warunkach flora fizjologiczna (drobnoustroje)
naszego organizmu chroni nas przed chorobotwórczymi
drobnoustrojami np. poprzez kolonizację (zasiedlenie) różnych
obszarów naszego organizmu, dzięki czemu brakuje miejsca
do namnażania się złych mikrobów, czy też poprzez hamowanie
wzrostu i namnażania się szkodliwych bakterii, takich jak np.
Clostridium difficle. Kiedy dochodzi do zaburzenia fizjologicznej
flory naszego organizmu, wtedy może dojść do namnażania
mikrobów chorobotwórczych, np. Clostridium difficle, który może
wywoływać biegunkę, a w ciężkich przypadkach prowadzić
do perforacji (naruszenia ciągłości) jelit.
Potrzebne Będą…
1. Kopia KU 1 i KU 2 dla każdego ucznia.
2. Kopia MU 1 i MU 2 dla całej klasy (wersja elektroniczna
do ściągnięcia ze strony: www.e-bug.eu).
1.3 Drobnoustroje
Złe Mikroby
Wprowadzenie
1. Rozpocznij informując, że niektóre mikroby mogą być szkodliwe dla człowieka. Zapytaj dzieci, czy
wiedza, co wywołuje u nich chorobę. Sprawdź, jakich potocznych pojęć używają nazywając
drobnoustroje – np. zarazki, mikroby itd.
2. Wytłumacz dzieciom, że „zarazki” są potocznym określeniem dla chorobotwórczych drobnoustrojów,
czyli dla bakterii, wirusów i grzybów. Porozmawiaj z dziećmi o różnych drobnoustrojach I chorobach,
które mogą wywołać. Obrazki dostępne na stronie www.e-bug.eu, w rozdziale 1.1 pomogą uczniom
wyobrazić sobie drobnoustroje chorobotwórcze.
3. Wyjaśnij dzieciom, że mikroby przystosowały się do życia w różnych warunkach, dlatego można
znaleźć je wszędzie: w klasie, w domach, pokojach, na naszym ciele I na jedzeniu!
4. Przekaż dzieciom, że szkodliwe mikroby wywołujące choroby (drobnoustroje chorobotwórcze) mogą
łatwo rozprzestrzeniać się między ludźmi wywołując zakażenia, czyli prowadzą do chorób zwanych
zakaźnymi lub infekcjami.
Ćwiczenie Podstawowe
1. Ćwiczenie to poprzedzone dyskusją w klasie, powinno zostać wykonane przez uczniów indywidualnie.
2. Pokaż klasie historyjki obrazkowe z materiałów MU 1 i MU 2. Materiały można zaprezentować
rozdając każdemu dziecku kopię MU 1 i MU 2, prezentując całej klasie rzutnikiem wydruk na foliach,
ewentualnie pokazać obraz rzutnikiem multimedialnym wykorzystując wersję elektroniczną dostępną
na stronie www.e-bug.eu.
3. Przy każdej z przedstawionych sytuacji zapytaj dzieci jakie mikroby mogą wywołać zakażenie u Amy i
Harry’ego. Powiedz klasie, że każda z historyjek jest opisana w materiale TS 3. Zapytaj dzieci, czy miały
kiedyś podobne objawy do przedstawionych na obrazkach, jeśli tak, to jak były leczone.
4. Pamiętaj: Zagadnienia związane z myciem rąk, higieną układu oddechowego I higieną odżywiania będą
dokładniej omówione w kolejnych rozdziałach.
5. Jeśli wystarczy czasu, rozdaj klasie kopie KU 1 i KU 2. Zawarte w materiale krzyżówka i ćwiczenie w
wyszukiwanie słów pomogą utrwalić pojęcia związane z tematem szkodliwych mikrobów.
Dyskusja
Poniższe pytania pomogą sprawdzić, czy dzieci zrozumiały omówione zagadnienia:
a.
W jaki sposób dochodzi do infekcji?
Do infekcji dochodzi, kiedy szkodliwe mikroby dostają się do naszego organizmu i namnażają
się w nim wywołując objawy choroby.
b.
Czy ból gardła zawsze wywołują drobnoustroje?
Nie zawsze ból gardła wywołują szkodliwe mikroby, czasem zaczerwienienie i ból gardła
spowodowane są przez kaszel.
c.
Czy przyczyną wszystkich chorób jest działanie mikrobów?
Nie zawsze – np. Chorób takich jak astma, czy katar sienny nie powodują mikroby.
d.
Podaj przykłady infekcji wywoływanych przez drobnoustroje chorobotwórcze.
Grzybica stóp, grypa, odra.
1.3 Drobnoustroje
Złe Mikroby
Amy ciągle dba o to, aby mieć czyste ręce I paznokcie. Jednak
kiedy przyjrzymy się bliżej jej dłoniom, okaże się, że pokryte są
mnóstwem malutkich, niewidocznych gołym okiem mikrobów.
Są to tzw. dobre mikroby, które pomagają nam utrzymać
zdrowie.
Harry uwielbia grać w piłkę i wygłupiać się z kolegami I
niestety niezbyt często myje ręce. Jeśli przyjrzelibyśmy się
jego dłoniom, okaże się, że również są pokryte mnóstwem
maleńkich mikrobów, chociaż niektóre z nich są niebezpieczne
i jeśli dostaną się do środka organizmu, mogą wywołać
poważną chorobę.
Amy źle się czuje, bardzo boli ją gardło. Czasami ból gardła
powstaje w efekcie kaszlu i kataru, które powodują opuchliznę
gardła i powodują ból. Wtedy Amy powinna pić dużo płynów,
żeby nawilżyć gardło i wziąć środek przeciwbólowy. Jednak
ból gardła może się również pojawiać w efekcie działania
bakterii (Streptococcus) i wirusów.
Czy Harry jest chory z powodu mikrobów na jego dłoniach?
Okazuje się, że nie z powodu mikrobów, ale choruje na astmę,
która utrudnia mu oddychanie. Astma jest chorobą płuc i dróg
oddechowych ale nie jest efektem działania mikrobów. Trzeba
pamiętać, że nie wszystkie choroby wywoływane są przez
mikroby.
Co się dzieje z Harry’m na tym obrazku? Biedny Harry zjadł
niedopieczonego kurczaka z grilla i teraz ma zatrucie
pokarmowe wywołane przez Campylobacter. Na mięsie jest
mnóstwo mikrobów, bezpiecznych dla zwierząt, ale które
mogą być bardzo niebezpieczne dla człowieka! Mięso, które
jemy musi być odpowiedni przygotowane aby pozbyć się
wszystkich niebezpiecznych mikrobów!
Amy gra w tenisa. Spociły się jej stopy I niezbyt ładnie pachną.
Zawsze się bardzo spieszy więc niedokładnie myje i suszy stopy.
Oprócz tego, że jej stopy niezbyt ładnie pachną, to również
między palcami spuchły i swędzą. Dzieje się tak z powodu
grzybów zwanych dermatofitami, które lubią pojawiać się między
palcami, zwłaszcza, jeśli są wilgotne! Wywołują chorobę zwaną
grzybicą stóp (ang. athlete’s foot), w której puchą palce, skóra
między nimi pęka I BARDZO swędzi, a przy okazji brzydko
pachnie.
POZIOMO
Z C K A T A R S I E N N Y B D F G
1.
Reakcja odruchowa w odpowiedzi na podrażnienie gardła np. w
czasie przeziębienia.
4.
Choroba wywoływana przez grzyby. Może pojawiać się na
stopach, kiedy niedokładnie je myjesz i suszysz!
5.
Widać je często na twarzach nastolatków. Mogą pojawiać się w
efekcie działania mikrobów obecnych na skórze.
8.
Choroba alergiczna, której nie wywołują mikroby. W jej przebiegu
spłyca się oddech i do oddychania używa się inhalatora.
9.
Odczuwasz to, kiedy Twój organizm walczy z infekcją.
F A M G B G G U M B H N H R J K A
Z L T N Z R R K A Y E A E B A L S
F A P R Z E Z I Ę B I E N I E A Z
W B T N U H Y J O Ś Ć D D E G T E
S Y V R K C B Z E K K A S Z E L L
K S M S U J
I D F B G R C O G L B
A T G I Z C C E A M A T H Ś A E I
T N M D O A A H P E A Y E Ć J T E
A Z X C V T B P T O D R A O B E G
P R T A Y U Y I O O K A F A Ó S U
E Q W G R Y P A A K E A Z S L F N
10. Uważaj! Złe mikroby mogą czasem zmusić Twój żołądek do tego jest Ci wtedy niedobrze.
12. Część Twojego ciała - nieumyte umożliwiają przenoszenie
mikrobów między ludźmi. Po ich umyciu pozbywamy się złych
mikrobów.
A S D M S E N N O Ś Ć S S M Ł O A
G O Ś O O Z K A N F G N H A O T L
PIONOWO
2.
Możesz się tego nabawić, kiedy niewłaściwie przygotujesz mięso,
lub kiedy niedokładnie umyjesz ręce po tym, jak dotykałeś/aś
surowe mięso. (2 słowa)
3.
Nie jest efektem działania mikrobów. Masz wtedy czerwony i
spuchnięty nos. Mogą go wywoływać np. pyłki kwiatów. (2 słowa)
6.
Wywołują ją złe mikroby w brzuchu. Kiedy nie myjesz rąk po
wyjściu z toalety może się rozprzestrzenić w całej szkole.
7.
Częsty objaw przeziębienia, chociaż może się również pojawiać,
gdy jesteś głodny lub za długo oglądasz telewizję. (2 słowa)
O D B R U D N E R Ę C E L Ź W W Y
Ć R Ą B G O R O Ś Ć K Ó K P Y Ą E
ODPOWIEDZI
KASZEL RĘCE ODRA GRYPA WYMIOTY PRYSZCZE ASTMA GRZYBICA
GŁOWY
KATAR SIENNY
BIEGUNKA
ZATRUCIE POKARMOWE
T
R
K
U
A
T
I
A
B
B
E
R
I
Ó
P R Y S Z C Z E
L
O
I
G
G
K
E
U
Ł
A S T M A
N
R
Y
S E N N O Ś Ć
M
K
W
A
Y
O
11. Choroba wirusowa, której towarzyszy różowa, swędząca wysypka
na całym ciele.
SENNOŚĆ
A
G R Z Y B I C A
13. Choroba wirusowa - kiedy jesteś na nią chory jest Ci gorąco i
pocisz się.
P R Y S Z C Z E B K A D R T G O K
K A S Z E L
BÓL
W Y M I O T Y
R Ę C E
D
G R Y P A
A
Drobnoustroje
Drobnoustroje
Spróbuj znaleźć słowa związane z tematem złych mikrobów. Słowa mogą tworzyć literki
w poziomie, pionowo lub ukośnie (od lewej strony u góry, do prawej na dół).
Z
C
K
A
T
A
R
S
I
E
N
N
Y
B
D
F
G
F
A
M
G
B
G
G
U
M
B
H
N
H
R
J
K
A
Z
L
T
N
Z
R
R
K
A
Y
E
A
E
B
A
L
S
F
A
P
R
Z
E
Z
I
Ę
B
I
E
N
I
E
A
Z
W
B
T
N
U
H
Y
J
O
Ś
Ć
D
D
E
G
T
E
S
Y
V
R
K
C
B
Z
E
K
K
A
S
Z
E
L
L
K
S
M
S
U
J
I
D
F
B
G
R
C
O
G
L
B
A
T
G
I
Z
C
C
E
A
M
A
T
H
Ś
A
E
I
T
N
M
D
O
A
A
H
P
E
A
Y
E
Ć
J
T
E
A
Z
X
C
V
T
B
P
T
O
D
R
A
O
B
E
G
P
R
T
A
Y
U
Y
I
O
O
K
A
F
A
Ó
S
U
E
Q
W
G
R
Y
P
A
A
K
E
A
Z
S
L
F
N
P
R
Y
S
Z
C
Z
E
B
K
A
D
R
T
G
O
K
A
S
D
M
S
E
N
N
O
Ś
Ć
S
S
M
Ł
O
A
G
O
Ś
O
O
Z
K
A
N
F
G
N
H
A
O
T
L
O
D
B
R
U
D
N
E
R
Ę
C
E
L
Ź
W W
Y
Ć
R
Ą
B
G
O
R
O
Ś
Ć
K
Ó
K
P
Y
Ą
E
KASZEL
KATAR SIENNY
GRZYBICA
SENNOŚĆ
PRZEZIĘBIENIE
ASTMA
GRYPA
WYMIOTY
BRUDNE RĘCE
BIEGUNKA
BÓL GŁOWY
ODRA
PRYSZCZE
ZATRUCIE POKARMOWE
1
POZIOMO
2
3
4
6
1.
Reakcja odruchowa w odpowiedzi na podrażnienie gardła np. w czasie
przeziębienia.
4.
Choroba wywoływana przez grzyby. Może pojawiać się na stopach, kiedy
niedokładnie je myjesz i suszysz!
5.
Widać je często na twarzach nastolatków. Mogą pojawiać się w efekcie
działania mikrobów obecnych na skórze.
8.
Choroba alergiczna, której nie wywołują mikroby. W jej przebiegu spłyca
się oddech i do oddychania używa się inhalatora.
9.
Odczuwasz to, kiedy Twój organizm walczy z infekcją.
7
10. Uważaj! Złe mikroby mogą czasem zmusić Twój żołądek do tego - jest Ci
wtedy niedobrze.
5
12. Część Twojego ciała - nieumyte umożliwiają przenoszenie mikrobów
między ludźmi. Po ich umyciu pozbywamy się złych mikrobów.
13. Choroba wirusowa - kiedy jesteś na nią chory jest Ci gorąco i pocisz się.
8
9
10
11
PIONOWO
2.
Możesz się tego nabawić, kiedy niewłaściwie przygotujesz mięso, lub
kiedy niedokładnie umyjesz ręce po tym, jak dotykałeś/aś surowe mięso.
(2 słowa)
3.
Nie jest efektem działania mikrobów. Masz wtedy czerwony i spuchnięty
nos. Mogą go wywoływać np. pyłki kwiatów. (2 słowa)
6.
Wywołują ją złe mikroby w brzuchu. Kiedy nie myjesz rąk po wyjściu z
toalety może się rozprzestrzenić w całej szkole.
7.
Częsty objaw przeziębienia, chociaż może się również pojawiać, gdy
jesteś głodny lub za długo oglądasz telewizję. (2 słowa)
12
13
11. Choroba wirusowa, której towarzyszy różowa, swędząca wysypka na
całym ciele.
ODPOWIEDZI
KASZEL RĘCE ODRA GRYPA WYMIOTY PRYSZCZE ASTMA GRZYBICA
SENNOŚĆ KATAR SIENNY BIEGUNKA ZATRUCIE POKARMOWE BÓL GŁOWY