Inwestowanie na giełdzie - jak zacząć? Giełda
advertisement
Agenda Inwestowanie na giełdzie - jak zacząć? • Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie – – – – – • • Definicja giełdy Czym na giełdzie można handlować? Jak? Kiedy? Specyfika Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie Podstawy analizy technicznej Podstawy analizy fundamentalnej Giełda – definicja ogólna Czym jest giełda? Jest to spotkanie: • osób chcących zawierać transakcje kupna i sprzedaży dóbr zamiennych oraz osób pośredniczących w tych transakcjach, • odbywające się regularnie w określonym miejscu i czasie, • podporządkowane ściśle określonym normom i zasadom. Przedmiot obrotu Czym handluje się na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie? Akcje - papiery wartościowe o charakterze udziałowym dające posiadaczowi określone prawa majątkowe (prawo do dywidendy, udziału w podziale spółki w przypadku likwidacji, poboru akcji nowej emisji) i niemajątkowe (prawo do głosu, uczestnictwa w WZA, zaskarżania uchwał WZA). Obligacje - dłużne papiery wartościowe stwierdzające zaciągnięcie długu przez emitenta oraz zobowiązującego do spełnienia określonych świadczeń na rzecz obligatariusza. Kontrakty terminowe – instrumenty pochodne będące umową pomiędzy dwoma stronami w których jedna ze stron zobowiązuje się do dostarczenia określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie, a druga strona zobowiązuje się tę cenę zapłacić. Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie obraca się zdematerializowanymi instrumentami finansowymi. Skąd bierze się cena? Ceny akcji spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych są wypadkową sił popytu i podaży. Popyt > Podaż - wzrost kursu Podaż > Popyt - spadek kursu Rynek giełdowy w Polsce jest rynkiem kierowanym zleceniami. Oznacza to, że kursy po których zawierane są transakcje na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie kształtowane są w oparciu o ceny zawarte w zleceniach napływających na giełdę. Na GPW (w trakcie notowań ciągłych) zlecenie zawarte są po kursie najlepszego zlecenia przeciwstawnego (priorytet ceny). W obliczu informacji (makroekonomicznych, komunikatów spółek, zmian cenowych) napływających na rynek inwestorzy podejmują decyzje kupna/sprzedaży określonych akcji składając w tym celu zlecenia i wpływając tym samym na kursy akcji. Zlecenie z limitem ceny Zlecenie z limitem ceny – inwestor określa ceną maksymalną (minimalną) za jaką chce kupić (sprzedać) akcje danej spółki. Przykładowy arkusz zleceń: Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 119 20 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Inwestor składa zlecenie kupna 100 sztuk akcji z limitem ceny 110 zł Zlecenie z limitem ceny Transakcja zostanie zrealizowana częściowo: 1. Kupno 20 sztuk akcji po cenie 103 zł. 2. Kupno 50 sztuk akcji po cenie 107 zł. Pozostała część zlecenia pozostanie w arkuszu zleceń jako kupno 30 sztuk akcji z limitem ceny 110 zł. Wolumen kupna 30 Cena Wolumen sprzedaży 119 20 111 10 110 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Zlecenie PCR Zlecenie PCR (po cenie rynkowej) – inwestorzy wybierają ten typ zlecenie jeżeli chcą zakupić (sprzedać) akcje po najlepszej cenie dostępnej na rynku. Niezrealizowana część zlecenia pozostanie w arkuszu jako zlecenie z limitem ceny równym cenie dokonanej transakcji. Przykładowy arkusz zleceń: Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 119 20 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Inwestor składa zlecenie kupna 100 sztuk akcji po cenie rynkowej Zlecenie PCR Transakcja zostanie zrealizowana częściowo: 1. Kupno 20 akcji po cenie 103 zł. Niezrealizowana część zlecenia pozostanie w arkuszu jako zleceni kupna 80 sztuk akcji z limitem ceny 103 zł. Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 119 20 111 10 107 50 103 20 80 103 40 98 20 95 Inwestor40 składa zlecenie kupna 100 87 sztuk akcji po cenie rynkowej 10 85 Zlecenie PKC Zlecenie PKC (po każdej cenie) – inwestorzy akceptujący obecne ceny widniejące w arkuszu zleceń mogą złożyć zlecenie PKC, mają wtedy pewność, że ich zlecenie zostanie zrealizowane w całości: Przykładowy arkusz zleceń: Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 112 30 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Inwestor składa zlecenie kupna 100 sztuk akcji po każdej cenie Zlecenie PKC Transakcja zostanie zrealizowana 1. Kupno 20 sztuk akcji po cenie 2. Kupno 50 sztuk akcji po cenie 3. Kupno 10 sztuk akcji po cenie 4. Kupno 20 sztuk akcji po cenie Wolumen kupna w całości: 103 zł. 107 zł. 111 zł. 112 zł. Cena Wolumen sprzedaży 112 30 10 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Warunki wykonania zleceń Ważność zleceń: • • • • Bez limitu ważności (ważne do końca roku kalendarzowego) Ważne do końca sesji WuA – zlecenie „wykonaj lub anuluj” składane jest przez inwestorów chcących zrealizować swoje transakcje w całości. WiN („ważne do pierwszego wykonania” ) – w przypadku realizacji tylko części zlecenia typu WiN pozostała jego część zostaje natychmiast anulowana. Dodatkowe warunki wykonania zleceń: • • • Wmin (minimalna wielkość wykonania) – jeżeli zlecenie nie może być wykonane w minimalnej wielkości – traci ważność. Jeśli zlecenie zostanie wykonane częściowo to pozostała, niezrealizowana część, pozostaje w arkuszu jako zlecenie bez WMin LimAkt – zlecenia z limitem aktywacji, zlecenia typu stop limit i stop loss WUJ – określenie wielkości ujawnianej Przykład Przykładowy arkusz zleceń: Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 112 30 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Inwestor składa zlecenie kupna 100 sztuk akcji z limitem 109 oraz warunkiem Wmin = 80 Przykład Przykładowy arkusz zleceń: Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 112 30 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Inwestor składa zlecenie kupna 100 sztuk akcji z limitem 109 oraz warunkiem Wmin = 80 Zlecenie odrzucone Przykład Przykładowy arkusz zleceń: Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 112 30 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Inwestor składa zlecenie kupna 100 sztuk akcji z limitem 109 zł oraz warunkiem WiN Przykład Transakcja zostanie zrealizowana częściowo: 1. Kupno 20 akcji po 103 zł. 2. Kupno 50 akcji po 107 zł. Pozostała część zlecenia (30 akcji z limitem 109 zł) nie może zostać zrealizowana natychmiastowo na rynku, więc zostaje unieważniona. Wolumen kupna Cena Wolumen sprzedaży 112 30 111 10 107 50 103 20 40 98 20 95 40 87 10 85 Harmonogram sesji Harmonogram sesji akcji notowanych w systemie ciągłym: 8:00 9:00 9:00 17:20 17:30 17:30 – 9:00 – 17:20 – 17:30 – 17:35 przyjmowanie zleceń na otwarcie określenie kursu na otwarciu notowania ciągłe przyjmowania zleceń na zamknięcie określenie kursu na zamknięcie dogrywka Inne systemy notowań na warszawskiej giełdzie papierów wartościowych: • • • notowania jednolite z dwoma fixingami notowania jednolite z jednym fixingiem notowania ciągłe instrumentów pochodnych Źródło: GPW Wyznaczenie kursu otwarcia Wyznaczając kurs otwarcia na giełdzie kierujemy się kolejno następującymi zasadami: 1. Maksymalizacja wolumenu obrotu. 2. Minimalizacja różnicy pomiędzy liczbą papierów wartościowych w zleceniach kupna i sprzedaży do zrealizowania przy danym kursie. 3. Minimalizacja różnicy pomiędzy kursem określanym i kursem odniesienia. W wyznaczaniu kursu otwarcia biorą zlecenia z limitem ceny, PCRO oraz PKC. Na otwarciu na początku realizowane są zlecenia PKC, następnie zlecenia z limitem lepszym niż kurs otwarcia, PCRO, zlecenia z limitem równym kursowi otwarcia. Wszystkie zlecenia PKC oraz zlecenia z limitem ceny lepszym niż kurs otwarcia muszą być zrealizowane w całości. Wyznaczenie kursu otwarcia Arkusz zleceń przed otwarciem, kurs odniesienia wyniósł 246 zł: Kupno Skumulowany Wolumen 400 400 600 Cena Sprzedaż Wolumen Skumulowany PKC - 700 200 PCRO - 700 600 - 246 100 700 700 100 245 200 600 700 - PCRO 400 400 Wyznaczenie kursu otwarcia Arkusz zleceń przed otwarciem, kurs odniesienia wyniósł 246 zł: Kupno Skumulowany Wolumen 400 400 600 Cena Sprzedaż Wolumen Skumulowany PKC - 700 200 PCRO - 700 600 - 246 100 700 600 - 245,1-245,9 - 600 700 100 245 200 600 700 - PCRO 400 400 Wyznaczenie kursu otwarcia Kupno Skumulowany Wolumen 400 400 600 Cena Sprzedaż Wolumen Skumulowany PKC - 700 200 PCRO - 700 600 - 246 100 700 600 - 245,1-245,9 - 600 700 100 245 200 600 700 - PCRO 400 400 1. Maksymalizacja wolumenu występuje przy poziomie 600 sztuk przy cenach w przedziale od 245 do 246 zł (minimalny krok notowań = 0,1 zł). 2. Minimalizacja różnicy wolumenów w zleceniach kupna i sprzedaży występuje w przedziale cenowym od 245,1 do 245,9 zł, wynosi wtedy 0. 3. Kursem odniesienia był kurs 246 zł, zatem cena otwarcia będzie wynosić 245,9 zł. 4. Sprawdzenie, czy 245,9 zł jest kursem równowagi (czy wszystkie zlecenia PKC i zlecenia z lepszym limitem mogą być zrealizowane) – tak. Restrykcje 1. Nie wszystkie typy zleceń mogą być łączone w pary. 2. Nie wszystkie rodzaje zleceń mogą być składane w poszczególnych fazach sesji. 3. Niektóre zlecenia mają określone przedziały wielkości. 4. Na rynkach giełdowych funkcjonują również określone limity wahań kursów papierów wartościowych nazywane widełkami (statycznymi lub dynamicznymi), wahana mierzone są od kursu odniesienia. Zasady obrotu GPW sprecyzowane są w tzw. Szczegółowych Zasadach Obrotu Giełdowego (SZOG). GPW Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie to instytucja publiczna, której zadaniem jest zapewnienie: • • • koncentracji popytu i podaży na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego w celu kształtowania ich kursu bezpieczny przebieg transakcji upowszechnienie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu GPW działa w ramach prawnych określonych przez: • • • • • Komisję Nadzoru Finansowego Regulamin Giełdy Ustawę o obrocie instrumentami finansowymi Ustawę o ofercie publicznej Ustawę o nadzorze nad rynkiem kapitałowym Warszawska giełda papierów wartościowych prowadzi również rynek małych, innowacyjnych* spółek NewConnect, rynek obligacji Catalyst oraz rynek energii. Historia Pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce została otwarta 12 maja 1917 roku w Warszawie. Handlowano na niej głównie wekslami i obligacjami. Pierwsza sesja na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie miała miejsce 16 kwietnia 1991 roku, notowane były wtedy akcje pięciu spółek: Tonsilu, Próchnika, Krosna, Kabli i Exbudu. Do dziś dnia notowana jest tylko jedna – Próchnik. W pierwszej sesji brało udział 7 domów maklerskich, wpłynęło wtedy 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót wyniósł 1 990 zł. Sesje w tamtym czasie odbywały się raz w tygodniu Obecnie warszawska giełda papierów wartościowych jest największym rynkiem w Europie Środkowo-Wschodniej. Łącznie notowanych jest na niej 437 spółek o łącznej kapitalizacji równej niemal 700 mld zł. Obroty dzienne wahają się w przedziale 0,5 – 1 mld zł. W 2010 roku Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie uzyskała status spółki publicznej. GPW a NYSE Porównanie kapitalizacji rynkowej spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz największej giełdzie świata – New York Stock Exchange GPW NYSE Źródło: World Federation of Exchanges Indeksy giełdowe Giełda nazywana jest barometrem gospodarki – patrząc na zachowania kursów spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych można próbować przewidywać okresy dobrej i złej koniunktury w gospodarce. W celu łatwiejszej interpretacji, giełdy papierów wartościowych publikują tzw. indeksy giełdowe będące syntetyczną miarą tendencji zachodzących na rynku. Przykłady indeksów giełdowych: • • • • • WIG20 mWIG40 sWIG80 WIG Indeksy branżowe: WIG-Budownictwo, WIG-Energia, WIG-Paliwa i inne Indeksy giełdowe pełnią również funkcję benchmarku do badania stóp zwrotu portfeli inwestorów indywidualnych, funduszów inwestycyjnych etc. WIG Wartość początkowa: 1000 pkt Wartość maksymalna: 67 568,51 (06.07.2007) Źródło: Investio.pl WIG20 Wartość początkowa: 1000 pkt. 16.04.1994 Wartość maksymalna: 3 917,87 pkt. (29.10.2007) Od czego zacząć? Od czego zacząć swoją przygodę z rynkiem kapitałowym? 1. Inwestuj w wiedzę a. Literatura b. Szkolenia giełdowe c. Webinaria online 2. Sprawdź czego się nauczyłeś w wirtualnej grze giełdowej. 3. Załóż swój pierwszy rachunek maklerski. 4. Wybierz swoją strategię. Polecana literatura 1. Analiza fundamentalna a) Benjamin Graham, Inteligentny Inwestor b) John Ritchie, Analiza fundamentalna c) Aswath Damodaran, Finanse korporacyjne 2. Analiza techniczna a) John Murphy, Analiza techniczna rynków finansowych b) Mark Galant, Brian Dolan, Forex dla bystrzaków c) Robert Fischer, Liczby Fibonacciego na giełdzie Analiza Analiza techniczna Analiza techniczna to zbiór technik mających na celu prognozę przyszłych cen instrumentów finansowych. Źródłem wiedzy dla analityków technicznych są historyczne notowania walorów przedstawione w postaci wykresów. Podstawowe narzędzia analizy technicznej to formacje cenowe, wskaźniki techniczne i oscylatory, średnie ruchome, japońskie techniki analizy papierów wartościowych. Analiza fundamentalna Analiza fundamentalna to proces selekcji papierów wartościowych pod względem bezpieczeństwa, jakości inwestycyjnej oraz oczekiwanej stopy zwrotu. Celem tej koncepcji inwestycyjnej jest oszacowanie wartości wewnętrznej spółek notowanych na giełdach. Źródłem wiedzy dla analityków fundamentalnych są sprawozdania finansowe spółek, analizy branżowe, informacje makroekonomiczne. Źródło: J. Murphy, „Analiza techniczna rynków finansowych J. Ritchie, „Analiza fundamentalna”, WIG-PRESS Analiza techniczna Podstawowe zasady analizy technicznej 1. Rynek dyskontuje wszystko – wszystkie informacje dotyczące danego instrumentu zawarte są w jego cenie, kurs danego waloru za pomocą mechanizmów rynkowych jest wypadkową sił popytu i podaży. 2. Ceny podlegają trendom – analitycy techniczni twierdzą, że ceny instrumentów finansowych poruszają się w trendach. Trend wzrostowy (spadkowy) oznacza, że prawdopodobieństwo występuje wyższe prawdopodobieństwo dalszych wzrostów (spadków) notowań. 3. Historia się powtarza – inwestorzy posługujący się analizą techniczną podejmują decyzje w oparciu o analogie z przeszłości zakładając, że historia się powtarza, ma to wynikać z powtarzalności ludzkich zachowań w określonych warunkach. Źródło: Investio.pl Przykład Sygnał sprzedaży wygenerowany przez ATool po rozpoznaniu formacji Głowy z Ramionami Źródło: Atool w serwisie Investio.pl Analiza fundamentalna Proces analizy fundamentalnej 1. Analiza makroekonomiczna. 2. Analiza sektorowa. 3. Analiza spółki (spółka na tle konkurencji z branży) 4. Analiza finansowa spółki. 5. Wycena akcji. 6. Zakup. Analiza fundamentalna Proces analizy fundamentalnej 0. Wstępna selekcja spółek za pomocą Stock Screenera. 1. Analiza makroekonomiczna. 2. Analiza sektorowa. 3. Analiza spółki (spółka na tle konkurencji z branży) 4. Analiza finansowa spółki. 5. Wycena akcji. 6. Zakup. Dziękuję za uwagę Proszę o uzupełnienie ankiety
