Wprowadzenie. Poj*cie i struktura rynku finansowego
advertisement
Wprowadzenie. Pojęcie i struktura rynku finansowego Wprowadzenie Podstawowym regulatorem procesów ekonomicznych w gospodarce rynkowej jest rynek. Rynek to miejsce, w którym spotyka się podaż z popytem. Przedmiotem obrotu mogą być różne towary lub usługi. Rynek ma zasięg lokalny, krajowy, regionalny lub globalny. 2 Wprowadzenie Podaż pieniądza kreują oszczędności gospodarstw domowych, nadwyżki finansowe przedsiębiorstw, jednostek publicznych lub inwestorów finansowych, a także przepływy globalne kapitału. Popyt na pieniądz kreują przedsiębiorstwa, państwo i jednostki publiczne poszukujące źródeł finansowania, jednostki samorządu terytorialnego, a także gospodarstwa domowe finansujące aktywność na rynku mieszkaniowym. Struktura popytu i podaży determinuje trendy rynkowe. 3 Wprowadzenie Podstawowe podmioty rynku: • gospodarstwa domowe, • przedsiębiorstwa, • jednostki administracji centralnej i lokalnej, • strefa produkcji niematerialnej (wojsko, nauka, kultura, służba zdrowia). 4 Przepływ strumieni finansowych pomiędzy podmiotami rynku 5 Rynek finansowy – podstawowe pojęcia Rynek finansowy to specyficzny rodzaj rynku, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe. Instrumentem finansowym jest określone zobowiązanie finansowe kapitałobiorcy oraz prawo przysługujące kapitałodawcy. Specyficznym instrumentem są papiery wartościowe. 6 Rynek finansowy – podstawowe pojęcia Według Kaźmierczaka „rynek finansowy jest to miejsce zawierania transakcji mający za przedmiot szeroko rozumiany kapitał finansowy”. Według Profesora Chrzana „rynek finansowy można określić jako ogół transakcji papierami wartościowymi będącymi instrumentami udzielania kredytów krótko-średnio i długo terminowymi”. 7 Rynek finansowy – podstawowe pojęcia Rynek finansowy nie oznacza konkretnego miejsca, lecz różnorodne procesy pozyskiwania i udostępniania kapitału oraz transakcje w stosunku do nich pochodne, których celem nie jest kupno i sprzedaż kapitału, lecz uzyskanie określonych korzyści wyłącznie z tytułu zawarcia danej transakcji (np. transakcje kupna i sprzedaży akcji przez inwestorów na giełdzie). 8 Rynek finansowy – podstawowe pojęcia Rynek finansowy jest to więc w dużym stopniu abstrakcyjne miejsce, gdzie nieustannie dochodzi do zawierania i realizowania transakcji, których przedmiotem są kapitał w formie pieniężnej i instrumenty finansowe. 9 Podstawowe pojęcia Instrument finansowy (ang. Financial Instrument) jest to kontrakt (umowa) między dwoma stronami - kapitałodawcą i kapitałobiorcą, regulujący zależność finansową między tymi stronami. Papier wartościowy (również nazywany instrumentem finansowym) jest to prawo do przyszłych dochodów lub aktywów (dowolnych praw finansowych lub dóbr, które mogą być przedmiotem własności) jego wystawcy. 10 Podstawowe pojęcia Podział instrumentów finansowych: • instrumenty finansowe mające charakter własnościowy (akcje, udziały w przedsiębiorstwach), • instrumenty finansowe mające charakter wierzytelności (kredyty bankowe, obligacje), • instrumenty finansowe mające charakter terminowy (kontrakty terminowe, opcje). 11 Schemat funkcjonowania rynku finansowego 12 Rynek finansowy Instytucje finansowe (pośrednicy finansowi): • Banki (komercyjne i inwestycyjne). • Fundusze inwestycyjne. • Fundusze emerytalne. •Towarzystwa ubezpieczeniowe. 13 Podział rynku finansowego Rynek finansowy można podzielić na: • rynek pieniężny, • rynek kapitałowy, • rynek instrumentów pochodnych, • rynek walutowy, • rynek depozytowo – kredytowy. 14 Rynek pieniężny Rynek pieniężny (ang. Money Market) to rynek instrumentów finansowych określanych jako „krótkoterminowe”, ponieważ okres do ich wykupu (tj. okres, przez jaki istnieją) nie przekracza 1 roku. 15 Rynek pieniężny Krótkoterminowy charakter tych instrumentów sprawia, że służą one pozyskiwaniu środków przede wszystkim na finansowanie bieżących potrzeb, rzadko natomiast inwestycji. Instrumentami rynku pieniężnego często są papiery wartościowe, mające z reguły charakter wierzycielski (instrumenty dłużne). 16 Rynek kapitałowy Rynek kapitałowy (ang. Capital Market) to rynek instrumentów finansowych określanych jako średnio i długoterminowe, ponieważ okres do ich wykupu wynosi co najmniej 1 rok albo nie jest z góry określony. 17 Rynek kapitałowy Średnio- i długoterminowy charakter tych instrumentów sprawia, że służą one do pozyskiwania środków przeznaczonych przede wszystkim do finansowania inwestycji, rzadziej natomiast potrzeb bieżących. W ramach rynku kapitałowego wyróżnia się rynek papierów wartościowych oraz rynek kredytów długoterminowych. Instrumentami rynku kapitałowego mają charakter wierzycielski lub własnościowy. 18 Rynek instrumentów pochodnych Rynek instrumentów pochodnych (ang. Derivatives Market) to rynek, który powstał i rozwinął się w konsekwencji dużej zmienności rynków finansowych i związanego z tym ryzyka. Zawiera się na nim transakcje z wykorzystaniem instrumentów finansowych stanowiących swoistą umowę (kontrakt) między stronami transakcji. 19 Rynek instrumentów pochodnych Cena instrumentu pochodnego jest bezpośrednio lub pośrednio zależna od wartości lub ceny instrumentu bazowego np. papieru wartościowego, indeksu giełdowego, kursu walutowego lub stopy procentowej. Rynek terminowy nie służy do pozyskiwania kapitału. 20 Rynek walutowy Rynek walutowy – to rynek wymiany jednej waluty na inną oraz miejsce kształtowania kursów walutowych. Rynek walutowy, podobnie jak rynek instrumentów pochodnych nie jest rynkiem, na którym pozyskuje się kapitał. 21 Rynek walutowy Ten segment rynku finansowego umożliwia m.in. przepływy pieniężne między rożnymi miejscami na świecie (a więc miejscami obowiązywania rożnych walut), w których w danym czasie znajdują się wolne środki finansowe i podmioty poszukujące kapitału – umożliwia bowiem „przeliczenie” wartości tych Śródków pieniężnych z jednej waluty na inną. 22 Rynek depozytowo – kredytowy Rynek depozytowo – kredytowy to rynek transakcji, których przedmiotem jest kapitał pieniężny zgromadzony w formie rożnego rodzaju depozytów i lokat w instytucjach kredytowych (przede wszystkim w bankach) przekształcany w kredyty i pożyczki. 23 Rynek depozytowo – kredytowy Rynek ten obejmuje również kredyty i pożyczki udzielane przez instytucje niebankowe, jak np. kredyty kupieckie funkcjonujące w relacjach między przedsiębiorstwami. 24 Struktura rynku finansowego 25 Funkcje rynku kapitałowego • alokacja kapitału, • mobilizacja kapitału, • wycena kapitału, • transformacja kapitału. 26 Rodzaje rynków kapitałowy • Rynek pierwotny (ang. Primary Market). • Rynek wtórny (ang. Secondary Market). 27 Rynek pierwotny Z rynkiem pierwotnym mamy do czynienia wówczas, gdy nabycie papierów wartościowych nowej emisji proponuje ich emitent. Na rynku pierwotnym ma zatem miejsce zasilenie emitenta w kapitał. 28 Rynek pierwotny Z rynkiem pierwotnym mamy po raz pierwszy do czynienia w momencie zakładania spółki akcyjnej, kiedy to jej założyciele deklarują objęcie lub proponują innym osobom objęcie określonej liczby akcji. W celu finansowania dalszego rozwoju spółka może dokonywać kolejnych emisji akcji lub papierów wartościowych o charakterze dłużnym – to również będą operacje rynku pierwotnego. 29 Rynek wtórny Z rynkiem wtórnym mamy do czynienia wówczas, gdy po wyemitowaniu i przydziale papierów wartościowych nowej emisji ich pierwszemu właścicielowi, papiery te są następnie sprzedawane na rynku przez osoby inne niż emitent. 30 Rynek wtórny Rynek wtórny polega więc na obrocie papierami wartościowymi między inwestorami. Innymi słowy, zasilenie emitenta w kapitał nie odbywa się na rynku wtórnym. To właśnie na rynku wtórnym kształtuje się bieżąca wartość (cena) papierów wartościowych i to na tym rynku właściciel papierów może je sprzedać. 31 Najważniejsze instytucje działające na rynku kapitałowym • Banki komercyjne i inwestycyjne. • Towarzystwa ubezpieczeniowe. • Fundusze emerytalne. • Fundusze powiernicze. • Narodowe Fundusze Inwestycyjne. 32 Najważniejsze instytucje działające na rynku kapitałowym • Komisja Papierów Wartościowych i Giełd. • Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. •Domy maklerskie. •Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. •Centralna Tabela Ofert (CeTo). 33
