Szczepienia ochronne u dzieci z alergią

Szczepienia
ochronne u
dzieci z alergią
Danuta ChmielewskaSzewczyk
Układ odpornościowy
człowieka charakteryzuje się
• zdolnością rozpoznawania czynnika
wywołującego infekcję i
uruchomienia odpowiedzi organizmu
na tę inwazję
• pamięcią immunologiczną po
przebytym zakażeniu
• współdziałaniem komórek, które
biorą udział w procesie obronnym
Odporność
Naturalna, wrodzona,
nieswoista
Skuteczna przeciw
różnym drobnoustrojom
Fagocyty (granulocyty,
makrofagi, monocyty)
Komórki NK
Białka dopełniacza
Lizozym, transferyna,
interferony, defensyny,
TNF, lactoferryna
nie pozostawia pamięci
immunologicznej,
rozwija się niezależnie
od odpowiedzi swoistej
Nabyta, adaptacyjna,
swoista
Swoista tylko dla
stymulującego
drobnoustroju
Limfocyty T i B
Przeciwciała
Cytokiny
rozpoznawanie
struktur
drobnoustrojów
pamięć
immunologiczna
Mechanizmy pierwotnej i wtórnej
odpowiedzi immunologicznej (1)
wg P. Grzesiowski; Wakcynologia 2005
Mechanizmy pierwotnej i wtórnej
odpowiedzi immunologicznej (2)
Swoiste szczepienia ochronne przeciw
chorobom zakaźnym stosowane są u ludzi
ponad 200 lat!
Edward Jenner lekarz,
który wprowadził metodę
zapobiegania ospie
prawdziwej w 1796 r,
dzięki której choroba ta
nie nęka już ludzkości,
jest ojcem nowoczesnej
wakcynologii.
W Polsce nie szczepi się przeciw ospie prawdziwej
od ponad 25 lat.
W latach 1949-1990 odsetek zgonów z powodu
chorób zakaźnych w Polsce zmniejszył się z
20% do wartości poniżej 1%
Jest to wynikiem dobrze prowadzonych
szczepień ochronnych, poprawy
higieny i warunków bytowych
ludności po II wojnie światowej,
wprowadzenia antybiotyków i innych
czynników.
Dobrodziejstwa szczepień
ochronnych
• eradykacja ospy prawdziwej na świecie bliska
eradykacji poliomyelitis;
• w wielu krajach, w tym w Polsce uzyskano
eliminację odry, błonicy bardzo rzadkie
występowanie tężca noworodków, rzadsze niż
poprzedni zakażenia krztuścem;
• uzyskano poprawę sytuacji epidemiologicznej w
zakresie gruźlicy, WZW typ B i A;
• zmniejszyła się liczba chorób zakaźnych o
wysokiej śmiertelności;
• wśród przyczyn zgonów choroby zakaźne zajmują
obecnie 8 lub 9 miejsce;
W latach 60 – 70 – tych ubiegłego wieku
wobec licznych NOP po szczepionkach
pełnokomórkowych przeciw krztuścowi
doszło do zaprzestania tych szczepień w
wielu krajach (GB, Japonii, Rosji, RFN i
in.). Zaobserwowano tam jednakże
wzrost częstości występowania krztuśca
wielokrotnie. Była ona 10 – 100 razy
większa niż na Węgrzech, w Polsce i w
NRD, gdzie szczepienia te były nadal
obowiązkowe.
Program szczepień
ochronnych PSO
Szczepienia obowiązkowe
BCG
WZW-B
DTP (aP)
IPV, OPV
MMR
Szczepienia zalecane
HiB
TIV
PCV lub PPV
WZW-A
Vir
MCV-C lub MPCV-A+C
TBE
Kalendarz szczepień (1)
<24
g.ż
Gruźlica
BCG
WZW typ B
WZW
B
Błonica, tężec,
krztusiec
2 m.ż
3-4
m.ż
5 m.ż
WZW B
DTP
Polio
6-7 m.ż
13-14
m.ż
16-18
m.ż
WZW B
DTP
DTP
DTP
IPV
IPV
IPV
Odra, świnka,
różyczka
MMR
H. influenzae
typ B
Hib
Hib
Hib
Hib
S. pneumoniae
PCV
PCV
PCV
PCV
N. menigitidis
MCV-C
MCV-C
MCV-C
2-5 lat
Kalendarz szczepień (2)
6 r.ż
10
r.ż
11-12
lat
WZW typ B
DTaP
Polio
OPV
Odra, świnka,
różyczka
Td
MMR
MMR
55-64
lat
>65
lat
WZW B
Td
Td
TIV
PPV
WZW typ A
WZW
A
ospa
N.meningitidis
Odkleszczowe
zap. mózgu
2054 lat
MMR
TIV
S. pneumoniae
Ospa wietrzna
19
r.ż
WZW B
Błonica, tężec,
krztusiec
grypa
14 r.ż
MCV-C
MPSV-A+C
TBE
PPV
Szczepionki skojarzone zawierają antygeny czyli
drobnoustroje lub ich fragmenty pobudzające
wytwarzanie przeciwciał przeciw różnym
chorobom np.szczepionka zawierająca 6
składników (sześciowalentna)
DTaP-IPV-HIB-HBV czyli Infanrix Hexa, Hexavac
Uodparnia dziecko przeciw błonicy, tężcowi,
krztuścowi, wirusom polio, zakażeniom
wywołanym przez H. Influenzae i wirusowemu
zapaleniu wątroby typu B.
Są akceptowane przez rodziców, wymagają mniej
iniekcji, oszczędzają czas matki, zawierają mnie
konserwantów niż zsumowane szczepionki
monowalentne.
Zjawisko odporności
środowiskowej lub gromadnej
opiera się na udowodnionych faktach,
że o częstości zachorowań na chorobę
zakaźną decyduje odsetek
zaszczepionych.
Im więcej zaszczepionych tym mniej
chorujących nawet wśród tych, którzy
nie zostali zaszczepieni.
Skuteczność szczepionki
zależy od wielu czynników:
• wieku dziecka;
• od tego czy szczepiony jest
zdrowy,czy pochodzi z grupy ryzyka;
• u dzieci, które są szczepione po raz
pierwszy (<9 lat) ma znaczenie czy
podano im 1 czy 2 dawki szczepionki
(podstawową i przypominającą);
• czy szczepy zawarte w szczepionce
zostały optymalnie dobrane do
szczepów krążących w populacji;
Badanie skuteczności
szczepień przeciw grypie
• u dzieci w wieku 3 – 9 lat
skuteczność szczepienia wynosi 56%
(rozpoznanie choroby postawione w
oparciu o obraz kliniczny);
• skuteczność szczepienia przeciw
zakażeniu wirusem grypy A i B u
dzieci chorych na astmę wynosi w
wieku 2 – 6 lat – 22-54%, a w wieku
7 – 14 lat – 60 – 78%
Dzieci z chorobami alergicznymi, zwłaszcza
układu oddechowego należą do grupy
ryzyka zachorowania na grypę i powinny
być objęte szczepieniem powtarzanym
każdego roku.
Wykazano jednak, że inaktywowane (zabite)
szczepionki przeciw grypie są nieskuteczne
u dzieci do 2 r. życia.
Aby chronić maluchy przed grypą trzeba
szczepić więcej dzieci starszych i
dorosłych.
Choroby alergiczne u dzieci lub dodatni
wywiad rodzinny u niemowląt nie stanowią
przeciwwskazania do szczepień ochronnych
Nie należy ich wykonywać w czasie
zaostrzenia choroby i podczas wzmożonej
ekspozycji na alergeny np. pyłki
uczulających drzew lub traw.
U dzieci odczulanych w ciągu całego roku
szczepienia ochronne można
przeprowadzać po ustabilizowaniu
najwyższej dawki, czyli wówczas kiedy
przerwy pomiędzy kolejnymi iniekcjami
ITA wynoszą 6 tyg.
Dobrze prowadzone odczulanie nie koliduje
ze szczepieniami ochronnymi.
Niepożądane odczyny
poszczepienne NOP
Objawy ogólne: gorączka, świąd skóry,
pokrzywka lub inna wysypka, wymioty,
niepokój, drgawki i inne objawy
neurologiczne, głośny płacz a nawet
wstrząs.
Objawy miejscowe: rumień, wzmożone
ucieplenie w miejscu wkłucia, obrzęk
obejmujący znaczną część kończyny,
Zakażenie miejsca wkłucia może u
noworodków lub małych dzieci
doprowadzić do ropowicy albo nawet do
zakażenia uogólnionego.
U dzieci z alergią mogą wystąpić reakcje z
nadwrażliwości nie na antygeny drobnoustroju,
ale na różne składniki szczepionki, takie jak:
• czynniki konserwujące:antybiotyki, lateks,
tiomersal, fenol;
• stabilizatory: żelatyna, albuminy;
• adjuwanty: wodorotlenek glinu, siarczan i
fosforan glinu;
• składniki podłoża: komórki zarodków
kurzych, fibroblasty kurze w hodowli
tkankowej;
Sugerowany jest związek ze szczepionkami
takich schorzeń, jak: autyzm, choroba
Crohna, alergie, cukrzyca, zesp. GuillainBarre, toczeń, reumatoidalne zapalenie
stawów.
Jednak udoskonalenie szczepionek z jednej
strony, a z drugiej prowadzone
wieloośrodkowe badania nad możliwością
odległych powikłań poszczepiennych nie
potwierdziły takiej zależności.
Singh V. and Hanson J. Ped Allergy Immunol, 2006:17:291
Nowe szczepionki przeciw
chorobom zakaźnym u dzieci:
Rotarix – przeciw wirusom Rota
wywołującym ciężkie biegunki z
odwodnieniem. Szczepionka zawiera żywy,
atenuowany wirus do szczepienia
doustnego niemowląt w 2 dawkach;
Ceravix, Gardasil – szczepionka przeciwko
wirusom brodawczaka ludzkiego (HPV-16,
HPV-18)