oświecenie w działaniu

Spis treści:
1.Wiek światła w Europie
2.Kierunki myślowe i ich przedstawiciele w oświeceniu europejskim
3.Rewolucja amerykańska
4.Rewolucja francuska
5.Oświecnie w Polsce
6.Sejm konwokacyjny i delegacyjny
7.Konfederacja barska
8.Sejm wielki czteroletni i konstytucja 3 maja
9.Uchwały sejmu rozbiorowego
10.Konfederacja targowicka
11 I rozbiór Polski
12. II rozbiór Polski
13. III rozbiór Polski
14.Insurekcja kościuszkowska
15.Oświecenie-wnioski
16.Linki i lista naszej klasy










Przypada na lata 1688-1789; jest to epoka w dziejach kultury
europejskiej między barokiem a romantyzmem,
Człowiek w centrum myśli,
Rozwój szkół ,instytucji oświeceniowych, nauki,
Symetria , ład, mimesis w sztuce, powrót do reguł
klasycznych,
Powrót do ideałów humanistycznych, walka o prawa
obywatelskie,
Powszechny pobór do armii,
Eliminacja zakonów,
Zniesienie praw, kodyfikacja prawa, obciążenia podatkowe,
Rozdziela się sojusz państwa z kościołem,
Unowocześnienie krajów(rzemiosło, handel, manufaktury )





Racjonalizm-zwrócił uwagę na konieczność posługiwania się rozumem
na drodze poznania. Kontynuatorem tych poglądów był francuz- Wolter.
Napisał m.in. Traktat o tolerancji, Kandyd oraz Edyp.
Empiryzm-według którego jedynym lub głównym źródłem bądź
środkiem poznania jest doświadczenie zmysłowe . Popularyzatorem
poglądów empirycznych był anglik John Locke , napisał m.in. dzieło
zatytułowane „Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego”.
Deizm-zakładający ,że Bóg istnieje, ale ograniczył się jedynie do
stworzenia materialnego świata i pewnych nakazów, nie ingeruje dalej w
życie człowieka. Najbardziej znanymi deistami tego czasu byli Wolter,
Denis Diderot, Jan Jakub Rousseau, Napoleon Bonaparte, Jerzy
Waszyngton, Benjamin Franklin i Thomas Jefferson.
Ateizm-zwolennicy ateizmu odrzucali całkowitą wiarę w istnienie Boga.
Sensualizm-to pogląd filozoficzny uznający, że najlepszą droga poznania
jest poznanie zmysłowe. Przedstawiciel tego kierunku w teorii poznania,
był angielski filozof J. Locke, który twierdził, iż ,, nie ma niczego w umyśle,
co nie istniałoby w zmysłach".
Działania wojenne prowadzone od 1775(bitwa pod Lexington i
Concord) do 1783 (podpisanie traktatu paryskiego),pomiędzy
Wielką Brytanią ,a 13 koloniami w Ameryce Północnej,
 Przyczyny: niezadowolenie kolonii z powodu wysokich podatków
, hamowania rozwoju oraz ograniczenie ich samorządu,
 W kolonizatorach budzi się także duch wolności ,wynikający z
wpływów oświecenia,







Opracowana przez Thomasa Jeffersona. Głosiła prawo do:
wolności ,
posiadania własności ,
bezpieczeństwa ,
wyrażania własnych poglądów,
wyrażania własnych poglądów religijnych ,
oporu przed naciskiem



-podpisanie pokoju w Wersalu. Anglia uznaje niepodległość Stanów
Zjednoczonych.
uchwalono w czasie obrad kongresu konstytucje. Jest
to pierwsza na świecie ustawa zasadnicza, którą stworzono opierając się
na ideałach oświecenia. Zastosowano w niej
stworzony przez Monteskiusza:
Władza wykonawcza: Prezydent
Władza ustawodawcza : Kongres, który dzielił się na izbę reprezentantów
i senat
Władza sądownicza : sąd najwyższy
Kolonie w
Ameryce
Północnej
Okres w historii Francji
trwający od 1789 do 1799, w
którym doszło do głębokich
zmian polityczno-społecznych i
obalenia monarchii Burbonów.
 Za jej symboliczny początek
uważa się zdobycie przez lud
Paryża twierdzy Bastylia 14
lipca 1789 roku. Natomiast za
koniec rewolucji uznaje się kres
rządów Dyrektoriatu 9
listopada 1799 roku, kiedy to
Napoleon Bonaparte
przeprowadził zamach stanu
ogłaszając się dzień później
Pierwszym Konsulem.
Przyczyny:






Zła sytuacja ekonomiczna i
nierównomierny rozwój
gospodarczy,
Klęski żywiołowe , nędza,
głód,
Wystawne życie Ludwika XVI i
jego żony,
Bardzo wysokie podatki
ściągane na rzecz króla i
kleru,
Podział społeczeństwa na 3
stany,
5 maja - zwołanie stanów
Generalnych ,
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789r.
Rousseau suwerenność; wszelka
władza społeczności
ludzkiej początek swój
bierze z woli ludu
Monteskiusz-podział
władzy na
ustawodawczą,
sądowniczą i
wykonawczą
Równość
wobec
praw
politycznyc
h i ciężarów
podatkowy
ch,
zniesienie
przywilejów
stanowych
Wolność
wyrażania
przekonań,
nietykalność
osobista,
wolność
gospodarcza
Etapy rewolucji
Charakterystyka
Wydarzenia
Monarchia
parlamentarna
1789-1791
•Kryzys gospodarczy, nieurodzaje,
tarapaty finansowe
monarchii(ogromny dług
państwowy po wojnie z Anglią w
obronie USA).
-otwarcie Stanów Generalnych
-14 lipca 1789- zdobycie Bastylii
-ogłoszenie równości obywateli wobec
prawa, zniesienie obciążeń feudalnych,
-26 sierpnia 1789-uchwalenie Deklaracji
Praw Człowieka i Obywatela,
-konfiskata dóbr kościelnych , zakaz
strajków,
-3 września 1791- uchwalenie Konstytucji
Monarchia
konstytucyjna 17911792
•Rozruchy w kraju; rośnie rola
klubów politycznych, m.in.
jakobinów i kordelierów.
- zamieszki w Paryżu, aresztowanie króla,
Republika
Żyrondystów 17921796
•Rządy żyrondystów- zwolenników
republiki, w kraju panuje chaos i
głód.
-powszechne wybory,
-27 stycznia 1793-ścięcie Ludwika XVI,
-zwycięstwo armii na froncie pod Valmy,
-powołanie Komitetu Ocalenia
Publicznego na czele z Dantomem
Dyktatura
jakobinów 17931794
• Rządy terroru jakobinów i
przebudowa porządku
społecznego(walka z religią i
kontrola rynku żywności),
załamanie gospodarcze.
-powszechny obowiązek służby wojskowej,
-opieka państwa nad oświatą,
-likwidowanie spółek handlowych,
-zburzenie Lyonu
Rządy Dyrektoriatu
1794-1799
•Zawężenie praw wyborczych,
tolerancja religijna, wojny
-stopniowe wybory do parlamentu( Rada
500-set),
-ogłoszenie bankructwa przez skarb
państwa

W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy
Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe
znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego
oświecenia obejmują okres od
-
Stanisław Leszczyński (jego traktat polityczny to: „Glos wolny, wolność
ubezpieczających’’),
Stanisław Konarski (jego dzieło :„ O skutecznym rad sposobie”),
Bracia Załuscy ( założyciele biblioteki publicznej w Warszawie, organizatorzy
„Towarzystwa Literatów”),
Powołanie Świeckiego Ministerstwa Edukacji Narodowej,
Powołanie pierwszego Państwowego Teatru Narodowego-Bogusławski


król polski 1764–1795 ,
 Obrany na króla pod naciskiem carycy Katarzyny II i Familii; dążył do
wzmocnienia i unowocześnienia państwa oraz, początkowo, do
uwolnienia się od zależności od Rosji; popierał reformy Czartoryskich.
Stanisław August
Poniatowski

popierał
zakładanie
manufaktur
był
współinicjatore
m i protektorem
Komisji Edukacji
Narodowej
zał. Szkołę
Rycerską
(1765)
był
mecenasem literatury
(inicjator „Monitora”,
organizator obiadów
czwartkowych), teatru,
sztuki (przebudowa
Zamku Król., budowa
zespołu pałacowego
Łazienek
był
zwolennikiem
wprowadzeni
a Kodeksu
Andrzeja
Zamoyskiego
obradujący w dniach 7 maja-23 czerwca
w
Warszawie, zwołany pod węzłem konfederacji dla przygotowania elekcji
Stanisława Augusta Poniatowskiego, przeprowadził szereg reform ustroju I
Rzeczypospolitej.







zlikwidowanie ceł prywatnych,
Wprowadzenie ceł generalnych do skarbu państwowego,
zniesienie liberum veto w głosowaniu w sprawach skarbowych i wojskowych,
wprowadzenie zakazu przysięgania posłów na instrukcje poselskie,
zlikwidowanie Sejmu Czterech Ziem, gdyż nie był on w stanie uporać się ze
ściąganiem podatków od Żydów,
na czas nieokreślony zawiązano konfederację generalną, co pozwalało na
skuteczne przeprowadzenie sejmu elekcyjnego i koronacyjnego,
ograniczono władzę hetmanów
1767-68-w wyniku sejmu delegacyjnego na polecenie carycy Katarzyny II,
ambasador rosyjski Mikołaj Repnin miał usunąć grupę senatorów
sprzeciwiających się równouprawnieniu dysydentów. Zostali wywiezieni w
głąb Rosji , gdzie internowano ich na 5 lat.
Sejm delegacyjny zaakceptował protektorat Rosji nad Rzeczpospolitągwarantką ustroju państwa stała się Katarzyna II.
Prawa kardynalne:
Utrzymywanie
wolnej lekcji
Nietykalność
osobista
szlachty
Możliwość
liberum veto
Równouprawnienie
Dysydentów
Prawo
rokoszu
zbrojny związek szlachty
. Konfederacja objęła swym zasięgiem ziemie całej
Rzeczypospolitej, głosiła hasła obrony wiary i wolności szlacheckich.
Inicjatorami zawiązania konfederacji byli: biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński,
marszałek nadworny koronny Jerzy August Mniszech;
Związek zbrojny zorganizowali: Michał Hieronim, Joachim Potocki, Michał Jan Pac Józef
Sapieha i marszałek związku wojskowego konfederacji Józef Pułaski;
Po upadku konfederacji na Sybir zesłano według szacunków samego posła rosyjskiego
Nikołaja Repnina ponad 14 000 konfederatów, resztę przymusowo wcielono do armii
rosyjskiej.
Konfederaci barscy wystąpili:
W obronie
-niepodległości kraju,
-wiary katolickiej,
- „Złotej wolności szlacheckiej”
Przeciw
-Rosji i terrorowi wojsk rosyjskich,
-dysydentom ,
-królowi i obozowi reform
I rozbiór Polski -1772 -
podział terytorium
Rzeczypospolitej dokonany
przez Prusy, Rosję i Austrię w
końcu XVIII w. Od 1732 istniało
porozumienie między
sąsiadującymi
z Rzeczpospolitą mocarstwami
mające na celu ingerencję
w jej sprawy wewnętrzne.
Prusy
Austria
Rosja
Prusy Królewskie
(bez Gdańska i
Torunia) oraz
część Kujaw i
Warmię.
Południowa
Polskie Inflanty i
część Małopolski część Białorusi.
i prawie cała Ruś
Czerwona(miast
o Lwów).
Uchwały sejmu rozbiorowego (1773-75)
Zatwierdzenie
rozbioru Polski
Powołanie
Komisji
Edukacji
Narodowej
Uchwalenie
liczby wojska do
30 tys. ,
ujednolicenie
cła i podatków
Powołanie Rady
Nieustającej(rząd
złożony z króla 18
senatorów i 18
posłów-kierował
sprawami
państwowymi między
sejmami)
- sejm zwyczajny obradujący w Warszawie
od 1788 do 1792. Zwołany przez Stanisława August
Poniatowskiego, za zgodą Katarzyny II. Podczas jego obrad
postanowiono zwiększyć liczbę armii oraz nałożyć stały podatek na
szlachtę i duchowieństwo.
Głównym dziełem Sejmu Wielkiego było uchwalenie w dniu 3 maja
1791 nowej Konstytucji ustrojowej. Wprowadzała ona podział
władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zwiększyła
uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę doli warstwy
chłopskiej, zlikwidowała konfederacje i liberum veto w Sejmie,
ograniczyła prawa polityczne gołoty szlacheckiej.
spisek magnacki zawiązany w celu obalenia reform Sejmu
Czteroletniego i Konstytucji 3 Maja 1791. Formalnie ogłoszona 14 maja 1792 w
pogranicznym miasteczku Targowica na Ukrainie, faktycznie zawiązana w Petersburgu
27 kwietnia 1792. Przywódcy konfederacji, magnaci kresowi Szczęsny Potocki,
Franciszek Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski, dążyli do utrzymania starych struktur
państwowych bądź podziału Rzeczypospolitej na autonomiczne prowincje zarządzane
przez przedstawicieli magnaterii.
Konfederaci zwrócili się o pomoc do Rosji, co wykorzystała Katarzyna II , wysyłając
przeciwko Polsce 100-tysięczną armię. W trwającej od maja do lipca 1792 wojnie
polsko-rosyjskiej wojsko polskie poniosło klęskę. Po wojnie targowiczanie przywracali
stare porządki, prześladowali zwolenników Konstytucji 3 Maja, wprowadzili cenzurę
prasy, wydawnictw i korespondencji.
II rozbiór Polski- 1793
Prusy
Rosja
Wielkopolska, duża część
Mazowsza, Gdańsk i Toruń.
Większość Białorusi, Ukraina
nadnieprzańska oraz Podole.
Insurekcja Kościuszkowska 1794 :
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Była skierowana przeciwko Rosji i Prusom,
Prowokatorami powstania była Kuźnica Kołątajowska ,
Wobec narastającego w kraju napięcia ambasador Rosji nakazał
skoncentrowanie sił rosyjskich w okolicach Warszawy,
24 marca 1794r. Kościuszko ogłosił Akt powstania, gdzie stawał się
Najwyższym Naczelnikiem Sił Zbrojnych Narodowych ,
Cel powstania : przywrócenie i zabezpieczenie całości jej granic,
4 kwietnia1794 pod Racławicami wojska powstańcze pod wodzą samego
Kościuszki stoczyły zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi ,
17 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja warszawska,
23 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja w Wilnie,
6 czerwca pod Szczekocinami doszło do bitwy wojsk polskich z połączonymi
siłami rosyjsko-pruskimi. Po zaciętych walkach Polacy zmuszeni zostali do
odwrotu ku Warszawie,
10 października 1794 pod Maciejowicami doszło do bitwy pomiędzy
wojskami polskimi , a wojskami rosyjskimi. W wyniku przegranej dla Polaków
bitwy do niewoli dostał się ranny naczelnik insurekcji - Tadeusz Kościuszko,
III rozbiór Polski -1795
Prusy
Austria
Rosja
Większość Mazowsza
z Warszawą, część
Podlasia, ziemie
litewskie po rzekę
Niemen, a na
południu tereny
byłego księstwa
siewierskiego.
Część Małopolski
między Pilicą a
Bugiem wraz z
częścią Mazowsza i
Podlasia.
Większość ziem
litewskich,
województwo
wołyńskie oraz część
ziemi chełmskiej.
Polska po
III rozbiorze






Wolność-oświecenie sformułowano podstawy liberalizmu , tj.
poglądu iż najwyższą wartością jest wolność,
Tolerancja religijna-domagano się swobody wyznania oraz
rozdziału Kościoła od państwa,
Równość-oświecenie to okres w którym każdy z obywateli ma
udział w rządzeniu swoim krajem,
Braterstwo-ludzie oświecenia określili także powszechne prawa
obywatela,
Postęp- oświecenie określiło naukę jako najwartościowszy
model wyjaśniania świata,
Immanuel Kant w rozprawie z 1784 r. "Co to jest Oświecenie?"
mówił: "Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z
niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy.
Niepełnoletność to niezdolność człowieka do posługiwania się
swym własnym rozumem, bez obcego kierownictwa”.
Linki:
http://www.youtube.com/watch?v=lRRSkaXnp1w
http://www.youtube.com/watch?v=d79Irw79CqQ
http://www.youtube.com/watch?v=W4G1CXzT6WU
http://www.youtube.com/watch?v=qybLNXuQ-tM
- droga do niepodległości USA
- konfederacja barska
- sejm Wielki Czteroletni
Autorzy:
Urszula Grad
Paulina Mac
Katarzyna Karakuła
Pozostała część naszej klasy:
Mariola Babiarz
Klaudia Balawender
Ania Banaś
Patrycja Cisek
Dominik Cybulski
Ewa Cyran
Olek Czech
Rafał Drozd
Ola Ficek
Ania Frączek
Paulina Hawro
Ewelina Hućko
Monika Jania
Angelika Jarosz
Angelika Kuca
Monika Kuźniar
Paulina Lorenc
Ewelina Mach
Patryk Malec
Karolina Niemczak
Arek Panek
Małgorzata Pudło
Dorota Salach
Emilka Szpindor
Joanna Świątoniowska
Małgorzata Wawrzkiweicz
Karina Wilczek