MAKROEKONOMIA Blok IV

MAKROEKONOMIA Blok IV
Pieniądz i
polityka monetarna
Krótka historia pieniądza
1. Ekwiwalent – towary powszechnie uważane przez
daną społeczność za najbardziej przydatne
(pecunia  pecus).
2. Płacidła – z reguły metale.
3. Kruszce – złoto, srebro.
4. Monety – bimetalizm.
5. Monometalizm – system waluty złotej.
6. Pieniądz papierowy – oparty na zasobach kruszców.
7. Pieniądz papierowy – nie oparty j.w.
8. Pieniądz bezgotówkowy „elektroniczny”
Pieniądz i jego funkcje
Pieniądz – powszechnie akceptowany na danym
terenie środek płatniczy
Funkcje pieniądza:
1. Środek wymiany (cyrkulacji).
2. Jednostka obrachunkowa (miernik wartości).
3. Środek płatniczy.
4. Środek tezauryzacji.
Pieniądz – środek wymiany - warunki
1.
2.
3.
4.
Powszechnie akceptowany.
Łatwy w użyciu – przenośny.
Łatwo podzielny.
Trudny do podrobienia
Zasoby pieniądza – zagregowane rozmaite
składniki aktywów finansowych (różne miary)
M0 – banknoty i monety w obiegu, pogotowie kasowe banków i
ich wkłady gotówkowe w BC
M1 – banknoty i monety w obiegu, wkłady
a vista gosp. domowych i przedsiębiorstw
M2 – banknoty i monety w obiegu, wkłady a vista,
krótkoterminowe wkłady sektora prywatnego
M3 – banknoty i monety w obiegu, wkłady a vista, długo i
krótkoterminowe wkłady sektora prywatnego, całość wkładów
sektora publicznego
M4 – to co w M3 plus udziały towarzystw ubezpieczeniowych i
inne wkłady oprocentowane
M5 – to co w M4 plus inne instrumenty rynku pieniężnego (bony
skarbowe i obligacje, inne papiery wartościowe i formy
oszczędzania
Zasoby pieniądza w Polsce wg NBP
M1 – pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami
banków), depozyty a vista i oszczędnościowe
krótkoterminowe gosp. domowych, depozyty a vista
przedsiębiorstw, instytucji samorządowych i funduszy
ub. społecznych
M2 – M1 plus krótko i długoterminowe depozyty gosp.
domowych i przedsiębiorstw instytucji samorządowych
i funduszy ub. społecznych
M3 – M2 plus dłużne papiery wartościowe, jednostki
uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego.
Koszty posiadania pieniądza
Koszt posiadania pieniądza – to straty
wynikające z utraconych dochodów
związanych z alternatywnymi formami
przechowywania bogactwa:
- Lokata bankowa,
- Obligacje,
- Kruszce, ….
Realna i nominalna stopa oprocentowania…
Popyt i podaż na pieniądz
Popyt na pieniądz – ilość pieniądza na jaką
istnieje zapotrzebowanie.
Podaż pieniądza – ilość pieniądza
wprowadzonego do obiegu
Co rozumiemy przez „ilość pieniądza”?
Co na to neoklasycy i keynesiści?
Determinanty popytu na pieniądz wg
neoklasyków
Irvina Fishera równanie wymiany
MxV=PxQ
M – ilość pieniądza w obiegu
V – szybkość obiegu pieniądza (ile razy pieniądz został w danym okresie użyty
w proc. transak.)
P – przeciętny poziom cen
Q – liczba transakcji w danym okresie
M=P
Przeciętny poziom cen w gospodarce jest proporcjonalny do
ilości pieniądza w obiegu (Ilościowa teoria pieniądza)
Determinanty popytu na pieniądz wg
J.M. Keynesa
Trzy rodzaje popytu na pieniądz:
1. Popyt transakcyjny (ma nań wpływ DN)
2. Popyt przezornościowy (ma nań wpływ DN)
3. Popyt spekulacyjny ( wpływa nań stopa %)
Popyt transakcyjny + pp przezornościowy
LTR = f(P x Y)
Determinanty popytu na pieniądz wg
J.M. Keynesa
Popyt spekulacyjny a stopa %  popyt maleje, gdy
rośnie nominalna stopa %
L = Ltr + Ls
stąd
L = f(P x Y, r)
Popyt na pieniądz rośnie, gdy rośnie nominalny DN,
a maleje, gdy rośnie nominalna stopa %
Preferencje płynności – skłonność do utrzymania
aktywów w formie płynnej
Ryzyko związane z inwestowaniem w różne aktywa
Nominalny popyt na pieniądz zależy od:
poziomu cen, dochodu narodowego, stopy %
Neoilościowa teoria pieniądza
M. Friedmana
Wpływ na popyt na pieniądz mają:
1. Całkowite bogactwo włącznie z „kapitałem
ludzkim”
2. Oczekiwane stopy zwrotu z różnych form
aktywów
Całkowite bogactwo to „dochód permanentny”
– bieżąca wartość oczekiwanego strumienia
dochodów z zasobów „kapitału ludzkiego” i
rzeczowego w długim okresie.
Realny popyt na pieniądz
L
P = f(Y, r, ktr)
Realny popyt na pieniądz:
- Rośnie wraz ze wzrostem dochodu.
- Maleje wraz ze wzrostem stopy %.
- Rośnie wraz ze wzrostem kosztem zamiany
aktywów.
Bank i jego funkcje
BANK – przedsiębiorstwo, którego zysk to różnica
między % na jaki przyjmuje depozyty (lokaty),
a % na jaki udziela kredytów. To pośrednik między
oszczędzającymi i kredytobiorcami.
FUNKCJE BANKÓW:
1. Usługi finansowe związane z obiegiem pieniądza.
2. Przyjmowanie depozytów (w zamian za %).
3. Udzielanie kredytów (w zamian za %).
4. „Kreowanie pieniądza”.
Kredyt (łac. credo)
•
•
•
•
•
Kredyt towarowy
Kredyt pieniężny
Kredyt obrotowy
Kredyt inwestycyjny
Kredyt …
• Kredyt jako źródło finansowania
przedsiębiorstwa
• Ryzyko kredytowe i zabezpieczenia
Zjawisko kreacji pieniądza przez system
bankowy
Współczynnik kreacji depozytów
… to odwrotność stopy obowiązkowych rezerw
bankowych i mówi ile razy zwiększy się suma
depozytów bankowych w wyniku pojawienia
się depozytu pierwotnego.
1
Kdp = Zro
Mnożnik pieniężny
… wyraża zmiany w globalnej podaży pieniądza
wywołane zmianami bazy monetarnej
M Mg + Md
mm = Bm = Mg + Mr
Bierzemy pod uwagę ubytek gotówki z systemu bankowego
M – podaż pieniądza
Bm – baza monetarna
Mg – gotówka w obiegu
Md – depozyty na żądanie
Mr – rezerwy gotówkowe systemu bankowego
Mnożnik pieniężny
Mg
Md - stopa ubytku gotówki z sys. bankowego (um)
Mr
Md - stopa całkowitych rezerw banków (Zr)
mm – mnożnik pieniężny
Bank Centralny i jego funkcje
Bank Centralny – to „bank banków” posiadający
pozycję nadrzędną wobec innych banków
komercyjnych.
Funkcje BC:
1. Monopol na emisję pieniądza.
2. Zaopatruje w pieniądz BK
3. Jest bankiem państwa (rozliczenia z rządem, obsługa
budżetu, rozliczenia zagraniczne państwa, rezerwy..)
4. Stabilizacja rynków finansowych
5. Współuczestniczy w polityce pieniężnej państwa
(reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce)
Oddziaływanie BC na podaż pieniądza
1. Zmiany stopy rezerw obowiązkowych.
2. Zmiany stopy redyskontowej.
3. Operacje otwartego rynku.
Zmiany stopy rezerw obowiązkowych
Określenie „stopy rezerw obowiązkowych”
polega na ustaleniu minimalnego stosunku
rezerw w gotówce w kasie banku i rezerw w BC
do ogólnej sumy wkładów w banku.
Funkcje SRO:
- Bezpieczeństwo – zapewnienie płynności
- Instrument kontroli zdolności kreowania
kredytu
Zmiany stopy rezerw obowiązkowych
PODWYŻSZENI SRO
Ogranicza ekspansję kredytową
Obniża zyski banków
Mobilizuje do ściągania wierzytelności
Zachęca BK do wyprzedaży pap. Wart.
w celu uzupełnienia rezerw
Cena kredytu rośnie
OCHŁADZA GOSPODARKĘ
OBNIŻENIE SRO
Zwiększa
Zwiększa
Nie mobilizuje
Zachęca do kupna
Cena kredytu spada
WZRASTA
AKTYWNOŚĆ GOSP.
Zmiany stopy redyskontowej
• Stopa dyskontowa – stopa %, wg której BK skupują
weksle handlowe przed terminem ich płatności.
• Stopa redyskontowa – stopa % pobierana przez BC
od pożyczek udzielanych BK pod zastaw weksli i
innych papierów wartościowych.
SR rośnie  cena kredytu BC dla BK rośnie 
cena kredytu BK dla klientów rośnie  gospodarka zwalnia
Operacje otwartego rynku
OOT – polegają na sprzedaży, bądź skupie przez BC
papierów wartościowych (głównie państwowych)
w celu bezpośredniego wpływania na podaż
pieniądza w kraju.
Skup pap. wart.
zwiększenie podaży
pieniądza
Sprzedaż pap. wart.
zmniejszenie podaży
pieniądza
Ekspansywna lub restrykcyjna polityka BC
EKSPANSYWNA
Obniżenie SRO
Obniżenie SR
Skup pap. wart.
Zwiększenie płynności BK
Zwiększenie pd pieniądza
RESTRYKCYJNA
Podniesienie SRO
Podniesienie SR
Sprzedaż pap. wart.
Zmniejszenie płynności BK
Zmniejszenie pd pieniądza
Determinanty podaży pieniądza
M = f (um, zro, r) x Bm
Podaż pieniądza zależy od:
1. Bazy monetarnej (BC ma wpływ).
2. Stopy ubytku gotówki z sys. bankowego
(Um).
3. Wysokości stopy rezerw obowiązkowych.
4. Stopy procentowej (r) – im wyższa „r” tym wyższe
koszty utrzymania rezerw dobrowolnych, a zatem niższych
ich poziom i większa podaż pieniądza
Równowaga na rynku pieniężnym
Stopa % zapewniająca równowagę w
warunkach zmiany podaży pieniądza
(a) Polityka ekspansywna
(b) polityka restrykcyjna