Wstęp do filozofii

Wstęp do filozofii
Wykład nr 3 (JW)
Światopogląd, ideologia, sztuka
Światopogląd – def.
• Zespół przekonań, ocen, norm i/lub postaw
• wyrażający czyjś całościowy „obraz”
rzeczywistości
• oraz indywidualny stosunek do niej, a także
jak gdyby program życia,
• odpowiadający na najbardziej
fundamentalne pytania
Komponenty
• kosmologiczno-metafizyczny:
czy
Wszechświat
jest
stworzony,
czy
samowystarczalny?, jaki jest jego początek?
• egzystencjalny: czy życie ma sens?, po co
żyję?, czy istnieje życie po śmierci?
• praktyczno-moralny: co warto czynić?,
jak żyć?, do czego dążyć? Itp.
Podział - formowanie
• uformowany przypadkowo
(pod wpływem mody, indoktrynacji,
zasłyszanych opinii)
• świadomie i systematycznie
Podział - wyraz
• wyrażony przez przez wypowiedzi
(systematyczne lub nie)
• przez przekonania
• przez przeżycia
• przez postawy życiowe
Filozofia a światopogląd
Filozofia = światopogląd:
• Zobiektywizowany
• Usystematyzowany
• Uzasadniony
Nie da się tego zrobić z całością św, więc fia
stanowi racjonalną płaszczyznę dyskusji
części pytań światopogl.
Maksyma
• Każdy ma światopogląd,
• Nie każdy ma (uprawia) filozofię
Opozycje
• racjonalny (w oparciu o czynniki poznawcze) –
irracjonalny (pozapoznawcze)
• scjentystyczny (w oparciu tylko o nauki
szczegółowe) – niescjentystyczny (w oparciu
także o wiedzę pozanaukową, np. potoczną,
filozoficzną)
• religijny (uwzględniający wiarę/przekaz relig., np.
chrześcijański) – niereligijny
Typy współczesne
Światop.
Źródło naj. Podstawa
„wiedzy”
rzeczywist
Naturalistyc Nauki
Przyroda
zny (scent) przyrodnicz
e
Metoda
Religijny
(teist)
Tradycja
Bóg
(objawienie (Sacrum)
Gradualizm
Antropocen Humanistyk Człowiek
tr.(humanist a (sztuka)
Relatywizm
Redukcjoni
zm
Sojusze i konflikty
• N i T łączy przeciw H antyrelatywizm
• T i H łączy przeciw N dowartościowanie
człowieka
• N i H łączy przeciw T akcent na doczesność
Ideologia – def.
• światopogląd jakiejś grupy społecznej,
stanowiąca program i narzędzie jej
działania, akcent na sprawy społeczne
• Podziały dalej, ale: (i) uproszczenia i
krzyżówki, (ii) moda na aideologiczność
(pragmatyzm), (iii) specyfika poskomunist.
i polska
Podział
• w sferze kultury: konserwatyzm (nacisk na
wartości tradycyjne) – liberalizm obycz.
(nacisk na wolność jednostki)
• w sferze gospodarki: liberalizm ekon.
(nacisk na własność prywatną i wolny
rynek) – socjalizm (nacisk na sprawiedliwy
podział dóbr i rolę państwa)
Id. jako kontynuacja św.
• H – liberalizm (wolność)
• T – konserwatyzm (zaufanie do tradycji i
natury, normy, realizm wobec zła)
• N – socjalizm (ustrój „naukowy”:
rozpoznanie praw społecznych i znalezienie
metody rozwiązywania konfliktów
społecznych)
Klasyczna definicja sztuki
• Sztuka = wytwarzanie wg reguł rzeczy
pięknych lub użytecznych
„Alternatywna” definicja sztuki
• „Sztuka jest odtwarzaniem rzeczy bądź
konstruowaniem form bądź wyrażaniem
przeżyć – jeśli wytwór tego odtwarzania,
konstruowania, wyrażania jest zdolny
zachwycać bądź wzruszać bądź wstrząsać”
(W. Tatarkiewicz, Dzieje 6 pojęć, s. 52)
• 9 typów sztuki = 3 typy intencji * 3 typy
oddziaływań (+ ew. przypadki mieszane)
Sztuka a filozofia
• WT definicja sztuki a Karla Jaspersa
definicja filozofii (związki):
„Filozofia jest to ludzka działalność
intelektualna [odtwarzająca, konstrukcyjna
lub wyrażająca], która powstaje w wyniku
[lub w celu] zdumienia [zachwytu?], bądź
wątpienia, bądź wstrząsu” (rekonstrukcja:
JW., Filozofia i życie, s. 266 n).
Filozoficzne problemy sztuki
Gdzie/jak istnieje Koncert e-moll Chopina?
a)Płyta CD? – jeden z nośników przekazu
b)To odsłuchanie? – jedno z odtworzeń
c)To wykonanie? – jedna z konkretyzacji
d)Nuty? – schemat do wykonania
e)Dźwięki? – nie konkretne, lecz „idealne”
Budowa dzieła sztuki
• (1) Materialny nośnik (dźwięki, plamy etc.)
• (2) Intencjonalny sens (jw. Ujmowane
jako...), zwł. świat przedstawiony
• (3) konkretyzacja jw.