innowacja pedagogiczna - Miejskie Gimnazjum Nr 3 im. Klementyny

INNOWACJA PEDAGOGICZNA
KLASA KLASYCZNA
I.
Autorki programu:
Joanna Babiuch, Marzena Skibicka, Joanna Widuch, Maria Przystał
II.
Charakterystyka placówki:
Podmiotem wdrażającym program jest Miejskie Gimnazjum Nr 3
im. Klementyny Tańskiej – Hoffmanowej w Oświęcimiu.
III.
Zadania programu:
..,,Ludzie tym różnią się od reszty przyrody, że mają kulturową, historyczną,
międzypokoleniową pamięć’’…
Tadeusz Gadacz
Podstawowym zadaniem wprowadzanej innowacji jest zrozumienie
przez młodzież gimnazjalną, że mająca swe korzenie w starożytnej cywilizacji
myśl humanistyczna nie jest luksusem intelektualnym tylko dla wybranych,
a przeciętne przygotowanie intelektualne jest niezbędne do zrozumienia
i odnalezienia swojej drogi życiowej we współczesnym, konsumpcyjnym
świecie.
Dzięki wprowadzanej innowacji - klasy klasycznej dajemy
możliwość rozwijania w uczniach dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej
na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna, szerszego i bardziej otwartego
spojrzenia na otaczającą ich rzeczywistość. Filozofia, sztuka stanowią
podstawę cywilizacji europejskiej, te same dylematy zaprzątały umysły
wielkich starożytnych filozofów jak i nas, ludzi żyjących w XXI wieku.
Logika pochodzi z greckiego słowa ,,logos”, co oznacza rozum.
Według klasycznej definicji jest to nauka o sposobach jasnego i ścisłego
formułowania myśli, o regułach poprawnego rozumowania i uzasadniania
twierdzeń. Jak mawiał Jan Łukaszewicz: „Logika jest moralnością mowy i myśli”.
Logika to dziedzina, która dyscyplinuje myślenie, kultura logiczna jest
niezbędna człowiekowi wykształconemu. Jeżeli jest jakiś głębszy sens
nauczania, to właśnie ćwiczenie logicznego myślenia.
Język łaciński jest obecny w naszym codziennym życiu
i potrzebny, by móc korzystać ze źródeł historycznych, literackich
i z wielkiego dorobku cywilizacji antycznej. To język, na którym opiera się
większość języków europejskich. Żyjąc w skomputeryzowanym świecie nie
zdajemy sobie sprawy, że nazwy współczesnych urządzeń są pochodzenia
łacińskiego (komputer, telefaks, respirator). Na bazie leksyki łacińskiej
redagowane są ogłoszenia, reklamy. Wypada zatem, by młody, wykształcony
człowiek rozumiał znaczenie słów: homo, forum, debet.
Julian Tuwim napisał: ,,Jakiż to martwy język, jeśli nie więdnąc przetrwał
tysiąclecia”.
1
IV.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
V.
1.
2.
3.
4.
5.
Cele edukacyjne:
Rozwijanie wyobraźni i aktywności twórczej.
Stymulowanie procesów wyobrażeń i twórczego działania.
Przygotowanie do świadomego odbioru sztuki.
Rozwijanie sfery emocjonalnej, intelektualnej.
Kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń.
Umożliwienie odkrywania i rozumienia wartości uniwersalnych w sztuce.
Rozbudzenie zainteresowania filozofią.
Ukształtowanie refleksyjnej postawy wobec rzeczywistości.
Rozbudzenie wrażliwości na wartości etyczne, poznawcze, estetyczne.
Przyswojenie wiedzy o podstawowych problemach filozoficznych.
Znajomość wybranych nurtów, kierunków i szkół filozoficznych.
Umiejętność dyskutowania w celu wspólnego ustalenia prawdy.
Kształcenie krytycznego, precyzyjnego, samodzielnego myślenia.
Umiejętność przeprowadzania logicznych rozumowań.
Rozpoznawanie i unikanie błędów logicznych.
Umiejętność precyzyjnego formułowania swoich poglądów.
Umiejętność ściślejszego i zwięźlejszego wysławiania się.
Kształcenie pewności siebie, wypowiadania sądów, które są w stanie się
obronić, wbrew wszelkim opiniom, manipulacjom informacyjnym
i autorytetom.
Umiejętność wykorzystania znajomości języka łacińskiego do rozumienia
i rozpoznawania sensu tekstów oryginalnych, zapoznanie się z kulturą
i tradycją antyczną.
Odkrywanie wpływu antyku na współczesną kulturę europejską,
zwłaszcza polską; dostrzeganie antycznych źródeł cywilizacji i kultury.
Dostrzeganie związków języka polskiego z językiem łacińskim.
Wykorzystanie wiedzy o antyku do odczytywania sensu tekstów
oryginalnych i w przekładzie dotyczących mitów, sztuki, architektury,
filozofii Greków i Rzymian.
Umiejętność wyjaśniania związków kultury europejskiej, zwłaszcza
polskiej, z kulturą antyczną.
Zadania szkoły:
Kształcenie obywateli poważnie myślących o świecie, zdolnych
świadomie dokonywać życiowych, politycznych wyborów, umiejących
dostosowywać
się
do
zmiennych
warunków
społecznych
i gospodarczych.
Ćwiczenie zdolności abstrakcyjnego, twórczego i analitycznego
myślenia.
Motywowanie do uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych
i artystycznych.
Stymulowanie zdolności porozumiewania się w języku wartości.
Wprowadzanie nowoczesnych metod nauczania poza systemem klasowolekcyjnym, metody projektów edukacyjnych w celu wykształcenia
umiejętności niezbędnych we współczesnym, zglobalizowanym świecie.
2
Kształcenie kompetencji kluczowych: porozumiewania się w języku
ojczystym, kompetencji matematycznych, umiejętności uczenia się,
kompetencji społecznych i obywatelskich, świadomości i ekspresji
kulturowej zgodnie z Europejskimi ramami odniesienia, które odnoszą się
do nabywania przez obywateli Unii Europejskiej Kompetencji
kluczowych uczenia się przez całe życie.
6.
VI.
Szczegółowe treści kształcenia:
PLASTYKA I ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE
Z POSZERZONYM PROGRAMEM HISTORII SZTUKI
Dział tematyczny
Wprowadzenie do nauczania
historii sztuki
Magia i rytuał- sztuka
najdawniejsza
Między ludźmi a bogami
Tematy
1. Różne dziedziny sztuk plastycznych.
2. Najważniejsze techniki artystyczne.
3. Pojęcie stylu.
4. Treść dzieła sztuki.
5. Forma dzieła sztuki.
6. Budowa dzieła sztuki.
7. Najważniejsze kolekcje dzieł sztuki
w Europie i w Polsce.
8. Definicje pojęć: sztuka, styl, galeria,
muzeum, profesjonalista, kopia,
reprodukcja itp.
9. Archeologia i jej znaczenie dla historii
sztuki.
10. Pierwsze rzeźby i budowle.
11. Wpływ wierzeń na charakter sztuki.
12. Mitologia starożytnego Egiptu.
13. Starożytna Mezopotamia.
14.Wpływ wierzeń na charakter sztuki
antycznej.
15. Mitologia starożytnej Grecji.
16. - 18. Kultura Morza Egejskiego.
19. Motywy spotykane w sztuce greckiej.
20. Geneza świątyni greckiej.
21. Typy świątyń greckich.
22. Rozwój architektury.
23. Geneza aktu kobiecego.
24. Sztuka Etrusków.
25. Różne rodzaje świątyń rzymskich.
26. Cztery style malarstwa
pompejańskiego.
27. - 28. Sztuka wczesnochrześcijańska.
29. Sztuka bizantyjska.
30. Sztuka islamu.
31. Sztuka wczesnego Średniowiecza.
3
Na chwałę Boga
Na chwałę Boga i człowieka renesans
Bogactwo i przepych - barok
W stronę klasycznego piękna
Nowe formy i nowe ideały –
sztuka XIX wieku
Spojrzenie na sztukę XX wieku
32. Sztuka przedromańska.
33. - 34. Sztuka romańska.
35. - 37. Sztuka gotycka.
38. Sztuka renesansowa.
39. Człowiek i jego świat w sztuce
religijnej renesansu.
40. Motywy mitologiczne w malarstwie
i rzeźbie renesansu.
41. Jednorodność dzieł sztuki w epoce
baroku.
42. Barokowa architektura sakralna.
43. Kameralne piękno codziennościmalarstwo XVII w.
44. Klasycyzm w Europie zachodniej.
45. Styl stanisławowski i neoklasycyzm
w Polsce.
46. Sztuka oficjalna XIX wieku.
47. Romantyzm w sztuce europejskiej.
48. Realizm w malarstwie europejskim.
49. Romantyzm, historyzm i realizm
w malarstwie polskim.
50. Prerafaelici.
51. Symboliści.
52. Impresjonizm.
53. Postimpresjonizm.
54. Secesja i modernizm.
55. Fowizm.
56. Ekspresjonizm.
57. Kubizm i tendencje postkubistyczne.
58. Futuryzm.
59. Abstrakcjonizm.
60. Formiści.
61. Konstruktywizm.
62. Koloryzm w malarstwie polskim.
63. Dadaizm i surrealizm.
64. Realizm w sztuce XX wieku.
65. Rzeźba XX wieku.
66. Architektura XX wieku.
67. Informel.
68. Akcjonizm
69. Pop-art.
70. Land art.
71. Nowa figuracja.
72. Sztuka kinetyczna.
73. Op- art.
74. Sztuka konceptualna.
75. Hiperrealizm.
76. Nowa architektura.
77. Rzeźba.
78. - 81. Sztuka polska po II wojnie
światowej.
4
82. Polska sztuka ludowa i
nieprofesjonalna.
83. - 85. Współczesny plakat i inne
rodzaje informacji wizualnej.
86. Kultura mojego regionu.
87. Instytucje i organizacje zajmujące się
upowszechnianiem sztuki
i organizowaniem życia
artystycznego.
88. Współczesne wystawy i wydarzenia
artystyczne.
89. – 90. Tendencje w sztuce XXI wieku.
FILOZOFIA
Dział tematyczny
Skąd czerpiemy wiedzę?
Inne źródła przekonań
Filozofia a nauka
Język
Istnienie
Przestrzeń
Tematy
1. Czym jest filozofia?
2. Czy prawda zależy od nas?
3. Zmysły a postrzeganie.
4. Kierownicza rola rozumu.
5. Rozumowanie zawodne i niezawodne.
6. Intuicja.
7. Najważniejsza władza poznawcza.
8. Poznawalność świata.
9. Przedmiot poznania.
10. Autorytet.
11. Środowisko społeczne.
12. Emocje.
13. Filozofia i nauka w społeczeństwie.
14. Dziedzina filozofii i nauki.
15. Metody filozofii i nauki.
16. Funkcje wypowiedzi językowych.
17. Język – dobrodziejstwo i
niebezpieczeństwo.
18. Język – okno na świat.
19. O czym można dyskutować?
20. Dlaczego prowadzimy spory?
21. Mowa, pismo, obraz i elektroniczne
środki przekazu.
22. Różne sposoby istnienia.
23. Główne stanowiska ontologiczne.
24. Orientacja w przestrzeni.
25. Przestrzenne widzenie ludzkich
spraw.
26. Przestrzeń skończona czy
nieskończona?
27. Przestrzeń obiektywna czy
subiektywna?
28. Rodzaje zmian.
29. Co się zmienia a co nie?
5
Zmiana i czas
Człowiek na tle świata przyrody
Człowiek w społeczeństwie
Dzieje rodzaju ludzkiego
Odpowiedzialność moralna
Wzory osobowe
Spory w etyce
Cel i sens życia
Wartości estetyczne
Filozofia i kultura antyczna
30. Poglądy na naturę zmian.
31. Pętla czy linia?
32. Czas obiektywny czy subiektywny?
33. Początek czasu.
34. Człowiek – zwierzę rozumne.
35. Odrębność i jedność rodzaju
ludzkiego.
36. Zróżnicowanie rodzaju ludzkiego.
37. Wspólnoty społeczne i więzi
międzyludzkie.
38. Znaczenie tradycji.
39. Dobro wspólne a dobro
indywidualne.
40. Regulowanie stosunków między
ludźmi.
41. Godność i prawa człowieka.
42. Poglądy na pochodzenie człowieka.
43. Rozwój jednostek i społeczeństw.
44. Ku czemu zmierza ludzkość?
45. Moralne aspekty ludzkich zachowań.
46. Intencje i skutki.
47. Odpowiedzialność.
48. Wolność a odpowiedzialność.
49. Kształtowanie odpowiedzialnej
postawy.
50. Pozytywne wzory osobowe.
51. Wzory negatywne.
52. problemy moralne.
53. Czy dobro zależy od nas?
54. Etyka reguł i sytuacji.
55. Spory o cele i środki.
56. Hierarchia wartości.
57. Najważniejsze wartości.
58. Dążenie do dobra, piękna, prawdy.
59. Szczęście.
60. Ból, cierpienie i śmierć.
61. Sztuka.
62. Piękno.
63. Forma dzieła sztuki.
63. Twórczość.
64. Przeżycie estetyczne.
65. Umysłowość grecka i rzymska.
66. Główne problemy filozofii greckiej.
67. Świat zewnętrzny.
68. Poznawanie świata.
69. Natura ludzka wg Greków.
70. Bogowie.
71. Jak to się zaczęło? – filozofia
przyrody.
72. Sofiści.
73. Sokrates.
6
Antyk- co dalej?
VII.
74. Platon.
75. Arystoteles.
76. Filozofia epoki hellenistycznej.
77. Stoicyzm.
78. Epikureizm.
79. Sceptycyzm.
80. Filozofia rzymska.
81. Inne osiągnięcia kultury greckiej
i rzymskiej.
82. Przegląd stanowisk filozoficznych.
83. Św. Augustyn.
84. Św. Franciszek.
85. Św. Tomasz.
86. Kartezjusz.
87. Immanuel Kant.
88. Filozofia egzystencjalna.
89. Filozofia analityczna.
90. Autorzy słynnych cytatów.
Program innowacji
Innowacja z plastyki i zajęć artystycznych oraz z filozofii będzie
wdrażana od roku szkolnego 2012/2013 w klasie I i trwać będzie przez cały
cykl edukacyjny. Roczny kurs z logiki wprowadzony zostanie w roku
szkolnym 2013/2014 w klasie II, fakultet z języka łacińskiego
dla zainteresowanej młodzieży od roku szkolnego 2014/2015 w klasie III.
Część programowa innowacji z plastyki i zajęć artystycznych oparta jest
na zmodyfikowanym programie nauczania historii sztuki Beaty Lewińskiej Gwóźdź, dopuszczonym do użytku szkolnego przez Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego w 2005 roku (sygnatura 1/2005). Realizowane
treści nauczania w gimnazjum dotyczą wybranych zagadnień z historii sztuki.
Ich nadrzędnym zadaniem jest rozbudzenie zainteresowania przedmiotem.
Program poszerzony jest o kanon dzieł wybranych przez nauczycieli historii
sztuki.
Lekcje filozofii będą realizowane na podstawie programu edukacji
filozoficznej dla gimnazjum autorstwa Anny Jedynak i Tadeusza Walentowicza
(sygnatura DKW – 4014 – 79/00). Program nauczania ma charakter
propedeutyczny, zawiera przewidziane do realizacji treści filozoficzne,
wskazówki dotyczące sposobu realizacji, zalecenia bibliograficzne.
Programy: z logiki w ramach matematyki i zajęcia fakultatywne
z języka łacińskiego zostaną opracowane w przyszłym roku szkolnym
i przedstawione organom: prowadzącemu i nadzoru pedagogicznego zgodnie
z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego.
Decydujące znaczenie dla realizacji programu klasy klasycznej będą
miały zainteresowania młodzieży i świadomość rodziców, że w osiągnięciu
odpowiedniego statusu społecznego dziecka niezbędne jest humanistyczne
wychowanie i wiedza ogólna niezależnie od wykonywanego w przyszłości
zawodu.
Orientacyjny przydział godzin do realizacji innowacji w kolejnych latach
szkolnych cyklu edukacyjnego przedstawia tabela:
7
Tabela godzin do realizacji z wprowadzanych przedmiotów w kolejnych latach
szkolnych
przedmiot
plastyka
filozofia
logika
język łaciński
liczba godzin
VIII.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
rok szkolny
2012/2013
1
1
2
rok szkolny
2013/2014
1
1
1
3
rok szkolny
2014/2015
1
1
1
3
liczba godzin
3
3
1
1
8
Działania wychowawcze
Kształtowanie refleksyjnej postawy wobec rzeczywistości.
Ćwiczenie umiejętności wolnego od emocji i bezstronnego rozważania
problemów.
Rozbudzanie wrażliwości na wartości poznawcze, etyczne i estetyczne.
Rozwijanie kreatywności, krytycyzmu i pewności siebie w logicznej
interpretacji pozyskiwanych informacji z różnych źródeł.
Uczenie odpowiedzialności moralnej za własne czyny.
Kształtowanie umiejętności współdziałania w zespole, odpowiedzialności
i tolerancji.
Rozwijanie współpracy w środowisku szkolnym i lokalnym.
IX.
Procedury osiągania celów
Innowacja realizowana będzie w oparciu o zmiany organizacyjne
w prowadzeniu zajęć, istnieje możliwość realizowania wybranych treści
programowych innowacji w formie modułu, zastosowanie korelacji
międzyprzedmiotowej. Planuje się współpracę z instytucjami kultury, dlatego
niezbędne jest dostosowywanie planu lekcji do realizowanej innowacji.
Środki dydaktyczne
1. Podręczniki, materiały ilustracyjne, słowniki, encyklopedie.
2. Filmy, komputerowe programy multimedialne.
3. Odtwarzacz video, DVD, komputer, projektor multimedialny,
laptop, kamera, aparat fotograficzny, telefon komórkowy
z wbudowanym aparatem fotograficznym lub kamerą.
Metody pracy
1. Eksperyment.
2. Stosowanie metod aktywizujących:
dyskusja, debata, spektakl teatralny.
3. Uczenie się przez doświadczenie.
4. Wykład.
5. Praca z tekstem źródłowym.
praca
grupowa,
drama,
8
Osiągnięcia ucznia po zrealizowaniu programu
X.
Osiągnięcia uczniów klasy klasycznej po zrealizowaniu innowacji
są jednocześnie celami kształcenia, wymaganiami ogólnymi zawartymi
w Podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia
ogólnego w poszczególnych typach szkół, która obowiązuje od roku
szkolnego 2009/2010.
Zamierzone osiągnięcia ucznia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Uczeń potrafi wymienić i określić funkcje sztuki na przestrzeni dziejów
i współcześnie.
Uczeń potrafi dostrzec i określić indywidualny charakter twórczości
najwybitniejszych malarzy, rzeźbiarzy, architektów i innych twórców
związanych ze sztukami plastycznymi.
Uczeń potrafi posługiwać się terminami i pojęciami z zakresu
architektury, sztuk pięknych i technik plastycznych.
Uczeń potrafi korzystać z różnych źródeł informacji z zakresu historii
sztuki i krytyki artystycznej.
Uczeń potrafi dostrzec wkład dziedzictwa kulturowego Polski w kulturę
europejską i światową.
Uczeń opanował umiejętność logicznego myślenia.
Uczeń potrafi dostrzec i wyartykułować problemy otaczającego świata.
Uczeń potrafi dostrzec więzi łączące pozornie odległe zagadnienia
z zakresu wiedzy humanistycznej i wiedzy przyrodniczej.
XI.
Ewaluacja innowacji
Ewaluacja dokonywana będzie na podstawie analiz wyników
klasyfikacji, egzaminów zewnętrznych, opinii uczniów, rodziców. Źródłami
informacji o efektach innowacji będzie dokumentacja przebiegu nauczania,
archiwizowane linki internetowe, opracowania narzędzi ewaluacji: ankiet,
testów i obserwacji. Wyniki ewaluacji opracowywane corocznie przez
nauczycieli przedmiotów w formie pisemnej, prezentacji multimedialnej będą
przedstawiane na koniec każdego roku szkolnego Radzie Pedagogicznej,
rodzicom, uczniom i organowi prowadzącemu.
XII.
Uwagi końcowe
Stwarzanie młodzieży możliwości do odpowiednio kierowanego
odbioru dzieł sztuki i do własnej ekspresji twórczej jest jednym z warunków
prawidłowego rozwoju osobowości. Wychowanie przez sztukę rozwija
wyobraźnię, wolę twórczą, uczucia. Poprzez swoje dzieła sztuka estetycznie
oddziałuje na odbiorcę, kształtuje jego społeczną, moralną, życiową postawę
i działalność.
Filozofia stanowi rdzeń kultury europejskiej, źródło najbardziej
podstawowych pytań, problemów, pojęć, które przyczyniły się do rozwoju
nauki, techniki, ukształtowały sztukę, religię, systemy prawne i polityczne.
Kultura europejska ma w filozofii swoją podstawę i jest stałym źródłem
inspiracji. Edukacja, która nie uwzględnia tak podstawowego filaru
wykształcenia jest niepełna. Młodzież gimnazjalna jest szczególnie
predestynowana do stawiania pierwszych kroków w poznawaniu elementarza
9
filozoficznego, ponieważ jest to wiek, w którym człowiek osiąga pewną
zdolność do abstrakcyjnego myślenia, stara się opanować emocje, wyraźniej
uświadamia sobie różnicę między światem rzeczywistym a pozornym,
wytworzonym przez fantazję, kształtowanym przez media.
Zdarza się, że zarzuca się uczenie rozumowe kosztem realizacji
materiału czy schematycznym przygotowaniem ucznia do egzaminu. Korzyść
płynąca z nauki logiki w gimnazjum to przede wszystkim wyplenianie
myślowego niechlujstwa i jego przejawów. Jan Woleński, polski filozof i logik
słusznie zauważa, że żyjemy w czasach prawdziwego barbarzyństwa
logicznego. ,,Każdy mówi, co chce i jak chce, argumentuje byle jak, albo proponuje tezy
bez jakiejkolwiek argumentacji, debaty publiczne są ułomne językowo i pełne wadliwych
wnioskowań’’. Jeśli jest jakiś głębszy sens nauczania, to właśnie ćwiczenie
logicznego myślenia, którego nie wolno zaniedbywać.
Łacina jest obecna w naszym codziennym życiu i potrzebna, aby
móc korzystać ze źródeł historycznych, literackich i bezcennego dorobku
cywilizacji antycznej. Język łaciński wprowadzany w innowacji ma charakter
fakultatywny i propedeutyczny.
Mamy nadzieję, że dzięki wprowadzonej innowacji dajemy
możliwość rozwijania w młodych ludziach dociekliwości poznawczej,
ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra, piękna w świeci, szerszego
i bardziej otwartego spojrzenia na otaczający świat.
Pragniemy, aby nasz absolwent stał się człowiekiem wrażliwym,
myślącym, umiejącym komunikować się z innymi ludźmi, silnie
zakorzenionym w kulturze.
10
11