Aminokwasy, peptydy, białka Aminokwasy KWAS 1-AMINOCYKLOPROPANOKARBOKSYLOWY α AMINOKWAS KWAS 3-AMINOPROPANOWY β AMINOKWAS KWAS 4-AMINOPROPANOWY γ AMINOKWAS KWAS 2-AMINOETANOSULFONOWY β AMINOKWAS Aminokwasy Ponad 700 aminokwasów zidentyfikowanych w przyrodzie. Większość z nich to α aminokwasy. 20 aminokwasów (19 α-aminokwasów i jeden α-iminokwas) buduje białka. Aminokwasy WSZYSTKIE AMINOKWASY BIAŁKOWE TO α AMINOKWASY AMINOKWASY BIAŁKOWE, Z WYJĄTKIEM GLICYNY, NALEŻĄ DO SZEREGU KONFIGURACYJNEGO L Aminokwasy AMINOKWASY BIAŁKOWE, Z WYJĄTKIEM GLICYNY, NALEŻĄ DO SZEREGU KONFIGURACYJNEGO L D-AMINOKWAS ALDEHYD D-GLICERYNOWY L-AMINOKWAS ALDEHYD L-GLICERYNOWY Aminokwasy WSZYSTKIE AMINOKWASY BIAŁKOWE TO α AMINOKWASY GLICYNA AMINOKWAS CHIRALNY AMINOKWAS ACHIRALNY (PROJEKCJA FOSCHERA) Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów OHR COOH R NH2 H3O+ R H2N R H3N C C R COO R NH3 H COOH H3O+ H OH- OH- COOH H3O+ R H3N C H COO H2N R C H COO Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów FORMY ZJONIZOWANIA AMINOKWASÓW W ZALEŻNOŚCI OD pH ROZTWORU KATION KATION JON OBOJNACZY ANION DWA ŁADUNKI DODATNIE DWA ŁADUNKI DODATNIE I ŁADUNEK UJEMNY ŁADUNEK DODATNI I ŁADUNEK UJEMNY ŁADUNEK UJEMNY Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów MIARECZKOWANIE AMINOKWASÓW OBOJĘTNYCH JON OBOJNACZY PUNKT IZOELEKTRYCZNY (pI) – WARTOŚĆ pH PRZY KTÓREJ AMINOKWAS WYSTĘPUJE W POSTACI JONU OBOJNACZEGO PUNKT IZOELEKTRYCZNY DLA AMINOKWASÓW OBOJĘTNYCH – OKOŁO 6 PUNKT IZOELEKTRYCZNY DLA AMINOKWASÓW ZASADOWYCH – OKOŁO 10 PUNKT IZOELEKTRYCZNY DLA AMINOKWASÓW KWAŚNYCH – OKOŁO 3 Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów PUNKT IZOELEKTRYCZNY (pI) – WARTOŚĆ pH PRZY KTÓREJ AMINOKWAS WYSTĘPUJE W POSTACI JONU OBOJNACZEGO OBLICZENIE pI DLA AMINOKWASÓW OBOJĘTNYCH Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów PUNKT IZOELEKTRYCZNY (pI) – WARTOŚĆ pH PRZY KTÓREJ AMINOKWAS WYSTĘPUJE W POSTACI JONU OBOJNACZEGO OBLICZENIE pI DLA AMINOKWASÓW ZASADOWYCH I KWASNYCH SUMA pKa GRUP AMINOWYCH 2 SUMA pKa GRUP KARBOKSYLOWYCH 2 Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów MIARECZKOWANIE AMINOKWASÓW OBOJĘTNYCH Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów MIARECZKOWANIE AMINOKWASÓW ZASADOWYCH Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów MIARECZKOWANIE AMINOKWASÓW KWASOWYCH Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów MIARECZKOWANIE AMINOKWASÓW – PORÓWNANIE CHARAKTERU KRZYWYCH AMINOKWAS OBOJĘTNY AMINOKWAS KWAŚNY AMINOKWAS ZASADOWY Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów ROZDZIAŁ AMINOKWASÓW W POLU ELEKTRYCZNYM - ELEKTROFOREZA Charakter kwasowo-zasadowy aminokwasów ROZDZIAŁ AMINOKWASÓW W POLU ELEKTRYCZNYM - ELEKTROFOREZA AMINOKWASY POSIADAJĄCE ŁADUNEK DODATNI WĘDRUJĄ DO ELEKTRODY O ŁADUNKU UJEMNYM AMINOKWASY POSIADAJĄCE ŁADUNEK UJEMNY WĘDRUJĄ DO ELEKTRODY O ŁADUNKU DODATNIM Podział aminokwasów AMINOKWASY NATURALNE (D, L) BIAŁKOWE (L) PIERWSZORZĘDOWE (KODOWANE) ENDOGENNE DRUGORZĘDOWE EGZOGENNE SYNTETYCZNE NIEBIAŁKOWE (D, L) TRZECIORZĘDOWE Aminokwasy BIAŁKOWE (L) PIERWSZORZĘDOWE (KODOWANE) DRUGORZĘDOWE AMINOKWASY BIAŁKOWE TO AMINOKWASY TWORZĄCE BIAŁKA TRZECIORZĘDOWE RZĘDOWOŚĆ NIE JEST ZWIĄZANA Z RZĘDOWOŚCIĄ GRUPY AMONOWEJ, TYLKO Z PROCESEM BIOSYNTEZY BIAŁKA Aminokwasy AMINOKWASY PIERWSZORZĘDOWE STANOWIĄ SUBSTRATY W RYBOSOMALNEJ SYNTEZIE BIAŁKA PIERWSZORZĘDOWE (KODOWANE) BIAŁKOWE (L) DRUGORZĘDOWE AMINOKWASY DRUGORZĘDOWE POWSTAJĄ W WYNIKU POSTRYBOSOMALNEJ MODYFIKACJI AMINOKWASÓW PIERWSZORZĘDOWYCH (METYLOWANIE, HYDROKSYLOWANIE, HALOGENOWANIE) TRZECIORZĘDOWE AMINOKWASY TRZECIORZĘDOWE POWSTAJĄ W WYNIKU POSTRYBOSOMALNEJ MODYFIKACJI PROWADZĄCEJ DO UTWORZENIA NIETYPOWYCH WIĄZAŃ KOWALENVYJNYCH MIĘDZY RESZTAMI AMINOKWASOWYMI (WIĄZANIA DISULFIDOWE) Aminokwasy AMINOKWASY ENDOGENNE NIE MUSZĄ BYĆ DOSTARCZANE WRAZ Z PPOŻYWIENIEM, MOGĄ BYĆ SYNTEZOWANE W ORGANIZMACH Z INNYCH SUBSTRATÓW ENDOGENNE PIERWSZORZĘDOWE (KODOWANE) AMINOKWASY EGZOGENNE TO AMINOKWASY NIEZBĘDNE, NIESYNTEZOWANE PRZEZ ORGANIZM, KTÓRE MUSZĄ BYĆ DOSTARCZANE WRAZ Z POŻYWIENIEM W CELU PRAWIDŁOWEGO FUNKCJONOWANIA ORGANIZMU EGZOGENNE Aminokwasy AMINOKWASY EGZOGENNE LISTA AMINOKWASÓW EGZOGENNYCH JEST RÓŻNA DLA RÓZNYCH ORGANIZMÓW U PTAKÓW GLICYNA JEST EGZOGENNA ARGININA HISTYDYNA LIZYNA LEUCYNA IZOLEUCYNA METIONINA TREONINA WALINA FENYLOALANINA TRYPTOFAN ZAPOTRZEBOWANIE NA AMINOKWASY EGZOGENNE WZRASTA W OKRESIE KRWAWIEŃ, REGENERACJI TKANEK I REKONWALESCJENCJI ARGININA I HISTYDANA SĄ NIEZBĘDNE W PRAWIDŁOWYM ROZWOJU ORGANIZMÓW MŁODYCH ZAPOTRZEBOWANIE NA LIZYNĘ I TRYPTOFAN JEST WIĘKSZE U KOBIET W CIĄŻY I W OKRESIE KARMIENIA Aminokwasy GLICYNA ASPARAGINA ALANINA GLUTAMINA WALINA SERYNA LEUCYNA TREONINA IZOLEUCYNA TYROZYNA METIONINA PROLINA CYSTEINA FENYLOALANINA AMINOKWASY OBOJĘTNE TRYPTOFAN Aminokwasy AMINOKWASY KWAŚNE KWAS ASPARAGIONOWY KWAS GLUTAMINOWY Aminokwasy AMINOKWASY ZASADOWE LIZYNA ARGININA HISTYDYNA Aminokwasy AMINOKWASY ZASADOWE SILNIE ZASADOWA GRUPA GUANIDYNOWA Właściwości fizykochemiczne aminokwasów AMINOKWASY TO ZWIĄZKI AMFOTERYCZNE – POSIADAJĄ GRUPĘ O CHARAKTERZE KWAŚNYM I ZASADOWYM TWORZĄ SOLE WEWNĘTRZNE, TAK ZWANE JONY OBEJNACZE (ZWITTERION) WIĘKSZOŚĆ AMINOKWASÓW JEST ROZPUSZCZALNA W WODZIE TRUDNO ROZPUSZCZALNE A NAWET NIEROZPUSZCZALNE W ROZPUSZCZALNIKACH ORGANICZNYCH SUBSTANCJE KRYSTALICZNE O WYSOKICH TEMPERATURACH TOPNIENIA Właściwości fizykochemiczne aminokwasów ZAPACH W WIĘKSZOŚCI SĄ BEZZAPACHOWE CYSTEINA I METIONINA MAJĄ NIEPRZYJEMNY ZAPACH KWAS GLUTAMINOWY MA ZAPACH HYDROLIZATU BIAŁKOWEGO – ROSOŁU (DODATEK DO PRZYPRAW) SMAK GORZKI LUB SŁODKI GLICYNA, ALANINA, SERYNA, TREONINA SĄ SŁODKIE BEZ SMAKU SĄ LIZYNA, TRYPTOFAN, KWAS ASPARAGINOWY, ASPARAGINA, CYSTEINA GORZKIE SĄ TYROZYNA, LEUCYNA I IZOLEUCYNA ZMIANA KONFIGURACJI Z L NA D MOŻE ZMIENIC SMAK SŁODKI NA GORZKI I ODWROTNIE, LUB NA OBOJĘTNY Właściwości fizykochemiczne aminokwasów TOKSYCZNOŚĆ NADMIAR LEUCYNY PRZY JEDNOCZESNYM NIEDOBORZE TRYPTOFANU POWODUJE PELAGRE (RUIEŃ LOMBARDZKI) DUŻE DAWKI TYROZYNY MOGĄ POWODOWAĆ ZMIANY SKÓRNE, UBYTKI WAGI, MARKOSĆ WĄTROBY A NAWET PROWADZIĆ DO ŚMIERCI. NADMIAR FENYLOALANINY MOŻE POWODOWAĆ FENYLOKETONURIĘ – NASTĘPUJE GROMADZENIE FENYLOALANINY W PŁYNACH USTROJOWYCH, WYDZIELANIE DUŻYCH ILOSCI ACETONU, ZAHAMOWANIE SYNTEZY TYROZYNY NADMIAR TRYPTOFANU MOŻE WYWOŁYWAĆ DEPRESJĘ (KIEDYŚ STOSOWANY JAKO LEK NA DEPRESJĘ) AMINOKWASY O CHARAKTERZE HYDROFOBOWYM MOGĄ DZIAŁAĆ SZKODLIWIE AMINOKWASY O CHARAKTERZE HYDROFILOWYM SĄ ZWYKLE NIESZKODLIWE WYJĄTEK STANOWI GLUTAMINIAN SODU ! Właściwości fizykochemiczne aminokwasów TOKSYCZNOŚĆ GLUTAMINIAN SODU ! ODPOWIEDZIALNY ZA ODCZUWANIE SMAKU MIĘSNEGO (UMAMI) PORCJA WIELKOŚCI 5 g MOŻE PROWADZIĆ DO ZABURZENIA KONCENTRACJI, KOŁATANIA SERCA, DEPRESJI, NADMIERNEJ POBUDLIWOŚCI I BÓLU GŁOWY (SYNDROM CHIŃSKIEJ KUCHNI) Zastosowanie aminokwasów KWAS GLUTAMNOWY – DODATEK DO PRZYPRAW (W POSTACI GLUTAMINIANU SODU) LIZYNA – DODATEK ZWIĘKSZAJĄCY WARTOŚĆ ODRZYWCZĄ PRODUKTÓW MĄCZNYCH METIONINA – AMINOKWAS NIEZBĘDNY, DODATEK DO PASZ DLA ZWIERZĄT HODOWLANYCH DODATEK METIONINY DO LEKÓW PRZECIWBULOWYCH ZAWIERAJĄCYCH PARACETAMOL ZMNIEJSZA SKUTKI UBOCZNE LIZYNA BUFORUJE SOK ŻOŁĄDKOWY DO PRAWIDŁOWEJ KWASOWOŚCI – STOSOWANA W LECZENIU NADKWAŚNOŚCI I NIEDOKWAŚNOŚCI ŻOŁĄDKA KWAS ASPARAGINOWY I FENYLOALANINA SŁUŻĄ DO PRODUKCJI ASPARTAMU (SŁODZIK) KWAS ASPARAGINOWY BIERZE UDZIAŁ W METABOLIZMIE TKANKI NERWOWEJ, DZIAŁA ANABOLICZNIE Zastosowanie aminokwasów TYROZYNA PRZYSPIERZA BRĄZOWIENIE SKÓRY – KREMY DO OPALANIA 3,4 – DIHYDROKSY-L-FENYLOALANINA (DOPA) – ŁAGODZI SKUTKI CHOROBY PARKINSONA, STOSOWANA PRZY ZATRUCIACH MANGANEM POWODZENIA NA EGZAMINIE !!!