motywacja stres
advertisement
Piramida potrzeb Maslowa Rodzaje motywacji Radzenie sobie ze stresem Potrzeby transcendencji Potrzeby samorealizacji Potrzeby szacunku i uznania Potrzeby miłości i przynależności Potrzeby bezpieczeństwa Potrzeby fizjologiczne Motywacja – stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania. Jeśli człowiek jest świadomy wyniku wykonywanych czynności wówczas ten wynik będzie nazywany celem. Proces motywacyjny składa się z zespołu pojedynczych motywów. Motywem nazwać zaś można przeżycie pobudzające człowieka do działania lub powstrzymujące go, lub przeszkadzające jego wykonaniu. Proces motywacyjny: wzbudzanie energii; ukierunkowywanie wysiłku na cel; selektywność uwagi w stosunku do bodźców – zwiększenie wrażliwości na bodźce istotne; zorganizowanie reakcji w zintegrowany wzorzec; kontynuowanie czynności, dopóki warunki, które ją zapoczątkowały nie ulegną zmianie pobudzenie emocjonalne – uczucia dodatnie (w przypadku realizacji zamierzeń) lub ujemne (w przypadku niespełnienia) Rodzaje motywacji: Motywacja wewnętrzna to motywacja powodująca zachowanie, którego celem nie jest osiągnięcie zewnętrznych nagród, dana aktywność jest celem samym w sobie. Przykłady czynności motywowanych wewnętrznie: jedzenie pączków, pływanie żaglówką, słuchanie muzyki, (także praca jeśli wiąże się z głębokim zainteresowaniem), granie na komputerze. Czynności motywowane wewnętrznie prowadzą do specyficznego stanu umysłu, nazywanego poczuciem przepływu (ang. flow), które polega na utracie samoświadomości i poczucia upływu czasu oraz na koncentracji na samej czynności wykonywania zadania, z odsunięciem na drugi plan jego rezultatu. Ustalono także, że gdy czynność motywowana jest wewnętrznie a jednocześnie jest silnie nagradzana, to motywacja zmienia się na zewnętrzną i dana osoba traci przyjemność czerpaną z tej aktywności, nawet jeśli ją wcześniej bardzo lubiła. Poprzez silne nagradzanie, grożenie karą (np. przy nauce), stosowanie przymusu, presję zewnętrzną, nacisk oceniania, można spowodować, że dana osoba zaczyna spostrzegać swoje działanie jako motywowane tylko zewnętrznie, co prowadzi do utraty przyjemności czerpanej z tego działania Motywacja zewnętrzna (ang. extrinsic motivation) to angażowanie się w daną aktywność dla osiągnięcia konsekwencji zewnętrznych (w odróżnieniu od motywacji wewnętrznej). Zachowanie jest tutaj tylko instrumentem osiągnięcia czegoś innego. Przykłady działań motywowanych zewnętrznie: Chodzenie do dentysty, uczenie się do egzaminu z przedmiotu, którego się nie lubi, zatrzymanie pojazdu na znak policjanta. Motywacja negatywna, zwana ujemną, to mechanizm oparty na różnego rodzaju karach związany z zachowaniem typu „dążenie od”, który opiera się na unikaniu. Im bliższa jest kara, tym bardziej widoczny jest unik. Powoduje ona u pracownika lęk przed utratą m.in. stanowiska, wysokości dotychczasowej pensji bądź nawet pracy, a tym samym mobilizuje do efektywniejszych działań, głównie w celu uniknięcia kary. Motywacja pozytywna, zwana dodatnią, oparta jest na dodatnich wzmocnieniach. Związana z zachowaniem „dążenia do”, które to zachowanie jest silniejsze im bliższa jest droga do zapowiedzianej nagrody. Motywacja pozytywna ma umożliwić człowiekowi osiągnięcie lepszego niż dotychczas poziomu zaspokojenia potrzeb. Deklaracja innym tego, co mamy zrobić. Czyniąc to angażujemy własne ja. Nie podjęcie działania, bądź nie wykonanie zadeklarowanego zadania może wywołać w nas dysonans - nieprzyjemne napięcie wynikający z niezgodności tego co zapowiedzieliśmy, że zrobimy (działanie) z tym co robimy (brak działania). Analiza celów. Podstawowa czynność. Jeśli wiemy co jest dla nas naprawdę ważne i na czym nam zależy łatwiej jest się za to zabrać. Jeżeli dane zadanie jest dla nas bardzo istotne może to wzbudzić w nas motywację wewnętrzną, czyli tendencję do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na samą treść tej aktywności. Zaplanowanie nagrody za wykonanie celu. Łatwo jest zaplanować sobie przyjemną nagrodę za wykonanie zadania. Motywuje to również do pracy, ponieważ kieruje nasze myśli na oczekiwaną nagrodę, a nie na trudy podejmowanego działania. Wizualizacja celu - twórcze wykorzystanie wyobraźni. Dobrze jest wyobrazić sobie to, co ma zostać zrobione, to co chcemy osiągnąć. Dzięki wizualizacji możemy przekształcić abstrakcyjny cel w żywy, realny obraz. Analiza negatywnych konsekwencji niezrealizowania celu. Negatywne konsekwencje są swego rodzaju stratą, a ludzie nie lubią tracić. Analiza pozytywnych konsekwencji zrealizowania celu. Świadomość tego, jakie korzyści możemy mieć z podjęcia działania, a zarazem co stracimy (nie doświadczymy tych pozytywnych konsekwencji) może mieć wpływ motywujący. Gwarancja 5 minut - najtrudniejszy jest pierwszy krok, trzeba po prostu zacząć. Pierwsze 5 minut jest najważniejsze, jeśli już coś zaczniemy robić łatwiej jest to kontynuować. Rozpoczęcie zadania od czegoś prostego. Jeżeli zaczniemy od czegoś prostego, bardzo prawdopodobne, że na początku naszego działania osiągniemy sukces, a to zachęci nas do dalszej pracy. Metoda szwajcarskiego sera - duże zadanie do wykonania, to duży kawałek sera bez dziur. Z tego zadania można wyodrębnić mniejsze zadania, które są proste, mechaniczne i zajmują nie więcej niż 5-10 minut. W wolnych chwilach można zacząć od wykonywania właśnie tych zadań (zawsze można znaleźć kilka wolnych minut w ciągu dnia, po co je tracić?) Pracując tą metodą w końcu okaże się, że duże zadanie - duży kawałek sera stanie się serem szwajcarskim, który ma więcej dziur niż sera. Dziury te to już wykonane małe zadania. Podniesienie znajomości przedmiotu. Łatwiej zabrać się do robienia czegoś, o czym dużo wiemy, zadanie nie wydaje się takie trudne. Dla kompletnego laika w danej dziedzinie może jawić się jako niewykonalne, co zniechęci go do działania. Znajomość przedmiotu umożliwia lepszą organizację działania, pozwala na wydzielenie z dużego zadania mniejszych Stres jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki a wymogami sytuacji (stresorem), charakteryzująca się brakiem równowagi. Podejmowanie zachowań zaradczych jest próbą przywrócenia równowagi. Trzy typy reakcji na stres: Dystres jest reakcją organizmu na zagrożenie, utrudnienie lub niemożność realizacji ważnych celów i zadań człowieka, pojawia się w momencie zadziałania bodźca, czyli stresora. Eustres to stres pozytywnie mobilizujący do działania. Neustres to bodziec dla danej osoby neutralny w działaniu, chociaż dla innych bywa on eustresowy lub dystresowy Radzenie sobie ze stresem (coping) to poznawcze i behawioralne wysiłki skierowane na opanowanie, zredukowanie lub tolerowanie zewnętrznych lub wewnętrznych żądań. Radzenie sobie ze stresem (coping) to poznawcze i behawioralne wysiłki skierowane na opanowanie, zredukowanie lub tolerowanie zewnętrznych lub wewnętrznych żądań. Objawy ostrego stresu pobudzenie emocjonalne wzrost ciśnienia krwi przyspieszenie akcji serca ból głowy ból brzucha przyspieszenie oddechu suchość w ustach "gęsia skórka" wzrost stężenia glukozy we krwi Fazy stresu: Faza alarmowa. Początkowa, alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju z powodu niedoświadczenia i konfrontacji z nową sytuacja. Wyróżniamy w niej dwie subfazy: Stadium szoku. Stadium przeciwdziałania szokowi. Jednostka podejmuje wysiłki obronne. Faza przystosowania (odporności). Organizm uczy się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie ze stresorem. Jeśli organizm poradzi sobie z trudną sytuacją wszystko wraca do normy. W innym wypadku następuje trzecia faza. Faza wyczerpania. Stałe pobudzenie całego organizmu (przewlekły stres) prowadzi do wyczerpania zasobów odpornościowych, co może prowadzić do chorób psychosomatycznych. W szczególnych wypadkach prowadzi nawet do śmierci. Główne rodzaje sposobów radzenia sobie ze stresem to: poszukiwanie informacji o sytuacji i jak sobie w niej radzić; bezpośrednie działanie zmierzające do zmiany sytuacji lub uspokojenia się; wstrzymanie się od działania ( niereagowanie na zaczepki i prowokacje); procesy intrapsychiczne (zaprzeczenie, odsuwanie myśli o kłopotach); zwrócenie się do innych po pomoc. Wyróżnia się trzy główne style radzenia sobie ze stresem: aktywne zachowanie – czyli reakcje, które zmieniają sytuację; poznawcze radzenie sobie – czyli reakcje, które zmieniają znaczenie lub ocenę stresu; unikanie – czyli reakcje, które zmierzają do kontroli przykrych uczuć Poznawcze procesy decydujące o odzyskaniu równowagi, czyli ważne dla udanej adaptacji do sytuacji stresowej są następujące: 1) ocena i jej przeformułowanie, szczególnie w sytuacji zagrożenia i niebezpieczeństwa; 2) poszukiwanie nowych informacji na temat specyfiki sytuacji lub zadania, próby ujęcia sytuacji z nowego punktu widzenia, poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, zbieranie informacji od innych i uczenie się od nich; 3) poszukiwanie odpowiednich wzorców zachowań, które mogą być zastosowane lub dostosowane do danej sytuacji; 4) odnoszenie się do analogicznych doświadczeń z przeszłości, czyli przypominanie sobie podobnych problemów lub okoliczności, które zostały kiedyś opanowane, w celu upewnienia się, że aktualny problem, jako podobny do tych dawnych, również może być rozwiązany lub przezwyciężony; 5) poszukiwanie związku między stresującymi wydarzeniami i aktualnym obrazem siebie a funkcjonowaniem w przeszłości i posiadanymi umiejętnościami społecznymi; 6) odbieranie rzetelnych informacji zwrotnych dotyczących własnego zachowania, planów i celów; 7) modyfikowanie poziomu aspiracji oraz nabywanie umiejętności przyczyniających się do rozwoju .
