Informacje gospodarcze

WPHI Ambasady RP
w Mińsku
Mińsk, dnia 01.06.2017 r.
Istotne informacje gospodarcze z białoruskiego rynku
1.
ANALITYKA:
Wraca kredytowanie, dalsza obniżka stopy redyskontowej nie wykluczona
Przegląd rynku finansowego i systemu bankowego Białorusi
Spadek stóp procentowych na białoruskim rynku walutowym przyczynia się do zmniejszenia
zainteresowania ludności lokatami, za to rośnie zainteresowanie kredytami. Przy tym korzystna
sytuacja na rynkach zagranicznych, przede wszystkim w Rosji, a także zrównoważona polityka
pieniężno-kredytowa przyczyniają się do utrzymania stabilności kursu waluty krajowej
i hamowania inflacji.
Tabela. Podstawowe wskaźniki działalności sektora finansowego Białorusi w roku 2017
Fakt na dzień 1
Oficjalna prognoza na dzień
maja 2017 r.
1 stycznia 2018 r.
Średni kurs dolara USD wobec rubla białoruskiego 1,8692
2,2114*
BYN, rubli za dolara
Stopa redyskontowa, w % rocznie
14**
14-16
Inflacja, w % od początku roku (główny cel polityki 2,4
9
monetarnej)
Międzynarodowe aktywa rezerwowe na
5,109
5,427 (+0,5 mld USD za rok)
Białorusi w definicji SSRD MFW, mld USD
Przyrost masy pieniężnej od początku roku, %
1,9 (kwiecień 2017 do 12-16 (grudzień 2017 do
kwietnia 2016)
grudnia 2016)
* zatwierdzony w średnioterminowym programie finansowym budżetu RB na lata 2017-2019;
** obniżona o 1 punkt procentowy od 19 kwietnia 2017 r.
STOPY PROCENTOWE SPADAJĄ W ŚLAD ZA INFLACJĄ
Twarda polityka pieniężno-kredytowa, która doprowadziła m.in. do spadku poziomu dochodów
ludności, a w konsekwencji popytu konsumpcyjnego, przyczyniła się do spowolnienia tempa
inflacji do rekordowo niskich dla Białorusi poziomów. W kwietniu 2017 r. indeks cen
konsumpcyjnych wyniósł w ujęciu rocznym (do kwietnia 2016 r.) 106,3%, przy prognozie na
grudzień 109%.
Taka sytuacja oraz nacisk na Narodowy Bank Białorusi (NBRB) ze strony lobby rolnego
doprowadziły do szybkiego obniżenia stopy redyskontowej w pierwszym kwartale 2017 r.
W kwietniu 2017 r. NBRB po raz czwarty od początku roku obniżył stopę redyskontową - o 1 p.
p. do 14% w skali roku. Przy tym Pierwszy Zastępca Prezesa Zarządu NBRB Taras Nadolnyj
poinformował, że nie wyklucza obniżenia stopy redyskontowej do końca roku jeszcze o 1-2 p. p.
1
Według NBRB średnie oprocentowanie nowych kredytów banków w walucie krajowej (bez
MBK i kredytów preferencyjnych), wyniosło w kwietniu: dla osób prawnych – 15,5% wobec
17% miesiąc wcześniej i 32,3% w kwietniu 2016 r.; dla osób fizycznych – 15,8%, 16,9%
i 28,5% w skali roku odpowiednio.
Średnie oprocentowanie jednodniowych kredytów międzybankowych w walucie krajowej
obniżyło się do 10,6% wobec 11,4% w styczniu-marcu 2017 r. i 23,6% w kwietniu 2016 r. Do
obniżenia oprocentowania na rynku międzybankowym przyczynia się nie tylko obniżenie stopy
redyskontowej, ale i strukturalny nadmiar płynności rublowej w białoruskim systemie
bankowym.
Oprocentowanie depozytów w walucie krajowej stało się już wyraźnie nieatrakcyjne dla
ludności. Według NBRB średnie oprocentowanie nowych terminowych depozytów bankowych
dla osób fizycznych w walucie krajowej wyniosło 9,3% rocznie wobec 10,9% miesiąc wcześniej
i 18,5% w skali roku w kwietniu 2016 r. W tym średnie oprocentowanie depozytów na żądanie
dla osób fizycznych ukształtowało się na poziomie 5,9%, 6,4% i 12,1% odpowiednio,
terminowych – 11,1%, 12,8% i 27,6%.
Agencja Fitch Ratings w swoim komunikacie podkreśla, że powrót do wzrostu zainteresowania
kredytami bankowymi na Białorusi dobrze rokuje na przyszłość.
Na podstawie powyższego inwestorzy zagraniczni jednak oceniają, że białoruska gospodarka
nadal znajduje się w stanie kryzysu, a pojawiające się pozytywne tendencje nie są wystarczająco
silne, aby poprawić inwestycyjny stosunek do kraju.
MASA PIENIĘŻNA: GWAŁTOWNY WZROST "GORĄCYCH" PIENIĘDZY LUDNOŚCI
Masa pieniężna (MP) na Białorusi wzrosła w kwietniu 2017 r. o 2,1%, osiągając na 1 maja
2017r. 33,843 mld BYN. Przy tym od początku bieżącego roku wzrost MP jest ujemny - na
poziomie minus 0,3%.
Według NBRB gotówka w obiegu (podaż pieniądza M0) wzrosła w kwietniu 2017 r z 7,2% do
1,908 mld BYN. W porównaniu z 1 stycznia 2017 r. M0 wzrósł o 6,5%. Wskaźnik pieniężny
M1, który oprócz gotówki obejmuje również depozyty na bieżących rachunkach ludności i osób
prawnych, wzrósł w kwietniu 2017 r z 2,9% do 5,08 mld BYN. Od początku bieżącego roku M1
zmniejszył się o 4,6%. Przy tym depozyty na bieżących rachunkach ludności, główną masę
których stanowią wynagrodzenia, wzrosły w kwietniu o 10% do 1,645 mld BYN. Od początku
roku wzrost wyniósł 4,8%.
Naliczone za marzec 2017 r. i wypłacone w kwietniu średnie wynagrodzenie na Białorusi
wyniosło 770,6 BYN, co oznacza wzrost w porównaniu z poprzednim miesiącem o 7,6%.
Naliczone za kwiecień średnie wynagrodzenie wyniosło według regulatora 776,7 BYN, co jest
wynikiem zaledwie o 0,8% wyższym niż poprzednio.
Rublowa masa pieniężna (wskaźnik M2*), która oprócz wskaźnika M1 obejmuje terminowe
depozyty rublowe i papiery wartościowe emitowane przez banki i znajdujące się poza obrotem
bankowym, zmniejszyła się w kwietniu o 0,5% do 10,886 mld BYN. W porównaniu
z początkiem 2017 r. wskaźnik M2* wzrósł o 0,7%.
Według głównych kierunków rozwoju polityki pieniężno-kredytowej w 2017 r. dynamika MP
jest pośrednim punktem odniesienia w zakresie polityki monetarnej. Wzrost średniej MP
w grudniu 2017 r. do grudnia 2016 roku przewiduje się w granicach 12-16%. Rzeczywisty
wzrost masy pieniężnej w kwietniu 2017 r. w porównaniu do kwietnia 2016 r. wyniósł natomiast
minus 2,4%.
2
NA RYNKU ODNOTOWANO WZROST PODAŻY WALUTY
Wraz z kwietniowym podpisaniem porozumienia finansowo-energetycznego między Białorusią
i Rosją wewnętrzny rynek walutowy kraju okazał wsparcie zapotrzebowaniom białoruskich
władz na walutę. W styczniu-kwietniu 2017 r. osoby fizyczne oraz firmy (rezydenci
i nierezydenci) sprzedały walutę na kwotę o 874 mln USD wyższą, niż kupiły (w tym w kwietniu
– 361,7 mln USD). Rok temu, w styczniu-kwietniu 2016 r., we wszystkich segmentach
krajowego rynku walutowego na Białorusi odnotowano sprzedaż netto waluty na kwotę 461,2
mln USD (330,7 mln USD). Czyli podaż pieniądza wzrosła w styczniu-kwietniu roku bieżącego
prawie 1,9 krotnie.
Tradycyjnie już osoby fizyczne wystąpiły w roli sprzedających walutę. Na podstawie danych
regulatora, osoby fizyczne sprzedały w marcu walutę obcą (netto w formie gotówkowej
i bezgotówkowej) na kwotę 216,3 mln USD w ekwiwalencie wobec 208 mln USD miesiąc
wcześniej. W okresie styczeń-kwiecień bieżącego roku całkowita wielkość sprzedaży waluty
obcej wyniosła 716,7 mln USD wobec 347 mln USD za analogiczny okres w 2016 r.
Osoby prawne-rezydenci w kwietniu po raz pierwszy w bieżącym roku również stały się
sprzedawcami waluty. Wartość sprzedanej przez nich waluty była o 125,7 mln USD większa niż
miesiąc wcześniej. Nie jest wykluczone, że w kwietniu władze "poleciły" dużym
przedsiębiorstwom-eksporterom sprzedawać walutę ponad wymagane potrzeby, aby wesprzeć
rezerwy złotowo-walutowe w zakresie spłaty zadłużenia Białorusi za rosyjski gaz. W okresie
styczeń-kwiecień bieżącego roku łączna kwota netto sprzedaży walut przez osoby prawnerezydentów wyniosła 42,4 mln USD wobec 45,6 mln USD rok temu.
Nierezydenci tradycyjnie występują w roli czystych sprzedawców waluty. Przekroczenie
poziomu sprzedaży waluty nad poziomem jej zakupu w kwietniu 2017 r. wyniosło 19,7 mln
USD wobec 34,7 mln USD miesiąc wcześniej. Za pierwsze cztery miesiące bieżącego roku
nierezydenci sprzedali walutę netto na kwotę 114,9 mln USD wobec 159,8 mln USD
w analogicznym okresie ubiegłego roku.
Takim sposobem rynek walutowy Białorusi na razie zaspokaja nie tylko wewnętrzne
zapotrzebowanie na walutę obcą, ale i pozwala NBRB kupować jej nadmiar w celu zapewnienia
państwowych potrzeb.
REZERWY ZŁOTOWO-WALUTOWE W KWIETNIU WZROSŁY
Jak wynika z oficjalnych danych, jedynie kosztem podaży walut na białoruskim rynku
walutowym oraz trzeciej transzy kredytu finansowego od Euroazjatyckiego Funduszu
Stabilizacji i Rozwoju (EFSR), która wpłynęła pod koniec kwietnia (300 mln dolarów) władzom
się udało zrekompensować ponad 660 mln USD. Jak zauważa regulator w swoim komunikacie
prasowym na temat zmian poziomu rezerw złotowo-walutowych, są one spowodowane
"przepływem środków ze sprzedaży przez NBRB i Ministerstwo Finansów Białorusi obligacji
nominowanych w walutach obcych, wpływami z poboru ceł eksportowych za ropę i produkty
ropopochodne oraz wzrostem cen metali szlachetnych na rynku międzynarodowym".
Międzynarodowe aktywa rezerwowe Białorusi w definicji SSRD MFW na 1 maja 2017 r.
wyniosły 5,109 mld USD. Przyrost aktywów rezerwowych od początku bieżącego roku wyniósł
3,7%, lub 181,5 mln USD. Władze oczekują jeszcze wzrostu rezerw złotowo-walutowych
w 2017 r. na poziomie 500 mln USD.
Jeśli weźmiemy pod uwagę rezerwy w przekroju ich elementów, to aktywa rezerwowe
w walucie obcej na 1 maja 2017 r. wyniosły 2,822 mld USD, co oznacza wzrost za styczeń3
marzec o 16,6% lub o 401,6 mln USD (w tym za marzec 26,1%); ilość złota monetarnego
wyniosła 1,761 mld USD, co oznacza wzrost o 2,4% lub o 40,5 mln USD (+0,8%); pozostałe
aktywa wyniosły 16,5 mln USD wobec 644,5 mln USD na 1 kwietnia i 286,9 mln USD na 1
stycznia 2017 r.
POMIMO POZYTYWNYCH ZMIAN, OCZEKIWANIA SĄ KONTROWERSYJNE
Tak więc sytuację i najbliższe perspektywy w białoruskim sektorze pieniężno-kredytowym
można określić jako kontrowersyjne. Z jednej strony NBRB dalej promuje wyważoną politykę
w zakresie kursu walutowego i stóp procentowych, z optymizmem mówiąc o „depolaryzacji”,
liberalizacji rynku walutowego oraz obniżeniu stóp. Z drugiej strony natomiast, międzynarodowi
eksperci przypominają o zagrożeniach wewnętrznych i zewnętrznych.
Jest przy tym oczywiste, że sektor finansowy jest w bezpośredniej zależności od sektora
realnego gospodarki, który, pomimo pozytywnej dynamiki najważniejszych wskaźników, wciąż
jest w kryzysie i potrzebuje reform, o czym czasami przypomina Bank Narodowy.
2.
Białoruś stopniowo rezygnuje z energetyki odnawialnej
Kwota limitów dla nowouruchamianych instalacji z wykorzystaniem energii słonecznej w RB na
rok 2020 wynosi 5,025 MW, biogazu - 2,72 MW, energii wiatru - 2,5 MW. Sumaryczna
wielkość kwot okazuje się więc znikomą, co może oznaczać stopniowe odchodzenie od rozwoju
energetyki odnawialnej na Białorusi.
Cytowany przez media Aleksander Antonow (białoruski prawnik, kancelaria REVERA), uważa,
że tendencja redukcji projektów w zakresie energetyki odnawialnej na Białorusi wynika
z budowy białoruskiej elektrowni atomowej (Ostrowiecki powiat, obwód Grodzieński), energię
tą przecież trzeba będzie zagospodarować.
Według jego słów, moc tylko jednej elektrowni słonecznej, zbudowanej niedawno w Braginie
(obwód homelski), szacowana jest na 18,48 MW.
W ostatnich kilku latach branża energetyki odnawialnej (EO) na Białorusi przeżywała aktywny
rozwój. Opłaty przy odkupie takiej energii są tu jednymi z najwyższych w Europie, tym samym
projekty - bardzo atrakcyjnymi dla inwestorów. Dla OZE, poza określonymi limitami, taryfa
zakupu energii elektrycznej przez państwo wynosi około 0,08 EUR; dla instalacji realizowanych
w ramach kwot - od 0,13 EUR.
Na dzień 1 stycznia 2017 r. moc białoruskich instalacji OZE wynosiła 186,2 MM - około 2%
mocy wytwarzanej przez system energetyczny kraju (w 2011 r. - 0,2%). Wg wcześniejszych
założeń (do 2020 r.) łączna moc instalacji OZE powinna wzrosnąć do 6% w stosunku do zużycia
surowców energetycznych brutto i wynieść 7% mocy systemu energetycznego.
3.
Narodowy Bank RB obniża stopę redyskontową
Zarząd Narodowego Banku RB podjął decyzję o kolejnym w br. obniżeniu (od dnia 14 czerwca)
stopy redyskontowej z 14 do 13% rocznie (więcej informacji o wcześniejszych działaniach NB
RB w powyższej analizie). Wg informacji NB RB, zostaną też obniżone stopy procentowe przy
operacjach wsparcia płynności banków – z 17 do 15%, jak również na operacje wycofania
płynności – z 9 do 8%.
4
4.
Białoruś wprowadzi paszport biometryczny i narodową ID-kartę (dowód osobisty) od
01.01.2019r.
Taką informacje podał do publicznej wiadomości dyrektor Departamentu Migracji Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych Białorusi Aleksiej Biegun. Nowy Paszport będzie przeznaczony
wyłącznie do celów wyjazdów za granicę, a ID-karta będzie głównym dokumentem
potwierdzającym tożsamość w kraju (nowość, aktualnie na Białorusi funkcjonuje jeden wspólny
dokument). Chip elektroniczny w nowym Paszporcie będzie zawierał określone dane osobowe
obywatela, m.in. zdjęcie, podpis elektroniczny i odciski palców.
Aleksiej Biegun powiedział również, że procedura wprowadzenia paszportów biometrycznych
dla Białorusi będzie kosztowała około 12-14 mln EUR. Cena paszportu biometrycznego dla
każdego obywatela wyniesie około 30 EUR, a cena ID-karty ok. 10 EUR.
Opracowanie WPHI Ambasady RP w Mińsku
Na podstawie PRIME-TASS przełom maj/czerwiec 2017 r.
5