Rodzina katolicka - Konstytucyjne prawo do nauki a polski system
advertisement
Rodzina katolicka - Konstytucyjne prawo do nauki a polski system oświaty wtorek, 03 listopada 2009 12:05 Fragment wstępu nowej książki Pawła Bały z serii Biblioteka Konserwatyzm.pl pt. Konstytucyjne prawo do nauki a polski system oświaty. Relacje między jednostką a społeczeństwem i państwem – zachodzące przecież w przypadku systemu oświaty - stały się jednym z najistotniejszych tematów refleksji humanistycznej. Monografia składa się z dwóch podstawowych części – pierwsza ukazuje konstrukcje intelektualne, które ukształtowały poszczególne modele oświaty w rozwoju dziejowym, w szczególności dominujący etatystyczny model nowożytny. Część druga stanowi analizę norm prawnych, na czele z przepisami Konstytucji RP, które określają charakter prawa do nauki i jego gwarancji systemowych oraz socjalnych, jako przykładu etatystycznego modelu oświaty. Obecnie dominująca formuła prawa do nauki i organizacja szkolnictwa – którą na użytek rozprawy określiłem mianem tzw. etatyzmu oświatowego - znalazła swe ideowe korzenie w dwóch tradycjach: niemieckiej (Luter – Hegel) i francuskiej (Chalotais - Condorcet - Bonaparte). Nowożytny model etatystyczny począł kształtować się już w XVI w., a schemat ten zdominował europejskie myślenie o wykształceniu i wychowaniu w epoce Oświecenia tak mocno, że trudność sprawia obecnie rozważanie kwestii oświatowych bez odniesień do czynnika publicznego. Namysł nad historiozofią oświaty w Europie, według zaproponowanej periodyzacji dziejów, pozwolił scharakteryzować sformowany w epoce Oświecenia ideał dzisiejszej oświaty: przymusowej, bezpłatnej, powszechnej, publicznej, świeckiej. Jednocześnie zakładając istnienie „rewolucji permanentnej”, czyli rozpatrywanie procesu rozkładu cywilizacji chrześcijańskiej jako ciągłego procesu , wskazać można na stopniowe pogłębianie się zależności jednostek od państwa, gdyż – dowodził F. Koneczny - rewolucjonizm i kontrrewolucjonizm są niczym innym, jak walką kolektywizmu z personalizmem . Analiza historyczna wskazuje, że głównym celem tejże Rewolucji była formacja „Nowego Człowieka”, „Nowego Narodu” , a odpowiednio zorganizowana oświata była w tym przypadku wielce użyteczna, gdyż „w ciągu niewielu lat można zmienić obyczaje całego narodu”, tworząc „jakby nowy naród” . Rolą jednostki jest poddać się zabiegom edukacyjnym i wychowawczym, wypełnić narzucone powinności, szczególnie w ramach oświaty szkolnej. Prawo do nauki rozumiane może być na dwa sposoby: jako prawo wolnościowe, negatywne, nie zawierające konieczności pozytywnych działań ze strony państwa („wolność do nauki”) i jako prawo socjalne - roszczenie wobec aparatu państwowego, najczęściej skorelowane z przymusem, obowiązkiem pobierania nauki. Zależnie od przyjętego rozumienia różnicuje się treść prawa do nauki. Osią sporu jest to czy prawo do nauki należy rozpatrywać w kategoriach typowego prawa socjalnego, z którego wywieść można roszczenie wobec państwa, czy też treścią prawa jest zakaz podejmowania kroków godzących w swobodę wyboru, co jest rozwiązaniem właściwym tzw. prawom negatywnym. 1/2 Rodzina katolicka - Konstytucyjne prawo do nauki a polski system oświaty wtorek, 03 listopada 2009 12:05 Prawo do nauki w obecnym kształcie, uzupełnione co do zasady nieodpłatnością pobieranej nauki w szkołach publicznych i socjalnymi gwarancjami władz publicznych dla uczących się, nabrało charakteru świadczenia społecznego. Podstawową cechą wyróżniającą usługi społeczne od innych usług jest ograniczony zakres bezpośrednich interakcji pomiędzy popytem a podażą, czyli rynkowych dostosowań wielkości i struktury ich „produkcji” do popytu. Paweł Bała Źródło: Konserwatyzm.pl 2/2
