Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest swoboda nawiązywania stosunków pracy. Nawiązanie stosunku pracy następuje w oparciu o wiele podstaw. Wybór podstawy określa prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Powszechną podstawą stosunku pracy jest zawarcie umowy o pracę, o ile odrębne przepisy nie przewidują szczególnego sposobu nawiązania stosunku pracy (przez powołanie, wybór, mianowanie lub spółdzielczą umowę o pracę. O zawarciu umowy o pracę decyduje nie tyle rodzaj wykonywanej pracy, co sposób i warunki, w jakich jest ona wykonywana. Umowa o pracę jest czynnością dwustronną, w ramach której pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, a pracownik do wykonywania określonej pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Umowa kształtuje stosunek pracy zawarty pomiędzy stronami i jest uważana za czynność ugodową, co oznacza, że dochodzi do skutku, gdy strony złożą zgodne oświadczenie co do istotnych postanowień umowy o pracę. Jednakże swoboda ta może zostać ograniczona na rzecz obowiązku nawiązania umowy, gdy obowiązek ten wynika z przepisu prawa lub czynności prawnej. Swoboda stron jest ograniczana również w zakresie ustalania treści umowy, ponieważ zgodnie z art. 18 § 2 Kodeksu Pracy postanowienia umów o pracę nie mogą być dla pracownika mniej korzystne niż przepisy prawa pracy. W sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy należy, postępując zgodnie z art. 300 Kodeksu pracy, odpowiednio zastosować niektóre z przepisów kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Sprawy, do których należy odpowiednio zastosować przepisy kodeksu cywilnego, obejmują chociażby: tryb zawarcia umowy o pracę (oferta, negocjacje - art. 66-72 kodeksu cywilnego), wykładnię oświadczeń woli (art. 60 kodeksu cywilnego rodzaje i skutki wad oświadczeń woli stron (art. 82-88 kodeksu cywilnego możliwość zawarcia przedwstępnej umowy o pracę (art. 389, 390 kodeksu cywilnego odpowiedzialność za niezawarcie umowy przyrzeczonej (art. 390 § 1 kodeksu cywilnego).