fizyczne, psychiczne i społeczne

Bożena Janiszewska
SZEŚCIOLATEK W SZKOLE ,
JAKIM MOŻE BYĆ UCZNIEM ?
CHARAKTERYSTYKA PROCESÓW
* WYKONAWCZYCH,
* POZNAWCZYCH
* SPOŁECZNYCH
* MOTYWACYJNYCH
1
DZIECKO
MOŻE ROZPOCZĄĆ NAUKĘ W SZKOLE, JEŻELI
JEGO MOŻLIWOŚCI: FIZYCZNE, PSYCHICZNE I SPOŁECZNE
ODPOWIADAJĄ WYMAGANIOM STAWIANYM PRZEZ SZKOŁĘ.
DZIECKO:
SZKOŁA :
WIEDZA O MOŻLIWOŚCIACH DZIECKA
WSPOMAGANIE JEGO ROZWOJU
WYRÓWNYWANIE POZIOMU ROZWOJU
WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
WYMAGANIA PROGRAMOWE
POMIESZCZENIA
METODYKA PRACY (ZABAWA)
NAUCZYCIELE (ODPOWIEDNIE PRZYGOTOWANIE)
2
ROZWÓJ FIZYCZNY, MOŻLIWOŚCI FIZYCZNE,
TO PODŁOŻE PROCESÓW WYKONAWCZYCH
NALEŻY UWZGLĘDNIĆ I OCENIĆ:
* STAN ZDROWIA (choroby, wady)
* WZROST, WAGA, PROPORCJE
* ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO
* ROZWÓJ UKŁADU KOSTNEGO
* ROZWÓJ UKŁADU MIĘŚNIOWEGO
ODPOWIEDNI ROZWÓJ FIZYCZNY, TO TAKŻE GWARANCJA SPRAWNOŚCI
RUCHÓW RĘKI PRZY PISANIU I RYSOWANIU, ODPORNOŚĆ NA CHOROBY
I ODPORNOŚĆ NA ZMĘCZENIE!
3
ROZWÓJ PSYCHICZNY, MOŻLIWOŚCI PSYCHICZNE TO:
PROCESY POZNAWCZE
* UWAGA
* PAMIĘĆ
* SPOSTRZEGANIE
* wzrokowe
* słuchowe,
smakowe itp.
* dotykowe,
* MOWA
* MYŚLENIE
PROCESY REGULACYJNE
* EMOCJE I UCZUCIA
* pozytywne
* negatywne
* PROCESY MOTYWACYJNE
* potrzeby biologiczne
* potrzeby psychiczne
* zainteresowania
* mechanizmy
osobowości
WSZYSTKIE PROCESY SĄ ZE SOBĄ POWIĄZANE; UCZENIE SIĘ I ROZUMIENIE ŚWIATA
ORAZ RÓŻNE FORMY AKTYWNOŚCI SĄ „WYPADKOWĄ” ICH WSPÓŁDZIAŁANIA.
4
ROZWÓJ SPOŁECZNY, MOŻLIWOŚCI SPOŁECZNE TO:
*
*
*
*
*
UMIEJĘTNOŚCI WSPÓŁŻYCIE I WSPÓŁDZIAŁANIA W GRUPIE
POCZUCIE, ŻE JEST SIĘ CZŁONKIEM GRUPY
ZNAJOMOŚĆ NORM SPOŁECZNYCH
ZMNIEJSZANIE SIĘ EGOCENTRYZMU
ROZWÓJ UCZUĆ SPOŁECZNYCH - empatii, współczucia itp.
DZIECKO UCZY SIĘ STOPNIOWO ZASPOKAJANIA SWOICH POTRZEB RUCHOWYCH
I PSYCHICZNYCH W GRUPIE, A STOPIEŃ ZASPOKOJENIA TYCH POTRZEB JEST ZALEŻNY
OD SAMEGO DZIECKA ORAZ OD TEGO, W JAKIM STOPNIU GRUPA JE ZAAKCEPTUJE
(DUŻA ROLA KONFORMIZMU). DZIECI SĄ TU NA RÓWNYCH POZYCJACH.
5
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY
– TO PROCES CIĄGŁY,
STOPNIOWY, WYSTĘPUJĄ JEDNAK W NIM DWA WYJĄTKI
– TZW. SKOKI ROZWOJOWE (szybkie zmiany w krótkim czasie):
* PIERWSZY PRZYPADA NA OKRES OKOŁO 6 LAT
* DRUGI – TO OKRES DORASTANIA
ROZWÓJ dokonuje się dzięki procesom DOJRZEWANIA I UCZENIA SIĘ.
Jednostka musi do czegoś dojrzeć, aby się tego „czegoś” nauczyć
(są to tzw. okresy gotowości).
SKOK ROZWOJOWY, TO PRZYSPIESZONE DOJRZEWANIE, WIĘC:
SIEDMIOLATEK – TO DZIECKO PO ZMIANACH
SZEŚCIOLATEK – DZIECKO PRZED, LUB W TRAKCIE ZMIAN
Sześciolatek jest innym jakościowo dzieckiem niż siedmiolatek:
* INACZEJ SIĘ UCZY
* MA INNE MOŻLIWOŚCI, A OD NICH ZALEŻY BEZPOŚREDNIO STOPIEŃ
PRZYSTOSOWANIA SIĘ DZIECKA DO WYMAGAŃ SZKOŁY.
6
SKOK ROZWOJOWY – ISTOTA I CHARAKTER ZMIAN
W wieku około 5;6 – 6;6 lat (różnice rozwojowe) uaktywnia się układ
hormonalny i za jego pośrednictwem dokonują się zmiany w:
* układzie kostnym
* układzie mięśniowym
* układzie nerwowym
* część zmian zależna jest od płci dziecka
DZIECI DO OKOŁO 6 LAT:
* uczą się okazjonalnie – głównie w zabawie i przez zabawę
* mają mimowolną uwagę i pamięć
* kierują się emocjami, a nie normami i obowiązkiem
U DZIECI PO ZMIANACH ROZWOJOWYCH:
* występują początki uczenia się zamierzonego
* występują początki uwagi i pamięci dowolnej
* początki kontroli emocji i początki poczucia obowiązkowości
7
WAŻNIEJSZE ZMIANY ROZWOJOWE ZACHODZĄCE W UKŁADACH: KOSTNYM I MIĘŚNIOWYM
* ROSNĄ STOPY I WYSKLEPIAJĄ SIĘ KOŚCI ŚRÓDSTOPIA
* WYDŁUŻAJĄ SIĘ I GRUBIEJĄ KOŚCI DŁUGIE - DZIECKO
ROŚNIE I ZMIENIAJĄ SIĘ JEGO PROPORCJE
* ROSNĄ I GRUBIEJĄ MIĘŚNIE DŁUGIE, ZWIĘKSZA SIĘ
SIŁA ICH SKURCZU I ODPORNOŚĆ NA ZMĘCZENIE
* WYSTĘPUJE PIERWSZY ETAP KOSTNIENIA NADGARSTKA
- WZRASTA ODPORNOŚĆ RĘKI NA ZMĘCZENIE, ISTOTNIE
POLEPSZA SIĘ PŁYNNOŚĆ RUCHÓW RĘKI PRZY PISANIU
* ROSNĄ ZĘBY STAŁE, ROSNĄ SZCZĘKI ITP.
ZMIANY W NARZĄDACH WEWNĘTRZNYCH POWODUJĄ:
* większą odporność na choroby
* lepszą kontrolę nad czynnościami fizjologicznymi
* lepsze dotlenienie i odżywianie
8
ISTOTNE ZMIANY ROZWOJOWE W UKŁADZIE
NERWOWYM I ICH KONSEKWENCJE:
* dojrzewają drogi nerwowe, wzrasta ilość połączeń – POLEPSZA SIĘ
JAKOŚĆ REAKCJI, INTEGRACJA INFORMACJI, KOORDYNACJA
* dojrzewają części receptoryczne – LEPSZA JEST JAKOŚĆ WZROKU,
SŁUCHU, DOTYKU, SMAKU, WĘCHU itp. – lepszy odbiór bodźców
* dojrzewają okolice ruchowe kory – LEPSZA KOORDYNACJA RUCHÓW,
DOKŁADNOŚĆ, PŁYNNOŚĆ, ZWINNOŚĆ – również ruchów ręki
* dojrzewają okolice kory odpowiadające za: SPOSTRZEGANIE
WZROKOWE I SŁUCHOWE ORAZ ZA MYŚLENIE
* dojrzewa cała kora – POCZĄTKI UWAGI I PAMIĘCI DOWOLNEJ,
ZDOLNOŚĆ KONTROLOWANIA EMOCJI itp.
9
JAKIE SĄ WIĘC TE SZEŚCIOLATKI ???
* DZIECI CHCĄ SIĘ GŁÓWNIE BAWIĆ – każda forma zabawowa
zachęca je do: słuchania, działania, pokonywania przeszkód
* BARDZO DOBRZE REAGUJĄ NA ZACHĘTY, POCHWAŁY –
PRZY NIEPOWODZENIACH ODMAWIAJĄ DZIAŁANIA
* ZMĘCZONE, ŚPIĄCE LUB GŁODNE STAJĄ SIĘ „ NIEZNOŚNE”
- nie uświadamiają sobie jeszcze przyczyn swego zachowania;
po zjedzeniu czegoś lub po krótkim odpoczynku szybko się regenerują
* ŁATWO ROZPRASZAJĄ SIĘ – CHCĄC JE SKONCENTROWAĆ
TRZEBA BYĆ „AKTOREM”
* POTRAFIĄ BYĆ UPARTE – ARGUMENTY LOGICZNE NIE
SKUTKUJĄ – kierują się własnymi chęciami
* SĄ UFNE I ŁATWOWIERNE, PODATNE NA EMOCJONALNIE
PODANE INFORMACJE
* MAJĄ JESZCZE „MAGICZNE” MYŚLENIE
* SĄ EGOCENTRYCZNE
10
PONADTO:
* MAJĄ WIOTKI, MIĘKKI KOŚCIEC I SŁABE MIĘŚNIE – muszą więc
często zmieniać pozycję – kładą się, podpierają, klękają itp. – nie należy
wymagać spokojnego siedzenia
* MAJĄ JESZCZE SILNE NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE (palców, nadgarstka,
przedramienia i barków) – piszą duże drukowane litery, często od dołu do góry,
rysują szlaczki typu: IIIIIII ; //////;\\\\\\\; XXXX; VVVV, a nie literopodobne
typu: UUUU; boli je ręka przy pisaniu i rysowaniu, rysunki są schematyczne,
zgeometryzowane, kłopot w pisaniu w liniach itp.
* MAJĄ KŁOPOT Z OCENĄ STOSUNKÓW PRZESTRZENNYCH: prawo
- lewo; góra – dół, pod, nad, obok, za, między itp.
* W ANALIZIE I SYNTEZIE WZROKOWEJ często odwracają elementy
asymetryczne, nie różnicują dobrze liter i cyfr o podobnych kształtach, nie
uwzględniają przerw między wyrazami itp. ; w opisie obrazka nie spostrzegają
dobrze zależności przestrzennych i nie używają przyimków do ich opisu
11
OPRÓCZ TEGO:
* W ANALIZIE I SYNTEZIE SŁUCHOWEJ
dzielą zdanie na wyrazy,
wyrazy na 2-4 sylab, wysłuchują głoski w nagłosie po ćwiczeniach, ale
nie wysłuchują jeszcze głosek w wygłosie i śródgłosie; syntetyzują sylaby,
ale jeszcze często nie głoski. Nie znają i nie rozumieją pojęć typu: sylaba,
głoska, samogłoska, spółgłoska, zdanie, wyraz itp. ; „przekręcają” trudne
wyrazy itp. Dzieci meczą się jeszcze dłuższym słuchaniem nowego tekstu
* MYŚLENIE ICH JEST NA POZIOMIE KONKRETNOWYOBRAŻENIOWYM PRZEDOPERACYJNYM; mając nawet dużo informacji
NIE POTRAFIĄ JESZCZE DOSTATECZNIE DOBRZE NIMI OPEROWAĆ.
Efekty ich operacji są jeszcze subiektywne, niepełne i często nieprawdziwe.
Myślenie charakteryzuje się centracją (jeden punkt widzenia), nie ma jeszcze
odwracalności myślenia – myślenie dzieci nie jest jeszcze w pełni logiczne.
12
* MYŚLENIE MATEMATYCZNE: dzieci zaczynają mieć już pojęcie liczby,
*
ale nie potrafiąc klasyfikować ani uogólniać nie rozumieją zbiorów ani
zależności między nimi; nie rozumieją, że odejmowanie jest odwrotnością
dodawania, dzielenie – odwrotnością mnożenia. Nie rozumieją pojęć
oznaczających jednostki miary, wagi itp. Wykonując proste działania na
konkretach nie rozumieją często treści zadań itp. Do takiej matematyki
muszą jeszcze dojrzeć!
UWAGA JEST JESZCZE MIMOWOLNA – to bodźce z zewnątrz kierują
uwagą dziecka, a nie dziecko steruje swoją uwagą. UWAGA JEST MAŁO
PODZIELNA, ma mały ZAKRES, ma krótki czas KONCENTRACJI,
dziecko szybko męczy się przy skupieniu uwagi. SKUPIA SIĘ NA TYM,
CO LUBI.
* PRZEWAŻA PAMIĘĆ MECHANICZNA, MIMOWOLNA – dziecko
zapamiętuje to, co dla niego jest ważne, ciekawe, co wiąże się z przeżyciami.
PAMIĘĆ WZROKOWA CZY SŁUCHOWA wiąże się ze zdolnościami do
spostrzegania; jakość pamięci ŚWIEŻEJ LUB TRWAŁEJ to bardziej
właściwości indywidualne, niż związane z wiekiem.
13
ROZWÓJ SPOŁECZNY
* SZEŚCIOLATKI SĄ JESZCZE EGOCENTRYCZNE – muszą mieć dużo
doświadczeń w obszarze: „moje”, by móc zrozumieć obszar „czyjeś”
(uczucia, zachowanie, punkt widzenia itp.)
* DZIECI MAJĄ POCZĄTKI TAKICH UCZUĆ JAK: współczucie, chęć
pomocy, pocieszenie, itp.; rozumieją smutek, radość, płacz, ale jeszcze
NIE POTRAFIĄ PRZEWIDYWAĆ SKUTKÓW SWOICH ZACHOWAŃ
W TYM ZAKRESIE!
* JAKOŚĆ DOŚWIADCZEŃ WYNIESIONA Z DOMU RODZINNEGO,
ORAZ NAŚLADOWANIE ZACHOWAŃ NAUCZYCIELA JEST TU
BARDZO WAŻNA - niezwykle
istotne jest tłumaczenie, DLACZEGO
należy uważać, BY NIE KRZYWDZIĆ
INNYCH.
14
DZIECKO UZDOLNIONE MUZYCZNIE TO:
* DZIECKO BARDZIEJ WRAŻLIWE ZMYSŁOWO
- odbiera więcej bodźców,
- odbiera bodźce o słabej sile,
- bodźce o przeciętnym natężeniu bywają dla niego zbyt silne,
- szybciej męczy się niż inne dzieci.
* DZIECKO BARDZIEJ WRAŻLIWE EMOCJONALNIE
- głębiej i silniej wszystko przeżywa,
- ekspresja emocji jest mniej kontrolowana i bardziej wyrazista,
- szybciej „spala się” energetycznie.
15
JEST ŚCISŁA ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY NATĘŻENIEM
EMOCJI I MOTYWACJI, A SPRAWNOŚCIĄ DZIAŁANIA
(prawa Yerkesa-Dodsona)
* Sprawność działania rośnie wraz z natężeniem motywacji (emocji)
do pewnego momentu, potem przy dalszym wzroście sprawność
działania gwałtownie maleje.
* Zadania i czynności łatwe wykonujemy najlepiej przy stosunkowo
wysokiej motywacji (emocjach).
* Zadania i czynności trudne najlepiej wykonujemy przy małej
motywacji (emocjach).
16
KAŻDY CZŁOWIEK PODEJMUJE DZIAŁANIE,
POKONUJE TRUDNOŚCI PRZY ODPOWIEDNIEJ
MOTYWACJI:
M = P x W x Prs
M
P
W
– motywacja wywołująca działanie,
– potrzeba (chęć, zainteresowanie, ciekawość itp.),
– wzmocnienie (nagroda, pochwała, wiedza co jest konieczne do
zaspokojenia potrzeby),
Prs – subiektywna ocena prawdopodobieństwa sukcesu.
17
Czasem przyczyną nadmiernej wrażliwości, zaburzeń
uwagi, spostrzegania, nadruchliwości itp. są zaburzenia
neurotransmiterów (neurohormonów synaptycznych w korze
mózgowej). Zaburzenia przewodnictwa mogą być nieco
zmniejszone dzięki zażywaniu, będącego suplementem
diety, preparatu
„eye q”
Więcej informacji o nim: WWW.qpharma.pl
18
SZEŚCIOLATKI W SZKOLE…
SPRÓBUJMY SIĘ NIMI DOBRZE ZAJĄĆ !
JEŻELI KOCHAMY I ROZUMIEMY DZIECI,
TO NAM SIĘ TO UDA !!!
DZIĘKUJĘ
Bożena JANISZEWSKA - psycholog