WPŁYW ZABURZEŃ MOWY NA NAUKĘ CZYTANIA I PISANIA

WPŁYW ZABURZEŃ MOWY NA NAUKĘ CZYTANIA I PISANIA
Mowa jest narzędziem porozumiewania się z innymi ludźmi, wypowiadania się i rozumienia tekstów
słownych. Dzięki mowie przekazujemy sobie różne informacje, wyrażamy własne opinie,
formułujemy i zadajemy pytania. W wieku szkolnym następuje przekazywanie dzieciom
systematycznej wiedzy o języku, regułach gramatycznych, zasadach ortografii, interpunkcji. Dzieci
nabywają umiejętności pisania, czytania. Mowa w dużej mierze wpływa na powodzenia szkolne
dziecka. U dzieci z wadami wymowy mogą powstawać trudności w zakresie swobodnego
formułowania wypowiedzi, pisania, czytania. Mowa, pisanie i czytanie są formami porozumiewania
słownego, efektem współdziałania i koordynacji wzrokowo - słuchowo - ruchowej. Angażują te proste
funkcje i je integrują, dlatego często obserwujemy współwystępowanie zaburzeń mowy, pisania i
czytania. Wszelkie trudności w czytaniu i pisaniu zależą od przyczyn niepoprawnej wymowy. Błędy w
czytaniu i pisaniu mogą wynikać z deformowania dźwięków, czyli nieprawidłowego wymawiania
dźwięków mowy lub zastępowania tych dźwięków innymi (np.: szafa - safa). Mogą tu występować
zniekształcenia, które sprawią, że sens przeczytanego lub napisanego tekstu jest trudniejszy do
rozpoznania (np.: rak-lak, szum-sum). U dzieci z wadami zgryzu, anomaliami w budowie narządów
mowy, np.: języka występują trudności w czytaniu. Dzieci z wadami wymowy i obniżonym poziomem
słuchu fonematycznego (zdolnością precyzyjnego słyszenia i różnicowania dźwięków mowy)
popełniają dużo błędów fonetycznych. Czynią to przede wszystkim w pisaniu ze słuchu, sporadycznie
w przepisywaniu tekstu, pisaniu z pamięci i na zadany temat. Mają trudności z dokonywaniem analizy
i syntezy słuchowej wyrazów, czyli procesów niezbędnych do nabywania umiejętności czytania i
pisania. U dzieci z mową bezdźwięczną( dziecko nie wymawia głosek dźwięcznych zastępując je
odpowiednikami bezdźwięcznymi) pojawiają się zmiany znaczeń wyrazów, co może znaleźć
odzwierciedlenie w pisaniu ze słuchu, pisaniu wypracowań. W przypadku mowy bezdźwięcznej
występują też trudności w przyswajaniu zasad ortograficznych. Błędy w pisaniu, zniekształcenia
wyrazów, pojawiają się u dzieci z zaburzeniami wymowy głosek szeregu szumiącego (sz, ż, cz, dż),
nieprawidłowej wymowy głosek r, k, g. Istotnym sygnałem tego, że dziecko może mieć trudności z
czytaniem i pisaniem jest występowanie opóźnionego rozwoju mowy w dzieciństwie (pojawianie się
pierwszych słów, zdań, powolne tempo ich wzrastania). Dzieci z zaburzeniami mowy mogą
przejawiać postawę do niechętnego wypowiadania się, podejmowania czynności czytania. Ważnym
krokiem do przezwyciężenia trudności w czytaniu i pisaniu jest nauka poprawnej artykulacji. Im
wcześniej rozpocznie się świadome jej usprawnianie i korygowanie wszelkich zaburzeń mowy,
stosowanie ćwiczeń i zabaw wprowadzających do czytania, pisania, tym łatwiej będzie dziecku
pozbyć się błędów w czytaniu i pisaniu.
Anna Ślubowska