Wpływ zaburzeń rozwoju na niepowodzenia szkolne. Większość dzieci rozwija się w ten sposób, że określonemu wiekowi odpowiada określony stan rozwoju fizycznego i psychicznego. Pozwala to ustalić normy rozwojowe. Są dzieci ,których ogólny rozwój jest przyśpieszony lub opóźniony. Jeżeli młodsze dziecko wykazuje właściwości charakterystyczne dla dzieci starszych , mówimy, że tempo jego pracy jest globalnie przyśpieszone. Jeśli jednak dziecko zbliża się pod każdym względem do dzieci reprezentujących rocznik młodszy to mówimy o rozwoju globalnie opóźnionym. Globalne zaburzenia rozwoju dzieci Wyróżnia się cztery stopnie upośledzenia umysłowego: upośledzenie w stopniu lekkim, w stopniu umiarkowanym, w stopniu znacznym i głębokim. W szkole podstawowej najczęściej mamy do czynienia z dziećmi upośledzonymi w stopniu lekkim lub z dziećmi z pogranicza normy intelektualnej. Dziecko dotknięte tym zaburzeniem nie jest w stanie opanować programu. Typowy dla upośledzenia umysłowego jest jego globalny charakter obejmujący zarówno funkcje instrumentalne, jak i kierunkowe. Występuje tu przede wszystkim defekt myślenia, głównie proces abstrahowania i uogólniania. Wpływa to bardzo niekorzystnie na tworzenie i przyswajanie pojęć .Myślenie dzieci ma charakter konkretno- obrazowy i sytuacyjny. Występuje tu mała ruchliwość procesów intelektualnych, zwolnienie tempa myślenia , trudność w skupieniu uwagi oraz ubóstwo mowy . Inną grupę stanowią dzieci z pogranicza normy intelektualnej. Mają one głównie trudności w zakresie porównywania przedmiotów , wyszukiwania podobieństw między przedmiotami i zjawiskami ,wyodrębniania cech istotnych w danym zbiorze , dokonywania uogólnień danych wynikających z działania .Dzieci te posługują się pamięcią mechaniczną. Właściwości poznawcze dzieci upośledzonych i z pogranicza normy sprawiają , że nie mogą one efektywnie uczyć się z rówieśnikami. Potrzebują więcej czasu i odmiennych metod dydaktycznych. Takie metody zapewnia szkoła specjalna. Poglądowość nauczania, opieranie się na lepiej rozwiniętych funkcjach elementarnych , systematyczne ćwiczenia funkcji bardziej złożonych , systematyczne przechodzenie od konkretów do uogólnień. Wszystko to pozwala dziecku upośledzonemu coraz lepiej myśleć i działać . W wolniejszym tempie opanowuje ono umiejętność czytania , pisania i liczenia . Parcjalne zaburzenia rozwoju dzieci Niektóre dzieci mimo dobrej sprawności intelektualnej , wysokiej inteligencji i zdolności nie mogą nauczyć się czytać za pomocą powszechnie stosowanych metod w szkole. Jeżeli u dziecka nie stwierdza się wad słuchu , wzroku , ale zauważa się pewne opóźnienia rozwojowe w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych , mówimy , że mają specyficzne trudności w czytaniu . Stosuje się w tym wypadku nazwę „ dysleksja „ – czyli zaburzenia w opanowaniu umiejętności czytania. Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu są spowodowane nieharmonijnym rozwojem funkcji psychoruchowych , opóźnieniem w stosunku do wieku i intelektualnego poziomu dziecka . Czytanie jest umiejętnością bardzo złożoną , wymagającą wielu funkcji równocześnie .Jeśli jedna z tych sprawności zostanie obniżona , wówczas czytanie zostaje zaburzone . Opóźnienia i zaburzenia percepcji słuchowej U dzieci w wieku szkolnym objawiają się one najczęściej błędami w pisaniu ze słuchu . Przy głębokich zaburzeniach percepcji słuchowej uczniowie upraszczają i zniekształcają pisownię wyrazów do tego stopnia , że powstają zlepki literowe . W pisaniu ze słuchu zauważa się błędy ortograficzne i poza ortograficzne . Dzieci nie nadążają z pisaniem ze słuchu za pozostałymi uczniami . Obok trudności w pisaniu występują trudności w czytaniu . Występuje wówczas prymitywna technika czytania . Opornie odbywa się przejście od głoskowania czy sylabizowania do czytania całościowego . Obniżona percepcja słuchowa łączy się zazwyczaj z gorszą pamięcią słuchową . Obserwujemy wówczas u dzieci trudności z przyswajaniem sobie nowych partii materiału , wyuczeniem się wiersza , tabliczki mnożenia itd. Często dzieci z zakłóconą percepcją słuchową późno zaczynają mówić . Słownictwo mają ubogie , wypowiedzi są skrótowe . Zaburzenia i opóźnienia percepcji wzrokowej Globalne zaburzenia w zakresie rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych dotyczy kształtu liter . Zaburzenie kierunkowe wpływa na położenie elementu litery w stosunku do osi pionowej . W pierwszym przypadku dzieci mają trudności z całościowym ujmowaniem znaków graficznych. W przypadku zaburzeń funkcji kierunkowej dzieci mylą litery o podobnym kształcie , przestawiają je , powtarzają litery w wyrazach . Zaburzenia w zakresie przetwarzania bodźców wzrokowych są przyczyną popełniania błędów ortograficznych . Z powodu gorszej pamięci wzrokowo – manualnej uczniowie z trudem utrwalają i zapamiętują obrazy graficzne wyrazów i ich prawidłową pisownię . Słabsza percepcja wzrokowa wpływa niekorzystnie na rozwój myślenia konkretno-obrazowego. Opóźnienia i zaburzenia rozwoju ruchowego Trudności w czytaniu i pisaniu łączą się z zakłóceniami rozwoju ruchowego , ale w znacznie mniejszym stopniu niż nieprawidłowości percepcji słuchowej i wzrokowej . Jednym z głównych zaburzeń w rozwoju ruchowym jest obniżenie sprawności manualnej .Wpływa to bardzo niekorzystnie na technikę pisania , kształt graficzny liter . Gorszy jest również poziom prac plastycznych i technicznych. Trudności w pisaniu potęguje również oburęczność i leworęczność .Oburęczność powoduje iż pismo staje się nieprecyzyjne i spowolniałe .Często występuje również osłabiona orientacja kierunkowo-przestrzenna i zaburzenia w orientacji prawa-lewa strona własnego ciała. Lewooczność przy praworęczności wpływa niekorzystnie na koordynację wzrokowo-ruchową . Przez co dezorganizuje czynności pisania , powoduje błędy polegające przestawianie liter w wyrazie oraz ich odwracanie . Z kolei leworęczność powoduje trudności w pisaniu , obniżenie tempa pisania i poziomu graficznego pisma . Zaburzenia rozwoju procesów emocjonalno-motywacyjnych Zaburzenia te mogą być przyczyną niepowodzeń szkolnych dziecka . Dzieci z zaburzeniami rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych połączone z zaburzeniami procesów nerwowych już na początku kariery szkolnej natrafiają na trudności w nauce. Konsekwencją tego może być spadek zainteresowania nauką i zanik motywacji do pracy szkolnej. Dzieci z zaburzeniami rozwoju emocjonalnego możemy podzielić na : nadpobudliwe i zahamowane psychoruchowo . Nadpobudliwość psychoruchowa objawia się głównie niepokojem psychoruchowym , nadmierną ruchliwością , zbędnymi ruchami , zaburzeniami uwagi ,niecierpliwością , skłonnością do zaczepek , bójek , tikami jąkaniem itd. Dzieci zahamowane psychoruchowo mają trudności w nawiązywaniu kontaktu słownego , brakiem wiary we własne siły , emanuje z nich niepewność . Ich reakcje psychoruchowe są zwolnione . Popadają w apatie i depresje .Wolno kojarzą fakty , ich odpowiedzi są opóźnione , potrzebują więcej czasu na wykonanie zadania niż ich rówieśnicy . Reasumując należy powiedzieć , iż wszystkie wymienione wcześniej rodzaje zaburzeń mają istotny wpływ na niepowodzenia szkolne .